Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 lutego 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa B. R. (1)

przeciwko H. R.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 30 listopada 2015 roku, sygn. akt III RC 492/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że w miejsce alimentów zasądzonych od B. R. (1) na rzecz H. R. wyrokiem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 30 listopada 2007 roku w sprawie sygnatura akt III RC 535/07 w wysokości 25% miesięcznych poborów zasądza od powoda B. R. (1) na rzecz pozwanej H. R. alimenty w kwocie po 500 (pięćset) złotych miesięcznie, poczynając od 15 maja 2015 roku, a w pozostałej części powództwo i apelację oddala;

2.  koszty procesu za instancję odwoławczą między stronami wzajemnie znosi.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Dariusz Mizera SSR Wioletta Krawczyk

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 87/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb., ustalił, że obowiązek przyczyniania się do zaspakajania potrzeb rodziny powoda B. R. (1) wobec pozwanej H. R., ustalony wyrokiem Sądu Rejonowego w Piotrkowic Trybunalskim z dnia 30 listopada 2007 roku w sprawie sygnatura akt III RC 535/07 w wysokości 25 % miesięcznych poborów powoda, nie mniej niż 650 złotych miesięcznic wygasł z dniem 15 maja 2015 roku oraz zniósł wzajemnie koszty procesu miedzy stronami.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2007 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie sygn. akt III RC 535/07 zasądził tytułem alimentów od B. R. (1) na rzecz H. R. kwotę w wysokości 25% miesięcznych poborów, nie miej niż 650 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 13 listopada 2007 roku, płatne z góry do dnia 15-ego każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w terminie płatności każdej z nich.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2008 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie sygn. I C 667/08 rozwiązał przez rozwód związek małżeński stron z winy B. R. (1).

Wyrokiem z dnia 17 października 2012 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie sygn. akt III RC 432/12 podwyższył alimenty od B. R. (1) zasądzone wyżej wskazanym wyrokiem Sądu Rejonowego do wysokości 30% poborów miesięcznie nie mniej niż 1 100 złotych miesięcznie poczynając od dnia 27 lipca 2012 roku, z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, z pozostawieniem bez zmian dotychczasowych warunków płatności oraz oddalił powództwo B. R. (1) o ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2013 roku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. w sprawie sygn. II Ca 831/12 w wyniku apelacji zmienił powyższy wyrok podwyższający alimenty, w ten sposób, iż oddalono w całości powództwo H. R. o podwyższenie alimentów.

Podczas ostatniego ustalania alimentów H. R. mieszkała w swoim własnościowym mieszkaniu. Spłacała męża, w wyniku przeprowadzonego podziału majątku, na kwotę 13 .799 złotych podzieloną na 14 rat, od czerwca 2012 roku. Opłacała wówczas czynsz w wysokości 312 złotych miesięcznie, gaz w kwocie 41 złotych miesięcznie, energię elektryczną w kwocie 82 złotych co 2 miesiące. Opłaty za leki mieściły się w granicach 100 – 150 złotych miesięcznie. Opłacała wówczas również ubezpieczenie w kwocie 56,50 złotych miesięcznie, ZUS w kwocie 84 złotych miesięcznie, telewizję i telefon w kwocie 25 złotych miesięcznie. Z alimentów zasądzonych od męża, po uiszczeniu wszystkich opłat zostawała jej kwota 200 złotych na wyżywienie i środki czystości.

H. R. nie była wówczas nigdzie zatrudniona w związku ze swoim stanem zdrowia. Ostatnią pracę w firmie (...), gdzie była zatrudniona jako pokojówka, straciła ze względu na długotrwałe przebywanie na zwolnieniu lekarskim. Wcześniej pracowała jako handlowiec. Nie była zarejestrowana w PUP. Pozwana nie posiadała zaświadczenia o niezdolności do pracy. Pozostawała pod stałą opieką lekarza neurologa, reumatologa i lekarza rodzinnego.

B. R. (1) podczas ostatniego ustalania obowiązku alimentacyjnego mieszkał razem z matką w jego mieszkaniu własnościowym. Ponoszone przez powoda miesięczne opłaty związane z czynszem wynosiły 246,70 złotych, za energię elektryczną była to kwota 48,08 złotych, za gaz kwota 178,75 złotych, ubezpieczenie na życie to była kwota 59,50 złotych, opłata za garaż to była kwota 55,79 złotych, opłata za energię na działce stanowiła 8,80 złotych, opłata za telefon stacjonarny stanowiła kwotę 70,20 złotych, opłata za telefon komórkowy to była kwota 50 złotych. Miesięczne koszty ponoszone w związku z zakupem lekarstw wynosiły 436,35 złotych. Opłata za basen to kwota 50 złotych miesięcznie. Wydatki na cele kulturalne wynosiły 40 złotych na basen. Koszty utrzymania samochodu stanowiły kwotę 788,60 złotych. Wydatki związane z żywnością, środkami chemicznymi, odzieżą i kosmetykami stanowiły kwotę 1 200 złotych miesięcznie. Wszystkie wskazane wyżej opłaty łącznie stanowiły kwotę 3 232,77 złotych. Był właścicielem 13-letniego samochodu.

Powód leczył się na cukrzycę, skrzywienie kręgosłupa, choroby reumatologiczne, jaskrę i choroby kolan.

Powód utrzymywał się z emerytury w wysokości 3 929,67 złotych netto miesięcznie. Otrzymywał również deputat węglowy w kwocie 184 złote kwartalnie. Jego matka otrzymywała emeryturę w kwocie około 1 100 – 1 200 złotych miesięcznie.

H. R. obecnie utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w kwocie 1 253,56 złotych netto miesięcznie, przyznanej jej od dnia 18 kwietnia 2015 roku oraz zasądzonych wyżej wskazanym wyrokiem Sądu Rejonowego alimentów od byłego męża, które otrzymuje w wysokości 986 złotych miesięcznie.

Pozwana utrzymuje, iż nie może pracować z powodu problemów z kręgosłupem. Leczy się u endokrynologa i neurologa w związku z przewlekłymi schorzeniami.

H. R. mieszka sama w swoim mieszkaniu własnościowym. Opłata miesięczna za czynsz, która ponosi to kwota 340 złotych, za energię elektryczną to kwota 80 – 90 złotych, za wodę to kwota 50 złotych, za gaz to kwota 40 złotych, za telefon to kwota 50 złotych, za ubezpieczenie to kwota 67 złotych. Koszty związane z wyżywieniem pozwanej i środkami czystości stanowią łącznie kwotę 800 złotych miesięcznie. Jest zadłużona u siostry.

B. R. (1) obecnie utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w kwocie 3 929,67 złotych netto miesięcznie. Mieszka z matką, którą się opiekuje. Matka powoda utrzymuje się z emerytury w wysokości około 1 200 złotych miesięcznie.

Opłata za czynsz, którą powód ponosi to kwota 270 złotych miesięcznie, za energię elektryczną to kwota 50 – 70 złotych miesięcznie, za gaz w kwocie około 300 złotych na 2 miesiące. Koszty ponoszone przez niego na wyżywienie i środki czystości stanowią kwotę 1 350 złotych miesięcznie. B. R. (2) nie jest zadłużony.

Powód cierpi na nadciśnienie, choroby reumatologiczne, jaskrę i cukrzycę. Ma również problemy z kręgosłupem. Miesięczny koszt ponoszony na jego leki to kwota kilkuset złotych.

Matka powoda jest 87-letnią osobą, która nie chodzi i wymaga stałej opieki, co wiąże się z nakładami finansowymi.

W ocenie Sądu Rejonowego nastąpiła zmiana stosunków, która usprawiedliwia zmianę ostatnio ustalonego obowiązku alimentacyjnego B. R. (1) na rzecz jego byłej żony H. R. w zakresie zaspokajania jej usprawiedliwionych potrzeb. Pozwana bowiem od 18 kwietnia 2015 roku nabyła prawo do świadczenia emerytalnego w kwocie 1 253,56 złotych netto miesięcznie, co stanowi dla niej źródło utrzymania w kwocie wyższej niż otrzymywane do tej pory alimenty od powoda. Ponadto pozwana nie spłaca już męża w związku z przeprowadzonym podziałem majątku, co miało miejsce od czerwca 2012 roku w 14-stu ratach. H. R. otrzymując zarówno emeryturę jak świadczenie alimentacyjne otrzymywałaby środki utrzymania na poziomie, który wskazałby równą stopę życiową z jej byłym mężem, co zgodnie z zasadami utrwalonymi w orzecznictwie byłoby niezasadne. Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia bowiem nie sięga tak daleko, aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową. Zgodnie ze wskazaną wyżej zasadą H. R. nie znajduje się w niedostatku, a każda kwota, którą miałaby uzyskać tytułem alimentów od pozwanego zmierzałaby do zrównania ich stopy życiowej i byłaby bezzasadna. Sąd Rejonowy w swoich rozważaniach uwzględnił również okoliczność, iż B. R. (1) opiekuje się i w razie potrzeb finansuje leczenie swojej matki, w tym zakresie, w którym nie jest ona sama w stanie go opłacić oraz swoje leczenie.

W związku z powyższym na podstawie wyżej wskazanych przepisów prawa orzekł jak w sentencji. Zgodnie z art. 100 k.p.c. zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżyła w całości pozwana.

Zarzuciła mu naruszenie art. 60 §2 k.r.o. poprzez przyjęcie, iż pozwana nie znajduje się w niedostatku, a każda kwota, którą miałaby uzyskać tytułem alimentów od pozwanego zmierzałaby do zrównania stopy życiowej i byłaby bezzasadna, podczas gdy brak niedostatku nie przesądza o uprawnieniu do pomocy materialnej ze strony małżonka całkowicie winnego rozpadu małżeństwa, a kwestią najważniejsza jest istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.

Wskazując na len zarzut, wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie co do zakresu obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej H. R. w wysokości 650 zł miesięcznie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu.

Pełnomocnik powoda wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja jest uzasadniona w części.

Trafnie w uzasadnieniu apelacji pozwana podnosi, że obowiązek świadczeń alimentacyjnych po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy, potwierdzonego zawartym małżeństwem. W sprawie niniejszej związek małżeński stron ( niesporne ) został rozwiązany przez rozwód z winy powoda.

W takim przypadku podstawę prawną obowiązku alimentacyjnego osoby zobowiązanej względem uprawnionej ( w tym przypadku na rzecz pozwanej ) stanowi przepis art. 60 § 2 k.r.o.

Przepis art. 60 § 2 k.r.o. w przeciwieństwie do § 1 tego artykułu , który wprowadza tzw. obligatoryjny zwykły obowiązek alimentacyjne jest przepisem, który przewiduje roszczenie uprzywilejowane. Dopuszcza bowiem zasądzenie alimentów ponad granicę niedostatku. Dyspozycja, że sąd „może” przyznać małżonkowi niewinnemu środki utrzymania powyżej tych koniecznych do usunięcia niedostatku, nie oznacza dowolności.

Przesłanką, od której zależy powstanie obowiązku alimentacyjnego jest spowodowanie przez rozwód istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Dla oceny, czy przesłanka ta występuje, przeprowadzić należy porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony.

W sprawie niniejszej Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie pozwu i ustalił wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego obciążającego powoda względem pozwanej z uwagi na poprawę sytuacji majątkowej pozwanej z racji przyznania świadczenia emerytalnego, co doprowadziło do zrównania stopy życiowej między byłymi małżonkami.

Sąd Okręgowy nie podziela wniosku Sądu I instancji, że ta zmiana powinna skutkować uwzględnienie powództwa w całości.

W tym miejscu podnieść należy, że w czasie trwania związku małżeńskiego to B. R. (1) głównie zapewniał odpowiedni standard życiowy, ponieważ dochody pozwanej były niższe. Jak wynika z prawidłowych ustaleń faktycznych pozwana osiągnęła już wiek emerytalny, z uwagi na stan zdrowia pozostaje pod opieką lekarzy specjalistów. Ze względu na stan zdrowia, wiek ma ograniczone zdolności zarobkowe. Otrzymywana przez pozwaną emerytura w wysokości 1 253 zł jest na niskim poziomie, zapewniającym zaspokojenie tylko część jej usprawiedliwionych potrzeb.

Trafnie zauważa Sąd I instancji, że małżonek niewinny rozwodu nie ma prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym, ale jego uwadze uszło, iż małżonek niewinny ma jednak prawo do bardziej dostatniego poziomu życia, aniżeli tylko poziomu zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb.

Kierując się powyższymi uwagami Sad Okręgowy uznał, iż przepis art. 138 k.ro. w związku z art. 60 §2 k.r.o w zaistniałej sytuacji daje podstawę jedynie do obniżenia wysokości obowiązku alimentacyjnego powoda.

Mając na uwadze wysokość pobieranego świadczenia emerytalnego przez pozwaną uzasadnione jest obniżenie wysokości alimentów do kwoty 500 zł miesięcznie. Kwota ta będzie adekwatna do możliwości majątkowych i zarobkowych powoda oraz będzie stanowiła odpowiednie przyczynienie się do zaspokojenia obecnych potrzeb pozwanej.

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżony wyrok został wydany z obrazą przepisów wyżej wskazanych i dlatego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Dariusz Mizera SSR Wioletta Krawczyk

Na oryginale właściwe podpisy