Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI Gz 327/17

POSTANOWIENIE

Dnia 16 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki (spr.)

Sędziowie: SO Anna Walus - Rząsa

SO Anna Harmata

Protokolant: asyst. sędz. Joanna Gołąbek

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2018 r. w Rzeszowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku dłużnika J. B. (1) zam. B.

osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

o ogłoszenie upadłości

na skutek zażalenia dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego w Rzeszowie V Wydział Gospodarczy - Sekcja ds. Restrukturyzacyjnych i Upadłościowych z dnia 26 października 2017 r. V GU 194/17

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 26 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Rzeszowie V Wydział Gospodarczy Sekcja ds. Restrukturyzacyjnych i Upadłościowych oddalił wniosek dłużnika o ogłoszenie jego upadłości.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji, na podstawie załączonych do wniosku dokumentów, a w szczególności spisu wierzycieli i dokumentacji medycznej ustalił, że począwszy od 2014r. wnioskodawca zaczął zaciągać zobowiązania w postaci kredytów i pożyczek, które łącznie zamykają się kwotą ponad 200.000,00zł. Zdaniem Sądu, wnioskodawca nie wykazał jednak w jakim celu zaciągał powyższe zobowiązania oraz czy są lub były spłacone i w jakiej części bowiem nie przedstawił żadnych dokumentów związanych z zaciągnięciem tych zobowiązań, w postaci umów kredytów, pożyczek czy dokumentów w postępowania windykacyjnych lub egzekucyjnych. Pisemne uzasadnienie wniosku wskazuje, że w całości pieniądze z tego tytułu były przeznaczone na hazard, ale konkretne ustalenie celu mogło nastąpić jedynie w drodze przesłuchania wnioskodawcy, do którego nie doszło, pomimo dopuszczenia takiego dowodu przez Sąd. Podkreślił, że przedłożona pierwotnie do wniosku dokumentacja medyczna w ogóle nie wskazuje na istnienie patologicznego uzależnienia od hazardu jako jednostki chorobowej. Nie wykazuje także schorzeń fizycznych, na które powołuje się wnioskodawca (k. 17-22,44). Wskazuje ona jedynie na zaburzenia adaptacyjne typu depresyjnego, natomiast ostatni z dokumentów z dnia 9 września 2017r. wskazuje na stabilizację i poprawę stanu zdrowia (k. 44). Sąd zwrócił uwagę, iż dłużnik był obecny na rozprawie w dniu 24 sierpnia 2017r., na której dopuszczono dowód z wysłuchania i reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie oponował przeciwko osobistemu stawiennictwu i wysłuchaniu (k. 45). W świetle przedłożonych do wniosku dokumentów Sąd stwierdził, że przyczyna niewypłacalności wskazana jako patologiczny hazard nie została wykazana. Wskazał, że samo uprawianie hazardu może wręcz przeciwnie potwierdzać rażące niedbalstwo dłużnika przy zaciąganiu zobowiązań, co wypełnia negatywną przesłankę ogłoszenia upadłości określoną w art. 491³ ust. 1 pr. up., tym bardziej, iż wnioskodawca jako osoba zatrudniona w instytucjach finansowych powinien przewidywać negatywne skutki ekonomiczne uprawiania hazardu. W takim zaś przypadku względy słuszności lub humanitaryzmu nie niweczą wskazanej podstawy oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Niezależnie od tego wnioskodawca nie wykazał jakie konkretne względy słuszności czy humanitarne miały występować w jego sytuacji. Sąd podkreślił, że dokumentacja medyczna wskazuje na istnienie tylko części schorzeń, na które powołuje się dłużnik i to nie tych, które jego zdaniem stały się przyczyną niewypłacalności. Dopiero do wniosku z dnia 6 października 2017r. o ogłoszenie upadłości załączono zaświadczenie Fundacji (...) w W. z dnia 1 września 2017r., z którego wynika, iż w okresie od października 2015r. do połowy maja 2016r. wnioskodawca z rozpoznaniem patologicznego hazardu uczestniczył w indywidulanych sesjach psychoterapeutycznych. Do zaświadczenia nie dołączono nadal żadnej dokumentacji medycznej potwierdzającej występowanie jednostki chorobowej. W ocenie Sądu, zaświadczenie jednostki która zajmuje się psychoedukacją i terapią nie wykazuje dostatecznie istnienia jednostki chorobowej, na którą powołuje się wnioskodawca. Poza tym zaświadczenie dotyczy okresu znacznie wcześniejszego przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości i nie odnosi się do stanu aktualnego. Sąd zauważył również, że w czasie kiedy złożono wniosek, nastąpiła stabilizacja i poprawa stanu zdrowia dłużnika (k. 44). Sąd odniósł się także do załączonego przez dłużnika na usprawiedliwienie nieobecności na rozprawie zaświadczenia numer 1, lekarza sądowego ” z dnia 05.19.2017r.” stwierdzając, że nie świadczy ono o braku możliwości stawiennictwa, jako, że zostało wydane na podstawie zaświadczenia z Fundacji podpisanego przez psychologa A. J. oraz dokumentację lekarską z PZP dr J. B. (2), dotyczy jedynie kwestii stawiennictwa w Sądzie w danym czasie i nie odnosi się do stanu zdrowia w ogólności. W ocenie Sądu, dla prawidłowego orzekania w sprawie konieczne było nie tylko samo wykazanie jednostki chorobowej, która znosiłaby winę wnioskodawcy, ale również jego wysłuchanie. Podczas wysłuchania, do którego nie doszło, Sąd miałby również możliwość ustalenia związku pomiędzy chorobą wnioskodawcy, a powstaniem niewypłacalności, czego zabrakło w pisemnym wniosku. W związku z powyższym w oparciu o powołane przepisy prawa wniosek podlegał oddaleniu.

Na w/w postanowienie zażalenie złożył dłużnik J. B. (1) zaskarżając je w całości. Skarżący zarzucił naruszenie następujących przepisów:

- art. 491 ⁴ust. 1 pu oraz ust. 2 pkt 3 oraz ust. 4 poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, podczas gdy dłużnik nie doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie i nie wykazywał w tym zakresie niedbalstwa, jego działanie było wynikiem choroby i jego działania nie były w pełni świadome.

- nie wzięcie pod uwagę faktu, iż dłużnik podjął leczenie i wyrwał się z nałogu, a złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest konsekwencją chęci naprawy własnego życia;

- pominięcie istniejących względów humanitarnych i zasady słuszności w niniejszej sprawie czy błędne ustalenie, że nie mogą one mieć zastosowania w sprawie;

- brak wyczerpującego uzasadnienia oddalenia wniosku, ponieważ Sąd nie miał prawa wymierzać sui generis kary dłużnikowi, oddalając wniosek skoro ustawodawca dał możliwość skorzystania z takiego prawa co naruszyło interes dłużnika w tym postępowaniu;

- naruszenie zasady optymalizacji postępowania poprzez zamknięcie dłużnikowi drogi do możliwości oddłużenia, dłużnik zamierzał rzetelnie wykonywać plan spłaty i pozostałe obowiązki w postępowaniu upadłościowym - art. 2 ust. 1 a pu;

- błędne ustalenie, że klauzula słuszności i humanitaryzmu nie może mieć zastosowania w tym przypadku, mimo, iż Dłużnik jest osoba młodą i w sposób wyczerpujący wyjaśnił, iż jego zadłużenie jest wynikiem choroby w jaką popadł.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania II - instancyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie nie podlegało uwzględnieniu.

Na wstępie należy wskazać, że upadłość konsumencka jako odrębne postępowanie upadłościowe podlega co do zasady analogicznym przesłankom w zakresie podstaw jej ogłoszenia, jak upadłość przedsiębiorcy. W konsekwencji podstawą prowadzenia postępowania jest stan niewypłacalności dłużnika - osoby fizycznej stosownie do postanowień art. 10 i 11 ust. 1 ustawy Prawo Upadłościowe, a wniosek może złożyć osoba, która utraciła zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych, nawet jeśli problem z płatnościami dotyczy wyłącznie jednego wierzyciela. Przy czym w przypadku osób fizycznych nie ma zastosowania druga z przesłanek niewypłacalności – przesłanka przewagi zobowiązań nad majątkiem (art. 11 ust. 2–6), zaś przy przesłance utraty zdolności płatniczej uwzględnia się dodatkowe okoliczności, w szczególności winę. Podstawową bowiem przesłanką negatywną, wyłączającą możliwość ogłoszenia upadłości dłużnika jest, zgodnie z art. 491 ^{(
4 )}ust 1 ustawy Pr. Upadłościowe doprowadzenie przez dłużnika do niewypłacalności lub istotne zwiększenie stopnia już istniejącej niewypłacalności, umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. W ramach w/w przesłanki negatywnej istotne znaczenie ma przede wszystkim to, z jakich przyczyn doszło do niewypłacalności dłużnika. (komentarz do art. 491 ^{(
4 )}Pr. Upadł, Witosz Aleksander Jerzy (red.), Prawo upadłościowe. Komentarz, LeX) Upadłość konsumencka nie ma charakteru "otwartego". Sąd upadłościowy winien badać tzw. moralność płatniczą dłużnika. Nie powinien korzystać z instytucji oddłużenia dłużnik, który celowo się zadłuża, a następnie nie jest w stanie zaspokoić wierzycieli. (komentarz do art. 491 ^{(
4 )}PrUpad red. Adamus 2017, wyd. 2/R. Adamus, Legalis)

Mając powyższe na uwadze należy podzielić stanowisko Sądu I instancji, że skarżący nie wykazał, iż stan jego niewypłacalności powstał z przyczyn od niego niezależnych i niezawinionych, w związku z tym, że jest on osobą chorą.

Wbrew twierdzeniom skarżącego dla wykazania, że dłużnik jest osobą cierpiącą na patologiczne uzależnienie od hazardu oraz, że zaciągnięcie przez niego zobowiązań było wynikiem choroby w jaką popadł nie była wystarczająca dokumentacja lekarska którą przedstawił przed Sądem Rejonowym i na którą również w zażaleniu się powołuje. Bez wątpienia bowiem ustalenie powyższych kwestii wymagało wiadomości specjalnych którymi Sąd I instancji ani Sąd Odwoławczy nie dysponował i nie był uprawnionym do dokonywania ustaleń i oceny w tym zakresie , zaś dłużnik nie zgłosił stosownego wniosku dowodowego z opinii biegłego lekarza w tym zakresie. Dowód z opinii biegłego nie mógł w tym przypadku zostać zastąpiony żadnym innym dowodem. Jedynie opinia biegłego właściwej specjalności pozwoliłaby na ustalenie występowania powyższej choroby u dłużnika, określenia czasu powstania u niego uzależnienia hazardowego co następnie umożliwiłoby ocenę czy czas ten był zbieżny z datą zaciągania przez dłużnika zobowiązań kredytowych i w konsekwencji stwierdzenie czy powstałe zadłużenie jest wynikiem choroby i czy uzasadnia to wszczęcie procedury upadłościowej. Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym , że przedłożona dokumentacja lekarska była w tym zakresie dalece niewystarczająca. W szczególności, roli właściwego i wystarczającego dowodu, wykazującego wymienione okoliczności nie spełniało zaświadczenie z dn. 1 września 2017 r. wystawione przez jednostkę zajmującą się psychoedukacją i terapią - Fundację (...) w W.. Z zaświadczenia tego wynika jedynie, że dłużnik w okresie od początku października 2015 do połowy maja 2016 r. uczestniczył w indywidualnych sesjach terapeutycznych. Ocena dotycząca kwestii medycznych wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego. Z tego względu przedmiotowe zaświadczenie, wydane na prośbę dłużnika, nie mogło stanowić dowodu rozpoznania choroby na którą się powołuje. Dokument ten w ogóle nie odnosi się do czasu powstania u dłużnika stanu chorobowego, w żaden sposób nie potwierdza, że w dacie zaciągania zobowiązań występowała u niego choroba na którą się powołuje. Z kolei przedłożona do wniosku o upadłość dokumentacja w postaci historii choroby z (...) stwierdza rozpoznanie wstępne u dłużnika : zaburzenia adaptacyjne typu depresyjnego. Ponadto wynika z niej data pierwszego zarejestrowania się dłużnika w poradni - 09.06.2015 r. zatem po powstaniu zobowiązań, które zaczął zaciągać począwszy od 2014 r. Obowiązek wykazania, że niewypłacalność była skutkiem okoliczności niezależnych i niezawinionych spoczywał na dłużniku. Choroba, jako zdarzenie niezależne może stanowić podstawę do oddłużenia. Jednak jej istnienie, w dacie zaciągania zobowiązań musi zostać wykazane, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło. Wskazać również trzeba, że w zakresie przesłanki winy , w przeciwieństwie do przesłanek negatywnych określonych w art. 491 ⁴ust 2-4 PrUp nie ma możliwości zastosowania klauzul generalnych, zgodnie z którymi możliwe jest ogłoszenie upadłości konsumenckiej , jeżeli przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Tym samym przy orzekaniu Sąd nie mógł oceniać obecnej sytuacji życiowej i finansowej dłużnika, w tym podjętych przez niego działań mających na celu poprawę własnego życia. Nawet bowiem w przypadku stwierdzenia ich zaistnienia u dłużnika wykluczona była możliwość skorzystania przez niego z mechanizmów oddłużeniowych. W świetle powyższego, Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego o braku podstaw przemawiających za wszczęciem względem dłużnika procedury oddłużeniowej, w związku z czym jego zażalenie na podstawie art . 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. podlegało oddaleniu.

VI Gz 327/17

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE