Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2017 r. w Szczecinie

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 listopada 2016 r. sygn. akt VI U 1246/16

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

SSO del. Gabriela Horodnicka- SSA Romana Mrotek SSA Jolanta Hawryszko

Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 89/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 03 września 2015 roku odmówił A. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wobec uznania przez komisję lekarską ZUS, iż powód nie jest niezdolny do pracy.

Odwołaniem z 18 września 2015 roku A. M. wniósł o zmianę powyższej decyzji. Podniósł przy tym, że pracował jako spawacz oraz drwal a stan zdrowia uniemożliwia mu wykonywanie takiej pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując przy tym argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

A. M. urodził się (...) Ma średnie wykształcenie, z zawodu jest leśnikiem. W latach 1971 – 1985 głównie pracował w charakterze spawacza, następnie do około 2000 roku w charakterze robotnika leśnego, od 2000 roku zaś prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą działalność świadcząc usługi leśne. Udowodnił ponad 42 lata okresów ubezpieczenia. W ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy udowodnił ponad 8 lat pracy.

Wniosek o prawo do renty A. M. złożył 22 czerwca 2015 roku. Lekarz Orzecznik, a następnie Komisja Lekarska stwierdziły u ubezpieczonego zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego na tle zmian zwyrodnieniowo – dyskopatycznych oraz niedosłuch prawego ucha, niemniej jednak stopień nasilenia schorzeń nie czyni powoda osobą niezdolną do pracy.

Aktualnie u powoda rozpoznaje się zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z okresowym zespołem bólowym, przebyte złamanie (1961) uda lewego leczone operacyjnie z dobrym efektem klinicznym, a także obustronny niedosłuch odbiorczy: głęboki w uchu prawym, średniego stopnia w uchu lewym. Powyższe schorzenia nie czynią jednak wnioskodawcy niezdolnym do pracy.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za nieuzasadnione, podnosząc, iż zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2017.1383 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnił następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy,

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, tj. jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat – 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu poprzedzającym dzień złożenia wniosku, a jeżeli zainteresowany w chwili złożenia wniosku nie pozostaje w zatrudnieniu – w ostatnim dziesięcioleciu prze dniem powstania niezdolności do pracy,

3. niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12 ustawy albo nie później niż 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że pojęcie niezdolności do pracy zostało zdefiniowane w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z ust. 12 tego artykułu całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś za częściowo niezdolną do pracy należy uznać osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W celu ustalenia tej okoliczności Sąd meriti dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów odpowiednich do schorzeń dotykających wnioskodawcę: biegłego lekarza specjalisty z zakresu neurologii, ortopedii i laryngologii.

Zdaniem Sądu Okręgowego, ocena stanu zdrowia wnioskodawcy dokonana przez biegłych spełnia wszystkie wymagania stawiane przez Sąd opiniom biegłych i uwzględnia również wymogi prawne stawiane przez ustawodawcę przy orzekaniu o niezdolności do pracy. Z treści zapisów zawartych w protokołach badań sądowo - lekarskich jednoznacznie wynika również rzetelne wykonanie badań przedmiotowych A. M., jak również zapoznanie się przez biegłych ze zgłaszanymi przez wnioskodawcę dolegliwościami. W ocenie tego Sądu, wydane opinie są spójne i jasne, a wnioski w nich zawarte logiczne i przekonująco uzasadnione, dlatego też rzetelność i fachowość powyższych ustaleń nie budziła żadnych wątpliwości Sądu pierwszej instancji i pozwoliła mu na uznanie ich za w pełni wiarygodne.

Sąd meriti wskazał, że biegli sądowi opiniujący w sprawie to osoby mające bogate, wieloletnie doświadczenie zawodowe, cieszące się dużym autorytetem, a także przez wiele lat sprawujące funkcję biegłych sądowych, mające doświadczenie w ocenie zdolności (lub niezdolności) do pracy osób ubiegających się o świadczenie m. in. rentowe. Specjalizują się oni w schorzeniach, na które cierpi A. M. i posiadają szeroką wiedzę o tym, jaki wpływ na zdolność powoda do wykonywania pracy fizycznej pracy mają trapiące go schorzenia.

Sąd Okręgowy podkreślił, że A. M. nie zakwestionował żadnej z omówionych wyżej opinii.

Tym samym, skarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z przyczyn powyżej wskazanych Sąd pierwszej instancji uznał za prawidłową i na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się ubezpieczony, zaskarżając je w całości i domagając się uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi Okręgowemu.

Nadmienił, że obecnie jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Powiatowy Urząd Pracy nie ma propozycji pracy zgodnej z jego wykształceniem, ponieważ ubezpieczony nie posiada dyplomu leśnika, a obecnie do zatrudnienia wymagane jest wyższe wykształcenie. Zdaniem apelującego, jego dolegliwości nie pozwalają na wykonywanie innej pracy fizycznej. Obecnie nie ma środków na utrzymanie, dojazdy do lekarza (przyjmuje na stałe leki nasercowe, na nadciśnienie i przeciwbólowe). Apelujący wskazał, że korzysta z pomocy finansowej rodziny.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest dalszym ciągiem postępowania rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż sformułowanie „w granicach apelacji” wskazane w tym przepisie oznacza, iż sąd drugiej instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 49/07, OSN 2008/6/55). Dodatkowo należy wskazać, iż dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, sąd drugiej instancji może podzielić i uznać za własne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Stosownie do treści art. 386 § 4 k.p.c. sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W orzeczeniu z 11 marca 1998 r. (III CKN 411/97, niepubl.) Sąd Najwyższy przyjął, że nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. oznacza niewyjaśnienie i pozostawienie poza oceną okoliczności faktycznych, stanowiących przesłanki zastosowania normy prawa materialnego, będącej podstawą roszczenia. Nierozpoznanie istoty sprawy oznacza również zaniechanie przez sąd pierwszej instancji zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, LexPolonica nr 333025).

Istota niniejszego sporu sprowadzała się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, w kontekście schorzeń, na które cierpi oraz posiadanych kwalifikacji.

W toku procesu, ubezpieczony z uwagi na zaistniałe schorzenia konsekwentnie wskazywał, że choruje również na nadciśnienie oraz składał dokumentację pulmonologiczną świadczącą o istnieniu podpłucnowych guzków w 4 segmencie prawego płuca i zmian włóknistych w 5 segmencie płuca lewego a także cienia okrągłego o śr. 20 mm w środkowym polu płuca prawego. Ze złożonej dokumentacji wynikało również, że w polach płucnych można zauważyć objawy przewlekłego nieżytu (dokumentacja lekarska w aktach ZUS).

Sąd Okręgowy, rozpoznając sprawę, nie rozważył w ogóle złożonej dokumentacji, poprzestając na opinii neurologa i internisty oraz niewyjaśniając w uzasadnieniu swego wyroku przyczyn niepowołania biegłych z zakresu kardiologii i pulmonologii. Zaniechał również ustalenia kluczowej i podstawowej kwestii jaką są faktyczne kwalifikacje ubezpieczonego oraz ustalenia na czym polegała prowadzona przez ubezpieczonego działalność gospodarcza (czy zatrudniał on pracowników, czy sam pracował fizycznie). Dopiero po ustaleniu tych kwestii Sąd winien był również rozważyć dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy. Z powyższych względów Sąd Apelacyjny nie może poddać decyzji Sądu Okręgowego merytorycznej ocenie.

Oceniając zaś samodzielnie potrzebę powołania dowodów, Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego w kontekście rozpoznanych u niego schorzeń i posiadanych kwalifikacji, koniecznym jest dopuszczenie dowodu z zeznań ubezpieczonego w celu ustalenia jego kwalifikacji a także charakteru prowadzonej działalności gospodarczej a następnie opinii pulmonologa, kardiologa i lekarza medycyny pracy.

Do tego bowiem sprowadza się istota sprawy o przyznanie prawa do renty. Sąd na wstępie winien zebrać materiał dotyczący posiadanego wykształcenia i nabytych w toku życia zawodowego umiejętności i kwalifikacji, a także ocenić możliwości dalszej pracy z uwzględnieniem schorzeń, na które cierpi ubezpieczony.

Sąd Okręgowy zaniechał przesłuchania ubezpieczonego na okoliczność posiadanego wykształcenia, dotychczasowego przebiegu i rodzaju wykonywanych czynności podczas świadczenia pracy i nie uwzględnił, że jego schorzenia powinny być ocenione nie tylko przez neurologa i ortopedę ale również przez pulmonologa, kardiologa i lekarza medycyny pracy, który dokonuje zbiorczej oceny schorzeń w kontekście możliwości podjęcia dotychczasowej pracy lub przekwalifikowania się.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy przy ponownym zbadaniu sprawy przesłucha ubezpieczonego, przeprowadzając szczegółowy wywiad zawodowy, dopuści dowód z opinii powyższych biegłych lekarzy. Dopiero po przeprowadzeniu tych dowodów, Sąd Okręgowy dokona oceny przesłanek do przyznania prawa do renty w kontekście wieku, stanu zdrowia, posiadanych umiejętności i kwalifikacji zawodowych oraz możliwości przekwalifikowania się.

Skoro Sąd a quo nie rozpoznał istoty sporu, Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Wobec powyższego, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.

SSA Jolanta Hawryszko SSA Romana Mrotek SSO (del.) Gabriela Horodnicka

-Stelmaszczuk