Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka

protokolant: protokolant sądowy - stażysta Renata Szczegot

przy udziale prokuratora Wojciecha Groszyka

po rozpoznaniu dnia 7 grudnia 2017 r. w Warszawie

sprawy T. P., syna T. i M., ur. (...) w W.

oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie

z dnia 16 marca 2017 r. sygn. akt IV K 730/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie do ponownego rozpoznania.

VI Ka 581/17

UZASADNIENIE

T. P. został oskarżony o to, że: w dniu 24 marca 2014 roku w W., przy ul. (...), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził (...) Bank SA do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 7.100 zł, w ten sposób, że składając wniosek o uzyskanie kredytu na zakup towarów o nr (...), złożył nierzetelne pisemne oświadczenie co do zatrudnienia i osiąganych dochodów, stanowiących okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, czym wprowadził w błąd pracownika (...) Sp. z o.o. Sp. k., co do zamiaru i możliwości wywiązania się zaciągniętego zobowiązania,

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.;

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie wyrokiem z dnia 16 marca 2017 r. w sprawie o sygn. akt IV K 730/16 uniewinnił oskarżonego T. P. od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Apelację od powyższego wyroku złożył prokurator, zaskarżają wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego i zarzucił:

I.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mogący mieć wpływ na treść orzeczenia, a wyrażający się w mylnym uznaniu, że zgromadzony materiał dowodowy, wskazuje, że oskarżony nie złożył nierzetelnego oświadczenia co do zatrudnienia i osiąganych dochodów i wprowadził w błąd pracownika (...) Sp. z o.o. Sp. k. co do zamiaru i możliwości wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego materiału zgodnie z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego, dokonana we wzajemnym powiązaniu okoliczności zdarzenia, prowadzi w tym zakresie do wniosku przeciwnego,

II.  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 170 §1 pkt 4 k.p.k. polegającą na bezpodstawnym oddaleniu wniosku dowodowego Prokuratora o zwrócenie się do przedsiębiorstwa (...) o dokumenty związane z zawarciem przedmiotowej umowy kredytowej, albowiem wobec niemożności ustalenia adresu firmy przeprowadzenie dowodu nie było możliwe, podczas gdy w aktach sprawy znajduje się pełnomocnictwo, korespondencja oraz adres dla doręczeń w kraju, złożone przez pełnomocnika (...) Sp. k.- następcy prawnego (...) Sp. z oo. Sp. k.

Zarzucając powyższe apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja prokuratora, a tym samym zawarty w niej wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, a to z powodu wykazanych tam naruszeń przepisów postępowania i błędu w ustaleniach faktycznych, które to uchybienia miały wpływ na treść zapadłego orzeczenia, zasługuje na uwzględnienie.

Najistotniejszym zarzutem, który zadecydował o takim rozstrzygnięciu był ten sformułowany pod pkt 1 pisemnej apelacji, gdzie wskazane uchybienie miało polegać na błędnych ustaleniach faktycznych co do tego, iż nie można zakwestionować wiarygodności wyjaśnień oskarżonego, który twierdził, że nie był świadomy zawarcia umowy kredytowej, którą podpisał bez czytania, a okoliczności tej zdaniem Sądu Rejonowego nie można zweryfikować, albowiem nie wiadomo kto w imieniu (...) zawierał tę umowę, gdyż podpis na niej uznać należy za nieczytelny.

Należy zgodzić się ze skarżącym, iż taka ocena jest niewłaściwa. Rację ma bowiem prokurator, iż odczytanie podpisu przedstawiciela firmy (...) złożonego pod przedmiotową umową (k.15) nie nastręcza większych trudności, nawet bez użycia jakichkolwiek urządzeń optycznych. W miejscu przeznaczonym na pełny podpis pośrednika kredytowego widnieje pieczątka (...) Sp. z o.o., Spółka Komandytowa oraz własnoręczny podpis o treści (...).

Zgodzić się należy także, ze skarżącym, iż pracownik, składając podpis na umowie potwierdził zgodność danych kredytobiorcy oraz własnoręczność podpisów. Świadek B. R. przesłuchany w toku postępowania przed sądem wskazał, że do wniosku kredytowego dołączany był dodatkowy dokument, podpisywany przez klienta, w którym zawarte były jego dane, w tym także oświadczenie o zatrudnieniu i osiąganych dochodach. Świadek zeznał, że bez weryfikacji danych klienta i wyrażeniu zgody na udzielenie mu kredytu przez bank, nie zostałby mu wydany zakupiony towar.

Na rozprawie po okazaniu przedmiotowej umowy o kredyt na zakup towarów i usług, B. R. zeznał wprawdzie, że nie wypełniał tej umowy, pomimo, iż w toku dochodzenia zeznał, że umowę kredytową oraz sprzedażową wypełniała osoba, która zawierała z klientem umowę. Jednak Sąd nie zapytał świadka o te rozbieżności ani nie okazał świadkowi widniejącego na umowie własnoręcznego podpisu pośrednika kredytowego i nie ustalił, czy jest to podpis tego świadka. Nawet jeśli było tak jak świadek zeznał na rozprawie i oskarżony T. P. podpisał niewypełniony druk wniosku o udzielenie kredytu, który był podpisywany in blanco, to wszystkie dane dotyczące kwoty do zapłaty czyli wartości towaru, miały ponadto widnieć na umowie kupna-sprzedaży.

Najistotniejszą okolicznością, której wyjaśnienia Sąd zaniechał, było zweryfikowanie zeznań B. R. oraz wyjaśnień oskarżonego poprzez podjęcie próby dotarcia do dokumentów w postaci umowy sprzedaży oraz oświadczenia o wysokości osiąganego dochodu, który to dokumenty miał podpisać oskarżony. Oskarżony kwestionuje swoją świadomość odnoście zawarcia umowy kredytowej oraz wartości towaru w postaci naczyń, których cena sprzedaży według niego miała wynosić ok. 700 zł, podczas gdy na umowie o kredyt na zakup towaru widnieje kwota 7100 zł. Oskarżony zaprzecza także aby wypełnił oświadczenie o wysokości osiąganego dochodu.

Rację ma skarżący zarzucając Sądowi obrazę przepisów postępowania tj. art. 170 § 1 pkt 4 kpk polegającą na bezpodstawnym oddaleniu wniosku dowodowego o zwrócenie się do firmy (...) o dokumenty związane z zawarciem przedmiotowej umowy kredytowej, który to wniosek został oddalony wobec niemożliwości ustalenia adresu tej firmy. Tymczasem w aktach sprawy na k. 25-27 znajduje się pełnomocnictwo, korespondencja oraz adres dla doręczeń w kraju, złożone przez pełnomocnika (...) Sp. k- następcy prawnego (...) Sp. z o.o. Sp.k. adwokata W. G., który jest upoważniony do reprezentowania tego podmiotu we wszystkich toczących się postępowaniach. Z pisma tego wynika, że T. P. zawierając umowę kredytową złożył pisemne oświadczenie o osiąganych dochodach.

Należy podzielić zarzut prokuratora, iż zaniechanie przeprowadzenia powyższego dowodu miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, albowiem okoliczność czy dokument taki został przez oskarżonego złożony wraz z wnioskiem o udzielenie kredytu, legła u podstaw uniewinnienia oskarżonego.

Na etapie postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy podjął próbę uzupełnienia materiału dowodowego i zwrócił się do wskazanego wyżej pełnomocnika (...) Sp. k. o nadesłanie dokumentacji związanej z zawarciem umowy kredytowej na zakup towarów o nr (...), w tym także oryginału oświadczenia T. P. o osiąganych dochodach. Z nadesłanej odpowiedzi wynika, że Spółka zakończyła swoją działalność przed kilkoma laty, większość dokumentacji została zarchiwizowana i jest przechowywana przez podmioty zewnętrzne. Natomiast wyszukiwanie jakichkolwiek dokumentów odbywa się po numerze umów sprzedaży, a nie umów kredytowych, zgodnie ze sposobem w jaki były one rejestrowane.

Problem jednak w tym, że na umowie o kredyt na zakup towarów i usług przechowywanej w aktach sprawy ( k.15) nie wpisano Nr umowy sprzedaży. Nie oznacza to automatycznie, że odnalezienie powyższych dokumentów jest niemożliwe. Należy jednak ustalić numer umowy sprzedaży, który być może figuruje w bazie danych (...) Bank S.A.

Nie można bowiem bezkrytycznie przyjmować, że niezapoznanie się przez stronę umowy z jej treścią, a następnie jej podpisanie, w jakikolwiek sposób ekskulpuje T. P. od skutków prawnych wynikających ze złożenia podpisu na umowie. Trudno uznać za wiarygodne depozycje oskarżonego, iż nie miał on świadomości dokonywania zakupu towarów na kredyt w sytuacji, gdy otrzymał komplet naczyń bez uiszczenia jakiejkolwiek wpłaty. O zamiarze dokonania oszustwa świadczyć może także zachowanie już po zawarciu umowy. T. P. nie podjął żadnych kroków w kierunku wypowiedzenia umowy i zwrotu otrzymanych naczyń, nie złożył także oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Jednocześnie oskarżony pomimo otrzymania umowy o kredyt, nie dokonał wpłaty ani jednej raty z tytułu zakupu naczyń, pomimo, że nie kwestionuje odebrania towaru bezpośrednio po pokazie.

W sprawie istnieje jeszcze inny dowód od przeprowadzenia którego odstąpił Sąd Rejonowy, a mianowicie zeznania świadka A. P.- żony oskarżonego, która jak wynika z wyjaśnień oskarżonego była obecna przy zawieraniu umowy i podpisywaniu przedmiotowych dokumentów. Gdyby świadek nie skorzystała z prawa do odmowy złożenia zeznań być może jej zeznania pozwoliłyby ustalić rzeczywisty zamiar oraz świadomość oskarżonego odnośnie warunków podpisanej umowy kredytowej.

Zdaniem Sądu Odwoławczego wnioski wyprowadzone ze zgromadzonych w sprawie dowodów, które doprowadziły do uznania, iż oskarżonemu winy przypisać nie można, bo nie można ustalić jaką umowę kredytową chciał zawrzeć oskarżony oraz czy druk umowy kredytowej został wypełniony zgodnie z wolą i wiedzą oskarżonego oraz czy napisał oświadczenie o osiąganych dochodach, są przedwczesnymi, a materiał dowodowy wymaga uzupełnienia i ponownej analizy, której wnioski końcowe mogą być odmienne od obecnych.

Nie przesądzając zatem w niczym ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, które jest tym bardziej trudne do przewidzenia z uwagi na braki dowodowe, wskazać należy, że zaskarżone orzeczenie jest dotknięte wadami uniemożliwiającymi wydanie orzeczenia prawomocnie kończącego postępowania w sprawie niniejszej. Wszystkie wskazane wyżej uchybienia jakich dopuścił się Sąd I instancji uprawniają do stwierdzenia, iż dokonana przez ten Sąd ocena materiału dowodowego była, w opisanej części, niepełna. Suma zatem przedstawionych uchybień musiała skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ten, mając na uwadze powyżej poczynione uwagi, winien poddać gruntownej analizie materiał dowodowy ujawniony w toku rozprawy głównej, z tym jednak, iż koniecznym będzie jego uzupełnienie. Przede wszystkim potrzebne będzie ponowne przesłuchanie świadka B. R. i okazanie mu umowy kredytowej celem ustalenia czy to jego podpis figuruje w miejscu przeznaczonym na podpis pośrednika kredytowego. Koniecznym będzie także zwrócenie się do (...) Bank S.A. celem ustalenia czy numer umowy sprzedaży sporządzonej łącznie z wnioskiem o uzyskanie kredytu na zakup towarów o nr (...), figuruje w ich bazie danych. Następnie po ustaleniu numeru umowy sprzedaży należy ponownie zwrócić się do pełnomocnika (...) Sp. k. adwokata W. G. o odszukanie w archiwizowanej dokumentacji tej spółki dokumentów związanych z zawarciem wskazanej umowy sprzedaży, w szczególności oryginału oświadczenia T. P. o osiąganych dochodach. Należy podjąć także próbę przesłuchania w charakterze świadka żony oskarżonego A. P. na okoliczność wiedzy i świadomości oskarżonego, co do warunków zawartej przez niego umowy kredytowej oraz rodzaju podpisanych dokumentów.

Następnie tak zgromadzony materiał dowodowy Sąd Rejonowy podda ponownej wnikliwej analizie, rozważy wszystkie dowody w ich całokształcie i we wzajemnym powiązaniu, rozstrzygnie, którym z nich daje wiarę, a którym - i z jakiego powodu - jej odmawia. Dopiero zatem kompleksowa, wnikliwa ocena materiału dowodowego, posiadająca walory, o których była mowa wyżej, pozwoli Sądowi meriti wypracować przekonanie co do faktycznej podstawy rozstrzygnięcia tj. czy zawarte dowody pozwalają na uznanie winy czy są wystarczające, aby z kolei ostateczne stanowisko tego sądu w owej kwestii, mogło pozostać pod ochroną art. 7 k.p.k. Sporządzając, zaś ewentualnie uzasadnienie wyroku, Sąd ten, zgodnie z regułami zawartymi w art. 424 k.p.k., przedstawi w nim, w sposób uporządkowany, jakie fakty uznał za ustalone, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego uznał jedne dowody za wiarygodne, którym wiary odmówił i dlaczego, a następnie, jakie wnioski wyprowadził z dokonanych ustaleń.

Z przytoczonych powodów Sąd Okręgowy orzekł jak na wstępie.