Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. C.

przeciwko A. C. i P. C.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 27 lutego 2017 roku, sygn. akt III RC 326/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że alimenty zasądzone od J. C. na rzecz P. C. i A. C. wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie I C 1205/98 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie I ACa 808/99 z dnia 16 lutego 2000 roku w wysokości po 20% miesięcznego wynagrodzenia netto obniża do kwoty po 600 (sześćset) złotych miesięcznie na rzecz każdej, poczynając od dnia 27 lutego 2017 roku, a w pozostałej części apelację oddala;

2.  nie obciąża pozwanych obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz powoda.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Dorota Krawczyk SSR del. Mariusz Kubiczek

Sygn. akt II Ca 296/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 lutego 2017r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. C. przeciwko A. C. i P. C. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego; oddalił powództwo.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 20.07.1999 r. w sprawie IC 1205/98 rozwiązano przez rozwód związek małżeński J. C. i B. C.. Ponadto w orzeczeniu tym zasądzono alimenty od J. C. na rzecz P. C. w wysokości po 20% miesięcznego wynagrodzenia zobowiązanego nie mniej niż po 240 zł i A. C. w wysokości po 20% miesięcznego wynagrodzenia zobowiązanego nie mniej niż po 240 zł. Powód J. C. ma 45 lat. Z zawodu jest elektromonterem maszyn i urządzeń górniczych. Zatrudniony jest w (...) S.A. o/ (...) B. na stanowisku elektromontera maszyn i urządzeń górniczych w przodku ze średnim miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 4867 zł netto. W listopadzie 2016 r. wypłacono mu nagrodę barbórkową w kwocie 6084 zł netto. W styczniu br. otrzymał nagrodę roczną w wysokości 6085 zł netto. Innych dochodów nie posiada. Nie jest również zadłużony.

W majątku posiada nieruchomość o powierzchni 1,35 ha położoną w miejscowości O. zabudowaną domem o powierzchni 120m ². Dom nie jest w pełni wykończony. J. C. jest właścicielem samochodu osobowego marki M. (...) rocznik 1997. Miesięczne koszty utrzymania samochodu wynoszą ok. 100 zł.

Powód pozostaje w związku nieformalnym. Mieszka razem z partnerką w jej mieszkaniu. Razem z nimi zamieszkują również dzieci konkubiny. Czynsz za mieszkanie stanowi kwotę 600 zł miesięcznie. J. C. na swoje utrzymanie przekazuje partnerce kwotę 1 tys. zł miesięcznie. Konkubina powoda zatrudniona jest w (...) S.A. o/ (...) B.. Uzyskuje zarobki zbliżone do wynagrodzenia J. C.. J. C. leczy się na nadciśnienie.

Powód nie ma kontaktu z pozwanymi. Poza córkami nie ma innych osób na utrzymaniu.

Pozwana P. C. ma 22 lata. lat. Od 2012 r. przebywa w S.. Obecnie zamieszkuje w S.. Po przyjeździe doS. przez rok uczyła się głównie języka szwedzkiego w szkole przygotowawczej. Od sierpnia 2013 r. kontynuowała naukę w szkole średniej. W chwili ukończenia 20 roku życia musiała zmienić szkołę na liceum dla dorosłych, w którym uczy się głównie języka szwedzkiego. Natomiast, by podjąć studia będzie musiała zaliczyć dodatkowo inne przedmioty. Planowany termin zakończenia nauki w liceum to czerwiec 2017 r. Jest to szkoła dzienna, zajęcia odbywają się codziennie po około 5 godzin. Nauka jest nieodpłatna. Pozwana w czerwcu br. uzyska potwierdzenie znajomości języka szwedzkiego na poziomie B2.

Pozwana podczas wakacji w 2015 r. podjęła pracę dorywczą z firmą przewozową (...) ok. 8 tys. koron, jednak wynagrodzenia jej nie wypłacono. W związku z tym P. C. złożyła doniesienie na Policji. W sierpniu 2016 r. pracowała w charakterze opiekunki. Z tego tytułu uzyskała wynagrodzenie w wysokości 4 tys. koron.

P. C. od 2 lat choruje na boreliozę. Leczy się również w P.. Na wizyty przyjeżdża raz na 2, 3 miesiące. Leczenie polega na antybiotykoterapii, suplementacji oraz wspomaganiu ziołami. Z uwagi na chorobę pozwana posiada opóźnienie w nauce. Pozwana w S. mieszka z matką, siostrą i partnerem matki w mieszkaniu o powierzchni 70m ^{( 2)}, składającym się z 3 pokoi. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania stanowi kwotę ok. 10 tys. koron. Matka P. C. zatrudniona jest w charakterze sprzątaczki i zarabia ok. 18 tys. koron miesięcznie.

Pozwana A. C. ma lat 21 lat. Tak jak siostra P. C. w S. zamieszkuje od 2012 r. Po przyjeździe przez pierwszy rok uczęszczała do szkoły przygotowawczej, później do odpowiednika szkoły średniej, jednak tylko do 20 roku życia. Od 2014 r. kontynuuje naukę w liceum dla dorosłych. Uczy się w systemie dziennym. Edukację zakończy w czerwcu 2017 r. Po zakończeniu nauki będzie posiadała wykształcenie średnie oraz znajomość języka szwedzkiego na poziomie B2. Pozwana w ramach edukacji oprócz języka szwedzkiego realizuje inne przedmioty : wiedzę o społeczeństwie oraz religioznawstwo, które zakończy w grudniu 2016 r. Później zamierza zaliczyć ostatni etap języka szwedzkiego, matematykę oraz najwyższy poziom języka angielskiego. A. C. nie posiada własnych dochodów. Jest zdrowa. Średni miesięczny koszt swojego utrzymania pozwana oszacowała na kwotę ok. 1500 koron. W czasie wakacji w 2015 roku A. C. przez miesiąc pracowała dorywczo jako opiekunka osoby starszej. Z tego tytułu uzyskiwała dochód 140 koron tygodniowo. Wakacje 2016 r. spędziła głównie w Polsce u babki na wsi. Wyjechała ze swoim chłopakiem na 11 dni do H..

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo nie jest zasadne. Zgodnie z art. 138 kro każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków. Przez zmianę stosunków rozumieć należy zwiększenie bądź zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych zobowiązanego lub też usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego. Z definicji obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka wynika, że obowiązek ten ustaje dopiero wówczas, gdy dziecko osiągnie samodzielność życiową, co z reguły łączy się z możliwością podjęcia pracy zarobkowej. Możliwość podjęcia pracy zarobkowej nie może być rozważana w oderwaniu od osobistej i życiowej sytuacji uprawnionego. Jeżeli kontynuuje on naukę to za usprawiedliwione uznać należy dalsze alimentowanie go.

W przedmiotowej sprawie – w ocenie Sądu Rejonowego- wskazana zmiana stosunków nie nastąpiła. Przede wszystkim P. C. i A. C. nie uzyskały zdolności do samodzielnego utrzymania się. Pozwane nadal nie posiadają wyuczonego zawodu, dlatego nie są w stanie samodzielnie zapewnić sobie stosownych środków utrzymania. Aktualnie zdobywają one wykształcenie umożliwiające im rozpoczęcie studiów wyższych. Pewne opóźnienie w podjęciu studiów przez pozwane nie wynika z ich zaniedbań lecz z konieczności dostosowania swoich umiejętności do wymogów szwedzkiego systemu edukacyjnego ( m in. w zakresie znajomości języka szwedzkiego). Dodatkowo w przypadku P. C. na opóźnienie w procesie kształcenia istotny wpływ ma leczenie zdiagnozowanej u niej boreliozy.

Wobec powyższego uwzględnienie żądania powoda prowadziłoby do zahamowania dalszego rozwoju pozwanych, a to przez pozbawienie ich środków materialnych niezbędnych do kontynuowania nauki( por. wyrok SN z dnia 14.11.1997 r. III CKN 217/97; Prok. i Pr. 1998/9/28).

Zauważył, że od czasu ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nie zmniejszył się zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych P. i A. C.. Co więcej wobec ich dorastania oraz kontynuowania nauki w szkole wyższego szczebla potrzeby te wzrosły. Pozwane wkroczyły w taki okres swojego rozwoju psycho- fizycznego, w którym potrzeby te maksymalizują się.

W zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych również nie zaszły takie zmiany, które skutkować winny korektą ciążącego na podwodzie obowiązku alimentacyjnego. J. C. nadal uzyskuje stałe miesięczne dochody wyższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Co więcej poza córkami nie ma innych osób na utrzymaniu.

Z tych wszystkich względów orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości zarzucając mu:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 133 § 3 krio poprzez nieuwzględnienie okoliczności wskazujących na fakt. iż pozwane pomimo posiadania możliwości zarobkowych nie dokładają wystarczających starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się,

2/ przepisów prawa materialnego, tj. art. 138 w związku z art. 135 § 1 i art. 133 § 1 i 3 krio poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i nieobniżenie alimentów pomimo zmian jakie zaszły w zakresie zwiększenia się zarobkowych i majątkowych możliwości pozwanych wpływających na ich usprawiedliwione potrzeby, jak również dysproporcji jaka obecnie występuje w porównaniu wysokości płaconych faktycznie alimentów do kwoty netto, jaka pozostaje powodowi z wynagrodzenia,

3/ przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 k.p.c.. poprzez dowolną i wybiórczą ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów i uznanie, że pozwane nie posiadają możliwości samodzielnego utrzymania się. jak również nadal się uczą w celu uzyskania wykształcenia pozwalającego na rozpoczęcie studiów wyższych, podczas gdy przedstawione przez pozwane dowody kontynuowania nauki budzą wątpliwości, w szczególności nie pozwalają stwierdzić, czy pobierana przez pozwane nauka uniemożliwia im podjęcie zatrudnienia.

Mając powyższe na uwadze apelujący wniósł o :

1/ zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanych wynikającego z pkt 3. wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 20 lipca 1999 roku o sygn. akt I C 1205/98, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 lutego 2000 roku o sygn. akt I ACa 808/99, ewentualnie obniżenie zasądzonych alimentów do kwot po 400 zł. miesięcznie na każdą z pozwanych,

2/ zasadzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w części uzasadniona.

Pozwane w chwili obecnej są w wieku 22 oraz 23 lat i ukończą naukę na poziomie szkoły średniej, co pozwoli pozwanym poznać język szwedzki na poziomie B2, a więc na poziomie takim, który pozwoli im funkcjonować w tym społeczeństwie- świadczyć prace, zarabiać na swoje utrzymanie. Gdyby pozwane nie wyjechały do Szwecji, to byłyby po skończonym etapie edukacji, byłyby samodzielne, świadczyłyby pracę i nie byłoby mowy o obowiązku alimentacyjnym.

W sprawie niniejszej mamy o tyle nietypową sytuację, że pozwane mieszkają w S. i muszą uzyskać określony cenzus wykształcenia, który łączy się z nabyciem praktycznej znajomości języka szwedzkiego na poziomie szkoły średniej, co pozwoli im realizować się w tym kraju. W momencie wyjazdu do S. pozwane były w takim wieku, że mogły decydować o swoim miejscu pobytu. Mogły z powodzeniem oświadczyć, że chcą zostać z ojcem w P., a świadczenia alimentacyjne płaciłaby wówczas matka na zaspokojenie ich potrzeb, gdyby takowe potrzeby były rzeczywiście niezaspokojone.

Jednak mając na uwadze, że jest to system edukacji dla osób, które przyuczają się do określonego zawodu, pozwane nie wykazały w jakim systemie ta nauka się odbywa. Nie wiadomo czy w pierwszym semestrze chodziły do szkoły, czy też były jedynie na stanie ewidencji w szkole, a biorąc pod uwagę, iż tego typu nauczanie odbywa się w czasie wolnym od pracy – najczęściej w systemie weekendowym, należy stwierdzić, że nie ma przeszkód aby pozwane /dojrzałe kobiety/ czyniły starania aby w minimalnym stopniu zaspakajać swoje usprawiedliwione potrzeby.

Ponieważ pozwane same stwierdziły, ze edukację chcą zakończyć na poziomie czerwca 2017 roku, to sąd uznał, że doszło do spełnienia przesłanek, które w dacie wyrokowania przez Sad Rejonowy pozwalały na zastanowienie się nad sensem utrzymania w dalszym ciągu obowiązku alimentacyjnego w stopniu takim, jak ustalony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie I ACa 808/99.

Sąd uznał, że są spełnione przesłanki z art. 138 krio, które spoczywają przede wszystkim po stronie pozwanych, które – w ocenie Sądu Okręgowego- winny zaspakajać już swoje potrzeby w znacznej części. Dlatego też Sąd uznał, że istnieje potrzeba odstąpienia od alimentów określonych procentowo, ograniczyć je do świadczeń kwotowych, do wysokości po 600 złotych miesięcznie na rzecz każdej z pozwanych.

Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżone orzeczenie w dacie wyrokowania przez Sąd Rejonowy zapadło z obrazą art. 138 krio, dlatego też na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji.