Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Przemysław Wasilewski

Protokolant Aneta Chardziejko

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2017 roku

sprawy T. K.

obwinionego o czyn z art. 92 ust. 3 i ust. 4 w zw. z lp. 15 oraz lp. 16 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2013 r., poz. 1414).,

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 04 kwietnia 2017 roku, sygnatura akt XIII W 6259/16

Zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

T. K. został obwiniony o to, że:

będąc osobą zarządzającą przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. z siedzibą ul. (...), (...) B. naruszył przepisy ustawy o transporcie drogowym w ten sposób, że:

⚫

w okresie od godziny 16:53 dnia 14.10.2015 r. do godziny 16:53 dnia 15.10.2015 r. dopuścił do naruszenia przepisów o czasie prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerwach i odpoczynku przez kierowcę A. Z. poprzez dopuszczenie do skrócenia dziennego czasu odpoczynku o 2 godziny i 49 minut,

⚫

w dniu 15.10.2015 r. dopuścił do naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i odpoczynku oraz aktywności kierowcy A. Z. poprzez dopuszczenie do wykonywania przewozu drogowego pojazdem wyposażonym w cyfrowe urządzenia rejestrujące (tachograf) bez wymaganego sprawdzenia okresowego. W toku kontroli stwierdzono, że tachograf został poddany sprawdzeniu okresowemu w dniu 08.07.2013 r., zatem termin na wykonanie kolejnego sprawdzenia upłynął z dniem 08.07.2015 r.,

⚫

w dniu 15.10.2015 r. dopuścił do naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i odpoczynku oraz aktywności kierowcy A. Z. poprzez naruszenie obowiązku wczytywania danych z karty kierowcy. W toku kontroli stwierdzono, że ostatnie wczytanie danych miało miejsce w dniu 23.06.2013 r.,

⚫

w dniu 15.10.2015 r. dopuścił do naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i odpoczynku oraz aktywności kierowcy A. Z. poprzez naruszenie obowiązku wczytywania danych urządzenia rejestrującego (tachografu). W toku kontroli stwierdzono, że ostatnie wczytanie danych z tachografu miało miejsce w dniu 08.07.2013 r.,

⚫

w okresie od godziny 16:53 dnia 14.10.2015 r. do godziny 00:48 dnia 15.10.2015 r. dopuścił do naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i odpoczynku oraz aktywności kierowcy A. Z. poprzez dopuszczenie do nierejestrowania za pomocą cyfrowego urządzenia rejestrującego (tachografu) na karcie kierowcy wskazań w zakresie prędkości pojazdu, aktywności kierowcy i przebytej drogi,

tj. o wykroczenie z art. 92 ust. 3 i ust. 4 w zw. z lp. 15 oraz lp. 16 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2013 r., poz. 1414).

Sąd Rejonowy w Białymstoku na mocy wyroku z dnia 04 kwietnia 2017 r., w sprawie XIII W 6259/16 uniewinnił obwinionego T. K. od popełnienia zarzuconego mu czynu. Kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.

Oskarżyciel publiczny (...) na podstawie art. 103 § 2 i 4 k.p.w. zaskarżył powyższy wyrok w całości na niekorzyść obwinionego. Rozstrzygnięciu zarzucił:

1. na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. błąd w ustaleniach faktycznych mający istotny wpływ na treść orzeczenia polegający na bezpodstawnym, bo nieopartym na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym przyjęciu, że T. K. nie jest odpowiedzialny za zarzucony mu czyn

2. na podstawie art. 438 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. obrazę przepisów prawa materialnego polegającą na bezpodstawnym przyjęciu, że skoro A. Z. nie był połączony stosunkiem pracy ze spółką, której prezesem jest obwiniony, to nie znajduje w sprawie zastosowania przepis art. 4 pkt. 4 ustawy o transporcie drogowym.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Wniesiona apelacja jest o tyle zasadna, o ile zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu Odwoławczego celnym jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia (art. 438 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w.). Skarżący wskazał również, iż jego zdaniem Sąd nie oparł rozstrzygnięcia na całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – i tę część zarzutu Sąd Odwoławczy podziela, choć podstawą prawną tej części zarzutu nie jest art. 438 pkt 3 k.p.k. stosowany w sprawach o wykroczenia w oparciu o art. 109 § 2 k.p.w., lecz art. 438 pkt 2 k.p.k. (obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia). Stwierdzenie zawarte w końcowej części pierwszego zarzutu dotyczące winy obwinionego jest na obecnym etapie postępowania przedwczesne.

Za całkowicie chybiony Sąd Odwoławczy uznał zarzut z punktu 2. apelacji.

Obowiązkiem sądu wynikającym z zasady prawdy obiektywnej jest dążenie do wyjaśnienia wszystkich istotnych wątpliwości w sprawie, zwłaszcza zaś do wyjaśnienia sprzeczności i to przy uwzględnieniu całości zebranego materiału dowodowego, zgodnie z treścią art. 410 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.w. Należy bowiem pamiętać o tym, że przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. tylko wtedy, gdy:

-

jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (wspomniany już art. 410 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.w.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w.),

-

stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w.),

-

jest wyczerpujące i logiczne – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego umotywowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.w.) (por. też wyrok Sądu Najwyższego z 03 marca 1998 roku, V KKN 104/98, Prokuratura i Prawo 1999/2/6, LEX 35095; wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 1997 roku, IV KKN 58/97, Prokuratura i Prawo 1997/11/1, LEX 31393).

Sąd Rejonowy podczas rozpoznania sprawy w sposób prawidłowy zgromadził materiał dowodowy w sprawie. Podjął rozważania odnośnie wyczerpania przez obwinionego znamion czynu określonego w zarzucie.

Zgodnie z art. 92 ust. 3 ustawy z dnia 06 września 2001 roku o transporcie drogowym (Dz.U. z 2013 r., poz. 1414), zwaną dalej u.t.d. osoba zarządzająca przedsiębiorstwem lub osoba zarządzająca transportem w przedsiębiorstwie, o której mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, a także każda inna osoba wykonująca czynności związane z przewozem drogowym, która naruszyła obowiązki lub warunki przewozu drogowego albo dopuściła, chociażby nieumyślnie, do powstania takich naruszeń, podlega karze grzywny w wysokości do 2000 złotych.

Sąd I Instancji prawidłowo ustalił, iż T. K. jako prezes był osobą zarządzającą w przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w B. w rozumieniu przepisów u.t.d. Samochód którym w momencie zdarzenia poruszał się A. Z. należał do przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. Z całą pewnością miał miejsce przejazd drogowy. Bez cienia wątpliwości Sąd Rejonowy ustalił, iż A. Z. nie był pracownikiem Spółki w której obwiniony był prezesem. Wszystkie powyższe ustalenia i argumentację Sądu orzekającego w I instancji Sąd Okręgowy w całości podziela. Nie powtarzając rozważań wystarczającym w tym zakresie jest odesłanie do uzasadnienia Sądu Rejonowego.

Następnie Sąd ustalając stan faktyczny badał, czy nie zachodzą okoliczności wyłączające zastosowanie przepisów u.t.d. w sprawie. Z odpisów protokołu kontroli drogowej oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu wynika, iż dopuszczalna masa całkowita pojazdu to 16000 kg (k. 1, 8). Z prawidłowych rozważań Sądu wynika również, że w przypadku przedmiotowego przejazdu drogowego nie mogło być mowy o niezarobkowym przewozie drogowym – przewozie na potrzeby własne, w rozumieniu art. 4 pkt 4 u.t.d.

Oskarżyciel publiczny, w ocenie Sądu Odwoławczego przez pomyłkę lub przeoczenie, stawia w punkcie 2. apelacji zarzut niezastosowania w sprawie powyższego przepisu przez Sąd, po czym uzasadnia ten zarzut w sposób tożsamy z argumentacją Sądu i dochodzi do takiego samego wniosku – przepis art. 4 pkt 4 u.t.d. nie ma zastosowania w sprawie (decydującym niespełnienie warunku prowadzenia kontrolowanego pojazdu przez pracownika przedsiębiorcy). Dlatego zarzut obrazy prawa materialnego uznano za całkowicie chybiony. Sąd Okręgowy podzielając stanowisko Sądu Rejonowego uznał, że w sprawie na obecnym etapie postępowania nie zaistniała żadna z podstaw wyłączenia stosowania u.t.d., które potencjalnie wchodziły w grę, określonych w art. 3 ust. 1 pkt 2.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy badał, jak należy zakwalifikować przejazd drogowy wykonywany przez A. Z.. Kierowca w trakcie toczącego się postępowania wielokrotnie zmieniał wersję wydarzeń. Po zatrzymaniu w dniu 15 października 2015 roku do protokołu kontroli podał, iż wykonuje krajowy niezarobkowy przewóz drogowy rzeczy, podmiotem wykonującym przewóz jest (...) Sp. z o.o. w B. (k. 1-2). Kontrolujący w protokole zaznaczyli „Pojazd bez ładunku” (k. 1v). A. Z. podpisał protokół kontroli wraz z załącznikami, nie zgłosił zastrzeżeń do żadnego z zapisów (k. 1v, 2v, 4v). Przesłuchany w tym samym dniu jako świadek podał, iż wykonuje na rzecz przedsiębiorstwa (...) przewozy drogowe, jest na „samozatrudnieniu”. W dniu zdarzenia wykonywał krajowy niezarobkowy przewóz drogowy rzeczy na potrzeby własne przedsiębiorcy z S. do R.. Rozpoczął jazdę w dniu 14 października 2015 roku w B.. Dodał, że firma (...) dysponuje jednym samochodem o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t. (k. 9-9v). Słuchany w dniu 08 czerwca 2015 r. zeznał, iż w dniu zdarzenia wykonywał przewóz pojazdem należącym do firmy (...), ale nie był to przewóz na rzecz tej firmy, „być może był to przewóz prywatny”. Pojazdem posługiwał się na podstawie ustnej umowy zawartej ze spółką (...), pojazd udostępniono mu w ramach wewnętrznych rozliczeń. W trakcie składania zeznań nie był w stanie przypomnieć sobie na czyją rzecz wykonywał przewóz, czy był przed załadunkiem czy po, gdzie rozpoczął się przewóz i gdzie zakończył. Dodał, że prawdopodobnie jechał na pusto, nie jest pracownikiem (...), nie był to przewóz na rzecz tej spółki (k. 79-80). Na rozprawie A. Z. podtrzymał wcześniejsze zeznania. Stwierdził, że wydaje się mu, iż przewóz należał do kategorii prywatnych, a nie na rzecz firmy (...). Z tego co pamięta przewoził opryskiwacz, który sprzedał jego ojciec, z B. do okolic R.. Przyznał, że własnym busem wozi dla firmy (...) rękawice, chemię, środki czystości, towar z ubojni, jeśli ładunek nie przekracza 1,5 tony. Jeżeli waga towaru przekracza 1,5 tony „to bierze ciężarówkę (...) (k. 82v-83).

W toku sprawy, po złożeniu zeznań w postępowaniu wyjaśniającym przez A. Z. wpłynęły do akt dwa pisma – oświadczenie z dnia 10 czerwca 2015 r. o używaniu samochodu do przewozu prywatnego na potrzeby własne podpisane przez A. Z. (k. 49) oraz zaświadczenie z dnia 30 sierpnia 2015 r. o wyrażeniu zgody na używanie samochodu do przewozu prywatnego na potrzeby własne, wystawione przez obwinionego (k. 48).

Sąd Rejonowy starał się wyjaśnić czy i ewentualnie jaki towar był przewożony w momencie zatrzymania do kontroli. Ponieważ funkcjonariusze (...) K. P. i K. S. nie potrafili odpowiedzieć na powyższe pytanie, Sąd uznał, iż sprawdzenie samochodu pod tym kątem w ogóle nie było dokonane. Ponieważ w ocenie Sądu była to kwestia zasadnicza dla rozstrzygnięcia sprawy, a wątpliwości jakie się pojawiły wobec kilku wersji przedstawionych przez kierowcę w powyższym zakresie były nieusuwalne – w oparciu o art. 5 § 2 k.p.k. i art. 7 k.p.k. uniewinnił obwinionego od postawionego mu zarzutu.

W ocenie Sądu Odwoławczego słusznie skarżący wskazuje, że Sąd oparł się na niepełnej analizie materiału dowodowego. W uzasadnieniu tej części zarzutu podnosi, że powyższą zasadniczą wątpliwość można było usunąć, ponieważ z protokołu kontroli drogowej wynika, iż doszło do skontrolowania pojazdu pod katem przewożonego ładunku, w wyniku której kontrolujący stwierdzili „Pojazd bez ładunku” (k. 1v). Tym samym doszło do naruszenia przez Sąd art. 5 § 2 k.p.k. i art. 7 k.p.k. w stopniu mogącym mieć wpływ na treść orzeczenia. Ponadto Sąd nie przeanalizował w sposób szczegółowy wyjaśnień obwinionego w powiązaniu z innymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, a to z całą pewnością pomogłoby w skonstruowaniu pełnego i niebudzącego najmniejszych wątpliwości stanu faktycznego w sprawie, w oparciu o który można byłoby dokonać pełnej analizy stanu prawnego sprawy i wydać sprawiedliwe orzeczenie.

Okolicznościami, które podczas ponownego rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy będzie musiał dodatkowo rozważyć, jest przedmiotowy zapis z protokołu kontroli (k. 1v), w którym kontrolujący stwierdzili, że w samochodzie nie jest przewożony żaden ładunek.

Poza tym z wyjaśnień obwinionego wynika, że samochód marki (...) należy do spółki (...), nie świadczy usług transportowych. Samochód jest wykorzystywany do przewozu większej ilości towaru przekraczającej 2-3 tony. Firma nie zatrudnia kierowcy. Spółka ma ustną umowę z A. Z., iż w przypadku mniejszej ilości towaru „świadczy transport swoim samochodem, a jeżeli jest większa ilość to korzysta z naszego samochodu” (k. 81v – 82). Abstrahując od stanu faktycznego, jaki Sąd Rejonowy ustali po ponownym rozpoznaniu sprawy, z powyższych wyjaśnień wynika, że dochodziło wcześniej do przewozów drogowych rzeczy wykonywanych przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do działalności gospodarczej, które nie spełniały warunków niezarobkowego przewozu drogowego – przewozu na potrzeby własne, z uwagi na fakt niezatrudnienia A. Z. przez spółkę (art. 4 pkt 3a oraz art. 4 pkt 4 a u.t.d.). Tym samym do przewozów tych były stosowane przepisy u.t.d. O świadomości władz spółki odnośnie charakteru przewozu drogowego samochodem marki (...) oraz podleganiu pod rygory wynikające z u.t.d. świadczy dokument zabezpieczony w trakcie kontroli – „wypis nr 1 z zaświadczenia nr (...) na przewozy drogowe na potrzeby własne” z 28 października 2011 r. (k. 7). O konieczności uzyskania tego dokumentu stanowi art. 33 ust. 1 u.t.d.

Przeprowadzenie pełnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego oraz ustalenie stanu fatycznego w oparciu o wszystkie przeprowadzone przed Sądem dowody pozwoli ocenić czy obwiniony popełnił zarzucone wykroczenie.

Tak ustalony stan faktyczny musi następnie zostać poddany wnikliwej ocenie w świetle zasad określonych w art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w., a to z kolei winno doprowadzić do wydania w niniejszej sprawie sprawiedliwego wyroku.

Co do dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, Sąd Rejonowy powinien skorzystać z możliwości, jaką daje art. 442 § 2 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.