Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Tczewie III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący: SSR Dorota Klukowska

Protokolant: Monika Błaszk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2017 roku w Tczewie sprawy

z powództwa F. (...) z siedzibą we W.

przeciwko M. R., R. R. (1)

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

I.  ustanawia z dniem 17 sierpnia 2015 roku rozdzielność majątkową pomiędzy pozwanymi M. R. pesel (...) a R. R. (1) pesel (...) wynikającą z zawarcia przez strony w dniu 21 kwietnia 1979 roku w P. związku małżeńskiego zarejestrowanego pod numerem (...) w Urzędzie Stanu Cywilnego w P.;

II.  odstępuje od obciążania pozwanych M. R. i R. R. (1) kosztami postępowania, w tym obowiązkiem zwrotu kosztów procesu drugiej stronie.

Sygn. akt IIII RC 332/15

UZASADNIENIE

W dniu 17 sierpnia 2015r. powód (...) S.A. wniósł pozew przeciwko R. R. (1) i M. R. o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej między pozwanymi od dnia wniesienia pozwu, o przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód jest wierzycielem pozwanego R. R. (1), albowiem na mocy umowy cesji z dnia 14 grudnia 2012r. nabył prawo do roszczenia wynikającego z umowy kredytu nr KGP (...) z dnia 30 stycznia 2009 r., zawartej między dłużnikiem a (...) Bank S.A. Ponieważ pozwany nie spłacił swojego zobowiązania dobrowolnie, wierzyciel skierował sprawę na drogę postępowania sądowego, w wyniku którego uzyskał przeciw dłużnikowi tytuł wykonawczy – nakaz zapłaty z dnia 17 marca 2014 r. wydany przez Sąd Rejonowy w Tczewie w sprawie o sygn. I Nc 838/14. Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego wierzyciel zainicjował przeciwko R. R. (1) postępowanie egzekucyjne. W jego toku okazało się jednak, że egzekucja z wynagrodzenia, ruchomości, rachunków bankowych oraz wierzytelności dłużnika pozostaje całkowicie bezskuteczna. Postępowanie nie doprowadziło do wyjawienia majątku dłużnika. Jedynym składnikiem majątkowym, z którego wierzyciel mógłby się zaspokoić, pozostaje nieruchomość położona w miejscowości K., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...). Nieruchomość ta wchodzi jednak w skład majątku wspólnego R. R. (1) i jego małżonki M. R.. Wierzyciel nie jest w stanie uzyskać klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika, albowiem nie są spełnione ku temu przesłanki przewidziane przez art. 787 K.p.c., tj. brak było zgody małżonki na zawarcie zobowiązania. Wobec powyższego koniecznym stało się wystąpienie o ustanowienie przez Sąd rozdzielności majątkowej między dłużnikiem a jego małżonką.

W toku postępowania pozwana M. R. wskazała, że zgadza się z żądaniem pozwu. Z kolei pozwany R. R. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości, wskazując, że co prawda nie formułuje żadnych zarzutów przeciw żądaniu pozwu, to jednak nie chce zgodzić się na rozdzielność majątkową, albowiem umożliwi to sprzedaż nieruchomości, w której mieszka wraz z synem.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 kwietnia 1979 r. w P. R. R. (1) oraz M. S. (obecnie R.) zawarli związek małżeński, który trwa do chwili obecnej. Między małżonkami istnieje wspólność ustawowa majątkowa małżeńska. Małżonkowie posiadają dwoje dorosłych dzieci.

(dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 15; zeznania pozwanej M. R. – k. 99-99v. godz. 00.02.17-11.10.32 i k. 100 godz. 00.19.31-00.20.23; zeznania pozwanego R. R. (1) – k. 99v. godz. 00.10.32-00.18.00, 112v. godz.00.06.44-00.13.58)

W dniu 30 stycznia 2009 r. R. R. (1) zawarł z (...) Bankiem S.A. z siedzibą we W. umowę kredytu gotówkowego nr KGP\ (...). Na podstawie zawartej umowy R. R. (1) otrzymał od (...) Bank S.A. kredyt w kwocie 13.908,21 zł z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne, zobowiązując się jednocześnie do spłaty zobowiązania na warunkach szczegółowo określonych w tejże umowie (w 60 ratach miesięcznych do dnia 28.01.2014r.).

Zgody na zaciągnięcie przedmiotowego zobowiązania nie wyraziła małżonka dłużnika M. R., która nie miała świadomości, że mąż zaciąga taki kredyt.

(dowody: umowa o kredyt – k. 8-11; zeznania pozwanej M. R. – k. 99-99v. godz. 00.02.17- 11.10.32 i k. 100 godz. 00.19.31-00.20.23; zeznania pozwanego R. R. (1) – k. 99v. godz. 00.10.32-00.18.00, 112v. godz.00.06.44-00.13.58)

R. R. (1) nie wywiązał się ze swojego zobowiązania w sposób należyty. Po nieudanych próbach polubownego załatwienia sprawy (...) Bank S.A. zbył przysługującą mu wierzytelność wobec R. R. (1) na rzecz (...) S.A. z siedzibą we W.. Następnie cesjonariusz zainicjował przeciw dłużnikowi postępowanie sądowe o zapłatę. W dniu 17 marca 2014 r. referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Tczewie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. I Nc 838/14, którym to nakazał R. R. (1), aby zapłacił na rzecz (...) S.A. kwoty: 11.382,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14.12.2012r. do dnia zapłaty oraz 6.491,43 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27.02.2014r. do dnia zapłaty i koszty postępowania. Po uprawomocnieniu się orzeczenia przedmiotowemu nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności, a następnie wydano wierzycielowi tytuł wykonawczy.

(dowody: odpis nakazu zapłaty – k. 13; wyciąg z załącznika do umowy cesji – k. 12)

W oparciu o otrzymany tytuł wykonawczy (...) S.A. złożył u komornika sądowego wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi R. R. (1). W toku postępowania okazało się, że egzekucja z wynagrodzenia za pracę, ruchomości, rachunków bankowych oraz wierzytelności dłużnika pozostaje całkowicie bezskuteczna. Jedynym składnikiem majątkowym, z którego egzekucja mogłaby być skuteczna jest nieruchomość położona w miejscowości K. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), która to nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków R. R. (1) i M. R..

Również inne postępowania egzekucyjne, toczące się przeciwko R. R. (1) z wniosków pozostałych wierzycieli, okazały się całkowicie bezskuteczne.

(dowody: pisma informujące od komornika – k. 14, 54; akta egzekucyjne sprawy Km 1584/15 prowadzonej przez komornika A. Ś.; akta egzekucyjne sprawy Km 751/16 prowadzonej przez komornika A. Ś.; akta egzekucyjne sprawy Km 760/13 prowadzonej przez komornika A. Ś.; akta egzekucyjne sprawy Km 1156/14 prowadzonej przez komornika A. Z. – k. 112)

Od 15 lutego 2011r. R. R. (1) i M. R. mieszkają osobno i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Każde z małżonków posiada wiele długów, których suma wynosi kilkadziesiąt tysięcy złotych. Uzyskiwane przez każdego z małżonków dochody objęte są zajęciami komorniczymi, a kwoty pozostające po odliczeniu tych zajęć ledwo wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych dłużników. M. R. ma 60 lat, wynajmuje mieszkanie w W., pracuje za najniższe wynagrodzenie krajowe, jeśli dorobi coś w ramach umowy zlecenia potrąca to komornik. R. R. (1) ma 61 lat, mieszka w K. z dorosłym synem, z zawodu jest traktorzystą, od 2011r. nie ma stałej pracy, utrzymuje się z prac dorywczych i w niektórych miesiącach zarabia 500-600zł, w innych nic, średnio zarabia 320zł miesięcznie.

(dowody: zeznania pozwanej M. R. – k. 99-99v. godz. 00.02.17-11.10.32 i k. 100 godz. 00.19.31-00.20.23; zeznania pozwanego R. R. (1) – k. 99v. godz. 00.10.32-00.18.00, 112v. godz.00.06.44-00.13.58)

Sąd zważył co następuje:

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd wziął pod uwagę dokumenty złożone do akt sprawy, których prawdziwości ani autentyczności nie zakwestionowała żadna ze stron, a Sąd uznał je za wiarygodne. Ponadto Sąd oparł się na zeznaniach złożonych przez pozwanego R. R. (1) oraz pozwaną M. R., których wiarygodność i spójność nie budziły wątpliwości.

Stan faktyczny sprawy jest bezsporny. Pozwani przyznali, że R. R. (1) bez zgody małżonki M. R. zwarł z (...) Bankiem S.A. umowę o kredyt gotówkowy na cele konsumpcyjne, z której warunków się nie wywiązał. Ponadto pozwani przyznali, że poza wspólną nieruchomością nie mają żadnego innego majątku, a prowadzone przeciw nim egzekucje są bezskuteczne.

W świetle ustalonego stanu faktycznego Sąd zważył, że powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 52 § 1a K.r.o. ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

Warunkiem zastosowania wyżej wskazanego przepisu jest zatem wykazanie przez wierzyciela zaistnienia dwóch przesłanek:

1)  wykazanie istnienia stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków;

2)  uprawdopodobnienie, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

Odnośnie pierwszej ze wskazanych przesłanek należy wskazać, że w doktrynie prawniczej słusznie zauważa się, iż wierzytelnością w rozumieniu art. 52 § 1a K.r.o. może być każda wierzytelność w stosunku do jednego z małżonków, której zaspokojenie nie może według ustawy nastąpić z majątku wspólnego małżonków, tj. wierzytelność wynikająca ze zobowiązania jednego z małżonków zaciągniętego bez zgody drugiego z nich, ze zobowiązania jednego małżonka niewynikającego z czynności prawnej, jak i wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotycząca majątku osobistego jednego z małżonków. Co ważne legitymacja do żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej przysługuje wierzycielowi wyłącznie wtedy, gdy dłużnikiem jest tylko i wyłącznie jeden z małżonków. Gdyby dłużnikami byli oboje małżonkowie wierzyciel mógłby bowiem zaspokoić się ze wszystkich ich składników majątkowych. A zatem nie miałby interesu prawnego w wystąpieniu z przedmiotowym powództwem (zob. szerz. J. Pawliczak, komentarz do art. 52 Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego [w:] K. Osajda (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, C.H.Beck 2017)

Odnośnie drugiej przesłanki należy wskazać, że instytucja uprawdopodobnienia nie wymaga zachowania przepisów o postępowaniu dowodowym, albowiem stan pewności wystąpienia danego faktu przy uprawdopodobnieniu jest mniejszy niż w przypadku udowodnienia. Stąd też należy przyjąć, że roszczenie powoda jest wtedy wiarygodne, jeżeli istnieje słuszna podstawa do przypuszczenia, że ono istnieje.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że żądanie powoda o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej między pozwanymi jest uzasadnione.

W toku postępowania powód wykazał, iż jest w posiadaniu tytułu wykonawczego przeciw R. R. (1) w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wydanego przez referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie o sygn. I Nc 838/14. Ponadto za pomocą odpisu umowy o kredyt gotówkowy nr KGP\ (...) powód wykazał, iż przysługująca mu wierzytelność wobec R. R. (1) ma charakter konsumpcyjny i nie powstała za zgodą małżonki dłużnika. Tym samym powód spełnił pierwszą z przesłanek przewidzianych przez art. 52 § 1a K.r.o., albowiem wykazał, że jest on wierzycielem tylko jednego z małżonków, posiada przeciw temu małżonkowi tytuł wykonawczy, jak też, że nie ma możliwości uzyskania na ten tytuł wykonawczy klauzuli wykonalności przeciw małżonce dłużnika, gdyż nie zachodzą okoliczności wskazane przez art. 787 i art. 7871 K.p.c.

W sprawie wykazano również zaistnienie drugiej przesłanki do zastosowania art. 52 § 1a K.r.o., albowiem powód udowodnił, że zaspokojenie wierzytelności należnej od dłużnika wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Fakt ten wynika przede wszystkim z akt egzekucyjnych, prowadzonych w związku z licznymi postępowaniami egzekucyjnymi przeciw R. R. (1). Treść dokumentów komorniczych jasno wskazuje, że egzekucja z wynagrodzenia, ruchomości, rachunków bankowych oraz wierzytelności dłużnika pozostaje całkowicie bezskuteczna. Jedynym składnikiem majątkowym, z którego egzekucja mogłaby być skuteczna jest nieruchomość położona w miejscowości K. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), która to nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków R. R. (1) i M. R.. Co ważne, powyższa okoliczność została potwierdzona przez samych pozwanych w złożonych przez nich zeznaniach. Została ona zatem nie tylko uprawdopodobniona, ale wręcz udowodniona.

Jedynym zarzutem pozwanego R. R. (1) skierowanym przeciw żądaniu pozwu było to, że uwzględnienie powództwa doprowadzi do sprzedaży nieruchomości, w której pozwany mieszka wraz z dorosłym synem. Uwaga ta nie nosi jednak cech merytorycznej polemiki z żądaniem powoda, a jedynie odnosi się do niekorzystnej dla pozwanego sytuacji faktycznej. Pozostając przy kwestiach prawnych należy wskazać, że majątek wspólny nie może służyć dłużnikom w uniemożliwieniu skutecznej egzekucji ich zobowiązań (tak też słusznie J. Ignaczewski, Małżeńskie prawo majątkowe, C.H.Beck 2014, s. 217).

Biorąc pod uwagę wszystkie poczynione wyżej rozważania, Sąd uwzględniając żądanie powoda o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy pozwanymi od dnia wytoczenia powództwa, na podstawie art. 52 § 1a K.r.o., orzekł jak w punkcie I sentencji.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w punkcie II sentencji na podstawie art. 102 K.p.c. Stanowi on, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jednocześnie nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację Sądowi, który dokonuje tego przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r. - II CZ 210/73; T. Demencki, K omentarz do art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego [w:] A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, LEX 2012).

Sąd ustalił, że oboje pozwani znajdują się w ciężkiej sytuacji materialnej i życiowej. R. R. (1) i M. R. zaprzestali wspólnego pożycia, mieszkają oddzielnie i prowadzą osobne gospodarstwa domowe. Każde z nich z trudem zapewnia sobie środki pieniężne potrzebne na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Równolegle każde z nich posiada długi w wysokości kilkudziesięciu tysięcy złotych, które nieustannie rosną i brak jest realnej perspektywy na ich spłatę. W tej sytuacji Sąd uznał, że obciążenie pozwanych dodatkowymi kosztami skutkowałoby wystąpieniem po ich stronie jeszcze większej trudności w pokryciu kosztów niezbędnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, a przez to spowodowałoby powstaniem kolejnego zobowiązania przyczyniającego się do ich ubóstwa. Z tej też przyczyny Sąd zdecydował o nieobciążaniu R. R. (1) i M. R. kosztami procesu.