Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy,

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Wojciech Wołoszyk

Sędziowie: SO Elżbieta Kala

SO Artur Fornal

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2018 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy upadłościowej Z. R. nieprowadzącej działalności gospodarczej

na skutek zażalenia wierzyciela (...) w W. na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 26 października 2017 r., sygn. akt XV GUp 29/16

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

Wojciech Wołoszyk Elżbieta Kala Artur Fornal

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, wydanym w sprawie upadłościowej Z. R. nieprowadzącej działalności gospodarczej w przedmiocie umorzenia zobowiązań bądź ustalenia planu spłaty wierzycieli, ustalił plan spłaty wierzycieli upadłej w ten sposób, że upadła przeznaczy na zaspokojenie swoich wierzycieli łączną kwotę 400 zł miesięcznie, uiszczając raty miesięczne do 15-ego dnia każdego miesiąca przez okres 36 miesięcy począwszy od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia. Sąd postanowił ponadto , że po wykonaniu przez upadłą Z. R. planu spłaty zobowiązania upadłej powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości tj. przed dniem 3 marca 2016r. zostaną w pozostałej części umorzone z wyjątkiem zobowiązań wymienionych w art. 491 ²¹ ust. 2 Prawa Upadłościowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z dnia 3 marca 2016r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy ogłosił upadłość Z. R. nieprowadzącej działalności gospodarczej. Upadła poza rentą i wynagrodzeniem nie posiadała żadnego majątku, który wchodziłby w skład masy upadłości.

W postępowaniu upadłościowym syndyk sporządził listę wierzytelności oraz uzupełniającą listę wierzytelności, na której uznał wierzytelności dwunastu wierzycieli. Postanowieniem z dnia 16 marca 2017r. sędzia-komisarz zatwierdził listę wierzytelności. Ze środków zgromadzonych w masie upadłości, a pochodzących z wynagrodzenia i renty upadłej, zostały pokryte wszystkie koszty postępowania oraz sporządzony ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości dla kategorii II, na podstawie którego wierzyciele zostali zaspokojeni w 8,8 %.

Upadła Z. R. ma 56 lat, ma wykształcenie zawodowe – sprzedawca. Jest rencistką. Jest to renta rodzinna po zmarłym mężu w kwocie 1907 zł netto. Do końca grudnia 2016r. upadła pracowała jako pracownik produkcji za wynagrodzeniem 1400 zł netto. Upadła poszukuje pracy, lecz z uwagi na wiek i stan zdrowia trudno jej znaleźć zatrudnienie.

Upadła leczy się na tarczycę, także leczy się psychiatrycznie. Z powodu podejrzenia białaczki ma skierowanie do szpitala na badania. Na leki wydaje miesięcznie około 50 zł. Upadła mieszka sama w wynajmowanym mieszkaniu. Koszt najmu wynosi 400 zł. Ponadto ponosi miesięcznie koszty ubezpieczenia na życie w kwocie 63 zł, wywozu śmiecie 11,50 zł, telefonu 70 zł, gazu 42 zł na półtora miesiąca, prądu 180 zł na dwa miesiące oraz węgla 1800 zł na rok i drzewa około 200 zł. Na jedzenie, środki higieny i czystości wydaje miesięcznie 500 zł.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie niespornych twierdzeń upadłej i przedłożonych dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z dyspozycją art. 491 ¹⁴ ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2016r. poz. 2171; dalej jako: p.u.), po sporządzeniu ostatecznego planu podziału, a gdy z uwagi na brak majątku upadłego plan podziału nie został sporządzony - po zatwierdzeniu listy wierzytelności, i po wysłuchaniu upadłego, syndyka i wierzycieli, sąd ustala plan spłaty wierzycieli albo w przypadkach, o których mowa w art. 491 ¹⁶ p.u. umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego sąd określa, w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności, niewykonane w toku postępowania na podstawie planów podziału, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty (art. 491 ¹⁵ ust. 1 p.u.).

W planie spłaty wierzycieli uwzględnia się wszystkie zobowiązania upadłego powstałe do dnia jego ustalenia. W myśl art. 491 ¹⁵ ust. 4 p.u. sąd nie jest związany stanowiskiem upadłego co do treści planu spłaty wierzycieli i może ustalić warunki spłaty bardziej korzystne dla wierzycieli, jeżeli pozwalają na to możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości.

W niniejszym postępowaniu upadłościowym upadła i syndyk wystąpili z wnioskiem o ustalenie planu spłaty na okres 36 miesięcy z miesięczną kwotą 400 zł. W ocenie Sądu Rejonowego osobista sytuacja upadłej potwierdza możliwość realizowania planu spłaty wierzycieli w zaproponowanej przez nią wysokości, która przy dochodach upadłej i jej wydatkach stanowi, w ocenie Sąd, znaczne obciążenie budżetu upadłej, a plan spłaty będzie możliwy do realizacji przy bardzo skromnym życiu upadłej. Zważyć bowiem należy, iż upadła jest rencistką, z wykształceniem zawodowym, w wieku, który rodzi obawy, iż pracownik nie będzie produktywny z uwagi na stan zdrowia. Upadła nie jest zdrowa leczy się na tarczycę, psychiatrycznie i ma podejrzenie białaczki, co rodzi potrzebę badań szpitalnych. Upadła jeśli nawet podejmie pracę dodatkową, to jako nisko opłacany pracownik fizyczny, praktycznie bez możliwości awansu. Również wiek upadłej wskazuje, że, w świetle zasad doświadczenia życiowego, jej sytuacja materialna i zdrowotna może raczej ulec pogorszeniu niż spektakularnej poprawie. Podane przez upadłą koszty utrzymania, są nie tylko poparte dowodami, lecz w ocenie sądu wiarygodne w świetle zasad doświadczenia życiowego i stanowią absolutne minimum do przeżycia.

Ustalając miesięczną kwotę możliwą do przeznaczenia na plan spłaty przez upadłą sąd miał na uwadze, iż stałe miesięczne koszty utrzymania upadłej wynoszą około 1500 zł. W ocenie sądu określone przez upadłą koszty wyżywienia i środków czystości na kwotę 500 zł są wiarygodne w świetle zasad doświadczenia życiowego, choć bardzo skromne. Zatem mając na uwadze dochody upadłej w kwocie około 1900 zł netto oraz jej wydatki w kwocie około 1500 zł, w ocenie sądu upadła ma możliwość realizowania planu spłaty w kwocie 400 zł miesięcznie przez 36 miesięcy i to przy rozsądnym gospodarowaniu, bardzo skromnymi środkami, jakimi dysponuje.

Zatem propozycję ustalenia planu spłaty na kwotę 400 zł miesięcznie uznać należało za adekwatną do możliwości upadłej. W ocenie Sądu upadła nie ma możliwości realizowania planu spłaty w wyższej wysokości. Plan spłaty nie ma bowiem doprowadzić upadłego do nędzy, popadnięcia w ponowne kłopoty finansowe i zadłużenie, a zatem do zaprzepaszczenia celu postępowania upadłościowego konsumentów, jakim jest oddłużenie upadłego.

W ocenie sądu ustalony plan spłaty będzie realny do wykonania przez upadłą. Taki aby nie spowodował ponownego popadnięcia przez nią w długi i umożliwił w efekcie skuteczne oddłużenie.

Sąd uwzględnił w planie spłat proporcjonalnie wierzycieli ujętych na liście wierzytelności.

Zażalenie na powyższe postanowienie Sądu Rejonowego złożył wierzyciel (...) w W., który zaskarżył je w zakresie ustalenia planu spłat. Skarżący zarzucił naruszenie przepisu postepowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., co miało istotny wpływ na wydanie błędnego postanowienia poprzez nieoparte na obiektywnych dowodach ustalenie przez Sąd, że upadła nie jest zdolna do dokonania spłat w wyższej wysokości ponad kwotę 400 zł na rzecz wierzycieli, podczas gdy wniosek ten nie wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe wierzyciel wniósł o zmianę planu spłat poprzez przyznanie na zaspokojenie wierzycieli kwoty większej niż 400 zł oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów niniejszego postępowania.

Skarżący wskazał na konieczność kontroli w zakresie oceny dowodów i poczynionych przez Sąd Rejonowy na ich podstawie ustaleń faktycznych. Wyjaśnienia wymaga kwestia możliwości zarobkowych upadłej, a także kosztów utrzymania, których sąd nie ustalił. Zachodzi jego zdaniem konieczność zbadania, czy wskazana kwota 400 zł jest maksymalną, jaką upadła może przeznaczyć na spłatę, czy też osiąga ona dochody wyższe i wstrzymuje się od ich wykazania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wierzyciela nie podlegało uwzględnieniu.

W ocenie Sądu Okręgowego sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy ustalił okoliczności sprawy i na ich podstawie trafnie zastosował normy regulujące kwestie ustalenia planu spłaty wierzycieli i umorzenia pozostałych zobowiązań upadłego w przypadku wykonania przez niego tego planu.

W świetle art. 491 ¹⁵ ust. 4 p.u., sąd upadłościowy ustalając plan spłaty wierzycieli powinien uwzględnić możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Podkreślenia jednak wymaga, że każdorazowo należy badać indywidualną sytuację upadłego.

Wbrew stanowisku skarżącego, nie sposób przyjąć w okolicznościach przedmiotowej sprawy, że Sąd Rejonowy, z naruszeniem dyspozycji przepisu art. 233 § 1 k.p.c., nie dokonał wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Zważyć trzeba, że podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., wymaga nie polemiki, lecz wskazania, że sąd uchybił kryteriom oceny, zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Skarżący nie wykazał uchybienia powyższym kryteriom, nie wykazał też, by pominięto jakieś dowody, których przeprowadzenie mogłoby skutkować inną recenzją zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Błędnie skarżący twierdził , iż Sąd Rejonowy nie poczynił żadnych ustaleń odnośnie kosztów utrzymania upadłej. Wręcz przeciwnie , w ocenie Sądu Okręgowego nie sposób podważyć przyjętych przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie kwot ponoszonych przez upadłą na wyżywienie i środki czystości, prawidłowo zakwalifikowanych jako niezwykle skromne. Ustalenie to zostało poddane samodzielnej ocenie Sądu rozpoznającego sprawę, który dał wiarę wyjaśnieniom upadłej złożonym w czasie wysłuchania co do ponoszenia bieżących wydatków we wskazanej przez nią wysokości. Skarżący nie był obecny na posiedzeniu i sam nie przedstawił żadnych dowodów wskazujących na inną niż przyjęta przez Sąd Rejonowy ocenę sytuacji upadłej. W zażaleniu poza ogólnikowymi zarzutami nie wykazał, by ocena dowodów naruszała kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c., tj. była nielogiczna, czy niezgodna z zasadami doświadczenia życiowego.

Skoro podstawowym celem upadłości konsumenckiej jest umożliwienie dłużnikowi powrotu do normalnego życia w społeczeństwie to nie można przyjąć za uzasadnionego ustalenia planu spłaty wierzycieli w sposób, który prowadziłby do skrajnego ubóstwa upadłego. W świetle zasad doświadczenia życiowego tak należałoby ocenić sytuację, w której upadła ponosząca miesięczne koszty rzędu 1.500 zł, przy uzyskiwanych dochodach 1.900 zł miałaby płacić miesięcznie wierzycielom więcej niż przyjęte w planie spłaty wierzycieli 400 zł. Tymczasem Sąd Rejonowy odniósł się do tych kwestii w uzasadnieniu wskazując na wiek i wykształcenie upadłej oraz jej stan zdrowia, które to czynniki w tym przypadku nie wskazują na możliwość znalezienia dodatkowego zatrudnienia. W ocenie Sądu Okręgowego, to raczej uwzględnienie stanowiska skarżącego byłoby w realiach sprawy nieuzasadnione okolicznościami konkretnego przypadku i zupełnie oderwane realiów współczesnego życia. Przeznaczana na utrzymanie kwota 1500 zł musi być uznana za skromną i nie podlegającą dalszemu zredukowaniu, a dodatkowe możliwości zarobkowe w wypadku upadłej należy uznać za mało realne.

Wyjaśnienia upadłej nie zostały skutecznie podważone przez skarżącego. Jego reprezentant nie był obecny na posiedzeniu w dniu 19 października 2017 r. ani nie odniósł się do nich w zażaleniu. Wyjaśnić należy, że chociaż możliwości zarobkowe nie muszą być oczywiście tożsame z faktycznie uzyskiwanymi zarobkami - jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu sił i umiejętności zarobki i dochody mogłyby być większe, a istniejące warunki i ważne przyczyny nie stoją temu na przeszkodzie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1975 r., III CRN 48/75, LEX nr 7702), to jednak prawidłowość dokonanej przez Sąd upadłościowy oceny takich możliwości upadłej – przy uwzględnieniu jej wieku, wykształcenia oraz konieczności ponoszenia dodatkowych wydatków – nie budzi wątpliwości. Natomiast wierzyciel zaniechał w tym zakresie inicjatywy dowodowej (na temat rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu upadłościowym, zob. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2000 r., V CKN 1117/00, LEX nr 56047 oraz z dnia 19 grudnia 2002 r., V CK 112/02, LEX nr 77067). Ponadto , w ocenie Sądu Okręgowego , trudno oczekiwać od 56-letniej, schorowanej kobiety polepszenia jej pozycji zawodowej.

W konsekwencji uznać należało, iż Sąd Rejonowy prawidłowo uwzględnił zarówno wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez upadłą na realnym poziomie, jak i niewygórowane wydatki, które nie sposób bardziej ograniczyć. Przyjęty plan spłaty pozwoli nie tylko na regularne pokrywanie niewielkich wypłat w ramach realizacji planu, co umożliwi przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli, ale także na pokrywanie minimalnych kosztów utrzymania dłużniczki bez popadania w dalsze zadłużenie. Nadmierne obciążenie spłatami mogłoby skutkować tym, że upadła zaprzestałaby realizacji planu spłat, niwecząc tym samym cele postępowania.

Wobec braku podstaw do podważenia prawidłowości wydanego przez Sąd Rejonowy orzeczenia zażalenie wierzyciela podlegało oddaleniu, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 229, a także art. 491 ² ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe.

Wojciech Wołoszyk Elżbieta Kala Artur Fornal