Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2017 r. w Warszawie

sprawy W. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania W. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 11 sierpnia 2017 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Odwołujący W. Ż. w dniu 4 września 2017 roku wniósł do Sądu, za pośrednictwem organu rentowego, odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 sierpnia 2017 roku, znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił mu przyznania prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczony wskazał, iż nie zgadzanie się ze stanowiskiem organu rentowego w zakresie wyliczenia jego stażu pracy. Ubezpieczony podkreślił, iż posiada ciągłość ubezpieczenia od 1 sierpnia 1979 roku do 18 kwietnia 2017 roku, czyli aż do złożenia wniosku o rentę. Ubezpieczony zaznaczył, iż z dowodów dołączonych do wniosku o rentę w tym okresie nie posiadał przerwy w ubezpieczeniu. Środkiem dowodowym potwierdzającym okres opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne rolników jest zdaniem odwołującego zaświadczenie wystawione przez KRUS, które załączył. ( odwołanie z dnia 4 września 2017 roku, k. 2 - 3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 7 września 2017 roku wniósł o jego odrzucenie na podstawie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c., ewentualnie oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.,

Organ rentowy w uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, iż w toku postępowania ubezpieczony został skierowany na badanie do Lekarza Orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 20 czerwca 2017 roku uznał badanego za częściowo niezdolnego do pracy do dnia 30 czerwca 2018 roku i ustalił datę powstania niezdolności do pracy na dzień 10 sierpnia 2012 roku. Jednocześnie organ rentowy podał, iż staż ubezpieczonego w dziesięcioleciu przed powstaniem częściowej niezdolności do pracy tj. od 10 sierpnia 2002 roku do 9 sierpnia 2012 roku wynosi 1 miesiąc i 2 dni okresów nieskładkowych. Natomiast w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę tj. od 19 kwietnia 2007 roku do 18 kwietnia 2017 roku wnioskodawca nie udokumentował żadnego stażu pracy. Odwołujący się zdaniem organu rentowego nie spełnia również innego z warunków, ponieważ niezdolność do pracy powstała po upływie osiemnastu miesięcy od zakończenia zatrudnienia (ubezpieczenia), które ustało z dniem 10 września 2002 roku. Organ rentowy nie uwzględnił okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników od dnia 1 kwietnia 2002 roku, ponieważ odwołujący się nie udokumentował żadnych okresów składkowych. Organ rentowy powołując się na treść art. 5 ust. 2 i art. 10 ust. 2 ustawy emerytalnej wskazał, iż jego zdaniem niedopuszczalna jest rozszerzająca interpretacja dyspozycji art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zmierzająca do zaliczania w każdym wypadku okresów pracy w gospodarstwie rolnym zamiast wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych w ramach ubezpieczenia innego, niż ubezpieczenie rolnicze. Wobec powyższego organ rentowy w dniu 11 sierpnia 2017 roku wydał decyzję odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy wskazał także, iż ubezpieczony nie złożył sprzeciwu od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS co na postawie art. 477 ⁹§ 3 ¹ k.p.c winno determinować odrzucenie odwołania. ( odpowiedź na odwołanie z dnia 6 czerwca 2016 roku, k. 29 – 29v a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Odwołujący W. Ż., urodzony w dniu (...), w okresie od 1979 roku do 31 marca 2002 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) S.A. z siedzibą w W. ( zaświadczenie z dnia 25 marca 2013 roku, k. 9 a.r.).

Od 1 kwietnia 2002 roku odwołujący podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w zakresie emerytalno-rentowym oraz wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim jako rolnik. ( zaświadczenie KRUS z dnia 10 kwietnia 2017 roku, k. 13 a.r.)

Decyzją z dnia 28 lipca 2004 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w W. stwierdził u ubezpieczanego chorobę zawodową – alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa pochodzenia zawodowego. ( decyzja z dnia 28 lipca 2004 roku, k. 21 a.r.)

Ubezpieczony w dniu 19 kwietnia 2017 roku złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. ( wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, k. 1 – 4 a.r.)

W toku postępowania wyjaśniającego, odwołujący został skierowany na badanie lekarskie przez Lekarza Orzecznika ZUS, który orzeczeniem wydanym w dniu 20 czerwca 2017 roku uznał, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy do 30 czerwca 2018 roku. Jako datę powstania częściowej niezdolności do pracy Lekarz Orzecznik ZUS ustalił datę 10 sierpnia 2012 rok, jednocześnie wskazując, iż nie pozostaje ona w związku z chorobą zawodową. ( orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 20 czerwca 2017 roku, k. 22 a.r.)

Organ rentowy wydał w dniu 11 sierpnia 2017 roku decyzję (znak: (...)) odmawiającą ubezpieczonemu prawa do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony zarówno przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę jak i przed dniem powstania niezdolności do pracy nie udokumentował wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego 5 lat. W ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy tj. w okresie od 10 sierpnia 2002 roku do 9 sierpnia 2012 roku udokumentował staż pracy wynoszący:

⚫

okresy składkowe: 0 lat, 0 miesięcy, 0 dni

⚫

okresy nieskładkowe: 0 lat, 1 miesiąc, 2 dni

Jednocześnie organ rentowy zaznaczył, iż zgodne z art. 5 ustawy emerytalnej nie uwzględnił okresów nieskładkowych, ponieważ ubezpieczony nie udokumentował żadnych okresów składkowych. W 10-leciu przed złożeniem wniosku od 19 kwietnia 2007 roku do 18 kwietnia 2017 roku ubezpieczony nie udokumentował żadnego stażu pracy. Jednocześnie częściowa niezdolność do pracy powstała po upływie 18 miesięcy od ustania ostatniego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego tj. od 10 września 2002 roku.

Do ogólnego stażu pracy organ rentowy uwzględnił okresy:

⚫

składkowe

od 1 sierpnia 1979 roku do 17 listopada 1979 roku – 3 miesiące, 17 dni

od 14 grudnia 1979 roku do 31 marca 2002 roku – 22 lata, 3 miesiące i 18 dni

⚫

nieskładkowe w trakcie ubezpieczenia

od 7 stycznia 1993 roku do 11 stycznia 1993 roku – 5 dni

od 15 stycznia 1996 roku do 19 stycznia 1996 roku – 5 dni

od 17 czerwca 1996 roku do 22 czerwca 1996 roku – 6 dni

od 27 grudnia 2001 roku do 9 stycznia 2002 roku – 14 dni

od 15 marca 2002 roku do 31 marca 2002 roku – 17 dni

⚫

nieskładkowe po ustaniu ubezpieczenia

od1 kwietnia 2002 roku do 10 września 2002 roku – 5 miesięcy, 10 dni.

Organ rentowy przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe 6 miesięcy i 27 dni oraz nieskładkowe 22 lata, 5 miesięcy i 23 dni. Łącznie 23 lata i 20 dni. ( decyzja z dnia 11 sierpnia 2017 roku, znak: (...), k. 25 a.r.).

Kolejną decyzją z dnia z dnia 11 sierpnia 2017 roku, znak: (...)organ rentowy odmówił ubezpieczonemu renty z tytułu choroby zawodowej, ponieważ Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 20 czerwca 2017 roku ustalił, iż stwierdzona częściowa niezdolność do pracy nie ma związku z chorobą zawodową.

W związku z niekorzystną decyzją organu rentowego W. Ż. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie. ( odwołanie z dnia 4 września 2017 roku, k. 2 - 3 a. s.)

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o dokumentację zawartą w aktach sądowych oraz dokumentację znajdującą się w aktach rentowych ubezpieczonego. Autentyczność zgromadzonych dokumentów i ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła zastrzeżeń, w związku z tym Sąd uznał dokumenty za pełnowartościowy i bezsporny materiał dowodowy.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie W. Ż. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 11 sierpnia 2017 roku, znak: (...)jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie należy podnieść, że w realiach rozpoznawanej sprawy brak było podstaw do uwzględnienia wniosku organu rentowego o odrzucenie odwołania na podstawie art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c., który stanowi, że sąd odrzuci odwołanie w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS, jeżeli osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od tego orzeczenia do Komisji Lekarskiej ZUS i odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia. Biorąc pod uwagę fakt, że zakres złożonego przez ubezpieczonego odwołania wykracza poza samo kwestionowanie orzeczenia Lekarza Orzecznika Sąd uznał, że niezasadnym jest jego odrzucanie i przeszedł do merytorycznej rozpoznania odwołania.

Przechodząc do meritum należy wskazać, iż ubezpieczony nie kwestionował w toku postępowania orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS, szczególnie w zakresie stwierdzenia istnienia częściowej niezdolności do pracy, daty jej powstania, jak i w zakresie ustalenia, że częściowa niezdolność do pracy pozostaje bez związku z chorobą zawodową. W związku z powyższym Sądu uznał, iż ustalenia organu rentowego w tym zakresie nie były sporne. Ubezpieczony domagał się natomiast aby okres opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników od 1 kwietnia 2002 roku do 20 czerwca 2017 roku został zaliczony do stażu pracy.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887 j.t., zwanej dalej „ustawą emerytalną”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: 1) jest niezdolny do pracy; 2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; 3) niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Natomiast w myśl art. 58 ust.1 ustawy emerytalnej - warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt. 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

(ust.2) Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt. 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej. (ust.3)

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w ust. 1, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe. (ust.4) Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Prawo do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy przysługuje zatem w wypadku wypełnienia wszystkich przesłanek z art. 57 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)  okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)  przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)  przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Okresy wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej uwzględnia się także przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania renty, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. (art. 10 ust. 2 ustawy emerytalnej)

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej pozwala uzupełnić okresy składkowe i nieskładkowe okresami pracy w gospodarstwie rolnym do rozmiaru najbliższego (kolejnego) stażu okresów składkowych i nieskładkowych w zakresie wymaganym i koniecznym do nabycia określonych uprawnień emerytalnych. Należy także podkreślić, że przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresy pracy rolniczej bierze się pod uwagę dopiero po uwzględnieniu wszystkich udokumentowanych okresów składkowych i nieskładkowych. Przepis art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej (stosowany odpowiednio także przy wyliczeniu stażu ubezpieczeniowego dla potrzeb świadczenia rentowego) dopuszcza wyjątkowo możliwość traktowania okresów pracy w gospodarstwie rolnym tak jak okresów składkowych w ramach ubezpieczenia pracowniczego, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych. Uzupełnienie okresów składkowych i nieskładkowych pracą w gospodarstwie rolniczym jest możliwe jedynie wtedy, gdy pozwoli to na uzyskanie określonego świadczenia. Wskazany przepis jednoznacznie określa kolejność uwzględniania wymienionych w nim okresów - do sumy okresów składkowych i nieskładkowych (z ograniczeniem wynikającym z art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej) dolicza się okresy pracy w gospodarstwie rolnym w zakresie niezbędnym do uzupełnienia wymaganej ilości tych dwóch pierwszych okresów do przyznania świadczenia. Okres ten ustawodawca nakazał traktować jako okres składkowy - uzupełniający, a więc podlega zaliczeniu w pełnej wysokości, jeżeli zależy od tego uzyskanie uprawnienia do świadczenia. Okres ten nie zastępuje okresów składkowych i nieskładkowych, które zaliczane są do stażu ubezpieczeniowego w pierwszej kolejności (tak Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 stycznia 2016 roku, sygn. akt III AUa 389/15, LEX nr 2004612)

W tym kontekście prawidłowo wskazuje organ rentowy, że niedopuszczalna jest rozszerzająca wykładnia art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych polegająca na zaliczeniu do okresów składkowych, o których mowa w art. 6, okresów ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki stosownie do treści art. 10 tej ustawy. Art. 10 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zezwala na uwzględnianie okresów ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki na ubezpieczenie społeczne przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania renty, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu wyłącznie w zakresie uregulowanym w art. 57 ust. 2 oraz art. 58 ust. 1 pkt 1-5 oraz ust. 2 ustawy. Natomiast art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi lex specialis w stosunku do przesłanek, określonych w art. 57 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy. Oznacza to, że powinien być interpretowany i stosowany w sposób restryktywny bowiem dopuszcza on jedynie dla ubezpieczonych całkowicie niezdolnych do pracy możliwość złagodzenia warunku posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę lub powstania niezdolności do pracy. Wobec wyraźnego pominięcia przez ustawodawcę okresów nieskładkowych, które należą do powszechnego systemu ubezpieczeń, nie jest również możliwe odwoływanie do okresów uzupełniających, o których stanowi art. 10 ustawy o emeryturach i rentach i przyjęcie, że przepis art. 58 ust. 4 ustawy ma szerszy zakres zastosowania niż wynika to z jego wykładni językowej. W sytuacji bowiem, gdy wykładnia językowa w sposób wystarczający pozwala zrozumieć treść przepisu, zastosowanie innej wykładni nie jest dopuszczalne ( interpretatio cessat in claris).

Sąd w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy oraz wyżej cytowane orzecznictwo stwierdza, że decyzja organu rentowego jest zasadna i odpowiada prawu.

Odwołujący nie udowodnił okresów składkowych i nieskładkowych w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy, natomiast w dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy udowodnił jedynie okresy nieskładkowe w wymiarze 1 miesiąca i 2 dni. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do renty oraz obliczaniu jej wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Odwołujący jednak od dnia 1 kwietnia 2012 roku (tj. od momentu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników) nie udowodnił jakichkolwiek okresów składkowych. Powyższe oznacza, iż ubezpieczony nie udowodnił okresów składkowych i nieskładkowych zarówno w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o świadczenie i powstaniem niezdolność do pracy. Tym samym Sąd podziela argumentację organu rentowego, że nie mogą one zostać uzupełnione w oparciu o art. 10 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, ponieważ w sytuacji ubezpieczonego nie ma jakich okresów składkowych i nieskładkowych uzupełniać.

Należy podkreślić zatem, iż skoro ubezpieczony nie spełnia warunku określonego w art. 57 ust. 1 pkt. 2 w zw. a art. 58 ust. 1 pkt. 5 ustawy emerytalnej nie może uzyskać prawa do renty z tytułu niezdolności. Całokształt okoliczności sprawy pozwala zatem na stwierdzenie, że ubezpieczona nie spełnia łącznie wszystkich warunków do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określonych w art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na marginesie należy wskazać, iż ubezpieczony w treści odwołania wskazał, iż odwołuje się od decyzji organu rentowego z dnia 11 sierpnia 2017 roku, znak: I/20/045145778, odmawiającej mu prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W toku postępowania natomiast ubezpieczony nie odnosił się do kwestii niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Tym samym Sąd badał odwołanie ubezpieczonego wyłącznie w zakresie wskazanym w treści odwołania. Jednocześnie należy zaznaczyć, iż nawet gdyby ubezpieczony odwoływał się od decyzji odmawiającej mu renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową rozstrzygnięcie w zakresie okresów składkowych i nieskładkowych byłby tożsame.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)