Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 1 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Ewa Hoffa

Protokolant:Starszy sekretarz sądowy Krystyna Wojciechowska-Trawka

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2018 r. w Poznaniu na rozprawie

sprawy z powództwa: B. N. /PESEL:(...)/, M. N. /PESEL:(...)/, oraz małoletnich N. N. (1) /PESEL:(...)/ i J. N. (1) /PESEL: (...)/ reprezentowanych przez rodziców B. N. i M. N.

przeciwko: 1/ (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. /KRS: (...), 2/P. (...) z siedzibą w W. /NIP: 522-283-83-21/

o zapłatę

I.  Oddala powództwa w stosunku do pozwanego (...) Spółka z o.o. z siedzibą w P..

II.  Oddala powództwa w stosunku do pozwanej P. (...)z siedzibą w W..

III.  Obciąża powodów kosztami sądowymi w kwocie 12.528 zł w całości już uiszczonymi, nie obciąża ich pozostałymi kosztami sądowymi, natomiast zasądza od nich, tytułem zwrotu kosztów zastępstw procesowych:

1/ na rzecz pozwanego (...) Spółka z o.o. z siedzibą w P. kwotę 7217 zł /siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych/,

2/ na rzecz pozwanej P. (...)z siedzibą w W. kwotę 7217 zł /siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych/

,oraz znosi wzajemnie pozostałe koszty pozasądowe.

/-/ E. Hoffa

Sygn akt XII C 1889/16

UZASADNIENIE

Powodowie, B. N. i M. N., w imieniu własnym i małoletnich córek N. N. (2) i J. N. (1) wnieśli ostatecznie o zasądzenie od pozwanych, solidarnie, kwoty 448.500 zł tytułem odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości przez nich zamieszkiwanej na skutek wybudowania, w pobliżu tej nieruchomości, wieży kontroli ruchu lotniczego. Ponadto domagali się zasądzenia kwoty 12.500 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w postaci prawa do spokojnego wypoczynku i niezakłóconego zamieszkiwania, oraz kwoty 2460 zł tytułem „kosztów poniesionych na sporządzenie prywatnej opinii dotyczącej wyceny nieruchomości”. Żądali zasądzenia od pozwanych kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z doliczeniem opłat skarbowych w kwocie 68 zł. Zasądzenia roszczeń głównych powodowie zażądali ostatecznie z odsetkami za opóźnienie od dat doręczenia odpisów pozwu poszczególnym pozwanym /k.2 i 3, oraz k.126, 127/.

Pozwany, (...) Spółka z o.o. wniósł o oddalenie powództwa w całości, oraz zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z doliczeniem opłaty skarbowej /k.63/. Podniósł brak swojej legitymacji biernej wskazując, że nie jest właścicielem wieży, ani właścicielem działek na których posadowiona jest wieża i otaczająca ją infrastruktura. Wskazał, że małoletnie powódki nie są legitymowane czynnie w zakresie powództwa o odszkodowanie, bowiem nie są współwłaścielkami nieruchomości.

Pozwana,P. (...) /k.152- postanowienie o wezwaniu do udziału w sprawie/, wniosła o oddalenie powództwa w całości, oraz zasądzenia od powodów na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych od każdego z powodów z doliczeniem opłaty skarbowej /k.172/. Wskazała, że wieża i jej infrastruktura nie emitują immisji zakłócających korzystanie z nieruchomości powodów w szczególności hałasu, pracownicy, zgodnie ze swymi obowiązkami obserwują przede wszystkim teren lotniska w tym pasy startowe, a powodowie nigdy nie zgłaszali jakiejkolwiek skargi dotyczącej obserwowania ich przez pracowników wieży. Funkcjonowanie wieży jest zgodne z zasadami współżycia społecznego i nie narusza jakichkolwiek dóbr osobistych powodów, oraz nie ma negatywnego wpływu na środowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie B. N. i M. N. kupili prawo użytkowania wieczystego nieruchomości przy. ul. (...) w P. dnia 24 lipca 2009 r. Działka nr (...) o obszarze 0,1004 ha mieści się w obrębie geodezyjnym K.. Po wyremontowaniu domu mieszkalnego zajęli go i do chwili obecnej w nim mieszkają wraz z małoletnimi córkami. Na skutek przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności decyzją Prezydenta Miasta P. z dnia 1 marca 2011 r. małżonkowie N. stali się współwłaścicielami tej nieruchomości na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej /k.31- 55- wydruk kw (...)/.

Działka była i jest oddzielona od terenu lotniska płotem z siatki zabezpieczonym w górnej części kłębami drutu kolczastego /k. 23- wydruk zdjęcia/. Nie jest objęta tzw. obszarem ograniczonego użytkowania określonego uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 2012 r. /k.95- 99- kserokopia uchwały i k.99- szkic sytuacyjny stref o.o.u. w wydruku z zaznaczeniem położenia w/w nieruchomości/. Ponieważ obszar ograniczonego użytkowania obejmuje tereny na które dociera, lub może docierać w przyszłości hałas ponadnormatywny emitowany przez L. Ł., a nieruchomość powodów znajduje się poza strefą zewnętrzną tego obszaru nie wpływa na nią ponadnormatywny hałas z lotniska. Pozwana P. (...) od 17 czerwca 2011 r. jest właścicielką działek o numerach (...) w obrębie geodezyjnym Ł. II /k.7-86- wydruk kw (...)/.

Decyzją Wojewody (...) z dnia 27 marca 2012 r. zezwolono jej na budowę na tych działkach W. Kontroli (...) Lotniczego (...) P. wraz z zapleczem administracyjnym, oraz innych obiektów i urządzeń budowlanych niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania (...) . Następnie decyzją z dnia 26 września 2012 r. Wojewoda (...) zmodyfikował decyzję poprzednią w związku ze zmianą projektu budowlanego infrastruktury /k.87- 91 i k.92- 94- kserokopie decyzji z uzasadnieniami/. Anteny niezbędne dla funkcjonowania wieży kontroli lotów nie oddziaływają na środowisko w stopniu na tyle znaczącym, aby konieczne było wydanie tzw. decyzji środowiskowej, a odległość od jakiegokolwiek miejsca dostępnego dla ludności wyłącza negatywny wpływ pola magnetycznego, lub promieniowania /k.100- decyzja (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. z dnia 23 grudnia 2010 r. z uzasadnieniem/. Róg działki powodów- część położona najbliżej działki z wieżą i masztami dzieli od tych obiektów około 50 m /k.138- zeznania powoda/. Decyzją z dnia 27 listopada 2014 r. (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego wydał pozwolenie na użytkowanie przez pozwaną wieży kontroli ruchu lotniczego (...) P. wraz z zapleczem techniczno- administracyjnym i budynkiem technicznym. Potwierdził prawidłowość zrealizowania inwestycji /k.178- 179- decyzja w kserokopii/. Pozwana zaczęła użytkować obiekt od grudnia 2014 r. natomiast pozwany nigdy wieży z infrastrukturą nie użytkował, działki numerach (...) w obrębie geodezyjnym Ł. II nie są obciążone żadną służebnością na jego rzecz, a pracownicy pozwanego nie mają wstępu na te działki, które są odgrodzone od lotniska płotem. Wizualnie wieża kontroli lotów nie jest budowlą nieestetyczną, obskurną, lub zaniedbaną. W najwyżej położonej części wieży pracują kontrolerzy ruchu w ilości 2- 4 osób, którzy wymieniają się we wskazanych w procedurach odstępach czasu. W części niższej „spodka” znajduje się serwerownia bez okien, oraz część socjalna /k.23 i 24- kserokopie zdjęć wykonanych z działki powodów, k.212 i 213- zeznania świadka Z. P. k.135 i 136- zeznania świadka M. D./. W okresie około 2 miesięcy, czyli w grudniu 2014r. i styczniu/lutym 2015 r. sporadycznie włączał się alarm przeciwpożarowy we wieży, bowiem docierały do niej wyziewy z kominów domów, lub domu znajdującego się w okolicy i opalanego elementami plastikowymi, lub innym paliwem złej jakości. Czujnki na wieży rejestrowały ten smród jako zagrożenie i emitowały dźwięki o wysokiej częstotliwości. Po próbach wytropienia domu emitującego cuchnący dym i modyfikacji czujników alarmujące dźwięki ustały. Funkcjonowanie wieży i jej infrastruktury nie narusza dóbr osobistych powodów. Obiekt ten nie emituje hałasu, a sporadyczne włączanie się czujników przeciwpożarowych miało miejsce w krótkim okresie czasu. Dźwięki były emitowane w czasie zimowym w którym przebywanie poza domem jest znacząco ograniczone temperaturą i warunkami atmosferycznymi, a prace ogrodowe, lub wypoczynek na działce nie mają miejsca. Ponieważ starsza córka stron urodziła się w (...). , obecnie ma najwyżej 4 lata, a jej siostra odpowiednio mniej wieża jest dla nich stałym elementem otoczenia. Ze względu na wiek dziewczynek nie jest możliwe, aby hałas z wieży zaburzał im odrabianie lekcji /k.6/ i powodował u nich, lub ich dorosłych rodziców bezsenność, rozdrażnienie, uczucie zmęczenia, lub znużenia, bowiem od stycznia, lub lutego 2015 r. wieża nie emituje hałasu, a poprzednio alarm przeciwpożarowy włączał sporadycznie. Obserwacja posesji powodów przez pracowników wieży nie ma charakteru natrętnego, może się zdarzać przez wycinki czasu, gdy pracownicy- maksymalnie 2 osoby, mają przerwę i znajdują się na tarasie, lub w pomieszczeniach części socjalnej, a nie są zajęci innymi sprawami. Biorąc pod uwagę przeciętny stopień wrażliwości i obecną przeciętną obyczajowość obecność pracowników pozwanej na wieży, lub w jej otoczeniu nie powinna, obiektywnie, wywoływać u powodów poczucia braku, lub ograniczenia intymności. Istnienie i funkcjonowanie wieży i infrastruktury wokół niej jest zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego i nie narusza żadnego dobra osobistego powodów, w szczególności w sposób uzasadniający przyznanie zadośćuczynienia.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie wyżej opisanych dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały, a sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować ich treść z urzędu, a także na podstawie zeznań świadków M. D. /k.135- 136/ i Z. P. /k.211- 213/, którym sąd dał wiarę w takim zakresie w jakim nie były sprzeczne ze sobą wzajemnie, oraz z pozostałym materiałem dowodowym przyjętym za podstawę ustaleń. Ponieważ zeznania świadka M. D. dotyczące funkcjonowania wieży i działań pracowników w niej zatrudnionych w porównaniu ze zdjęciami i zeznaniami dorosłych powodów pozwoliły ocenić materiał faktyczny sąd odstąpił od dowodu z wizji lokalnej na wieży, lub na posesji powodów. Dowody te okazały się zbędne wobec wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności. Informacja przesłana przez Miejską (...) w P. o zaplanowanej drodze przy nieruchomości powodów dotyczy sytuacji przyszłej i niepewnej, więc nie mogła mieć znaczenia dla ustalania i oceny stanu faktycznego /k.180- 181- pismo z 19 lutego 2016 r. /. Złożona przez powodów płyta CD /k.241/ również okazała się dowodem nieprzydatnym, bowiem możliwość modyfikacji natężenia dźwięku i brak ustalenia o jakiej porze dnia, z którego miejsca i w jakich okolicznościach nagranie zostało dokonane deprecjonowało to nagranie w sytuacji, gdy pozwani dowód ten zakwestionowali. Dołączony przez powodów do pozwu odpis zleconej przez nich opinii prywatnej /k.14- 25/ sąd uwzględnił w zakresie materiału zdjęciowego i porównał z treścią wydruków ksiąg wieczystych. Pozwani kwestionowali tę opinię, a po dokonaniu ustaleń dotyczących czasu nabycia nieruchomości przez powodów, zamieszkania w niej i położenia nieruchomości poza obszarem ograniczonego użytkowania przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii było zbędne. Wniosek powodów dotyczący oceny przez biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości wpływu wieży na estetykę otoczenia i „innych negatywnych czynników oddziaływujących na nieruchomość powodów, a związanych z wybudowaną wieżą” /k.4- wniosek dowodowy/ był chybiony, bowiem tego rodzaju oceny nie mieściły się w kompetencjach biegłego tej specjalności. Po ustaleniu, że powodowie nie zamierzają sprzedać nieruchomości do czasu spłaty kredytu, czyli przez około 20 lat pozostaną w jej posiadaniu, że nieruchomość nie leży w obszarze ograniczonego użytkowania, a powodowie akceptowali sąsiedztwo lotniska przy zakupie ocena ewentualnego umniejszenia jej wartości okazała się niepotrzebna dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowody z zeznań świadków I. N., J. N. (2), oraz Ł. S. / k. 127- wniosek powodów/ należało oddalić /k.236/, gdyż okoliczności zawarte we wniosku dowodowym zostały wyjaśnione przy przesłuchaniu dorosłych powodów. Sąd ograniczył dowód z przesłuchania stron do przesłuchania powodów B. N. /k.234 i 235, oraz k.136-138- podtrzymane zeznania informacyjne i M. N. /k.235- 236 i k.138- 139 zeznania informacyjne, które powódka podtrzymała/, bowiem nie było sensu przesłuchiwać członków zarządów pozwanych nie mających orientacji w zakresie okoliczności niniejszej sprawy. Zeznania powodów wykorzystał do ustalania stanu faktycznego w takiej części w jakiej były zgodne z pozostałym materiałem dowodowym ocenionym jako wiarygodny.

Sąd zważył co następuje:

Podstawą prawną odszkodowawczych roszczeń powodów jest art. 435§1 k.c. w związku z art. 322 i art. 325 ustawy Prawo o ochronie środowiska. Twierdzą oni, że pozwany (...) wprawdzie nie jest właścicielem wieży kontroli lotów i jej infrastruktury, ale jako przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody i prowadzące działalność obarczoną zwiększonym, lub dużym ryzykiem korzysta dla swego funkcjonowania z wieży kontrolnej i jej infrastruktury. Oczywiste było od początku postępowania, że odszkodowanie nie przysługiwałoby małoletnim córkom powodów , które nie są współwłaścicielkami nieruchomości. Według powodów korzystanie z funkcjonowania wieży przez lotnisko skutkuje odpowiedzialnością odszkodowawczą obu pozwanych. Nie jest to ocena trafna w sytuacji, gdy powodowie nie tylko nabyli prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej bezpośrednio przy terenie lotniska i przy ogrodzeniu otaczającym ten teren. Akceptowali więc położenie nieruchomości bezpośrednio przy lotnisku, a z zeznań powoda wynika, że hałasu emitowanego przez lotnisko nie odbierali i nie odbierają jako uciążliwy /k.137-zeznania powoda/. Bezsporne jest, że wieża kontroli lotów żadnego hałasu nie emituje, a alarm przeciwpożarowy włączał się w przeszłości sporadycznie- ostatni raz w lutym 2015 r.

Włączanie się alarmów systemów ochraniających np. samochody przed kradzieżą zdarza się w P.- również w porze nocnej, po mieście jeżdżą „na sygnale” karetki Pogotowia (...), samochody (...) i pojazdy służb miejskich mające prawo używania przenikliwych sygnałów dźwiękowych i korzystające z tego prawa.

Powodowie nie opierali swego roszczenia odszkodowawczego na podstawie art.129 ust. 2 oraz 136 ust.2 i ust.3 ustawy Prawo o ochronie środowiska.

Przepis art.129 ust.2 u.p.o.ś. stanowi, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, a szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Ponieważ nieruchomość powodów nie leży w obszarze ograniczonego użytkowania powodowie nie są dotknięci ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości i nie należy im się odszkodowanie wskazane w pozwie. Art. 435§1 k.c. w związku z art. 323 i art. 325 ustawy Prawo ochrony środowiska nie znajduje zastosowania w niniejszym stanie faktycznym.

Żaden z pozwanych nie jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody w całości. Pozwany, jako lotnisko organizuje przeloty samolotowe i związaną z tym obsługę pasażerów, a także prowadzi sklepy, lokale gastronomiczne i inne usługi. Pozwana kontroluje ruch lotniczy zapewniając jego bezkolizyjność. Żaden z pozwanych nie jest „wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody”, bowiem siły przyrody nie stanowią siły napędowej pozwanych, lecz pozwani kierują ruchem statków powietrznych i pojazdów obsługi wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody i ten ruch organizują / min. wyrok Sądu Najwyższego z 21 września 2017 r. I PK 272/16 z tezą i uzasadnieniem dotyczącym możliwości zastosowania art. 435§1 k.c./.

Żaden z pozwanych nie jest też „zakładem o zwiększonym ryzyku”, ewentualnie „zakładem o dużym ryzyku” w rozumieniu art. 324 tej ustawy.

Ze względu na brak legitymacji biernej małoletnich powódek i brak podstawy prawnej roszczenia o odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości powództwo to sąd oddalił w całości.

Sąd ustalał, czy postawienie wieży i jej funkcjonowanie jest zgodne z prawem. Pozwani udowodnili tę okoliczność przedkładając stosowne decyzje opisane powyżej.

W drugiej kolejności sąd badał, czy nastąpiło naruszenie konkretnych dóbr osobistych wskazanych przez powodów, a jeśli tak to jakich. Wybudowanie wieży kontroli lotów w pobliżu posesji powodów- obiektu o znacznej wysokości, częściowo oszklonego, w którym pracują ludzie spowodowało zmianę w postrzeganiu otoczenia. Uprzednio powodowie widzieli za swojej posesji płot otaczający lotnisko, a obecność osób trzecich za płotem była nieczęsta. Przy ocenie naruszenia dóbr osobistych nie decyduje jednak subiektywne uczucie osoby żądającej ochrony prawnej, lecz kryteria obiektywne.

Powodowie z dziećmi mieszkają w dużym mieście, w sąsiedztwie są inne domy, ulice, kontakt z dużą ilością ludzi jest normalny w związku z życiem w ludnej miejscowości. Część obiektów i ulic jest monitorowana i obserwowana przez służby miejskie. Na swojej nieruchomości powodowie nie prowadzą życia pod gołym niebem, a osobiste, lub intymne czynności niewątpliwie wykonują w zaciszu domowym jak to jest ogólnie przyjęte. Praca w ogrodzie, wypoczynek na leżaku, opalanie się w kostiumie kąpielowym, czy innym kusym odzieniu nie stanowi naruszenia miru domowego, lub intymności przez osobę, lub osoby znajdujące się w sąsiedztwie i widzące takie sytuacje. Zawieszenie zwykłych firan, zasłon, instalacja rolet, czy wertikali na oknach- według upodobania i aktualnie panujących trendów w urządzaniu domów i ich wnętrz uniemożliwia osobom z zewnątrz dostrzeżenie wnętrza domu. Dotyczy to również osób znajdujących się na wieży. Ponieważ ludzie zatrudnieni na wieży pracują ze skupieniem kierując ruchem samolotów, okna pomieszczenia socjalnego tylko częściowo znajdują się od strony posesji powodów, a wyjścia na taras zależą od warunków pogodowych i mogą mieć miejsce wyłącznie w czasie przerw w pracy nie sposób jest przyjąć, że funkcjonowanie wieży narusza intymność i poczucie prywatności powodów, ewentualnie ich inne dobra osobiste. Przeciętna reakcja człowieka w takiej sytuacji, po początkowym okresie istnienia wieży, to przyzwyczajenie i traktowanie wieży jako elementu krajobrazu np. bloku- punktowca charakterystycznego dla zabudowy miejskiej. Sytuacja powodów byłaby znacznie trudniejsza, gdyby zamiast zatrudniającej kilku pracowników wieży wybudowane zostały hangary, warsztaty naprawcze, ewentualnie urządzenia do odladzania i czyszczenia samolotów. Ponieważ domniemanie naruszenia dóbr osobistych wskazanych przez powodów zostało przez pozwanych obalone brak jest możliwości zastosowania art. 23 k.c. w związku 24§1 k.c. i zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie tych przepisów, a także zrekompensowania powodom wydatków poniesionych na opinię biegłego w kwocie 2460 zł.

Koszty sądowe obejmują opłatę od pozwu w kwocie 25.048 zł, którą to kwotę powodowie zapłacili /k.61/. Ponieważ małoletnie córki powodów nie powinny być, w ocenie sądu, obciążone kosztami sądowymi sąd zwolnił każdą z nich od ¼ tych kosztów obciążając dorosłych powodów połową kosztów sądowych- kwotą 12.528 zł. Pozew złożony został 19 października 2016 r. kiedy to obowiązywały stawki urzędowe za zastępstwo radców prawnych w kwocie 14.400 zł. /§11 pkt. 2 i § 6 pkt.3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za radców prawnych … Dz. U. z 2016 r. poz. 1667 ze zm./.

Biorąc pod uwagę rodzaj sprawy i dysproporcję sytuacji finansowej stron postępowania, w szczególności sytuację małoletnich powódek sąd obciążył wyłącznie ich rodziców obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstw procesowych pozwanych w kwocie 7200 zł, czyli w połowie stawek urzędowych doliczając opłaty skarbowe.

Podstawą prawną orzeczenia o kosztach postępowania jest art. 102 k.p.c.

/-/ E. Hoffa