Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędzia SO Lucyna Morys-Magiera (spr.)

SO Roman Troll

Protokolant Agnieszka Wołoch

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2017 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko M. K.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 14 grudnia 2016 r., sygn. akt III RC 361/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkach 1 i 4 w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powódki alimenty po 500 zł (pięćset złotych) miesięcznie, płatne począwszy od dnia 15 września 2016 roku, do dnia 15-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności, a w pozostałym zakresie powództwo oddala,

b)  w punkcie 6 o tyle, że w miejsce 3600 zł zasądza 1200 zł (tysiąc dwieście złotych),

c)  w punkcie 7 o tyle, że w miejsce 450 zł nakazuje pobrać 300 zł (trzysta złotych);

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  znosi między stronami koszty postępowania odwoławczego.

SSO Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Lucyna Morys-Magiera

Sygn. akt III Ca 753/17

UZASADNIENIE

Powódka K. K. domagała się ostatecznie zasądzenia od pozwanego ojca M. K. alimentów w kwocie po 1000zł miesięcznie z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności, a także zobowiązania do przekazywania je j1/3 deputatu węglowego, ½ opłaty szkolnej oraz 1/3 dofinansowania za wczasy, dopłaty do biletu oraz po 1000zł miesięcznie z tytułu refinansowania nauki powódki. Podnosiła, że obecnie mimo pełnoletniości kontynuuje naukę, natomiast nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać, a jej matka nie ma możliwości sfinansowania jej pozostałych kosztów utrzymania.

Pozwany uznał powództwo do kwoty po 500zł miesięcznie, wnosząc w pozostałym zakres o jego oddalenia. Motywował, że spłaca kredyt zaciągnięty dla spłaty wspólnego zadłużenia z matką powódki i nie stać go na wyższe alimenty, zwłaszcza, że łoży nadto zasądzone alimenty na rzecz syna.

Zaskarżonym wyrokiem z 14 grudnia 2016r. Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim w pkt 1 zasądził od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie po 750zł miesięcznie, płatne począwszy od 15 czerwca 2016r. do dnia 15-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności, a także w pkt 2 - 2 tony węgla rocznie z dostawą do miejsca zamieszkania powódki począwszy od 2017r. do dnia 30 marca każdego roku, w pkt 3 upoważnił powódkę do pobierania świadczeń z funduszu socjalnego należnych powódce w tym dodatku szkolnego w zakładzie pracy pozwanego, w pkt 4 oddalając powództwo w pozostałej części. Oddalił nadto w pkt 5 wniosek o udzielenie zabezpieczenia oraz w pkt 6 zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3600zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, nakazując w pkt 7 pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim 540zł tytułem kosztów postępowania oraz w pkt 8 nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił, iż powódka K. K. jest córką pozwanego i jego żony B. K., urodziła się (...) w W.. Związek małżeński jej rodziców rozwiązano prze rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R. z 13 października 2016r., zasądzając od pozwanego na rzecz małoletniego syna D. K. alimenty po 500zł miesięcznie. Powódka była już wówczas pełnoletnia.

Jak stwierdzono, aktualnie powódka jest uczennicą IV klasy technikum, jest pełnoletnia, jej miesięczne koszty utrzymania to wyżywienie za około 400-500zł, odzież i kosmetyki za 250zł, rozrywka 170zł, korepetycje 200zł. Podlega leczeniu ortodontycznemu i dermatologicznemu. Łącznie koszty utrzymania powódki oceniono na 1000zł miesięcznie. Strony zamieszkują w tym samym domu, wraz z matką i bratem powódki. Jej matka B. K. zarabia 1800zł miesięcznie netto.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że pozwany jest mechanikiem samochodowym i jest zatrudniony w (...) sp. z o.o., zarabiając od 5377zł do 6437zł oraz pobierając dodatkowe świadczenia roczne: Barbórkę 7449zł, czternastą pensję 7411zł, przysługuje mu również deputat węglowy w wysokości 8 ton rocznie. Pozwany na wyżywienie wydaje 450zł miesięcznie, na utrzymanie samochodu 300-400zł miesięcznie, Internet 55zł, spłaca kredyt hipoteczny po 520zł miesięcznie, na leki 100zł miesięcznie. Łoży nadto na utrzymanie syna po 500zł miesięcznie.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd Rejonowy, iż powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie na zasadzie art. 133 § 1 i 3 krio w zw. z art. 135 § 1 krio. Podkreślał, że powódka uczy się i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, zamierza w przyszłości studiować i osiąga dobre wyniki w nauce, jednak konieczne są dla niej korepetycje, by osiągnąć bardzo dobre oceny na maturze. Miesięczny koszt utrzymania powódki ocenił na sumy przewyższające 1000zł, a mając na uwadze sytuację majątkową i życiową pozwanego przyjął, że jest on w stanie łożyć po 750zł miesięcznie na utrzymanie córki, wraz z deputatem węglowym i świadczeniami dodatkowymi. Przyjął Sąd pierwszej instancji, iż powyższe świadczenia pozostają w granicach możliwości finansowych pozwanego, który oprócz wysokich dochodów dysponuje dodatkowymi elementami wynagrodzenia jak Barbórka czy czternasta pensja, zaś w pozostałym zakresie koszty utrzymania powódki winna ponosić jej matka. Zważył Sąd Rejonowy, iż na pozwanym spoczywa nadto obowiązek utrzymania drugiego dziecka.

O kosztach postępowania wyrzeczono z powołaniem na normę art.100 zd. 1 kpc, rozkładając je stosunkowo między stronami. Rygor natychmiastowej wykonalności nadano w oparciu o art. 333 § 1 kpc.

Apelację od tego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt 1 ponad kwotę 500zł miesięcznie wniósł pozwany, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa ponad kwotę po 500zł miesięcznie, ustalenie obowiązku alimentacyjnego pozwanego począwszy od dnia wydania wyroku przez Sąd pierwszej intonacji, czyli 14 grudnia 2016r., uchylenia wyroku w punkcie 2 oraz zmiany wyroku w punktach 6 i 7 poprzez odstąpienie od obciążenia pozwanego kosztami postępowania.

Zarzucał skarżący sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, iż pozwany jest w stanie łożyć na utrzymanie powódki po 750zł miesięcznie, błędne ustalenie rzeczywistych kosztów utrzymania powódki na sumy przekraczające 1000zł miesięcznie, pominięcie faktu pokrywania prze pozwanego kosztów wspólnie zajmowanego domu. Skarżący wskazywał nadto na naruszenie przepisów postępowania w zakresie art. 316 kpc i wydanie rozstrzygnięcia niezgodnego ze stanem rzeczy istniejącym w chwili zamknięcia rozprawy poprzez zobowiązanie pozwanego do dostarczania deputatu węglowego w sytuacji, gdy strony mieszkają wspólnie a pozwany opał ten zapewnia, naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz przyjęcie, że wszystkie koszty utrzymania powódki są usprawiedliwione i że pozwany winien pokrywać większą ich część.

Ostatecznie skarżący zarzucał naruszenie art. 100 kpc i art. 101 kpc w zw. ze wskazanymi w apelacji regulacjami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. poprzez pominięcie faktu rozszerzenia powództwa w toku procesu oraz okoliczności, iż pozwany nie dał podstaw do wytoczenia powództwa i uznał roszczenie do kwoty po 500zł miesięcznie przy pierwszej czynności. Pozwany zgłosił nadto szereg wniosków dowodowych w toku postępowania drugoinstancyjnego, które jako spóźnione oddalono na rozprawie apelacyjnej w dniu 30 sierpnia 2017r.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego była częściowo uzasadniona.

W pierwszej kolejności wskazać wypada, iż ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy wymagały uaktualnienia w związku ze zmianą stanu faktycznego i upływem czasu. Stąd przeprowadzono postępowanie dowodowe w postaci uzupełniającego przesłuchania stron na okoliczność ich aktualnej sytuacji majątkowej i życiowej. Ustalono w oparciu o ten dowód, iż obecnie powódka studiuje w trybie niestacjonarnym oraz pracuje zarobkowo na pół etatu, osiągając wynagrodzenie w wysokości 731zł netto. Czesne za studia wynosi 575zł, wydatek na każdorazowy zjazd na uczelnię to 50zł, nadal pobiera korepetycje z matematyki za dotychczasową cenę. Cena podręczników to 500zł na semestr. Powódka pracuje zarobkowo i zarabia około 1000zł brutto – 731zł netto miesięcznie jako sprzedawca internetowy. Koszt swojego miesięcznego utrzymania oceniła na 2500zł miesięcznie, konieczność aparatu ortodontycznego stwierdził dentysta, jego model i koszt nie został ustalony.

Odnośnie pozwanego ustalono, że średnie jego dochody to 3500-4000zł miesięcznie, nie bierze udziału w dodatkowo płatnych akcjach ratowniczych. Spłaca zobowiązania ratalnie, w dotychczasowych wysokościach, obciążają go sądownie zasądzone alimenty na rzecz byłej żony oraz syna łącznie po 1000zł miesięcznie. Zamieszkuje wspólnie z powódką i jej matką oraz bratem w domu, dostarcza opał. Przysługuje mu deputat węglowy w wysokości po 8ton rocznie, który jest opodatkowany, w zeszłym roku opał do domu dostarczył. Pozwany zamierza jednak wyprowadzić się z domu, gdy tylko będzie miał taką możliwość.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd Okręgowy, iż apelacja pozwanego musiała odnieść częściowo skutek.

Przede wszystkim wskazać wypadało, iż powódka wprawdzie po sprecyzowaniu powództwa domagała się alimentów wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia płatności począwszy od 15 czerwca 2016r., zaś pozew złożyła we wrześniu 2016r., jednakże nie wykazała, iżby pozostały za okres poprzedzający wniesienie pozwu niezaspokojone potrzeby po jej stronie, lub by zostały zaciągnięte u osób trzecich na ich pokrycie zobowiązania dotychczas nie spłacone. Zdaniem Sądu Odwoławczego zatem, mając na uwadze charakter świadczenia alimentacyjnego, które ma na celu zaspokajanie bieżących potrzeb uprawnionej, alimenty od pozwanego należą się począwszy od miesiąca wniesienia pozwu, czyli września 2016r.

Zważył Sąd drugiej instancji, iż świadczenie alimentacyjne winno odpowiadać z jednej strony zakresowi usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawionej, a z drugiej rozmiarowi zdolności finansowych zobowiązanego (art. 135 § 1 krio).

Mając na uwadze całościowy rozmiar dochodów pozwanego, uzyskiwanych w okresie objętym pozwem oraz jego pozostałe zobowiązania, także alimentacyjne, wypadało uznać, że nie jest on w stanie łożyć na utrzymanie powódki sum większych niż po 500zł miesięcznie. Obciążają go bowiem także alimenty względem matki powódki oraz jej małoletniego brata w łącznej wysokości 1000zł miesięcznie. Przy uwzględnieniu, iż alimenty na rzecz powódki wynoszą także 500zł miesięcznie, spłata kredytu hipotecznego zaciągniętego wspólnie z matką powódki stanowi po 500zł miesięcznie, pozwanemu na własne utrzymanie pozostaje około 1000zł miesięcznie, która to suma jest porównywalna z kwotami, którymi dysponuje na własne utrzymanie powódka.

Podkreślenia wymaga, iż także matka powódki, która posiada własne dochody, zobowiązana jest do łożenia na utrzymanie córki. Koszty utrzymania powódki natomiast nie są tak znaczne, jak to utrzymuje i nie zostało wykazane, by wynosiły po 2500zł miesięcznie, lecz około 1500zł miesięcznie, nawet przy uwzględnieniu dodatkowych wydatków związanych z dalszą edukacją. Powódka jest studentką na kierunku niestacjonarnym, faktycznie uzyskuje własne dochody, które w połączeniu z alimentami zasądzonymi od pozwanego w wysokości po 500zł miesięcznie, uzupełnionymi o określone sumy wydatkowane przez jej matkę, w pełni pokrywają jej koszty utrzymania. Alimenty należało zatem zmniejszyć do kwoty po 500zł miesięcznie, płatne za okres od września 2016r.

Wobec tego zmieniono zaskarżony wyrok w powyższy sposób, na zasadzie art. 386 § 1 kpc.

W pozostałym zakresie apelacja musiała zostać oddalona jako bezzasadna, bowiem pozwany nie wykazał, iżby w okresie od dnia wniesienia pozwu do wydania zaskarżonego wyroku wywiązywał się w jakikolwiek sposób z obowiązku alimentacyjnego wobec powódki. Nadal przysługuje mu nadto deputat węglowy, czy też jego równowartość, zatem nie ma podstaw, by obowiązek dostarczania powódce opału usunąć, zwłaszcza, że pozwany zapowiadał wyprowadzkę z domu.

Apelację zatem w pozostałej części co do meritum rozstrzygnięcia oddalono, na mocy art. 385 kpc.

Zasadne okazały się być zarzuty dotyczące niewłaściwego ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika powódki będącego adwokatem. Podstawą wyrzeczenia o kosztach postępowania winna być norma art. 100 zd. 1 kpc, bowiem koszty te winny zostać stosunkowo rozdzielone między stronami. Powódka, mając na uwadze zakres uwzględnienia powództwa, wygrała proces w połowie. Koszty zastępstwa procesowego przeciwniczki obciążające pozwanego wynosić winny zatem 1200zł (tysiąc dwieście złotych), stosownie do § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800), w brzmieniu znajdującym zastosowanie w niniejszej sprawie.

W tym samym też udziale wypadało rozłożyć między stronami pierwszo instancyjne nieuiszczone koszty sądowe w postaci opłaty od pozwu w wysokości 600zł, Pozwanego zatem obciąża ta opłata w zakresie 300zł, stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Z tych przyczyn zmieniono także wyrzeczenia zawarte w punktach 6 i 7 zaskarżonego wyroku, na mocy art. 386 § 1 kpc, w pozostałym zakresie apelację w zakresie odnoszącym się do tej części orzeczenia Sądu Rejonowego oddalając stosownie do regulacji art. 385 kpc.

Nie znalazł przy tym Sąd Odwoławczy podstaw do nieobciążania pozwanego kosztami postępowania przed Sądem pierwszej instancji na zasadzie art. 102 kpc. Pozwany bowiem osiąga dochody ze świadczonego stosunku pracy, które zostały szczegółowo ustalone przez Sądu obu instancji i wyżej przedstawione, a pozwalające mu na poniesienie kosztów utrzymania siebie oraz osób uprawnionych do alimentacji z jego strony. Ma także zdolność poniesienia kosztów procesu w niniejszej sprawie w zakresie związanym z jego przegraniem.

Sąd Okręgowy, mając na względzie końcowy wynik procesu drugoinstancyjnego, przyjął, iż zasadnym będzie zniesienie między stronami kosztów postępowania apelacyjnego na zasadzie art. 100 zd. 1 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc. Apelacja pozwanego została uwzględniona w części, zaś koszty postępowania, które podlegałyby ewentualnemu rozliczeniu między nimi, pozostawałyby w zbliżonej wysokości, co pozwoliło na podjęcie powyższego rozstrzygnięcia przy uwzględnieniu, iż powódka była osobą uprawnioną do świadczenia alimentacyjnego z wszelkimi tego konsekwencjami.

SSO Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Lucyna Morys – Magiera