Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Marzena Głuchowska

Protokolant st. sekr. sądowy Barbara Wypych

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2017 r. w Kaliszu

odwołania P. M.

od decyzji Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 7 czerwca 2017 r. Nr (...)

w sprawie P. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o ustalenie kapitału początkowego

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z dnia 7 czerwca 2017 r. znak (...) w ten sposób, że ustala, iż do obliczenia kapitału początkowego odwołującego P. M. za rok 1976 winny być ujęte za okres od dnia 1 września 1976 r. do dnia 31 grudnia 1976 r. zarobki w kwocie 9 588,00 st. zł,

2.  Oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 07.06.2017 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił odwołującemu P. M. ponownego ustalenia kapitału początkowego ponieważ przedłożone dowody nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył P. M., domagając się jej zmiany i uwzględnienia przy obliczaniu kapitału początkowego zarobków z innych lat. Wskazał na zarobki z okresu od 01.09.1976 r. do 31.12.1976 r. oraz na zarobki z 1977 r. wykazane w legitymacji ubezpieczeniowej jako nie ujmujące całego roku lecz 11 miesięcy.

Na rozprawie odwołujący kwestionował długość stażu pracy wykazanego w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego w 2014 r. lecz kwestia ta nie jest objęta sporną decyzją i odwołaniem w niniejszej sprawie.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje.

Odwołujący P. M. jest rocznik 1955. W lutym 2005 r. odwołujący wniósł o obliczenie kapitału początkowego. We wniosku wykazał, między innymi, okres zatrudnienia od 01.09.1976 r. do 31.12.1977 r. w Zakładach (...) w J. na stanowisku hartownika, oraz okres zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w R. od 02.01.1978 r. do 31.01.1981 r. na stanowisku główny mechanik. Do wniosku dołączono świadectwo pracy z dnia 31.12.1977 r., w którym firma (...) w J. potwierdziły okres zatrudnienia odwołującego od dnia 01.09.1976 r. do 31.12.1977 r. na stanowisku stażysty, hartownika, ostatnio hartownika z wynagrodzeniem 17,60 zł na godzinę plus premia regulaminowa. Pracodawca stwierdził, iż nie posiada dokumentacji płacowej sprzed 1978 r. Do wniosku dołączono także kopię legitymacji ubezpieczeniowej, w której wskazano zarobki z 1977 r. – 44050 zł, miesięcznie -5506 zł. Powyższe dane są poprawiane we wskazaniu daty od 01.01.do 30.11. Do wniosku dołączono także świadectwo pracy z okresu zatrudnienia od dnia 02.01.1978 r. do 31.01.1981 r. w Gminnej Spółdzielni (...) w R. na stanowisku główny mechanik. Co do okresu zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) od 02.01.1978 r. do 31.01.1981 r., do wniosku dołączono zaświadczenie o zarobkach z tego okresu: za 1978 r. – 30235,00 zł, za 1979 r. – 35710,00 zł, za 1980 r. – 39535,00 zł, za styczeń 1981 r. – 3100 zł.

Organ rentowy wydał decyzję z dnia 02.07.2014 r., w której ustalił odwołującemu na dzień 31.12.1998 r. okres zatrudnienia wynoszący 12 lat 11 miesięcy i 9 dni. W powyższej decyzji uwzględniono odwołującemu, m.in. okresy zatrudnienia od 01.09.1976 r. do 31.12.1977 r. i od 02.01.1978 r. do 31.01.1981 r. – oraz dalsze – niesporne w niniejszej sprawie. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalono na podstawie zarobków z 10 lat: 01.01.1976 – 31.12.1985 r. - stanowi on 37,08%. Za rok 1976 przyjęto wynagrodzenie minimalne – za 4 miesiące od września do grudnia 1976 r. łącznie 4800 zł, za rok 1977- wynagrodzenie 44050 zł – jak w legitymacji ubezpieczeniowej, za rok 1978 – wynagrodzenie 30235,00 zł, za rok 1979 – 35710,00 zł, za rok 1980 – 39535,00 zł - jak w dokumencie Rp 7, za rok 1981-41953,00 zł, za rok 1982-34000,00 zł, za rok 1983-15000,00 zł, za rok 1984-0,00 zł, za rok 1985- 54000,00 zł. W decyzji z dnia 03.07.2014 r. ustalono odwołującemu ponownie kapitał początkowy, obliczając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat: za rok 1976 (od 01.09.do 31.12.) - 4800 zł, za rok 1977- 44050 zł, za rok 1978-30235 zł, za rok 1979-35710 zł, za rok 1980- 39535 zł, za rok 1981-419953 zł i za pozostałe lata, niesporne, dalsze kwoty. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalono na 45,99%. Odwołujący, jak wynika z akt organu rentowego, powyższej decyzji nie kwestionował, w szczególności co do długości stażu pracy.

W maju 2017 r. odwołujący wniósł o ponowne ustalenie kapitału początkowego Wskazywał na zarobki w 1976 r. w okresie od 01.09.do 31.12. twierdząc, iż na stażu zarabiał po 4000 zł miesięcznie, a od grudnia 1976 r. kwoty wynikające z angaży. Za rok 1977 odwołujący ma wpis wynagrodzenia z legitymacji ubezpieczeniowej w kwocie 44050 zł i taką wielkość przyjęto do obliczeń. Za okres pracy w (...) w R. od 02.01.1978 r. do 31.01.1981 r. odwołującemu wystawiono dokument Rp 7 i zarobki z tego dokumentu odwołującemu przyjęto do obliczania wskaźnika wysokości podstawy wymiaru.

Okres zatrudnienia od 01.09.1976 r. do 31.12.1977 r. w Zakładach (...) w J. odwołującemu uwzględniono do stażu pracy, podobnie jak okres od 02.01.1978 r. do 31.01.1981 r. w (...) w R.. Zarobki za rok 1977 przyjęto z legitymacji ubezpieczeniowej, a z lat 1978,1979,1980, 1981 z dokumentu Rp 7.

Co do zarobków w okresie od 01.09.1976 r. do 31.12.1976 r. stwierdzić należy.

Odwołujący w tym okresie pracował w Zakładach (...) w J.. W dniu 01.09.1976 r. zawarto z nim umowę o pracę na staż na stanowisku hartownik. Z tej umowy wynikają dane co do wynagrodzenia – 10 zł za godzinę. Od dnia 01.12.1976 r. wynagrodzenie odwołującego na stanowisku hartownika określono na 15,60 zł za godzinę plus dodatek brygadzistowski 15% od wynagrodzenia podstawowego. Przy przyjęciu, iż w we wrześniu, październiku, listopadzie 1976 r. odwołujący otrzymywał wynagrodzenie liczone według 200 godzin miesięcznie i 10 zł na godzinę, natomiast w grudniu 1976 r. wynagrodzenie zasadnicze 15,60 zł za godzinę plus 15% dodatek brygadzistowski od wynagrodzenia podstawowego przy 200 godzinach pracy, wynagrodzenie za wrzesień, październik i listopad wyniosłoby po 2000 zł, a za grudzień 1976 r. wyniosłoby 3588,00 zł. Za 4 miesiące 1976 r. wynagrodzenie odwołującego wyniosłoby 9588 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony z tego samego okresu, jak dokonał tego organ rentowy, przy uwzględnieniu zarobków za 1976 r. od 1 września do 31 grudnia byłby wyższy od dotychczas ustalonego. W tym zakresie zaskarżoną decyzję należało zmienić.

Odwołujący w powyższym okresie mógł otrzymywać także premię regulaminową. Jednakże brak danych według jakich zasad miałaby być przyznawane, inne składniki wynagrodzenia, nie pozwala takiego składnika wynagrodzenia do obliczeń wynagrodzenia odwołującego przyjąć. W tym zakresie odwołanie więc podlegało oddaleniu.

Co do wynagrodzenia odwołującego w 1977 r. w Zakładach (...) w J. stwierdzić należy. Odwołujący przedstawił legitymację ubezpieczeniową, z której wynika, iż zarobki odwołującego w 1977 r. wyniosły 44050 zł. Odwołujący twierdzi, iż są to zarobki za 11 miesięcy 1977 r., gdyż wynagrodzenie za grudzień 1977 r. otrzymał w styczniu 1978 r. i to wynagrodzenie nie jest ujęte w łącznej kwocie zarobków za 1977 r. W niniejszej sprawie odwołującemu w legitymacji ubezpieczeniowej co do zarobków za 1977 r. wpisano kwotę 44050 zł oraz wynagrodzenie miesięczne 5506 zł. Przy przyjęciu wynagrodzenie miesięcznego 5506 zł za 11 miesięcy tego roku powinna być kwota 60566 zł, a przy przyjęciu wynagrodzenia za 12 miesięcy – kwota 66072 zł. W sytuacji podzielenia kwoty 44050 zł przez 11 miesięcy przeciętna kwota miesięcznego wynagrodzenia wyniosłaby 4004,54 zł, a przez 12 miesięcy – 3670,83 zł. Wpisane w legitymacji ubezpieczeniowej wielkości odbiegają od wskazanych obliczeń. Jako pewnik przyjąć można, iż odwołujący w 1977 r. wykazał zarobki 44050 zł i tylko i wyłącznie to. Przy przeanalizowaniu danych dotyczących stawek godzinowych odwołującego w 1977 r. – 15,60 za godzinę w okresie od 01.01.do 31.03. i 17,60 w okresie od 1 kwietnia do 31 grudnia wskazać należy, iż łączne wynagrodzenie odwołującego przy 200 godzinach pracy miesięcznie i przy przyjęciu 15% dodatku brygadzistowskiego za okres od 1 stycznia do 15 kwietnia, wyniosłoby 42708 zł. Podana w legitymacji ubezpieczeniowej kwota zarobków w 1977 r.- 44050 zł jest od tej kwoty wyższa. Najprawdopodobniej ujęto w niej także kwoty wypłacanych premii regulaminowych. Zarobki miesięczne przy uwzględnieniu dostępnych danych kształtowały się w 1977 r. po 3588 zł w okresie od stycznia do marca, 3784 zł w kwietniu i po 3520 zł od maja do grudnia. Twierdzenia odwołującego, iż w 1977 r. jego zarobki były wyższe niż wskazano w legitymacji ubezpieczeniowej – 44050 zł są więc nieuzasadnione. W tym zakresie odwołanie podlegało więc odwołaniu.

(dowód: wyliczenia organu rentowego, akta osobowe odwołującego)

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych regulacja unijna dotyczy jedynie koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych państw członków. Prawo pierwotne w tym zakresie stanowi art. 42 Traktatu WE. W myśl powołanego przepisu Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251, przyjmuje w dziedzinie zabezpieczenia społecznego środki niezbędne do ustanowienia swobodnego przepływu pracowników: w tym celu Rada ustanawia system umożliwiający pracownikom migrującym oraz uprawnionym osobom od nich zależnym:

a)  zaliczanie wszystkich okresów uwzględnianych w prawie poszczególnych państw w celu nabycia i zachowania praw do świadczenia oraz naliczania tych świadczeń,

b)  wypłatę świadczeń osobom mającym miejsce zamieszkania na terytorium państw członkowskich.

Wymieniony przepis Traktatu wskazuje jedynie na koniczność zaliczania wszystkich okresów uwzględnianych w prawie poszczególnych państw w celu nabycia i zachowania uprawnień do świadczeń oraz naliczania ich wysokości oraz zagwarantowanie wypłaty tych świadczeń osobom mającym miejsce zamieszkania na terenie wspólnoty. Przepis traktatu uwzględnia więc odmienności systemów zabezpieczenia poszczególnych Państw i nie ingeruje w warunki do przyznania konkretnych świadczeń w poszczególnych państwach. Regulacje wspólnotowe wprowadzają reguły kolizyjne określające, ustawodawstwo którego Państwa członkowskiego będzie miało zastosowanie do zainteresowanego. Reguły koordynacji nie pozbawiają władz krajowych kompetencji do określania rodzaju świadczeń przysługujących na podstawie prawa wewnętrznego ani warunków ich przyznawania. Unia Europejska nie harmonizuje krajowych systemów zabezpieczenia społecznego.

Prawo wtórne w tym zakresie stanowi Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29.04.2004 r. o koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych (Dz. Urz. UE L 166/1), Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16.09.2009 r. w sprawie wykonania Rozporządzenia Nr 883/2004 (Dz. Urz. UE L 284/1) oraz Dyrektywa 98/49 z dnia 29.06.1998 r., dotycząca zachowania dodatkowych uprawnień emerytalnych pracowników oraz osób prowadzących działalność na własny rachunek przemieszczających się w ramach Wspólnoty.

Przepisy unijne, w zakresie co do wysokości świadczeń emerytalnych odsyłają do przepisów emerytalnych polskich.

W myśl art. 25 ust 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383) podstawę obliczenia emerytury, a której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego. Zgodnie z art. 26 ust 1. emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia.

Zgodnie z art. 173 ust 1 cyt. ustawy dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zgodnie z art. 174 ust 3 podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust 1 i 3 i art. 18 cytowanej ustawy. Zgodnie z art. 15 ust 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru, w tym przypadku kapitału początkowego, stanowi ustalona w sposób określony w ust 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok 1998.

Istotne jest więc wykazanie w latach, z których obliczany jest kapitał początkowy podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne.

Sposób dokumentowania zarobków wynika z przepisu art. 117 ust 5 wymienionej ustawy. Dowodem stwierdzającym wysokość zarobków są listy płac, angaże, wpisy do legitymacji ubezpieczeniowej, zaświadczenia Rp 7 wystawione przez pracodawcę i inne dokumenty, z których wynika wysokość wynagrodzenia i fakt jego pobrania.

Istotną okolicznością jest także, czy określone wypłaty były poddane obowiązkowi opłacanie składek. W okresie objętym sporem obowiązywało w tym zakresie rozporządzenie Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z dnia 19.08.1968 r. w sprawie obliczania podstawy wymiaru emerytury lub renty, zasiłków z ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa oraz składek na ubezpieczenie społeczne (Dz. U. Nr 35 poz.246), uchwała Nr 103 Rady Ministrów z dnia 25.05.1971 r. w sprawie składników funduszu płac i pozostałych wynagrodzeń z tytułu pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej, rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 13.12.1976 r. w sprawie dostosowania niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym i o ubezpieczeniu rodzinnym do zasad określających składniki funduszu płac (Dz. U. Nr 40 poz. 239 z póź. zmianami). Podstawę wymiaru składek dla pracowników stanowi dochód w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, z pewnymi wyjątkami, od którego odprowadzano składki na ubezpieczenie społeczne. Składnikami objętymi składką na ubezpieczenie społeczne były wynagrodzenia zasadnicze, dodatki stażowe, premie.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż odwołujący w okresie wykonywania zatrudnienia w Zakładach (...) w J. od 01.09.1976 r. do 31.12.1976 r. i w 1977 r. pobierał wynagrodzenie za pracę, które składało się z wynagrodzenia zasadniczego i w pewnym okresie dodatku brygadzistowskiego. Przypadające odwołującemu wynagrodzenie w okresie, za który nie zachowała się dokumentacja płacowa czyli co do okresu od 01.09.1976 r. do 31.12.1976 r. ustalić należy na kwotę 9588 zł. Co do powyższych wielkości możliwe jest ustalenie, iż powyższe składniki przysługiwały, możliwa jest do określenia ich wysokość wynikająca z dostępnych dokumentów. Zaskarżona decyzja dotycząca obliczenia kapitału początkowego przy uwzględnieniu innych zarobków za 1976 r. podlegała więc zmianie w myśl art. 477 ¹⁴ § 2 kpc w ten sposób, iż ustalono prawo odwołującego do obliczenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem zarobków za 1976 r. w kwocie 9588 zł.

Co do wyższej kwoty zarobków za powyższy okres i za rok 1977 odwołanie podlegało oddaleniu po myśli art. 477 ¹⁴ § 1 kpc. z przyczyn wskazanych wyżej.

SSO Marzena Głuchowska