Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędzia SO Barbara Braziewicz

SO Marcin Rak (spr.)

Protokolant Agnieszka Wołoch

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2017 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. M.

przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 13 stycznia 2017 r., sygn. akt I C 1801/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy, który stanowi bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) wystawiony w dniu 1 marca 2014 roku i zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 23 kwietnia 2014 roku sygn. akt I Co 1043/14,

b)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 2.952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote) w tym 552 zł (pięćset pięćdziesiąt dwa złote) podatku od towarów i usług z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego,

c)  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa–Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej 2.330 zł (dwa tysiące trzysta trzydzieści złotych) z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 1.476 zł (tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych) w tym 276 zł (dwieście siedemdziesiąt sześć złotych) podatku od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym;

3.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa–Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej 2.330 zł (dwa tysiące trzysta trzydzieści złotych) z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym.

SSO Marcin Rak SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt: III Ca 785/17

UZASADNIENIE

Powód K. M. wniósł o pobawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 1 marca 2014 roku nr (...) wraz z klauzulą wykonalności nadaną postanowieniem referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 23 kwietnia 2014 roku. W uzasadnieniu podniósł, że pozwana (...) Bank (...) S.A. w W. zbyła wierzytelność objętą tym tytułem na rzecz (...) 1 Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G., który w odrębnym postępowaniu uzyskał tytuł egzekucyjny na swoją rzecz. W takiej sytuacji, według powoda, tytuł wykonawczy opisany w pozwie powinien zostać wyeliminowany z obrotu prawnego.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu zarzuciła, że po zbyciu wierzytelności cofnęła wniosek egzekucyjny skutkiem czego było umorzenie egzekucji prowadzonej na podstawie kwestionowanego przez powoda tytułu. Zadeklarowała, że nie będzie on już wykorzystywany celem prowadzenia egzekucji.

Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej oddalił powództwo (pkt 1) i orzekł o kosztach postępowania (pkt. 2) oraz wynagrodzeniu pełnomocnika powoda z urzędu
(pkt 3).

Orzeczenie to zapadło po ustaleniu, że w dniu 14 maja 2010 roku powód zawarł z (...) Bank (...) S.A. w W. (obecnie (...) Bank S.A. w W.) umowę kredytu na kwotę 68.893,48 złotych. W dniu 1 marca 2014 roku pozwana wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), w którym stwierdzono, że powód był zobowiązany do zapłaty bankowi kwoty 46.582,10 złotych tytułem należności głównej oraz kwotę 8.807,88 złotych tytułem odsetek. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 23 kwietnia 2014 roku tytuł ten opatrzono klauzulą wykonalności na rzecz pozwanej i przeciwko powodowi. Na podstawie opisanego tytułu prowadzone było przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wołominie M. Ż. postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt Km 22691/14. W toku postępowania nie została wyegzekwowana żadna kwota. Następnie, pozwana zbyła wierzytelność na rzecz (...) 1 Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G.. Złożyła też wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego i poinformowała komornika sądowego o przelewie wierzytelności. Komornik umorzył egzekucję i zwrócił pozwanej tytuł wykonawczy. Sąd Rejonowy ustalił też, że nowy wierzyciel uzyskał nieprawomocny tytuł egzekucyjny przeciwko powodowi, co do nabytych od pozwanej należności.

Uwzględniając te ustalenia Sąd Rejonowy powołał przepis art. 509 kc oraz wskazał, że w związku z przelewem wierzytelności prowadzenie egzekucji przez pozwaną jest niedopuszczalne bowiem utraciła ona przymiot wierzyciela. W ocenie Sądu Rejonowego pozwana dokonała wszelkich niezbędnych czynności celem zaprzestania egzekucji, powód nie poniósł żadnej szkody, a wierzytelność pozwanej wygasła. Powołał również przepis art. 840 § 1 kpc i wskazał, że istotą tego uregulowania jest ochrona dłużnika przed postępowaniem egzekucyjnym, a z okoliczności sprawy nie wynika realne zagrożenie przymusowym wykonaniem tytułu wykonawczego, co miało uzasadnić oddalenie powództwa.

Uzasadniając orzeczenia o kosztach Sąd Rejonowy powołał art. 98 k.p.c. oraz §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz. 1801).

Apelację od tego wyroku wniósł powód. Zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię, wyrażającą się w uznaniu, że dokonanie cesji wierzytelności nie może być zakwalifikowane do kategorii zdarzeń, wskutek których zobowiązanie nie może być przez wierzyciela egzekwowane.

Podnosząc ten zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Powód wniósł nadto o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy podziela je w całości i uznaje za własne. Nie były one zresztą kwestionowane w postępowaniu odwoławczym.

Istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy cesja w następstwie której pierwotny wierzyciel zbył wierzytelność lecz nadal dysponuje tytułem wykonawczym, stanowi okoliczność uzasadniającą pozbawienie wykonalności tego tytułu.

Wskazać w pierwszej kolejności należy zatem, że zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne. Przepis ten obejmuje swym zakresem takie kategorie zdarzeń, które nastąpiły po powstaniu tytułu egzekucyjnego bądź po zamknięciu rozprawy w wypadku orzeczenia sądowego i spowodowały, że przymusowe egzekwowanie obowiązku dłużnika utraciło sens i nie ma już podstaw do dalszego chronienia interesów wierzyciela.

Do takich właśnie sytuacji należy dokonanie przelewu wierzytelności objętej tytułem wykonawczym w czasie prowadzenia egzekucji. Treść tytułu nieodpowiada wówczas treści materialnoprawnego obowiązku dłużnika, który po cesji zobowiązany jest do świadczenia nie na rzecz dotychczasowego, lecz nowego wierzyciela.

Sąd Okręgowy nie podziela przy tym stanowiska Sądu Rejonowego jakoby z samego faktu umorzenia postępowania egzekucyjnego wskutek wniosku pozwanej, możnaby samoistnie wywodzić, że nie przystąpi ona do ponownej egzekucji. Wszak pozwana nie wydała tytułu wykonawczego powodowi, a zatem istnieje potencjalna możliwość prowadzenia postępowania egzekucyjnego na rzecz pozwanej przeciwko powodowi, pomimo utarty przez nią przymiotu wierzyciela.

W omawianej sytuacji dłużnik ma interes prawny w pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego. Interes ten wyraża się w wyeliminowaniu stanu niepewności, co do tego czy dotychczasowy wierzyciel ponownie rozpocznie egzekucję. Wierzyciel taki dysponując tytułem formalnie byłby do tego uprawniony, gdyż okoliczność, że roszczenie mu nie przysługuje, nie stanowiłaby przeszkody do skutecznego egzekwowania długu. Zgodnie bowiem z art. 804 k.p.c. komornik nie bada treści obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Pozycję dłużnika wskazanego w tytule wykonawczym uwzględniającym roszczenie na rzecz poprzedniego wierzyciela porównać można przy tym do sytuacji osoby potencjalnie zobowiązanej do zapłaty, która niewątpliwie może wytoczyć powództwo o ustalenie nieistnienia długu przed wytoczeniem przez wierzyciela powództwa o zapłatę.

Zapewnienia pozwanej co do braku zamiaru przymusowego wyegzekwowania świadczenia, przy zaniechaniu wydania przez nią tytułu wykonawczego powodowi, nie dawały wystarczającej gwarancji ochrony interesów powoda i nie eliminowały potencjalnej możliwości ponownego wszczęcia egzekucji na podstawie tego tytułu, co jednoznacznie przemawiało za zasadnością powództwa.

Wobec tego apelacja powoda okazała się zasadna i zgodnie z art. 386§1 k.p.c. prowadzić musiała do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa.

Konsekwencją tej zmiany musiała być zmiana orzeczenia o kosztach postępowania, w tym kosztach wynagrodzenia pełnomocnika powoda, które w całości obciążały pozwaną, stosownie do reguły z art. 98 k.p.c. w zw. z art. 122 k.p.c. Zasądzona na rzecz powoda należność obejmowała wynagrodzenie ustanowionego pełnomocnika z urzędu ustalone na podstawie §8 pkt 5 w zw z §4 ust 1, 2 i 3 rozporządzenia z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz. 1801).

Na podstawie art. 113 ust 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku, o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 623) należało pobrać od pozwanej nieuiszczone w postępowaniu pierwszoinstancyjnym koszty sądowe obejmujące opłatę od pozwu, od uiszczenia której powód został zwolniony.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na tożsamych zasadach.

Zasądzona na rzecz powoda na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 122 k.p.c. należność obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie §8 pkt 5 w zw. z §4 ust 1 i 3 znajdującego zastosowanie w tym postępowaniu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714).

Na podstawie art. 113 ust 1 cytowanej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych należało pobrać od pozwanej nieuiszczone w postępowaniu odwoławczym koszty sądowe obejmujące opłatę od apelacji, od uiszczenia której powód został zwolniony.

SSO Marcin Rak SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Barbara Braziewicz