Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Kole Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Agnieszka Pietruszka

Protokolant: st. sekr. sąd. Alicja Kleczkowska

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2017 roku w Kole

sprawy z powództwa N. M.

przeciwko T. M.

o alimenty

I.  Zasądza od pozwanego T. M. alimenty na rzecz powódki N. M. w kwocie po 300,00 zł (trzysta złotych) miesięcznie, płatne do jej rąk do dnia 15 – go każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 1 marca 2017 roku,

II.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  Nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kole, kwotę 180,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych,

IV.  Wyrokowi w punkcie I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

S ę d z i a :

Agnieszka Pietruszka

Sygn. akt III RC 97/17

UZASADNIENIE

Powódka – N. M. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego K. M. alimentów w kwocie po 800 zł miesięcznie. W uzasadnieniu podniosła , iż małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód z winy pozwanego. W trakcie małżeństwa małżonkowie prowadzili dostatnie życie, powódka urodziła syna. Sytuacja zmieniła się , gdy w trakcie sprawy rozwodowej powódka wraz z dzieckiem musiała się wyprowadzić z domu. Rozwód był dla powódki ciężkim przeżyciem, zachorowała na nadciśnienie, wpadła w depresję i w konsekwencji jest teraz osobą niepełnosprawną (w stopniu umiarkowanym). N. M. przyjmuje na stałe leki, jest pod opieką psychologa i psychiatry, lekarza rodzinnego (z uwagi na problemy z kręgosłupem). Powódka podała, iż przez ostatnie dwa i pół roku utrzymywała się z zasiłku chorobowego, a następnie z zasiłku rehabilitacyjnego. Od 31.10.2016 r. do 10.03.2017 r. była bezrobotna bez prawa do zasiłku, obecnie podjęła pracę jako kelnerka na ¼ etatu. Powódka nie posiada żadnych oszczędności, a jej dochody nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Za wynajęty dom płaci 500 zł miesięcznie czynszu, a w okresie zimowym dodatkowo 600 zł miesięcznie wydaje na opał. Pozostałe comiesięczne wydatki to prąd (100 zł), woda i ścieki (120-130 zł ), wywóz śmieci (25 zł), Internet i telefon (120 zł), utrzymanie samochodu (300 zł), ubrania, wyżywienie i środki czystości (ok. 800 zł miesięcznie). N. M. wskazała , iż pozwany prowadzi dostatnie życie z nową partnerką, ma dobre zarobki, dom i dwa samochody.

Pozwany – T. M. wniósł o oddalenie powództwa , podnosząc iż brak jest podstaw prawnych i faktycznych do uwzględnienia pozwu. Pozwany wskazał, iż wszystkie obecne schorzenia powódka miała jeszcze w trakcie małżeństwa i jest ona zdolna do pracy zarobkowej. Podniósł także, iż powódka na użytek procesu sporządziła umowy najmu domu i o pracę, a przy tym zawyża koszty utrzymania samochodu. Pozwany zarzucił , iż powódka pominęła otrzymywanie 500 zł z rządowego programu 500+, przemilczała posiadanie nieruchomości na Ukrainie. Wskazał, że tuż po rozwodzie powódka otworzyła sklep mięsny, lecz z uwagi na brak chęci do dalszej pracy, z własnej woli przestała go prowadzić i przeszła na zasiłek chorobowy. Pozwany zarzucił również, iż powódka w rzeczywistości pracuje na czarno na cały etat, a w każdym razie ma możliwości, by pracować na całym etacie. Odnosząc się do swojej sytuacji finansowej pozwany stwierdził, iż jest ona krytyczna. Pozwany pracuje na pełen etat za wynagrodzeniem 1700 zł netto. Jest współwłaścicielem w 5/6 nieruchomości o pow. 0,81 h, na której mieszka wraz z matką, ale nie prowadzą wspólnego gospodarstwa. Gdyby nie pomoc matki, pozwany nie byłby w stanie się utrzymać. Miesięczne wydatki pozwanego to : alimenty na syna w kwocie 600 zł miesięcznie, na rzecz córki ze związku pozamałżeńskiego w kwocie 300 zł miesięcznie, a poza tym 65 zł podatku od nieruchomości, 40 zł za wywóz śmieci, 190 zł za prąd, 33 zł za wodę, 183 zł za opał, 43 zł za gaz, 400 zł za paliwo do samochodu.

Sąd ustalił co następuje :

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 28.10.2014 r. zostało rozwiązane przez rozwód małżeństwo N. i T. M. z winy T. M.. Strony były małżeństwem przez ponad 13 lat. Sąd powierzył powódce władzę rodzicielską nad małoletnim synem A. i zasądził na jego rzecz alimenty w kwocie 600 zł miesięcznie.

( dowód : akta Sądu Okręgowego w Koninie I C 632/12 )

Po zawarciu małżeństwa powódka zamieszkała z pozwanym i jego matką w ich domu w K.. W dniu (...) urodziła syna A.. W trakcie małżeństwa powódka była osobą czynną zawodowo. W latach 2005 -2008 prowadziła własną działalność gospodarczą (handel obwoźny). Od 2010 r. pracowała w ubojni zwierząt, a od kwietnia 2011 r. jako kelnerka. W tym czasie opiekowała się dzieckiem i pomagała w prowadzeniu gospodarstwa rolnego męża. Małżonkowie utrzymywali dom, matka pozwanego nie partycypowała w rachunkach.

N. M. jako kelnerka pracowała do lipca 2014 r. , na ½ etatu za wynagrodzeniem 650 zł miesięcznie. Od sierpnia 2014 r. była bezrobotna i wówczas podejmowała prace dorywcze jako kelnerka. W październiku 2014 r. rozpoczęła prowadzenie własnej działalności gospodarczej – sklepu mięsnego. Środki finansowe na rozpoczęcie działalności uzyskała z kredytu bankowego oraz jako pomoc finansową z Urzędu Pracy.

( dowód: akta Sądu Okręgowego w Koninie I C 632/12 )

T. M. prowadził gospodarstwo rolne o pow. ok. 5 ha oraz pracował w (...) sp. z o.o. w K., otrzymując wynagrodzenie w kwocie ok. 1700 zł miesięcznie. W trakcie sprawy rozwodowej T. M. zbył nieruchomość rolną o pow. 4,33 ha , której był współwłaścicielem z B. N. za łączną 65.000 zł ( przy czym udział B. N. wyniósł 10.834 zł). Pozwany część pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży przeznaczył na remont domu oraz zakup samochodu. Na koniec sprawy rozwodowej dysponował jeszcze kwotą 5 tys. zł. Po sprzedaży, pozwanemu pozostały grunty obejmujące zabudowania, łąki i staw.

( dowód: akta Sądu Okręgowego w Koninie I C 632/12 )

W 2011r. pozwany związał się z E. S.. Na skutek panującej w domu atmosfery, N. M. wraz z synem wyprowadziła się i wynajęła dom. Do powoda wprowadziła się natomiast E. S. wraz z dwójką swoich małoletnich dzieci. W dniu 23.05.2013 r. E. S. urodziła córkę M. , której ojcem jest T. M.. Pozwany w całości ponosił koszty utrzymania domu

(dowód: akta Sądu Okręgowego w Koninie I C 632/12, odpis skrócony aktu urodzenia k. 28)

Ugodą zawartą w dniu 19.05.2014.r T. M. i E. S. zawarli przed Sądem ugodę, zgodnie z którą pozwany zobowiązał się płacić na córkę M. alimenty w wysokości 300 zł miesięcznie.

(dowód: k. 60 akt I C 632/12 Sądu Okręgowego w Koninie)

N. M. ma 50 lat, z zawodu jest felczerem, ma średnie wykształcenie. W kwietniu 2015r. zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej ze względu na stan zdrowia. Z powodu zaburzeń depresyjnych pół roku przebywała na zasiłku chorobowym, a kolejny rok korzystała ze świadczenia rehabilitacyjnego. Po utracie prawa do zasiłku rehabilitacyjnego, N. M. zarejestrowała się jako bezrobotna. Nie otrzymała żadnej oferty pracy. Powódka znalazła pracę jako pomoc kelnera na ¼ etatu. Jeździ do pracy, kiedy pracodawca potrzebuje dodatkowych pracowników, zazwyczaj są to weekendy. Na rękę otrzymuje miesięcznie do 500 zł

(dowód: umowa o pracę z 10.03.2017 r. k. 12, Informacja o przebytej rehabilitacji leczniczej k. 16-17, zaświadczenie PUP w K. z dnia 3.03.2017 r. k. 29 , wydruk Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej k.73 ; zeznania powódki k. 70v )

N. M. jest Ukrainką, z pierwszego małżeństwa ma pełnoletniego syna S.. Wraz z małoletnim synem A. nadal mieszka w wynajętym domu. A. ma 15 lat i uczy się w III klasie gimnazjum. Za czynsz powódka płaci 500 zł miesięcznie, w sezonie zimowym wydaje dodatkowo po 600 zł miesięcznie na opał. Korzysta też ze świadczeń z pomocy społecznej – zasiłku rodzinnego w kwocie 31,31 zł, dodatku mieszkaniowego w wysokości 139,29 zł, ryczałtu na zakup opału w wysokości 105,34 zł. Powódka nie posiada własnego majątku w Polsce. Na Ukrainie jest właścicielką nieruchomości , którą kupiła w 1997 r. za 1000 dolarów.

(dowód: umowa najmu lokalu mieszkalnego k. 10-11, PIT 11a za 2016 rok k. 13, dokument dostawy węgla k. 22-25, faktura VAT za wodę i ścieki k. 26, decyzje MOPS w K. z 3.11.2016 r. oraz z dnia 29.12.2016 r. k. 54-56 , zeznania powódki k. 70v ),

N. M. choruje na depresję. Od maja 2015 r. pozostaje pod kontrolą psychiatry i psychologa. Leczenie prowadzi w ramach ubezpieczenia. Powódka leczy się również z powodu nadciśnienia, skoliozy, lordozy oraz żylaków. Na leki przeznacza miesięcznie średnio 100 zł. Orzeczeniem z dnia 9.11.2016 r. została uznana za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Może wykonywać tylko pracę lekką , spokojną, w warunkach pracy chronionej.

( dowód : decyzja (...) z K. k. 15, faktura VAT z dnia 28.02.2017 r. , z dnia 31.01.2017 r. oraz z dnia 30.11.2016 r. k. 19-21, zaświadczenie i zaświadczenie lekarskie k.52-53 ; zeznania powódki k. 70v )

T. M. nadal pracuje w (...) sp. z o.o. w K., na stanowisku pracownika obsługi. Jego wynagrodzenie wynosi średnio 2.240 zł netto ( dane za okres od października 2016r do marca 2017 r. , z uwzględnieniem dodatkowych składników wynagrodzenia). Pozwany dojeżdża sam do pracy i na paliwo wydaje miesięcznie około 400 zł. Pozwany mieszka w swoim domu wraz z matką oraz z konkubiną E. S.. Matka pozwanego dokłada do opłat związanych z utrzymaniem domu. Partnerka pozwanego pozostaje na jego utrzymaniu. T. M. leczy się z powodu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

( dowód : zaświadczenie S. G. (...) Polska z dnia 22.03.2017 r. k.24 i k.57 oraz z dnia 2.05.2017 r. k.76 ; zaświadczenie lekarskie k.47 ; nakaz płatniczy k. 49, zdjęcie RTG z 5.01.2017 r., zdjęcia z portalu społecznościowego k. 62-63, faktury VAT k. 65-69, zeznania pozwanego k.71 )

T. M. nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego, nie ma żadnych oszczędności, do końca roku spłaca pożyczkę w wysokości 100 zł miesięcznie, którą przeznaczył na remont domu.

( dowód : zaświadczenie Urzędu Gminy w O. z 24.04.2017 r. k. 59, zeznania pozwanego k.71)

Sąd jako niewiarygodne ocenił zeznania pozwanego, iż mieszka w swoim rodzinnym domu wraz z partnerką , ale prowadzą osobne gospodarstwa domowe, albowiem przeczą wydruki zdjęć z portalu społecznościowego. Sąd nie uznał także za wiarygodne twierdzeń T. M., iż jego sytuacja materialna jest krytyczna i egzystuje tylko dzięki pomocy matki – emerytki. Pozwany przecież pracuje i zarabia ponad 2,2 tys. zł miesięcznie, nie ma zatem potrzeby aby był finansowo wspierany przez matkę.

Sąd nie uwzględnił również twierdzeń pozwanego, iż powódka cierpiała na zaburzenia depresyjne jeszcze długo przed rozwodem, ponieważ pozostaje to w sprzeczności z zaświadczeniami lekarskimi oraz orzeczeniem ustalającym stopień niepełnosprawności. Z dokumentów tych wynika natomiast, iż N. M. rozpoczęła leczenie w poradni zdrowia psychicznego w maju 2015 r. i od tego miesiąca datuję się również powstanie niepełnosprawności. Zarzut pozwanego jakoby powódka pracowała w większym wymiarze godzin i z wyższym wynagrodzeniem , niż wynika to z jej zeznań i przedłożonych dokumentów nie został podparty żadnymi dowodami. Równie bezzasadne są zarzuty pozwanego, iż powódka złożyła faktury zakupu lekarstw czy tez umowę najmu domu tylko na użytek procesu.

Sąd zważył co następuje :

Bezspornym jest , iż wyrokiem Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 29.09.2015 r. pozwany został uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia. Podstawę żądania powódki stanowi zatem art. 60 § 2 kro, regulujący tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny. Zgodnie z jego brzmieniem , jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia , a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego , sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec , ze małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku ( § 2 art. 60 kro ).

Przesłanką wskazanego powyżej obowiązku alimentacyjnego jest zatem ustalenie , iż rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Ocena , czy nastąpiło takie pogorszenie zależy od porównania sytuacji , w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu , z sytuacją w jakiej znajdowałby się , gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo ( wyrok SN z dnia 7.01.1969 r. sygn. II CR 528/68 - OSNC 1969/10/179 ; wyrok SN z dnia 28.10.1980 r. sygn. III CRN 222/80 - OSNC 1981/5/90 ).

Dokonując porównania sytuacji materialnej powódki z tego punktu widzenia , należy stwierdzić, że gdyby rozwód nie został orzeczony , to powódka mogłaby korzystać z równej stopy życiowej z mężem. Wprawdzie N. M. w toku sprawy rozwodowej pozostawała w separacji z pozwanym i nie korzystała z jego dochodów ( poza alimentami na rzecz syna ), tym niemniej okoliczność ta nie ma znaczenia dla przedmiotowego rozstrzygnięcia. Dla oceny , czy rozwód pociągnął za sobą pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego bez znaczenia pozostają bowiem zmiany jakie nastąpiły w położeniu małżonka niewinnego w czasie między faktycznym rozłączeniem małżonków a orzeczeniem rozwodu.

Zgodnie z treścią art. 60 § 2 kro pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego ma mieć charakter „istotny”. Obecnie powódka nie posiada wystarczających środków na swoje utrzymanie. W czasie małżeństwa ( do momentu rozpoczęcia przez pozwanego związku pozamałżeńskiego) głównie z dochodów pozwanego pokrywane były wydatki na utrzymanie domu i bieżące potrzeby rodziny ( k. 52v- 53 sprawy I C 632/14 ). Orzeczenie rozwodu w istotny sposób pogorszyło więc sytuację materialną powódki. Przed rozstaniem małżonkowie mieszkali w domu pozwanego, jednak na skutek jego działań powódka była zmuszona opuścić dom i wynająć mieszkanie. Jednocześnie stan psychiczny N. M. po rozwodzie uległ pogorszeniu, doprowadzając ją do zaburzeń depresyjno-lękowych. Zdaniem Sądu bliskość czasową pomiędzy rozwodem ( październik 2014 ) a podjęciem leczenia przez powódkę ( maj 2015 r) a zarazem rodzaj rozpoznanego schodzenia (tj. depresja ), wskazuje iż stan zdrowia powódki wynika właśnie z przeżyć związanych z rozwodem oraz z wynikających z tego problemów finansowych. W konsekwencji powódka jest zaliczona do osób niepełnosprawnych i wymaga wsparcia w samodzielnej egzystencji, albowiem z uwagi na stan zdrowia nie jest ona w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb.

Zgodnie z uzasadnieniem wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.02. 2001 r., I CKN 1341/00, LEX nr 52433, "dorosły, sprawny życiowo i zdrowotnie człowiek powinien w pierwszym rzędzie starać się wykorzystać własne możliwości samodzielnego utrzymania się, a dopiero potem liczyć na pomoc alimentacyjną". Powódka znalazła pracę, jednak uzyskiwane wynagrodzenie nie jest w stanie zaspokoić wszystkich jej podstawowych potrzeb. Zarzuty pozwanego , iż powódka jest zdolna do pracy i może pracować w pełnym wymiarze czasu pracy , nie zasługują na uwzględnienie. Poza tym świadczą o stosowaniu przez pozwanego podwójnych kryteriów. Od byłej żony pozwany oczekuje , iż będzie pracować i utrzymywać się samodzielnie, podczas gdy jednocześnie utrzymuje swoją obecną partnerkę, zapewnia jej mieszkanie, ze zrozumieniem podchodząc do tego , iż nie ma pracy.

W orzecznictwie przyjmuje się , że obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie sięga - przynajmniej z reguły - tak daleko , aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową , niemniej jednak , w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą , poniżej której istnieje niedostatek , a granicą , której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków. Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego zależy zarazem od jego możliwości zarobkowych i majątkowych , skoro w myśl § 2 art.60 kro, małżonek ten jest obowiązany przyczyniać się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego „w odpowiednim zakresie”.

Mając powyższe na uwadze zaznaczyć należy , iż zasądzona na rzecz powódki kwota 300 zł miesięcznie odpowiada usprawiedliwionym potrzebom powódki, której koszty utrzymania wynoszą, w ocenie Sądu, 800-1000 zł miesięcznie. Uzyskując bowiem wynagrodzenie w wysokości 500 zł , powódka część wydatków pokrywa samodzielnie. Zasądzona kwota jest natomiast adekwatna do możliwości zarobkowych pozwanego , który – jak ustalono- osiąga średnie miesięczne dochody w wysokości 2.240 zł netto. Ustalając zakres obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłej żony, Sąd uwzględnił przy tym okoliczność , iż pozwany posiada obowiązek alimentacyjny na rzecz małoletnich dzieci.

Na marginesie należy zaznaczyć , iż w ocenie Sądu , obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec powódki znajduje swoje oparcie również w art. 60 § 1 kro , zgodnie z którym małżonek , który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Przyjmując , iż powódka miałaby utrzymywać się jedynie z wynagrodzenia w kwocie 500 zł, to w ocenie Sądu , znajdowałaby się w niedostatku.

W tym stanie rzeczy , na podstawie cytowanych przepisów , orzeczono jak w pkt I i II wyroku.

W rozstrzyganej sprawie powódka korzystała z ustawowego zwolnienia jej od kosztów sądowych, dlatego Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kole nieuciszone koszty sądowe, w części w jakiej uwzględnił powództwo ( art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc. ).

Rygor natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc.

SSR Agnieszka Pietruszka