Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, w III -cim Wydziale Karnym w składzie :

Przewodniczący: sędzia SO Tomasz Olszewski

Protokolanci: starszy sekretarz sądowy Jolanta Kurdasińska, sekretarz sądowy Monika Nowicka

w obecności Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim Jolanty Jagielińskiej - Piwowarskiej

po rozpoznaniu w dniach 23 stycznia 2018r. i 14 lutego 2018r.

sprawy A. B.

syna Z. i E. z domu B.

urodzonego (...) w T.

o s k a r ż o n e g o o t o , ż e :

w okresie od 20 listopada 2015 roku do 12 lutego 2016 roku w T. woj. (...) przywłaszczył mienie powierzone w postaci stada 1005 sztuk warchlaków przy czym 605 sztuk będących przedmiotem umowy przewłaszczenia z dnia 20 października 2015 roku i 400 sztuk będących przedmiotem umowy przewłaszczenia z dnia 6 listopada 2015 roku o łącznej wartości 205.925,60 złotych stanowiących mienie znacznej wartości na szkodę (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. tj. o czyn z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 294 § 1 kk

o r z e k a

1.  A. B. uznaje za winnego zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art.284 § 2 kk w związku z art.294 § 1 kk z tą zmianą w jego opisie, iż przyjmuje, że wartość przywłaszczonych zwierząt była niemożliwa do precyzyjnego ustalenia i zawierała się w przedziale od kwoty 205.925,60 zł do kwoty 375.150 zł i za tak opisany czyn, na podstawie art.294 § 1 kk oraz art.33 § 2 kk wymierza A. B. karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 300 (trzysta) stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 70 (siedemdziesiąt) złotych;

2.  na podstawie art.69 § 1 kk, art.70 § 1 kk oraz art.72 punkt 1 kk wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza A. B. na okres próby 2 (dwóch) lat zobowiązując go w tym okresie do informowania kuratora sądowego o przebiegu okresu próby na piśmie w kwartalnych odstępach czasu;

3.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem opłat oraz kwotę 130 (sto trzydzieści) złotych tytułem pozostałych kosztów sądowych.

Sygn. akt III K 100/17

UZASADNIENIE

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą we W. prowadzi działalność polegającą na hurtowej sprzedaży i skupie żywca wieprzowego.

W dniu 29 kwietnia 2015r. Spółka zawarła z A. B. – hodowcą trzody chlewnej z Ł. – umowę kupna sprzedaży warchlaków.

W ramach rej umowy Spółka czterokrotnie dokonała sprzedaży na rzecz A. B. warchlaków; dowodem transakcji były sporządzane zamówienia i cztery faktury VAT o nr:

- (...) na kwotę 150.601,85 zł z terminem zapłaty do dnia 7 listopada 2015r. (nr kolczyka: (...)),

- (...) na kwotę 104.107,44 zł z terminem zapłaty do dnia 20 listopada 2015r. nr kolczyka: (...)),

- (...) na kwotę 136.148,96 zł z terminem zapłaty do dnia 18 lutego 2016r. (nr kolczyka: (...)),

(...) na kwotę 69.776,64 zł z terminem zapłaty do dnia 6 marca 2016r. (nr kolczyka: (...))

W relacjach handlowych z A. B. Spółkę reprezentował Ł. O., który wizytował stado na miejscu jego chowu w Ł..

/zeznania Ł. O., k. 378

umowa ramowa, k. 95 - 96

informacja z krajowego rejestru sądowego, k. 5 - 10

faktury VAT, k. 24 – 27/

Ostatni z transportów zwierząt w ilości 400 sztuk przyjęty przez A. B. w listopadzie 2015r. składał się ze zwierząt o masie znacznie niższej niż przeciętna (łączna masa stada ważyła w momencie przyjęcia 6.500 kg, co stanowiło – średnio – około 16 kg/sztuka). Jakość przyjętych zwierząt i ich stan ogólny A. B. zakwestionował w dokumencie CMR.

\dokument, k. 348

zeznania W. S., k. 380v.\

W okresie od listopada 2015r. do lutego 2016r. dostarczone przez V. stado było leczone weterynaryjnie w kierunku kolibakteriozy, zespołu chorobowego układu oddechowego.

W związku z tym A. B. próbował nawiązać kontakt z władzami Spółki (...) celem ustalenia rekompensaty kosztów leczenia.

\faktury, k. 343 – 347

korespondencja mailowa, k. 47 - 49

zeznania W. S., k. 380v. – 381\

Pomimo upływu terminów określonych w fakturach A. B. dokonał zapłaty jedynie kwoty 44.175,69 zł. Wezwania do zapłaty pozostałej części zobowiązań kierowane przez Spółkę (...) pozostały bezskuteczne. W związku z tym wierzyciel wystąpił na drogę sądową, uzyskując w dniu 22 stycznia 2016r. oraz 18 marca 2016r. nakazy zapłaty – odpowiednio – na kwoty 221.027,29 zł i 205.925,60 zł.

\zeznania J. M., k. 379 – 379v.

pismo wierzyciela, k. 12

nakazy zapłaty, k. 59, 72\

W celu zabezpieczenia wierzytelności Spółki zawarto w dniach 20 października 2015r. i 6 listopada 2015r. dwie umowy przewłaszczenia, w których A. B. przeniósł na swego kontrahenta własność dwóch stad warchlaków znajdujących się w jego fermie, o liczebności – odpowiednio – 605 i 400 sztuk. Przedmiotem przewłaszczeń było łącznie 1.005 zwierząt sprzedanych A. B. na podstawie faktur o numerach: (...) na kwotę 136.148,96 zł (...) na kwotę 69.776,64 zł.

W umowach tych A. B. potwierdził własnoręcznym podpisem świadomość tego, że przedmiot przewłaszczenia jest własnością Spółki (...) i nie może on dysponować nim bez zgody przyjmującego przewłaszczenie.

\umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, k. 18 – 23\

Kiedy Ł. O. w połowie stycznia 2016r. odwiedził A. B. celem ustalenia terminu odbioru trzody chlewnej uzyskał informację, że stado znajduje się w trakcie leczenia i jego odbiór możliwy będzie po upływie kwarantanny.

W późniejszym czasie Ł. O. wielokrotnie próbował telefonicznie skontaktować się z A. B., lecz ten nie odbierał połączeń. W związku z tym Ł. O. w dniu 5 lutego 2016r. pojechał do Ł.. Po kilku godzinach oczekiwania doszło do jego spotkania z A. B., podczas którego ten ostatni twierdził, że ponownie podał leki zwierzętom.

O zaistniałej sytuacji Ł. O. zawiadomił Zarząd Spółki.

\zeznania Ł. O., k. 377v. – 378, 80 - 82

kopia emaila, k. 97\

W dniu 12 lutego 2016r. J. M. – pełnomocnik Spółki (...) – po uprzednim zorganizowaniu środków technicznych oraz obsługi do transportu świń pojechał do Ł. celem odbioru stada.

Na miejsce dotarli w godzinach przedpołudniowych, lecz bramy farmy były zamknięte, a A. B. nie było na miejscu. W telefonicznej rozmowie A. B. oświadczył, że jest na wyjeździe i wróci wieczorem. Stwierdził, że zwierzęta są w okresie kwarantanny. J. M. poinformował swego rozmówcę, że w tej sytuacji stado zostanie od niego odebrane i przewiezione do innych hodowców celem zakończenia kwarantanny. Wobec tego A. B. zadeklarował, że tuczniki wyda, a na farmę dotrze około godziny 17:00 – 17:30.

Mimo to A. B. nie przyjechał do Ł., a w telefonicznej rozmowie z J. M. wulgarnie oświadczył, że tuczników nie wyda. Kwestionował, by świnie były własnością Spółki (...), sugerował, że może już je sprzedał, że są ferie, na które on wyjeżdża i żeby nie zawracać mu głowy.

Do umówionego spotkania nie doszło.

\zeznania J. M., k. 379 – 380\

W dniu 15 lutego 2016r. Spółka (...) pisemnie wypowiedziała A. B. umowę ramową kupna – sprzedaży zawartą w dniu 29 kwietnia 2015r.

\pismo, k. 23\

W okresie od dnia 29 lipca 2015r. do dnia 12 lutego 2016r. A. B. zgłosił Kierownikowi Biura Powiatowego (...):

- padnięcie łącznie dziewięćdziesięciu sztuk warchlaków z partii o nr kolczyka (...) oraz

- sprzedaż 373 sztuk warchlaków.

\pismo (...), k. 147 - 148\

A. B. nigdy nie wydał Spółce (...) warchlaków będących przedmiotem umów przewłaszczenia, które zawarł. Nigdy też, poza wspomnianą wyżej kwotą, nie rozliczył faktur VAT. Zwierzęta ujęte w umowach jako przedmiot zabezpieczenia zostały przez A. B. sprzedane.

\częściowo – wyjaśnienia A. B., k. 370v. – 371\

dokument (...), k. 147 - 148\

Średnia cena trzody chlewnej w skupie w lutym 2016r. wg danych GUS wyniosła 4,10 zł za kilogram.

\dokument, k.376\

W dniu 1 grudnia 2017r. A. B. podpisał z (...) Spółką z o.o. ugodę pozasądową, w której określone zostały warunki i terminy spłaty jego zobowiązań. W związku z tym wpłacił wierzycielowi kwotę 10.000 zł, po czym oświadczył, że nie będzie kontynuował realizacji jej postanowień, ponieważ jego prawnik odradził mu takiego działanie.

\zeznania J. M., k. 380\

A. B. nie był dotychczas karany. Z wykształcenia jest on mechanikiem, lecz utrzymuje się z prowadzenia gospodarstwa rolnego, deklarując dochód miesięczny w wysokości 7.000 – 8.000 zł.

\informacja o karalności, k. 376

dane o oskarżonym, k. 370v.\

Ocena dowodów.

Podstawą dokonanych ustaleń były dowody z dokumentów w postaci faktur VAT, umowy ramowej, korespondencji mailowej oraz informacji urzędowych oraz zeznania świadków K. B., J. M. i Ł. O., a także – częściowo – wyjaśnienia A. B..

O ile dowody z dokumentów nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, zarówno co do ich autentyczności, jak i okoliczności ich wytworzenia, to zeznania świadków pozostawały w istotnej sprzeczności z linią obrony prezentowaną przez oskarżonego, który co prawda nie kwestionował faktu zaniechania zapłaty oraz sprzedaży stada, to jednak twierdził, że nie zapłacił za warchlaki, ponieważ stado w znacznej części było chore (k. 108 – 109).

O ile za wiarygodne można uznać twierdzenia oskarżonego, że:

- część zwierząt, które stały się przedmiotem przewłaszczenia, była chora i finalnie – padła (okoliczność ta znajduje potwierdzenie w informacji udzielonej przez (...) k. 147 – 148 oraz uznanych za szczere zeznaniach W. S.), a także, że:

- dostawa czterystu sztuk warchlaków z dnia 7 listopada 2015r. zawierała zwierzęta o masie niewiele przekraczającej 16 kg/sztuka, co uznać trzeba za wartość istotnie niższą od średniej masy sztuki warchlaka przeznaczonego do tuczenia (przykładowo: średnia waga jednej sztuki warchlaka przywiezionego w dniu 20 października 2015r. dostawie wyniosła: ponad 26 kg), która zasadnie mogła wzbudzić zastrzeżenia odbiorcy,

to zebrany materiał dowodowy w postaci zeznań przesłuchanych świadków oraz dokumenty w postaci umów przewłaszczenia na zabezpieczenie, faktur VAT, druków CMR nie pozostawia wątpliwości co do tego, że:

- oskarżony przyjął w dniach 21 października i 7 listopada 2015r. zwierzęta do tuczenia w łącznej ilości 1.005 sztuk (i nie uruchomił procedury reklamacyjnej),

- za które nie uiścił zapłaty,

- a których nie wydał przedstawicielowi Spółki (...),

- pomimo kilkukrotnych wezwań wierzyciela, oraz

- wbrew obowiązkowi wynikającemu z dwóch umów przewłaszczenia, jakie zawarł z (...) (...), mocą których przeniósł prawo własności tych warchlaków na swego wierzyciela.

Powyższe ustalenia stanowią podstawę uznania A. B. za winnego dokonania czynu, który został mu zarzucony i co do zasady – nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Sąd nadmienia przy tym, że zastrzeżenia, jakie oskarżony zgłaszał co do jakości zwierząt dostarczonych przez pokrzywdzoną spółkę w listopadzie 2015r., choć w znacznym stopniu potwierdzone przeprowadzonymi dowodami z zeznań świadka W. S. oraz dokumentami CMR, nie miały wpływu na ocenę, czy wypełnił on znamiona przypisanego mu przestępstwa; Sąd wziął je pod uwagę jako okoliczność istotną przy wymiarze kary, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Odrębnego omówienia wymaga natomiast kwestia wartości szkody wyrządzonej czynem przypisanym A. B..

Praktyka jej oszacowania przyjęta na potrzeby śledztwa słusznie wzbudziła wątpliwości przedstawiciela pokrzywdzonej Spółki. Prokurator ustalił bowiem wprost jako wartość szkody sumę kwot wymienionych w dwóch fakturach będących podstawą sprzedaży łącznie 1005 warchlaków, które następnie stały się przedmiotem umów przewłaszczenia na zabezpieczenie, pomijając przy tym fakt, że wartość owych zwierząt od momentu ich dostarczenia (sprzedania oskarżonemu) w listopadzie 2015r. do dnia uznanego jako moment ich przywłaszczenia zapewne zmieniła się wraz ze wzrostem ich wagi w trakcie chowu oraz upadkiem części stada.

Z drugiej strony trudno jednak bezkrytycznie przyjąć za zasadne ujmujące w swej prostocie rozumowanie przedstawiciela pokrzywdzonej spółki co do tego, że łączna wartość szkody wyrządzonej działaniem oskarżonego wyrażona być powinna iloczynem liczb: 1005 (ilość sztuk warchlaków będących przedmiotem zabezpieczenia), 120 (wyrażona w kilogramach średnia masa tucznika gotowego do sprzedaży) i 4,10 (wyrażona w złotych średnia cena kilograma tucznika obowiązująca w skupach w lutym 2016r.). Wyliczenie to nijak się ma do faktycznych okoliczności ustalonych przez Sąd w toku przewodu sądowego, w szczególności:

- ponadprzeciętnie wysokiego padnięcia zwierząt o nr kolczyka (...) (90 sztuk do 12 lutego 2016r.),

- niskiej wagi czterystu sztuk zwierząt dostarczonych wraz z ostatnim transportem (średnia waga jednego zwierzęcia nieznacznie przekraczała 16 kg), co wynika z adnotacji na dokumencie CMR.

Nawet niedoświadczona w procesie hodowli zwierząt tucznych osoba nie może zignorować wpływu powyższych faktów na ogólną masę stada, które w lutym 2012r. miało zostać odebrane przez przedstawiciela pokrzywdzonej spółki z farmy oskarżonego.

Dość stwierdzić, że deficyty dowodowe, z jakimi zetknął się Sąd procedując w niniejszej sprawie sprawiły, że post factum precyzyjne oszacowanie wartości stada będącego przedmiotem przewłaszczenia jest zadaniem przekraczającym ludzkie możliwości, a możliwe jest jedynie w sposób przybliżony, poprzez określenie uśrednionej jej wartości. Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że wysokość szkody powinna zostać opisana jako wartość zawierająca się w przedziale od kwoty 205.925,60 zł do kwoty 375.150 zł, gdzie:

- 205.925,60 zł stanowi „wartość wyjściową” obliczoną jako suma kwot sprzedaży zwierząt będących przedmiotem przewłaszczenia, wynikającą z faktur VAT o nr (...), zaś

- 375.150 zł to wartość wynikająca z iloczynu liczb: 915 (wyrażająca różnicę 1005 - ilość łączna warchlaków będących przedmiotem przewłaszczenia i 90 – ilość zwierząt z tego stada, zgłoszonych jako padnięte do ARiMR do dnia 12 lutego 2016r.), 4,10 (wyrażonej w złotych średniej wartości 1 kilograma żywca w skupie na luty 2016r.) oraz 100 kg (jako masy jednostkowej zwierzęcia przy założeniu, że 120 kg to średnia masa sztuki żywca gotowego do uboju, przy przyjęciu, że czterysta sztuk zwierząt dostarczonych w dniu 7 listopada 2015r. faktycznie było poniżej wagi pozwalającej na ich tucz).

Rozważania prawne.

Czyn przypisany A. B. stanowi występek z art.284 § 2 kk w związku z art.294 § 1 kk, określany jako przywłaszczenie powierzonego mienia kwalifikowane z uwagi na znaczną wartość przedmiotu przywłaszczenia.

Oskarżony na mocy czynności prawnej – umowy zakupu (sprzedaży) nabył warchlaki, których własność – na podstawie dwóch umów przewłaszczenia – następnie przeniósł na dotychczasowego sprzedawcę – Spółkę (...). Czynność ta miała zabezpieczyć przyszłe i aktualne roszczenia sprzedającego. Pomimo tego, że A. B. własnoręcznie podpisał obydwie umowy przewłaszczenia, zaś ich treść wydaje się być zrozumiała dla każdego przeciętnie rozgarniętego człowieka, oskarżony – jak sam przyznał – sprzedał zwierzęta będące przedmiotem zabezpieczenia, w ten właśnie sposób realizując znamiona przypisanego mu występku.

Wymiar kar.

Określając rodzaj i wysokość kar wymierzonych oskarżonemu Sąd baczył z jednej strony na znaczny stopień zawinienia i społecznej szkodliwości czynu, wynikający z:

- działania sprawcy z premedytacją, z bezwzględnej chęci zysku za wszelką cenę,

- szczególnie zuchwałego i aroganckiego zachowania się A. B. względem przedstawicieli pokrzywdzonej spółki,

- braku woli naprawienia szkody wyrażonej wprost w rozmowie z przedstawicielem Spółki (...), pomimo podpisania ugody i uznania roszczenia pokrzywdzonego.

Jak wspomniano wyżej, do okoliczności łagodzących Sąd zaliczył fakt, że ostatnia z dostaw spornego towaru podlegała co do jakości poniekąd słusznym zastrzeżeniom zgłaszanym przez A. B.; o ile w żaden sposób okoliczność ta nie wyłącza odpowiedzialności karnej oskarżonego za przypisany mu czyn, to w pewnym stopniu umniejsza stopień jego niegodziwości.

Za prawnie irrelewantną z punktu widzenia wymiaru kar Sąd uznał okoliczność związaną z wysokością szkody wyrządzonej przestępstwem; wobec wspomnianej i omówionej wyżej niemożności precyzyjnego oszacowania jej wartości jej wysokość, choć ze swej natury podlegająca stopniowaniu, nie mogła stanowić okoliczności branej pod uwagę na korzyść, bądź – niekorzyść sprawcy. Sam fakt przyjęcia, że wartość szkody wyrządzonej przestępstwem spełniała kryterium, o którym mowa w art.115 § 5 kk nie mógł stanowić okoliczności obciążającej w rozumieniu art.53 kk, bowiem podstawą wymiaru kary był w tym wypadku art.294 § 1 kk zawierający już w swej sankcji (przewidującej karę surowszą względem tej, wynikającej z typu podstawowego przestępstwa przywłaszczenia z art.284 § 2 kk) ustawowe, szczególne napiętnowanie sprawcy takiego występku.

Sąd uznał za zasadne zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego mając przy tym na względzie fakt jego uprzedniej niekaralności. Stosując instytucję probacyjną z art.69 kk Sąd dał oskarżonemu szansę realnego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, a tym samym – możliwość wykazania zrozumienia karygodności swego działania. Skazanie oskarżonego na bezwzględną karę pozbawienia wolności ergo umieszczenie A. B. w jednostce penitencjarnej bez możliwości dania mu realnej możliwości naprawienia wyrządzonej szkody godziłoby w żywotne interesy pokrzywdzonej spółki, bowiem sprawiłoby, że sprawca pozbawiony by został możliwości zarobkowania. Podkreślenia wymaga jednak to, że niewłaściwa postawa A. B. w okresie próby, przejawiająca się dalszym naruszaniem prawa, bądź innym zachowaniem opisanym w art.75 § 1, 2 i 3 kk skutkować będzie zarządzeniem wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Pomimo karygodności i niegodziwości jego zachowania Sąd uznał, że funkcję realnej dolegliwości karnej – z uwagi na charakter dobra prawnego, w jakie godził oskarżony – powinna przejąć wymierzona mu kara grzywny w wysokości adekwatnej do zawinienia i społecznej szkodliwości. Wysokość jednej stawki dziennej ustalona została w oparciu o możliwości zarobkowe i majątkowe A. B., który – pomimo prowadzonych postępowań egzekucyjnych – wciąż prowadzi intensywną produkcję rolną.

Sąd – z uwagi na brzmienie art.415 § 1 zdanie 2 kpk – nie orzekał obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przypisanym oskarżonemu. Kwestia ta była bowiem przedmiotem uprzednich, prawomocnych rozstrzygnięć, jakie zapadały w sprawach toczących się z powództwa pokrzywdzonej spółki, zakończonych wydaniem nakazów zapłaty, obejmujących tożsame roszczenia do tych, będących przedmiotem niniejszego procesu.

Sąd uznał, że sytuacja majątkowa i zarobkowa oskarżonego uprawnia do przyjęcia, że jest on w stanie ponieść w całości koszty sądowe.

ZARZĄDZENIE

- (...)

(...)