Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 listopada 2017 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodnic z ący SSR Marzena Studzińska

Protokolant : p.o. prot. sąd. Kamila Kupiec

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2017 roku w Kłodzku

na rozprawie

sprawy z wniosku A. C.

przy udziale Z. O., E. S., A. S., J. G., D. G., M. W., S. W., E. K. (1) i J. W.

o stwierdzenie nabycia spadku po E. B. (1), H. B. (1), K. B., T. B.

postanawia:

I.  stwierdzić, że spadek po E. B. (1), zd. W.

zmarłej w dniu 25 lutego 1951 roku w K.

ostatnio stale zamieszkałej w B.

na podstawie ustawy nabyły jej dzieci: M. S., zd. B.,

córka E. i S., A. W. (1), zd. B.,

córka E. i S. oraz K. B., syn E.

i S. – każdy po 1/3 części spadku;

II.  stwierdzić, że wchodzący w skład spadku po E. B. (1) udział

w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy nabyły jej dzieci M. S., zd. B., córka E. i S. oraz K. B., syn E. i S. – każdy po 1/2 części;

III.  stwierdzić, że spadek po H. B. (1), zd. N.

zmarłej w dniu 27 marca 1990 roku w K.

ostatnio stale zamieszkałej w B.

na podstawie ustawy nabyły jej dzieci: T. B., syn K. i H., K. B., syn K. i H., S. B., syn K. i H. oraz A. C., zd. B., córka K. i H. – każdy po 1/4 części spadku;

IV.  stwierdzić, że wchodzący w skład spadku po H. B. (1) udział

w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy nabył w całości jej syn T. B., syn K. i H.;

V.  stwierdzić, że spadek po K. B.

zmarłym w dniu 17 kwietnia 2001 roku w B.,

ostatnio stale zamieszkałym w B.

na podstawie ustawy nabyli jego siostra A. C., zd. B., córka K. i H. oraz jego brat T. B., syn K. i H. – każdy po 1/2 części spadku;

VI.  stwierdzić, że spadek po T. B.

zmarłym w dniu 5 września 2014 roku w B.

ostatnio stale zamieszkałym w B.

na podstawie ustawy nabyła w całości jego siostra A. C., zd. B., córka K. i H.;

VII.  koszty postępowania między stronami wzajemnie znieść;

VIII.  nieuiszczone dotychczas koszty postępowania zaliczyć na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Wnioskiem z 6 lutego 2015 roku wnioskodawczyni A. C. wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po jej babce E. B. (1), jej ojcu K. B., jej matce H. B. (1) oraz jej bracia K. B. i T. B.. W uzasadnieniu wskazała, że spadkodawczyni E. B. (1) zmarła 25 lutego 1951 roku w B., w chwili śmierci była wdową i posiadała jedno dziecko – syna K. B.. Podała, że jej ojciec K. B. zmarł 27 marca 1990 roku we W., a przed śmiercią stale zamieszkiwał w P.. W chwili śmierci K. B. był żonaty z H. B. (1) oraz posiadał czworo dzieci, tj. S. B., K. B., A. C. i T. B.. Wnioskodawczyni podała także, iż jej matka H. B. (1) zmarła 27 marca 1990 roku w K., a przed śmiercią stale zamieszkiwała w B.. W chwili śmierci H. B. (1) była wdową i posiadała czworo dzieci, tj. S. B., K. B., A. C. i T. B.. Wskazała, że jej brat S. B. zmarł 15 stycznia 1993 roku, w chwili śmierci miał żonę W. B. (która zmarła po mężu) oraz syna Ł. B. (który zmarł w 2000 roku). Następnie podała, że K. B. zmarł 17 kwietnia 2001 roku, przed śmiercią zamieszkiwał w B.. K. B. w chwili śmierci był kawalerem, nie miał dzieci. Spadkobiercami ww. jest więc rodzeństwo, które dożyło otwarcia spadku po nim, tj. T. B. oraz A. C.. Wskazała również, iż jej brat T. B. zmarł 5 września 2014 roku, przed śmiercią zamieszkiwał w B.. W chwili śmierci był kawalerem, nie miał dzieci. Jego jedyną spadkobierczynią jest wnioskodawczyni A. C..

Postanowieniem z 9 marca 2015 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku wyłączył z niniejszej sprawy wniosek w części dotyczącej stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym 23 września 1982 roku K. B. i przekazał w tym zakresie sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Lubinie.

Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku wezwał spadkobierców ustawowych M. S. poprzez dokonanie ogłoszenia w prasie, budynku Sądu Rejonowego w Kłodzku i lokalu Urzędu Miejskiego w K., a by w terminie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia zgłosili i udowodnili prawa do spadku po wyżej wymienionej, gdyż w przeciwnym razie mogą zostać pominięci w postanowieniu o stwierdzenie nabycia spadku.

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania Z. N..

Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania E. S., A. S., J. G. i D. G..

Postanowieniem z dnia 25 maja 2017 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania M. W. oraz S. W..

Postanowieniem z dnia 26 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania E. K. (1).

Postanowieniem z dnia 19 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Kłodzku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania J. W..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawczyni E. B. (2) z domu W. zmarła 25 lutego 1951 roku w K., a przed śmiercią stale zamieszkiwała w B.. W chwili śmierci była wdową. Spadkodawczyni raz zawierała związek małżeński. Z małżeństwa posiadała troje dzieci –K. B., M. S. i A. W. (1). Spadkodawczyni nie posiadała dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych. E. B. (1) nie pozostawiła testamentu.

Syn E. K. (2) B. zmarł K. B. zmarł 27 marca 1990 roku we W., a przed śmiercią stale zamieszkiwał w P.. W chwili śmierci K. B. był żonaty z H. B. (1) oraz posiadał czworo dzieci, tj. S. B., K. B., wnioskodawczynię A. C. i T. B..

M. S. zd. B. zmarła 24 października 2000 roku w K., przed śmiercią stale zamieszkiwała w K.. W chwili śmierci była wdową. Posiadała pięcioro dzieci E. S., A. S., J. G., D. G. i M. W..

A. W. (1) zd. B. zmarła 7 marca 1975 roku w W.. W chwili śmierci była wdową. Posiadała troje dzieci - S. W., A. W. (2) i E. K. (1). Syn A. A. W. zmarł 15 września 2011 roku w M.. W chwili śmierci był rozwiedziony. Posiadał dwoje dzieci – R. W. i J. W.. Na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z 5 marca 2012 roku spadek po A. W. (2) nabył w całości – na podstawie testamentu notarialnego – jego syn J. W..

/dowód: odpis skrócony aktu zgonu E. B. (1), k 8. odpis skrócony aktu zgonu K. B., k. 9; odpis skrócony aktu zgonu M. S., k. 32; odpis skrócony aktu zgonu A. W. (1) k. 219; wyciąg z aktu małżeństwa D. G., k. 114; odpis skrócony aktu małżeństwa D. G., k. 208; postanowienie Sądu Powiatowego w K. z 18 marca 1955 roku, k. 147;odpis skrócony aktu małżeństwa A. S., k. 152;wyciąg z aktu małżeństwa J. G.,k.155; odpis skrócony aktu małżeństwa J. G., k. 209; odpis skrócony aktu małżeństwa M. W., k. 210; odpis skrócony aktu małżeństwa E. K. (1), k. 170; odpis skrócony aktu urodzenia S. W., k. 218; odpis skrócony aktu zgonu A. W. (2), k. 182; akt poświadczenia dziedziczenia, k. 193-194; odpis skrócony aktu urodzenia J. W., k. 192; zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni A. C., k. 24v-25/

W skład spadku po E. B. (1) wchodzi gospodarstwo rolne położone w B. o powierzchni 3,62 ha. W chwili śmierci E. B. (1) w gospodarstwie tym stale pracował jej syn K. B. wraz z żoną H.. W lipcu 1963 roku w ww. gospodarstwie nadal pracowali K. i H. B. (1). W tym czasie M. S. prowadziła własne gospodarstwo rolne, położone w B. D.. A. W. (1) nie posiadała wykształcenia rolniczego, nie prowadziła gospodarstwa rolnego, a w lipcu 1963 roku była zdolna do pracy. A. W. (1) nie składała też oświadczenia o gotowości prowadzenia gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem spadku.

/ dowód: zaświadczenie Urzędu Gminy K., k. 31; zeznania wnioskodawczyni, k. 128v-129/

Spadkodawczyni H. B. (2) z domu N. zmarła 27 marca 1990 roku w K., a przed śmiercią stale zamieszkiwała w B.. W chwili śmierci była wdową. Spadkodawczyni raz zawierała związek małżeński –z K. B.. Z małżeństwa posiadała czworo dzieci – S. B., K. B., A. C. i T. B.. Spadkodawczyni nie posiadała dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych. H. B. (1) nie pozostawiła testamentu.

/dowód: odpis skrócony aktu zgonu H. B. (1), k 10; odpis skrócony aktu zgonu S. B., k. 11; odpis skrócony aktu zgonu K. B., k. 12; odpis skrócony aktu zgonu T. B., k. 13; odpis skrócony aktu małżeństwa A. C., k. 22; zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni A. C., k. 24v-25/

Syn H. S. J. B. zmarł 15 stycznia 1993 roku we W., przed śmiercią stale zamieszkiwał we W.. W chwili śmierci był rozwiedziony. Związek małżeński zawierał raz - z W. B.. Ze związku tego pochodzi syn Ł. B.. S. B. nie posiadał dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych.

Syn S. Ł. B. zmarł 10 stycznia 1999 roku. W chwili śmierci był kawalerem, nie miał dzieci.

Matka Ł. W. P. z domu C. zmarła 4 października 2010 roku. W chwili śmierci była wdową. Rodzice W. P. (L. C. oraz W. C.) zmarli przed nią. Jej jedyną spadkobierczynią jest jej siostra – uczestniczka postępowania Z. O..

/dowód: odpis skrócony aktu zgonu S. B., k 11; odpis skrócony aktu zgonu Ł. B., k. 35; odpis skrócony aktu zgonu W. P., k. 34; odpis skrócony aktu małżeństwa Z. O.,k. 126; zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni A. C., k. 24v-25/

W skład spadku po H. B. (1) wchodzi udział w gospodarstwie rolnym, położonym w B.. W chwili śmierci H. B. (1) w gospodarstwie tym stale pracował jej syn T. B.. W tym czasie S. B., K. B. i A. C. byli pełnoletni, nie pobierali nauki, nie byli też trwale niezdolni do pracy. Nie posiadali oni również przygotowania zawodowego do prowadzenia produkcji rolnej, ani nie pracowali bezpośrednio przy produkcji rolnej.

/ dowód: zeznania wnioskodawczyni, k. 128v-129/

Spadkodawca K. B. zmarł 17 kwietnia 2001 roku, przed śmiercią zamieszkiwał w B.. W chwili śmierci był kawalerem, nie miał dzieci. K. B. nie pozostawił testamentu.

Rodzice K. B. zmarli przed nim. W chwili otwarcia spadku po spadkodawcy żył jego brat T. B. oraz siostra – wnioskodawczyni A. C..

/dowód: odpis skrócony aktu zgonu K. B., k. 12; odpis skrócony aktu zgonu T. B., k. 13; odpis skrócony aktu małżeństwa A. C., k. 22; zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni A. C., k. 24v-25/

Spadkodawca T. B. zmarł 5 września 2014 roku, przed śmiercią zamieszkiwał w B.. W chwili śmierci był kawalerem, nie miał dzieci. T. B. nie pozostawił testamentu.

Rodzice T. B. zmarli przed nim. W chwili otwarcia spadku po spadkodawcy żyła wyłącznie jego siostra – wnioskodawczyni A. C..

/dowód: odpis skrócony aktu zgonu T. B., k. 13; odpis skrócony aktu małżeństwa A. C., k. 22; zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni A. C., k. 24v-25/

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie w części dotyczącej stwierdzenia nabycia spadku po E. B. (1) zastosowanie znajdują przepisy dekretu z dnia 8 października 1946 roku – Prawo spadkowe. Zgodnie z art. 3 § 1 tegoż dekretu z chwilą śmierci spadkodawcy następuje otwarcie spadku. Do spadku powołane są przede wszystkim dzieci spadkodawcy, które dziedziczą w częściach równych (art. 17 § 1 dekretu).

W przedmiotowej sprawie spadkodawczyni E. B. (1) nie pozostawiła testamentu, w chwili śmierci była wdową. Wobec czego do spadku po niej powołani zostali spadkobiercy ustawowi, tj. jej dzieci K. B., M. S. i A. W. (1). Bacząc na przepis art. 17 § 1 ww. dekretu udział spadkowy przypadający spadkobiercom E. B. (1) wynosi po 1/3 części spadku.

Przepisy dekretu - Prawo spadkowe z 1946 nie regulowały kwestii związanych z dziedziczeniem gospodarstw rolnych. Szczególne uregulowanie dziedziczenia gospodarstw rolnych nastąpiło dopiero w ustawie z dnia 29 czerwca 1963 r. o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 28, poz. 168), której rozwiązania, z modyfikacjami, zostały włączone do kodeksu cywilnego i zamieszczone w tytule X księgi IV „Przepisy szczególne o dziedziczeniu gospodarstw rolnych”. W zakresie przewidzianym w art. LV - LVIII przepisów wprowadzających kodeks cywilny, unormowaniom o szczególnych zasadach dziedziczenia gospodarstw rolnych (art. 1058 - 1088 k.c.) nadano moc wsteczną i objęto nim spadki otwarte przed wejściem w życie kodeksu cywilnego. Mocą tych przepisów ustanowiony w kodeksie cywilnym reżim dziedziczenia gospodarstw rolnych został odniesiony do spadków otwartych przed dniem jego wejścia w życie. Oznaczało to, że jeżeli w skład spadku otwartego wcześniej, do którego w zakresie ogólnych reguł dziedziczenia miały (nadal) zastosowanie poprzednio obowiązujące przepisy, wchodziło gospodarstwo rolne, to następowało wsteczne objęcie go szczególnymi zasadami dziedziczenia.

Biorąc powyższe pod uwagę oraz treść art. 1059 kc w brzmieniu obowiązującym dniu wejścia w życie Kodeksu cywilnego, stwierdzić należy, iż uprawnienia do dziedziczenia gospodarstwa rolnego po E. B. (1) posiadali wyłącznie K. B. i M. S., a udział każdego z nich wynosi 1/2 część.

Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa spadkowego spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku tj. z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c. i art. 925 k.c.). Natomiast z art. 926 § 1 i § 2 k.c. wynika, że powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy.

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek (art. 931 § 1 k.c.). W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym (art. 932 § 3, § 4 i §5 k.c.).

Natomiast zgodnie z przepisem art. 941 k.c. rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.

W myśl przepisu art. 1015 § 1 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

W przedmiotowej sprawie spadkodawczyni H. B. (1) nie pozostawiła testamentu, w chwili śmierci była wdową. Wobec czego do spadku po niej powołani zostali spadkobiercy ustawowi, tj. jej dzieci S. B., K. B., A. C. i T. B.. Bacząc na przepis art. 931 k.c. udział spadkowy przypadający spadkobiercom H. B. (1) wynosi po 1/4 części spadku. Ponadto w toku niniejszego postępowania Sądu ustalił (w oparciu o zeznania wnioskodawczyni A. C.), że jedynie T. B. posiadał uprawnienia, opisane w art. 1059 kc w brzmieniu obowiązującym dniu otwarcia spadku, do dziedziczenia udziału w gospodarstwie rolnym, wchodzącym w skład spadku po H. B. (1) albowiem w chwili otwarcia spadku po spadkodawczyni pracował w tym gospodarstwie rolnym.

Spadkodawca K. B. również nie pozostawił testamentu, w chwili śmierci był kawalerem. Rodzice spadkodawcy zmarli przed nim. Wobec czego do spadku po nim powołani zostali jego siostra A. C. oraz jego brat T. B.. Bacząc na przepis art. 931 k.c. udział spadkowy przypadający spadkobiercom K. B. wynosi po 1/2 części spadku.

Spadkodawca T. B. także nie pozostawił testamentu, w chwili śmierci był kawalerem. Rodzice spadkodawcy zmarli przed nim. Wobec czego do spadku po nim powołana została w całości jego siostra A. C..