Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

5 grudnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący – SSR Izabela Gluza

Protokolant – st. sekretarz sądowy Ewa Cieplak

po rozpoznaniu 5 grudnia 2017 r. w Nowym Dworze Mazowieckim

na rozprawie

sprawy z powództwa P. P.

przeciwko Miastu N.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Miasta N. na rzecz powoda P. P. kwotę 13 530 (trzynaście tysięcy pięćset trzydzieści) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 czerwca 2016 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego Miasta N. na rzecz powoda P. P. kwotę 3094 (trzy tysiące dziewięćdziesiąt cztery) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

I C 1007/17

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego

w Nowym Dworze Mazowieckim z 5 grudnia 2017 r.

Pozwem z 5 grudnia 2016 r. P. P. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) wniósł o zasądzenie od pozwanego Miasta N. 13 530 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu tytułem kary umownej za odstąpienie od umowy z 11 maja 2016 r. dotyczącej „Opracowania kompletnej dokumentacji projektowej budowy parkingu wielopoziomowego typu Park&Ride”.

Nakazem zapłaty z 13 grudnia 2016 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, XVII Wydział Gospodarczy uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany Miasto N. wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że pozwany odstąpił od umowy na skutek zaistnienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że jej wykonanie nie leży w interesie publicznym. Zdaniem pozwanego powód w toku realizacji umowy projektowej przedstawił koncepcję ustawienia budynku parkingu wielopoziomowego w zbyt dużej odległości od stacji kolejowej, nie przedstawił alternatywnych rozwiązań wobec czego wykonanie umowy przestało leżeć w interesie publicznym. Z ostrożności procesowej wniósł o miarkowanie kary umownej do 1/10 żądanej kwoty.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko podnosząc, że w sprawie niniejszej nie nastąpiły przesłanki z art. 145 ustawy prawo zamówień publicznych. Jednocześnie wniósł o oddalenie wniosku dowodowego zgłoszonego w sprzeciwie o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków H. O. i J. W. na okoliczność zaistnienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym. Zdaniem powoda świadkowie powinni zeznawać na temat faktów, a nie na temat swoich ocen, a w tak sformułowanej tezie dowodowej ocena co do wystąpienia istotnej zmiany okoliczności dającej możliwość odstąpienia od umowy należy do kompetencji sądu, a nie świadków.

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Stan faktyczny ustalony przez sąd:

11 maja 2016 r. Miasto N. reprezentowane przez zastępcę burmistrza J. M. zawarło umowę z P. P. prowadzącym działalność gospodarczą od firmą (...) w G.”, w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego zgodnie z ustawą z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych na wykonania zadania „Opracowanie kompletnej dokumentacji projektowej budowy parkingu wielopoziomowego typu Park & Ride”.

Przedmiotem umowy było opracowanie kompletnej dokumentacji projektowej budowy parkingu wielopoziomowego typu Park & Ride, której szczegółowy zakres zawarto w opisie przedmiotu zamówienia będącego integralną częścią umowy. W ramach zadania wykonawca
(P. P.) zobowiązał się zgodnie z ustępem 2 pkt. 1 umowy do przygotowania mapy do celów projektowych, przeprowadzenia badań geologicznych, a następnie przygotowania projektu budowlanego zgodnie z przepisami oraz specyfikację techniczną. Ustęp 5 określał, że parking wielopoziomowy należy zaprojektować na terenie zlokalizowanym pomiędzy ul. (...), ul. (...) i torami kolejowymi w N., co obrazowała mapka stanowiąca załącznik do opisu.

§ 3 pkt. 4 umowy określał, że zakres umowy jest bezsporny i ustalony został na podstawie „opisu przedmiotu zamówienia”, własnej weryfikacji oraz wizji lokalnej dokonanej przez wykonawcę.

Umowa miała być wykonana do 11 stycznia 2017 r. a wynagrodzenie określono na kwotę 135 300 zł. W § 7 i 10 określono wysokość kar umownych za zwłokę lub odstąpienie od umowy. W przypadku odstąpienia zamawiającego wysokość kary określono na 10 % wynagrodzenia. W § 7 ust. 5 ustalono, że w przypadku nienależytego wykonywania zobowiązań umownych zamawiający ma prawo wyznaczyć termin na usunięcie przez wykonawcę nieprawidłowości. W § 10 powtórzono zapis art. 145 ustawy prawo zamówień publicznych przewidujący możliwość odstąpienia od umowy w razie wystąpienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonania umowy nie leży w interesie publicznym czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy.

Dowód: umowa 13-22, opis k. 23-25

W rzeczywistości w tym samym dniu, w którym podpisano umowę P. P. oraz J. W. z Urzędu Miasta N. spotkali się w miejscu inwestycji. Ze spotkania sporządzono notatkę, z której między innymi wynikało, że budynek powinien być zlokalizowany poza terenami zamkniętymi (a więc terenami należącymi do infrastruktury kolejowej – PKP) Treść notatki została zaakceptowana przez strony.

Dowód: notatka k. 26, email z 11 maja 2016 r. k. 27, pomocniczo przesłuchanie informacyjne powoda k. 107

19 maja 2016 r. P. P. przesłał koncepcję lokalizacji, rzuty i przekrój parkingu na email służbowy pana J. W..

Dopiero 25 maja 2016 r. P. P. otrzymał odpowiedź od J. W., że koncepcja została przedłożona zarządowi miasta i na dzień dzisiejszy jest nie do zaakceptowania usytuowanie parkingu, gdyż odległość od wejścia na perony (przejścia podziemnego) nie może być większa niż 100 metrów. Ponadto poinformowano powoda, że burmistrz miasta prowadzi rozmowy z (...), aby uzyskać zgodę na usytuowanie parkingu możliwie jak najbliżej peronów z możliwością przejścia tzw. suchą stopą. Po rozmowach z (...) P. P.miał dostać informację o ostatecznej decyzji co do lokalizacji i funkcji obiektu.

Dowód: email z 25 maja 2016 r. k. 29

Z uwagi na brak kontaktu od strony zamawiającego P. P. ponownie wystosował email, w którym podniósł, że brak decyzji dotyczącej lokalizacji budynku wstrzymuje wszystkie prace, gdyż decyduje to o zakresie mapy i miejscu badań gruntu w związku z czym prosi o możliwie szybką wiadomość. Jednocześnie zadeklarował chęć rozmowy na miejscu o ile jest taka potrzeba.

Dowód: email z 3 czerwca 2016 r. k. 31

W odpowiedzi na tą wiadomość J. W. przesłał email, gdzie poinformował o odstąpieniu od umowy. Podziękowano za współpracę zapraszając jednocześnie do współpracy przy oszacowaniu opracowania Programu Funkcjonalno – Użytkowego i Studium Wykonalności budowy parkingu naziemnego na tym samym terenie. W odstąpieniu od umowy pozwany powołał się na § 10 umowy twierdząc, że: w wyniku przeprowadzonych konsultacji z właścicielem terenu (...) i z uwagi na konieczność zachowania odległości minimum 20 metrów od główki szyny do projektowanego budynku oraz szereg kolizji uzbrojenia podziemnego stwierdzono, że przy lokalizacji budynku parkingu wielopoziomowego jest nieracjonalne i nie ekonomiczne wykorzystanie terenu, a jej wykonanie nie leży w interesie publicznym.

Dowód: email z 6 czerwca 2016 r. k. 31, odstąpienie od umowy k. 33

W związku z odstąpieniem od umowy powód obciążył pozwanego karą umowną na podstawie § 9 pkt 3 pkkt 2 umowy w wysokości 13 530 zł wystawiając notę obciążeniową 15 czerwca 2016 r. (bezsporne, nota k. 34)

Strony umowy ponadto podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu dokonując telekonferencji 15 lipca 2016 r., której przebieg za stroną obu stron był nagrywany. Sporządzono projekt porozumienia, który ostatecznie nie został zaakceptowany. Na skutek kolejnych rozmów strony doszły do porozumienia odnośnie zapłaty części wynagrodzenia za wykonane już prace. Nie doszło do porozumienia odnośnie kary umownej. (bezsporne)

W czerwcu 2016 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Miasta N. dokonano ogłoszenia o zamówieniu na zadanie „Opracowanie studium wykonalności na potrzeby realizacji projektu związanego z budową dwóch parkingów naziemnych typu Park & Ride” oraz „Opracowanie programu funkcjonalno – użytkowego na potrzeby budowy parkingu naziemnego typu Park & Ride” Umiejscowienie tejże inwestycji pokrywało się z poprzednim zamówieniem.

Dowód: ogłoszenie k. 42, mapa k. 47, ogłoszenie k. 49

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony, tym samym w ocenie sądu stanowią one materiał dowodowy istotny dla ustalenia stanu faktycznego. Pomocniczo sąd oparł się na wysłuchaniu informacyjnym powoda, który uporządkował chronologicznie tok wydarzeń związanych ze sporem, które to wydarzenia wynikają bezpośrednio ze złożonych do akt dokumentów.

Sąd pominął wniosek dowodowy o przesłuchanie świadków J. W. i H. O. zgodnie z art. 212 § 2 i 3 k.p.c. Słusznie podniósł pełnomocnik powoda, że pozwany źle sformułował tezę dowodową dotyczącą tychże świadków. Powołał ich bowiem na okoliczność „istnienia istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym”. Teza dowodowa powinna wskazywać okoliczności faktyczne, a zeznania powinny zawierać oświadczenia wiedzy świadka o zaistniałych zdarzeniach i związanych z nimi przeżyciach (świadomość pewnych faktów, intencje, odczucia), ale już nie opinie czy wnioski wyprowadzone przez świadka z zaobserwowanych faktów. To w gestii sądu jest dokonanie oceny czy zaszła istotna zmiana okoliczności, na którą powołał się pozwany, a nie w gestii świadków, którzy wedle pozwanego mieli taką okoliczność zeznać. Zbyt ogólne oznaczenie tezy dowodowej przez profesjonalnego pełnomocnika uzasadnia pominięcie takiego wniosku dowodowego (por. wyrok SN z dnia 17 kwietnia 1963 r., II CR 240/62, OSNCP 1964, nr 10, poz. 197, por. Manowska Małgorzata (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-505(38), wyd. III) Co więcej zarzut ten pełnomocnik powoda podniósł w odpowiedzi na sprzeciw 4 kwietnia 2017 r. Próba zatem formułowania tezy dowodowej przez pozwanego na rozprawie mającej miejsce 8 miesięcy później była zdaniem sądu również spóźniona, a pozwany nie uprawdopodobnił stosownie do art. 212 § 2 k.p.c., że nie zgłosił ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Stan prawny:

W ocenie sądu powództwo było zasadne w całości. Podstawą rozstrzygnięcia był art. 483 § 1 k.c. w zw. z § 9 pkt 3 pkkt 2 umowy zawartej przez strony w dniu 11 maja 2016 r.

W ocenie sądu pozwany nie wykazał, aby nastąpiły okoliczności uzasadniające odstąpienie od umowy przez Miasto na podstawie art. 145 ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych. Wskazany przepis pozwala zamawiającemu na odstąpienie od umowy w przypadku istotnej zmiany okoliczności, której strony nie mogły przewidzieć w momencie zawierania umowy, powodującej, że wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym. Do zaistnienia istotnej zmiany dochodzi wówczas gdy nowa okoliczność nie była przewidywalna w momencie zawarcia umowy. W konsekwencji, przepis art. 145 ust. 1 może być stosowany tylko w sytuacjach wyjątkowych, gdyż interes publiczny nie jest dobrem absolutnie nadrzędnym wobec interesów indywidualnych i nie jest tożsamy z interesem zamawiającego (tak SA w Warszawie w wyroku z 07.07.2011 r. I ACA 13/11; J. Jerzykowski "Prawo zamówień publicznych. Komentarz" 2014, t.2)

Pozwany argumentując odstąpienie umowy na podstawie jej § 10 będącego powtórzeniem cytowanego wyżej przepisu prawa zamówień publicznych podnosił kilka argumentów będących w jego ocenie istotną zmianą okoliczności, której nie mógł przewidzieć zawierając umowę. Podstawowe przyczyny – sformułowane w pisemnym odstąpieniu od umowy są dosyć niejasne. Pozwany stwierdził, że: „w wyniku przeprowadzonych konsultacji z właścicielem terenu (...) i z uwagi na konieczność zachowania odległości minimum 20 metrów od główki szyny do projektowanego budynku oraz szereg kolizji uzbrojenia podziemnego stwierdzono, że przy lokalizacji budynku parkingu wielopoziomowego jest nieracjonalne i nie ekonomiczne wykorzystanie terenu, a jej wykonanie nie leży w interesie publicznym”. Dalszą argumentację pozwany podniósł w piśmie z 29 lipca 2016 r. (k. 38), którą następnie powtórzył w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k. 65 i 66). Zdaniem pozwanego powód przedstawił koncepcję, zgodnie z którą budynek parkingu wielopoziomowego miałby być zlokalizowany nie bezpośrednio przy stacji kolejowej, a ponad 100 metrów od przejścia podziemnego pod torami. Było to zbyt daleko od lokalizacji wyraźnie wskazanej przez pozwanego w toku uzgodnień i stanowiło istotną zmianę okoliczności, w tym sensie, że powodowało całkowicie nieracjonalne wykorzystanie pobliskiego terenu. Pozwany twierdził, że odmówił zgody na takie usytuowanie budynku, a powód nie przedstawił innej propozycji, co pozwany przyjął za „spetryfikowanie” stanowiska pozwanego co do jego koncepcji, co w konsekwencji spowodowało, że wykonania takiej umowy przestało leżeć w interesie publicznym. Ponadto pozwany podniósł, że powód nie dokonał uzgodnienia ze spółkami PKP do czego był zobowiązany zgodnie z § 12 umowy. Pozwany jednocześnie przyznał, że wprawdzie wskazał duży obszar opracowania projektowego, na którym mógł zostać usytuowany budynek parkingu. Tym nie mniej powód miał obowiązek prowadzić konsultacje na każdym etapie prac projektowych dotyczących stosowanych rozwiązań (§ 3 ust. 1 pkt 3 umowy)

Zdaniem sądu powyższe twierdzenia pozwanego nie pozwalają na ocenę zaistniałego stanu faktycznego w aspekcie „istotnej zmiany okoliczności, której strony nie mogły przewidzieć w momencie zawierania umowy, powodującej, że wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym”. Argumentacja pozwanego jest nie tyle nieprzekonywująca co sprzeczna wewnętrznie. Z akt sprawy jednoznacznie wynika, że powód jako wykonawca umowy przedstawił wstępną koncepcję lokalizacji budynku i jego przekrój osiem dni po podpisaniu umowy. Była to koncepcja, a zatem jak najbardziej należało uznać to za formę konsultacji wstępnego etapu projektowania z zamawiającym. Powód przedstawił pierwszą koncepcję, którą pozwany jako zamawiający powinien był ocenić. Z dalszej korespondencji wynika, że pozwany takiej lokalizacji nie akceptuje, jednakże dalsze decyzje co do niej będą podjęte po rozmowach z (...) odnośnie możliwości usytuowania parkingu jak najbliżej. Chybiona jest zatem argumentacja pozwanego jakoby powód nie konsultował projektu z zamawiającym. Nie można również z przedstawionych dowodów wywnioskować, że powód upierał się przy tylko takiej lokalizacji. Z załączonych wiadomości email nic takiego nie wynika. Wręcz przeciwnie, pozwany choć miał poinformować powoda odnośnie decyzji burmistrza co do lokalizacji, nie uczynił tego. Nie wezwał również powoda do przedstawienia innej propozycji, co zgodnie z § 9 ust. 5 umowy powinien był zrobić, jeżeli uznawał, że wykonawca źle realizuje przedmiot umowy. Dziwi także postępowanie pozwanego, który w połowie czerwca 2016 r. dokonuje ogłoszeń w trybie zamówień publicznych na opracowanie tańszego programu funkcjonalno – użytkowego na potrzeby budowy parkingu naziemnego typu Park & Ride. Co więcej do współpracy zaprasza powoda, pomimo odstąpienia od umowy z nim, nie argumentując w żaden sposób takiego postępowania. Pozwany nie odniósł się w żaden sposób do tychże okoliczności podniesionych w pozwie.

Pozwany podnosił również argument, że z uwagi na istniejące uzbrojenie terenu nie jest możliwe usytuowanie budynku w miejscu zaproponowanym przez powoda, ponadto wskazał również, że uniemożliwiałoby to realizację innej inwestycji – dotyczącej budowy Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego. Również i to nie jest w ocenie sądu żadną istotną zmianą okoliczności, której strona nie mogła przewidzieć. Zgodzić się należy z twierdzeniem powoda przedstawionym na rozprawie, że uzbrojenie terenu jest naturalnym elementem tego typu inwestycji, które powstają w centrum istniejącego miasta. Naturalnym procesem w toku robót budowlanych jest przenoszenie takiej infrastruktury. Ponadto przedstawiona koncepcja omijała największą rurę kanalizacyjną. (protokół rozprawy k. 108) Odnośnie natomiast rzekomej planowanej budowy Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego, nie wspomina o tym ani ogłoszenie dokonane w trybie zamówień publicznych, ani umowa, ani opis zamówienia. Pozwany nie udowodnił w żaden sposób, zarówno faktu, że taka inwestycja jest planowana i że nie planował jej wcześniej oraz tego, że jej pojawienie się w toku pracy powoda było zmianą okoliczności, której nie mógł przewidzieć. Chybiony jest również argument dotyczący braku konsultacji powoda ze spółkami PKP, gdyż faktycznie choć powód był zobowiązany do takiej konsultacji, logicznym jest, że prowadzenie z nimi rozmów dotyczyło dalszego etapu projektowania, gdy będzie zaakceptowana wstępna koncepcja lokalizacji budynku. Trudno wymagać od wykonawcy, aby dokonywał uzgodnień ze spółkami PKP dotyczącymi projektu, jeżeli nie było ustalone, gdzie konkretnie ma być posadowiony budynek. Na koniec zauważyć należy, że pozwany właściwie sam przyznaje, iż zakreślił szeroko obszar opracowania projektowego, na którym mógł zostać usytuowany budynek parkingu. Podkreśla przy tym, że powód miał obowiązek konsultacji. Podkreślić należy, że zarówno umowa jak i opis przedmiotu zamówienia nie określają w jakiej odległości ma być posadowiony budynek, a jedynie wskazują obszar w granicy dwóch ulic i torów kolejowych. Nie sposób winić powoda za to, że w tak szeroko oznaczonym obszarze zlokalizował budynek garażu akurat w tym, a nie w innym miejscu. W toku konsultacji, o ile pozwany naprawdę by do nich przystąpił, lokalizacja ta mogła się przecież zmienić, skoro przedstawiona przez powoda koncepcja była tylko wstępną propozycją. Brak szczegółowego uregulowania umownego zakresu lokalizacji obciąża tylko Miasto jako zamawiającego. Z tego względu pozwany nie mógł skutecznie usprawiedliwiać odstąpienia od umowy z powodem w oparciu o art. 145 ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych. Pozwana odstąpiła od umowy z dnia 11 maja 2016 r. z przyczyn leżących po jej stronie, lecz nie w trybie unormowanym w § 10 tej umowy, co aktualizuje obowiązek zapłaty kary umownej na rzecz wykonawcy.

Żądanie miarkowania kary Sąd uznał za bezzasadne. Zgodzić należy się z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego, że zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody. (zasada prawna z dnia 6 listopada 2003 r., III CZP 61/03, OSNC 2004, nr 5, poz. 69) W sprawie niniejszej wysokość kary umownej została ustalona w umowie przedstawionej przez pozwanego na 10 % wynagrodzenia. Nie można uznać, że jest to wysokość rażąco wygórowana. Powód liczył na otrzymanie należnego wynagrodzenia w kwocie 135 300 zł, a odstąpienie przez pozwanego pozbawiło go należnego zysku. Nie zmienia tego fakt uiszczenia przez pozwanego części wynagrodzenia w wysokości 9471 zł za wykonane przez powoda prace. Z tego względu Sąd nie uwzględnił żądania miarkowania kary umownej na podstawie art. 484 § 2 k.c.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 § 1 k.c.., jako że wezwanie do zapłaty z 16 czerwca 20016 r. było przesłane również pocztą elektroniczną, to upływ 7 – dniowego terminu na uiszczenie żądanej kary umownej upłynął 22 czerwca 2016 r. O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. uwzględniając opłatę od pozwu, opłatę skarbową od pełnomocnictwa i wynagrodzenie pełnomocnika, poniesione przez powoda.

ZARZĄDZENIE

(...)