Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2010 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: (del.) SSR Dariusz Dąbrowski

Protokolant: Ewa Naróg

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2010 roku, w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa B. K.

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

I uznaje za niedozwolone i zakazuje (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorca umowy „Regulamin Imprezy (...)o treści:

-

„Zakupiony Bilet nie podlega zamianie ani zwrotowi. Organizator zastrzega sobie prawo do odwołania Imprezy bez wcześniejszego uprzedzenia. Organizator nie będzie zobowiązany do żadnej rekompensaty lub odszkodowania wobec posiadacza Biletu poza zwrotem ceny wydrukowanej na Bilecie na odwołaną Imprezę” (pkt 32. Regulaminu),

-

„Organizator zastrzega sobie prawo ustalenia zmiany w przebiegu Imprezy z uzasadnionych powodów, np. odwołanie przyjazdu przez artystę, Siła Wyższa, itp., a ponadto prawo do ustalenia zmiany programu pod względem artystycznym i czasowym bez uprzedniej konsultacji i rekompensaty” (pkt 33. Regulaminu),

II oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III. znosi wzajemnie koszty zastępstwa procesowego strn,

IV. nakazuje pobranie od (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sąd Okręgowy w Warszawie kwoty 600 (sześćset) złotych tytułem nieziszczonych kosztów sadowych,

V. zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt pozwanego.

/-/ (del.) SSR Dariusz Dąbrowski

XVII AmC 1149/09

UZASADNIENIE

Powód B. K. wniósł pozew o uznanie za niedozwolone regulaminu uczestnictwa w imprezie masowej pod nazwą „Regulamin Imprezy pod nazwą (...)” stosowany przez (...)Sp. z o.o. z siedzibą w W. co do punktów:

1.  „Zakupiony Bilet nie podlega zamianie ani zwrotowi. Organizator zastrzega sobie prawo do odwołania Imprezy bez wcześniejszego uprzedzenia. Organizator nie będzie zobowiązany do żadnej rekompensaty lub odszkodowania wobec posiadacza Biletu poza zwrotem ceny wydrukowanej na Bilecie na odwołaną Imprezę” (pkt 32. Regulaminu),

2.  „Organizator zastrzega sobie prawo ustalenia zmiany w przebiegu Imprezy z uzasadnionych powodów, np. odwołanie przyjazdu przez artystę, Siła Wyższa, itp., a ponadto prawo do ustalenia zmiany programu pod względem artystycznym i czasowym bez uprzedniej konsultacji i rekompensaty” (pkt 33. Regulaminu),

3.  „Uczestnik Imprezy lub inna osoba przebywająca na Terenie Imprezy mogą być narażeni na ciągłe przebywanie w strefie dźwięków, mogących spowodować uszkodzenie słuchu. Uczestnicy Imprezy uczestniczą w niej na własne ryzyko. Na szczególne niebezpieczeństwo narażone są kobiety w ciąży” (pkt 34. Regulaminu).

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwana spółka prowadzi działalność gospodarczą związaną z organizowaniem imprez masowych, w szczególności (...)Warunkiem uczestnictwa w tej imprezie jest zaakceptowanie regulaminu, który zawiera kwestionowane zapisy.

Powód wskazał, że jego zdaniem klauzula zapisana w punkcie 32 regulaminu jest sprzeczna z zasadą ekwiwalentności uprawnień i obowiązków ciążących na stronach umowy poprzez odbieranie konsumentowi możliwości dokonania zwrotu biletu za zwrotem jego ceny, w sytuacji, gdy podejmie on decyzję o rezygnacji z udziału w imprezie, choćby z przyczyn od siebie niezależnych, podczas gdy takie uprawnienia przysługują organizatorowi. Powyższe zapisy są niezgodne z zapisami art. 385 ³ pkt 12 i 14 kc. Powód wskazał także podobnej treści klauzule zakwestionowane przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta przy badaniu innych regulaminów.

Także klauzula zamieszczona w punkcie 33 regulaminu jest niedozwolona, gdyż jest niezgodna z treścią art. 385 ³ pkt 10 kc i w praktyce oznacza, że świadczenie straci znaczenie dla konsumenta, a jednocześnie nie będzie on mógł uzyskać w tym zakresie jakiegokolwiek odszkodowania. Nadto powód wskazał podobnej treści klauzule zakwestionowane tak przez SOKiK jaki UOKiK przy badaniu innych wzorców umów.

Zdaniem powoda także zapis punktu 34 regulaminu należy uznać za abuzywny z uwagi na to, że postanowienie to wyłącza odpowiedzialność konsumenta za szkody na osobie, jest sprzeczne z treścią art. 385 ³ pkt 1 kc. Nadto powód wskazał treści podobnych klauzul, których niezgodność z przepisami wskazał SOKiK.

Powód wniósł także o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew powód wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Pozwany zarzucił powodowi brak legitymacji czynnej w oparciu o treść przepisu art. 479 ³⁸ kpc. Pozwany wskazał, że umowa z pozwanym mogła być zawarta jedynie przed zakończeniem Imprezy, której dotyczył kwestionowany regulamin, to jest najpóźniej 5.07.2009 roku.

Nadto pozwany wskazał, że żaden ze wskazanych przepisów nie stanowi klauzuli abuzywnej i nie może zostać uznany za niedozwolony.

Co do punktu 32 regulaminu, pozwany zaprzeczył aby konsument nie mógł dokonać zwrotu biletu za zwrotem jego ceny. Zapis ten pełni funkcję zabezpieczającą przed masowym zwrotem biletów tuż przed rozpoczęciem imprezy dokonywanym przez osoby, zajmujące się nieuprawnionym wtórnym handlem biletami. Organizator festiwalu indywidualnie rozpatruje każdy wniosek o zwrot biletu i w przypadku jego odpowiedniego uzasadnienia dokonuje zwrotu ceny. Bezprzedmiotowy jest także zarzut dotyczący zwrotu kwoty, jaką zaoszczędził organizator w związku z brakiem konieczności realizacji umowy w odniesieniu do rezygnującego uczestnika, albowiem działania organizatora są ogólne na rzecz każdego nabywcy biletu bez indywidualnego wyróżnienia. Regulamin nie wprowadza także uprawnień konsumenta do rozwiązania umowy lub odstąpienia od niej. Regulamin nie zawiera także zapisu na podstawie którego organizator mógłby wypowiedzieć wobec konsumenta umowę lub od niej odstąpić.

Co do zapisu punktu 33 Regulaminu, to pozwany wskazał, że skład artystów występujących na Festiwalu nie jest częścią umowy zawieranej z konsumentem, a kwestionowany zapis pełni jedynie rolę informacyjną.

Co do zapisu punktu 34 Regulaminu, to pozwany wskazał, że postanowienie to nie tylko nie wyłącza odpowiedzialności organizatora za szkodę na osobie, ale w ogóle nie odnosi się w żaden sposób do kwestii odpowiedzialności organizatora. Omawiany zapis został wprowadzony po to, aby uczestnik imprezy miał świadomość tego, że natężenie dźwięków na tego rodzaju imprezie może wywołać określone negatywne skutki dla zdrowia ludzkiego.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest przedsiębiorcą zajmującym się między innymi organizowaniem plenerowych imprez masowych w tym koncertów. Przedsiębiorca jest organizatorem (...) (bezsporne).

Dla organizowanego w dniach 2 – 5 lipca 2009 roku (...)pozwany wydał „Regulamin Imprezy”, który obowiązywał każdego konsumenta uczestniczącego w festiwalu. (bezsporne)

Regulamin w punkcie 32 wskazywał, że „Zakupiony Bilet nie podlega zamianie ani zwrotowi. Organizator zastrzega sobie prawo do odwołania Imprezy bez wcześniejszego uprzedzenia. Organizator nie będzie zobowiązany do żadnej rekompensaty lub odszkodowania wobec posiadacza Biletu poza zwrotem ceny wydrukowanej na Bilecie na odwołaną Imprezę”, w punkcie 33 - „Organizator zastrzega sobie prawo ustalenia zmiany w przebiegu Imprezy z uzasadnionych powodów, np. odwołanie przyjazdu przez artystę, Siła Wyższa, itp., a ponadto prawo do ustalenia zmiany programu pod względem artystycznym i czasowym bez uprzedniej konsultacji i rekompensaty”, a w punkcie 34 - „Uczestnik Imprezy lub inna osoba przebywająca na Terenie Imprezy mogą być narażeni na ciągłe przebywanie w strefie dźwięków, mogących spowodować uszkodzenie słuchu. Uczestnicy Imprezy uczestniczą w niej na własne ryzyko. Na szczególne niebezpieczeństwo narażone są kobiety w ciąży”

Treść tego dokumentu (k. 8-10) daje podstawy do ustalenia, że jest to typowy wzorzec umowy. Dokument zostały przygotowane w całości przez pozwaną. Jest w formie wydruku, podzielony na mniejsze kolejno ponumerowane jednostki redakcyjne. Nie pozostawiono w nich żadnych wolnych miejsc. Pozwana nie przedstawiła też żadnego dowodu na okoliczność, że konsumenci mieli możliwość prowadzenia negocjacji, czy wpływ na treść postanowień tego wzorca. Sąd ustalił zatem, że wskazany wzorzec nie był uzgadniany indywidualnie z konsumentami.

Zakwestionowane w pozwie postanowienia umowne nie dotyczą głównych świadczeń stron wynikających z umowy.

Na wstępie należy stwierdzić, że nie znajduje uzasadnienia zarzut pozwanego wskazujący na brak legitymacji czynnej po stronie powoda. Zgodnie z treścią art. 479 ^{( 38)} §1 kpc powództwo w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolony może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda pozwem. Powód niewątpliwie jest konsumentem, który mógłby być uczestnikiem (...)i kupując bilet zawrzeć umowę na podstawie regulaminu, którego zapisy kwestionuje. Nadto nieprawidłowy jest zarzut spóźnionego złożenia pozwu w przedmiotowej sprawie. Art. 479 ^{( 39)} kpc wskazuje, że z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolony można wystąpić również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy. Niewątpliwie z uwagi na zakończenie festiwalu w dniu 5 lipca 2009 roku należy przyjąć, że pozwany zaniechał stosowania wzorca, jednakże powód z żądaniem wystąpił w dniu 21.07.2009 roku, a więc z zachowaniem ustawowego terminu. Tym samym brak jest przesłanek do uznania braku legitymacji czynnej po stronie powoda.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Uznanie, że zakwestionowane postanowienie wzorca umownego jest niedozwolone wymagało zatem oceny, że jest ono sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.

Przyjmuje się, że istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka (tak np. wyrok SN z 8 czerwca 2004r., ICk-635/03). Z dobrymi obyczajami kłóci się zatem takie postępowanie, którego celem jest zdezorientowanie, wykorzystanie niewiedzy konsumenta przy kształtowaniu stosunku prawnego. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, co do punktu 32 i 33 regulaminu.

Co do klauzuli zwartej w punkcie 32 regulaminu to jest ona niezgodna z dobrym obyczajem, albowiem jednostronnie, poprzez zapis wprowadzony do regulaminu przez pozwanego uniemożliwia dochodzenie roszczenia odszkodowawczego przez konsumenta w przypadku odwołania imprezy, oprócz zwrotu ceny biletu. Zapis ten spełnia przesłanki niedozwolonego zapisu umownego z art. 385 ³ pkt 2 kpc, albowiem prowadzi do wyłączenia lub istotnego ograniczenia odpowiedzialności względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Nie można z góry zapisem regulaminu wyłączyć odpowiedzialności przedsiębiorcy wobec konsumenta, ma on bowiem prawo dochodzić odszkodowania od Organizatora, jeżeli odwołanie imprezy spowodowałoby straty, których powstanie mógłby udowodnić. Konsumenci posiadając błędną wiedzę o swoich uprawnieniach wynikającą z treści tego postanowienia mogliby nie dochodzić od pozwanej odszkodowań. Tym samym należy stwierdzić, że kwestionowany zapis jest sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta.

Podobne jak wyżej zarzuty można odnieść do zapisu punktu 33 kwestionowanego Regulaminu. Zapis ten także bez żadnej podstawy ogranicza odpowiedzialność pozwanego wobec konsumentów uczestniczących w organizowanej przez niego imprezie. Zdaniem sądu może nastąpić sytuacja, w której konsument zakupił bilet tylko i wyłącznie w celu obejrzenia występu jednego, konkretnego wykonawcy, którego występ został odwołany lub występ przesunięty na inny dzień, o czym Organizator nie poinformował wcześniej konsumentów. Nadto należy stwierdzić, że przyczyny odwołania nie są wymienione w katalogu zamkniętym i jednoznacznie określonym – użycie „itp.” w treści postanowienia – co może rodzić dowolność interpretacyjną po stronie pozwanej. Nie można odgórnym zapisem wzorca umownego ograniczać odpowiedzialności konsumenta, w przypadku kiedy jest on w stanie udowodnić poniesioną szkodę. Pozwana co prawda wskazuje, że każde zgłoszenie ze strony uczestnika imprezy jest rozpatrywane indywidualnie i w uzasadnionych przypadkach cena biletu jest zwracana. Jednakże nie wynika to z treści kwestionowanych postanowień umownych, a zapisy takie jak znajdujące się tak w punkcie 32, jak i 33 regulaminu mogą wprowadzać, jak wyżej już zauważono w błąd konsumenta, co do przysługujących mu wobec pozwanej uprawnień.

Wobec powyższego sąd także co do zapisu punktu 33 regulaminu stwierdza, że jest on sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków oraz stron na okoliczność charakteru umowy, uznając, iż dowód ten jest zbędny. O charakterze umowy decyduje bowiem jej treść. Z proponowanego w obrocie wzorca regulaminu jednoznacznie wynika charakter stosunku prawnego. Nadto okoliczności, na które mieliby zeznawać świadkowie oraz strony mają charakter ocenny, a nie są zdarzeniami faktycznymi.

Sąd nie znalazł zaś podstaw do uznania za niedozwolone postanowienia zawartego w punkcie 34 wzorca umownego. Zapis ten stanowi, że „Uczestnik Imprezy lub inna osoba przebywająca na Terenie Imprezy mogą być narażeni na ciągłe przebywanie w strefie dźwięków, mogących spowodować uszkodzenie słuchu. Uczestnicy Imprezy uczestniczą w niej na własne ryzyko. Na szczególne niebezpieczeństwo narażone są kobiety w ciąży”. Jest to zdaniem sądu ostrzeżenie skierowane do konsumenta przez pozwanego, wskazujące na zagrożenia jakie mogą płynąć z uczestnictwa w imprezie. Z treści tego zapisu nie wynika natomiast, aby pozwana w jakikolwiek sposób ograniczała czy wyłączała odpowiedzialność za szkody poniesione przez uczestnika imprezy. Powód jako uzasadnienie powództwa w tym zakresie podał kilka klauzul, które Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta uznał za niedozwolone. Jak słusznie wskazał pozwany w każdej z tych klauzul istnieje zapis o wyłączeniu odpowiedzialności Organizatora, zapis punktu 34 Regulaminu takiego zapisu zaś nie posiada. Na pewno za wyłączenie odpowiedzialności nie można uznać zdania „Uczestnicy Imprezy uczestniczą w niej na własne ryzyko”. Typowy konsument z tego zapisu nie może wyciągać wniosku o braku odpowiedzialności po stronie Organizatora.

Mając powyższe na uwadze co do klauzul zawartych w punkcie 32 i 33 wzorca umowy o nazwie „Regulamin Imprezy pod nazwą(...)” sąd na podstawie art. 33385 ^{( 1)} kpc uwzględnił powództwo i na podstawie art. 479 ^{( 42 )}§ 1 kpc orzekł jak w punkcie I wyroku.

Na podstawie art. 479 ⁴⁴ kpc zarządzono publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego.

Co do kosztów zastępstwa procesowego sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc.

/-/ SSR del. Dariusz Dąbrowski