Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA Marcin Strobel

Sędziowie: SA Małgorzata Kuracka (spr.)

SO (del.) Małgorzata Szymkiewicz - Trelka

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Mikiciuk

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą wŁ. i (...) S.A. w S.

przeciwko Szpitalowi (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 14 października 2015 r., sygn. akt IV C 355/14

I.  prostuje oczywistą niedokładność z komparycji i sentencji zaskarżonego wyroku w ten sposób, że oznacza pierwszego z powodów jako: (...) S.A. z siedzibą w Ł. oraz wpisuje w punkcie pierwszym sentencji zamiast słów Szpitalowi (...) słowa: Szpitala (...) ;

II.  zmienia zaskarżony wyrok częściowo w ten tylko sposób, iż wskazaną w punkcie drugim wyroku kwotę 11 006 zł (jedenaście tysięcy sześć złotych) obniża do kwoty 3 600 zł (trzy tysiące sześćset złotych);

III.  w pozostałej części apelację oddala;

IV.  zasądza od Szpitala (...) w W. na rzecz (...) S.A. w S. kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

VI A Ca 428/16

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w Ł. wniósł przeciwko pozwanemu Szpitalowi (...) w W. pozew w postępowaniu nakazowym, domagając się zobowiązania pozwanego do zapłaty kwoty 147 762,99zł z ustawowymi odsetkami od dnia 24.01.2014r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Okręgowy w Łodzi uwzględnił powództwo, nakazując zapłatę pozwanemu powyższej kwoty wraz z kosztami procesu.

Od powyższego nakazu pozwany złożył sprzeciw, w którym zaskarżył nakaz w całości i domagał się oddalenia powództwa.

Postanowieniem z dnia 5 marca 2014r. Sąd Okręgowy w Łodzi przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie według właściwości.

Na rozprawie dnia 20.05. 2015 r. dotychczasowy powód wniósł o powiadomienie w trybie art. 196§1k.p.c. o toczącym się postępowaniu (...) S.A. z siedzibą w S.. Na skutek zawiadomienia Sądu spółka (...) S.A. wstąpiła do sprawy w charakterze powoda mocą pisma z dnia 1.07.2015r./data stempla pocztowego/.

Wyrokiem z dnia 14 października 2015r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził na rzecz powoda żądaną kwotę od (...) S.A./pkt.1/ oraz kwotę 11 006 zł tytułem kosztów procesu; oddalił powództwo (...) S.A./pkt.3/, od którego zasądził na rzecz pozwanego kwotę 3 617 tytułem zwrotu kosztów procesu/pkt.4/.

Rozstrzygnięcie Sądu zapadło na podstawie następujących ustaleń i rozważań.

Pomiędzy spółką (...) S.A. w S. a pozwanym szpitalem doszło do zawarcia umów na dostawy towarów: z dnia 16.07.2012r., 11.04.2012r.,25.09.2012r., 14.02.2012r.,27.06.11r.. W umowach tych przewidziano termin płatności wystawionych na ich podstawie faktur na 90do100 dni. (...) S.A. wykonał swoje zobowiązania, wynikające z powyższych umów, w szczególności dostarczył towar, wystawiając faktury, znajdujące się w aktach /k 244-261/. W dniu 29 czerwca 2013 r. pomiędzy (...) S.A. a spółką (...) S.A. w Ł. została zawarta umowa poręczenia, mocą której (...) poręczył zapłatę szpitala m.in. za przedmiotowy towar, w związku z czym zobowiązał się dokonać zapłaty w przypadku braku świadczenia, którego miał dochodzić następnie od pozwanego. Szpital przyjął towary, jednakże w ogóle nie uiścił zapłaty: ani sprzedającemu, ani poręczycielowi.

Dokonując subsumpcji w płaszczyźnie przepisów, dotyczących umowy sprzedaży oraz powołując się na treść §6 art.53 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej oraz ust.5art.54ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej Sąd uznał, iż umowa poręczenia, jako zmierzająca do przejęcia długów placówek medycznych, jest nieważna. W konsekwencji pozwany winien, zdaniem sądu, zapłacić za towar sprzedającemu, tj. (...) S.A. Natomiast kwestie, dotyczące ewentualnej zapłaty przez (...) S.A. na rzecz (...) S.A. i rozliczeń między tymi podmiotami, na kanwie nieważnej umowy, są irrelewantne z punktu widzenia istnienia obowiązku zapłaty za przyjęty towar, przez pozwany szpital, na rzecz sprzedawcy.

Sąd uznał jednocześnie za niezasadny, podniesiony przez pozwanego, zarzut przedawnienia, oparty na treści art. 554 k.c., wychodząc z założenia iż (...) S.A. wstąpił w sytuację prawną wytaczającego w dniu 24.01.2014r. powództwo/ a więc przed upływem dwuletniego terminu przedawnienia / (...) S.A.

Sąd jednocześnie uznał, iż doszło też do przerwania biegu przedawnienia, wobec wytoczenia przez powoda, sprawy o zawezwanie szpitala do próby ugodowej ( sygn. akt. Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy II Co 1056/15), jednakże ostatecznie oddalił wniosek o dołączenie powyższych akt.

Rozstrzygnięcie co do kosztów procesu Sąd oparł o zasadę odpowiedzialności za jego wynik, zasądzając na rzecz (...) S.A. od pozwanego kwotę 11 006 zł, na którą składa się uiszczona przez (...) S.A. kwota opłaty sadowej oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3 600zł wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Apelację od powyższego wyroku, w zakresie pkt.1i 2, złożył pozwany, który zarzucił: naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233§1k.p.c., naruszenie art. 233k.p.c., 232, 278, 227k.p.c., art. 328§2 k.p.c., 227 w zw. art. 258§1 k.p.c., 196 k.p.c., mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku, jak również naruszenie prawa materialnego w postaci art. 5 k.c. poprzez niezastosowanie i art. 353 ¹k.c.poprzez niewłaściwa wykładnię, 58§1i2k.c.poprzez błędną wykładnię, 65§1i2 k.c. poprzez niezastosowanie, art. 54 ust.5 ustawy o działalności leczniczej oraz art. 53 ust.6 ustawy o ZOZ poprzez błędną wykładnię, art. 509§1k.c. oraz 518§1 k.c. poprzez niezastosowanie, 356§1i2 k.c. poprzez niezastosowanie, art. 123p.1pkt.1 k.c. poprzez błędną wykładnię, błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wydanego wyroku.

Wnosił o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości, odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami procesu, względnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wnosił też o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje. Na rozprawie apelacyjnej złożył ponadto wniosek dowodowy o zobowiązanie strony powodowej do złożenia wskazanych szczegółowo dokumentów finansowych /protokół rozprawy k-538-539,541/ na okoliczność spełnienia świadczenia na rzecz (...) S.A. przez (...) S.A..

Powód (...) S.A. wnosił o oddalenie apelacji. Złożył również wniosek dowodowy o dopuszczenie dokumentów z akt sprawy Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy II Co1056/15 z wniosku (...) S.A. z udziałem Szpitala (...) w W. o zawezwanie do próby ugodowej na okoliczność prób polubownego załatwienia sporu oraz przerwania biegu terminu przedawnienia należności dochodzonych w niniejszym postępowaniu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja okazała się ostatecznie bezzasadna co do roszczenia głównego, choć jeden z zarzutów, dotyczących naruszenia art. 123§1 pkt. 1 k.p.c. okazał się trafny, co zostanie omówione w dalszym toku niniejszych rozważań. Zasadna była jedynie co do kosztów procesu.

Rozpoczynając od zarzutów naruszenia prawa procesowego należy wskazać, iż nietrafny okazał się zarzut naruszenia art. 328§2k.p.c. Zarzut ten mógłby stanowić podstawę apelacyjną, skutkującą uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, gdyby nie było możliwe odtworzenie rozumowania Sądu prowadzącego do zasądzenia przedmiotowej należności; tymczasem jest ono jasne co do przyjętych okoliczności faktycznych, jak i zastosowanej podstawy prawnej. Orzeczenie zatem w pełni poddaje się kontroli międzyinstancyjnej.

Sąd Okręgowy dokonał też prawidłowej oceny dowodów, z uwzględnieniem zasad art. 233§1k.pc., na podstawie których dokonał generalnie poprawnych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne z poniższą korektą i uzupełnieniem. Należało jedynie sprostować, iż umowa, mocą której doszło do poręczenia, przez (...) S.A., wierzytelności należnych (...) S.A. o współpracy w zakresie zarządzania płynnością, nosi datę dnia 29 czerwca 2012r. Natomiast zawarte pomiędzy szpitalem a (...) S.A. umowy „dostawy towarów” należało zakwalifikować jako umowy sprzedaży w rozumieniu art.535 k.c. Zasadniczo w sprawie, po uzupełnieniu postępowania dowodowego przez Sąd Apelacyjny, o dowód z dokumentów z akt Sądu Rejonowego dla m st. Warszawy II Co1056/15z wniosku (...) S.A. z udziałem Szpitala (...) w W. o zawezwanie do próby ugodowej, zostały wyjaśnione wszystkie niezbędne okoliczności konieczne do wydania rozstrzygnięcia. W konsekwencji zarzuty naruszenia art. 227, 232, 258§1, jak też 278 k.p.c. , okazały się chybione. Należy zauważyć , iż większość podniesionych przez pozwanego zarzutów zarówno procesowych, jak i materialnoprawnych/ poza jedynie wskazanym w pkt. 13 petitum apelacji, dotyczącym naruszenia art. 123p1pkt.1 k.c./ zmierza do zakwestionowania legitymacji (...) S.A. do dochodzenia i otrzymania przedmiotowego świadczenia. Stanowisko takie jest nietrafne, stronie powodowej, na rzecz której zasądzono sporną należność, tj. spółce (...) S.A. przysługuje bowiem wyłączna legitymacja czynna materialnoprawna do dochodzenia tegoż roszczenia. Należy zauważyć bowiem , iż stosownie do treści art.54 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej/ zwanej dalej ustawą/: Czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej może nastąpić po wyrażeniu zgody przez podmiot tworzący. Podmiot tworzący wydaje zgodę albo odmawia jej wydania, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia ciągłości udzielania świadczeń zdrowotnych oraz w oparciu o analizę sytuacji finansowej i wynik finansowy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej za rok poprzedni. Zgodę wydaje się po zasięgnięciu opinii kierownika samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Natomiast ust. 6 art.54 ustawy stanowi, iż: Czynność prawna dokonana z naruszeniem ust. 2-5 jest nieważna. W konsekwencji Sąd Okręgowy prawidłowo zastosował powyższy przepis, którego wykładnia również nie budziła wątpliwości, wbrew zarzutowi zawartemu w pkt.10 apelacji. W związku z tym skoro umowa z dnia 29 czerwca 2012r. o współpracy w zakresie zarządzania płynnością, zawarta pomiędzy (...) SA a (...) S.A. jest nieważna to (...) nie mógł skutecznie domagać się świadczenia na swoją rzecz, a zatem spłacone przez niego na rzecz (...) S.A. zobowiązanie stanowi świadczenia nienależne, w rozumieniu art. 410 § 2 k.c., które winno być zwrócone. Brak jest zatem podstaw do snucia konstatacji o wygaśnięciu zobowiązania Szpitala wobec (...) S.A. z mocy wskazywanych przez apelanta przepisów o charakterze materialnoprawnym, których naruszenie nie miało zatem miejsca. A jeżeli tak to (...) S.A. jest uprawniony jako sprzedawca na podstawie art.535k.c.do dochodzenia zapłaty za dostarczony i pobrany od niego przez Szpital towar. W tej sytuacji irrelewantna z punktu widzenia oceny zasadności tego żądania, skierowanego do pozwanego, jest kwestia rozliczeń z tytułu nieważnej umowy pomiędzy (...) S.A. a (...) S.A. na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Dlatego też Sąd Apelacyjny oddalił, jako niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia, wnioski dowodowe pozwanego, zmierzające do wyświetlenia tych kwestii, zgłoszone w postępowaniu między instancyjnym. Należy dodać, iż skarżący nie miał żadnych wątpliwości odnośnie zasadności dostarczenia artykułów, będących przedmiotem zawartych umów sprzedaży, konieczności ich pobrania i wykorzystania, niespójne jest tym samym stanowisko negujące obowiązek zapłaty za towar. Pozwany, przy tym, kiedy jedynym powodem w sprawie był (...) S.A. kwestionował ważność umowy , na podstawie której ten ostatni domagał się zapłaty, podważając jego legitymację w tym przedmiocie. Obecne wywody apelacji wskazują, iż reprezentuje on niedopuszczalny i błędny prawnie pogląd, iż umowa ta jest „ważna” i skuteczna, w zakresie w jakim pozbawia dostawcę towaru uprawnienia zapłaty za dostarczone artykuły. Stanowisko takie jest niekonsekwentne i niedopuszczalne, jako naruszające art. 54 ustawy, jak i art. 535k.c. Ponadto postawa pozwanego, który przerzuca koszty swojej działalności na kontrahentów jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, w szczególności z zasadą lojalności kontraktowej. Podmioty gospodarcze dostarczają towar szpitalowi, licząc na zapłatę, której zaniechanie pobawią je środków na dalsze funkcjonowanie, a w konsekwencji prowadzi do upadłości i likwidacji. Przy całym szacunku dla profilu działalności szpitala, należy również odnieść się z szacunkiem do działalności gospodarczej firm go zaopatrujących, z których podatków jest utrzymywany. Dlatego też zarzut naruszenia art. 5k.c. podniesiony przez szpital należało uznać za oczywiście bezzasadny. Natomiast forsowana przez apelanta konstatacja jakoby (...) S.A. dochodził należności na cudzą rzecz jest dowolna i nieuzasadniona, zaś pogląd, reprezentowany nie tylko w tej sprawie, iż nie powinien płacić de facto nikomu za dostarczane artykuły, nie nadaje się z oczywistych przyczyn do akceptacji.

Nieważność umowy, w ramach której dokonano poręczenia, zawartej pomiędzy (...) S.A. a (...) S.A. implikuje zasadność zastosowania przez Sąd I instancji art. 196 k.p.c., albowiem powodem w sprawie, z wyżej wskazanych przyczyn, winien być (...) S.A.

Odnosząc się natomiast do zgłoszonego w sprawie zarzutu przedawnienia należy wskazać, iż rację miał skarżący, iż Sąd I instancji błędnie i w sposób prawnie nieuzasadniony, przyjął jakoby wytoczenie powództwa przez (...) S.A., przerywające przedawnienie w stosunku do tego podmiotu, działało również na korzyść drugiego powoda, wezwanego do udziału w sprawie w trybie art. 196§1 k.p.c. Stanowisko takie jest błędne, albowiem skutki prawne, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, następują, zgodnie z art.198§2 k.p.c., z chwilą wstąpienia do sprawy nowego podmiotu, a zatem w tym przypadku w stosunku do (...) S.A. z dniem 1.07.2015r. Jednakże z dokumentów z akt sprawy Sądu Rejonowego dla m st. Warszawy II Co1056/15 z wniosku (...) S.A. z udziałem Szpitala (...) w W. o zawezwanie do próby ugodowej/ k 2-13 i k 44 tych akt/, z których Sąd Apelacyjny przeprowadził uzupełniający dowód/k-551/ wynika , iż wniosek w powyższej sprawie obejmował przedmiotową należność. W czasie trwania tegoż postępowania w niniejszej sprawie występował w charakterze powoda jedynie (...) S.A., natomiast pogląd strony pozwanej, wyrażony na rozprawie apelacyjnej, jakoby złożenie wniosku w powyższej sprawie nie mogło przerwać biegu przedawnienia, albowiem to było jedynym celem tegoż postępowania, jest niezasadne. Okoliczność, że niniejsze postępowanie było wytoczone przez inny podmiot, wywodzący swoje prawa z nieważnej umowy, w żaden sposób nie implikuje konstatacji o wadliwości postępowania ugodowego. Nic również nie stało na przeszkodzie, aby doszło do zapłaty przedmiotowej należności na rzecz sprzedawcy, tj. (...) SA.. Natomiast skoro wszystkie faktury, z których powód wywodzi roszczenie, były wymagalne w maju 2013r., zaś wniosek o zawezwanie do próby ugodowej wpłynął do sądu w dniu 20.04.2015r., nadany w dniu 16.04.2015r., to niewątpliwie na postawie art. 123§1pkt.1 k.c. doszło do przerwania biegu przedawnienia na rzecz powoda (...) S.A. Powyższe implikuje konkluzję o zasadności przedmiotowego roszczenia wraz z odsetkami od dochodzonej daty/wniesienia pozwu, skoro przedprocesowe wezwanie do zapłaty nastąpiło wcześniej/, a zatem apelacja w tym zakresie na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu. Zasadna okazała się jedynie w części orzeczenia, dotyczącej kosztów procesu za I instancję. Skoro bowiem opłatę od pozwu uiścił inny podmiot to brak było podstaw do zasądzania jej na rzecz (...) SA. W konsekwencji Sąd Apelacyjny zmienił na podstawie art. 386§1 k.p.c. zaskarżony wyrok w pkt. 2, w ten sposób, iż obniżył zasądzoną kwotę do należnych kosztów zastępstwa procesowego, na podstawie art. 98§1 i3 k.p.c. w zw. § 6 ust.6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych…,D.U.2013.poz.490. Orzeczenie zawarte w pkt. I sentencji uzasadnia treść art.350§3k.p.c., natomiast postanowienie o kosztach postępowania apelacyjnego wydano zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, tj. na podstawie art. 108§1kpc w zw. art. 98§1 i3 k.p.c.