Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2018 r. w Lublinie

sprawy J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji J. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 21 października 2016 r. sygn. akt IV U 370/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i ustala J. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia (...)do dnia (...);

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz J. M. kwotę 30 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Elżbieta Gawda Krzysztof Szewczak

Sygn. akt III AUa 1352/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił J. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia(...)ponieważ Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 7 kwietnia 2016 r. stwierdziła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy.

Odwołanie od wskazanej decyzji złożył ubezpieczony, powołując się na zły stan zdrowia. Podniósł, że leczy się z powodu raka pęcherza moczowego, guza trzustki oraz bólu kręgosłupa wywołanego wielopoziomową dyskopatią. Schorzenia te uniemożliwiają mu wykonywanie pracy związanej z wysiłkiem fizycznym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 21 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie J. M. od zaskarżonej decyzji.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Ubezpieczony J. M., urodzony (...), do dnia 31 marca 2016 r. uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, złożył wniosek o przyznanie mu prawa do tego świadczenia na dalszy okres. Komisja Lekarska ZUS uznała, że stwierdzone schorzenia naruszają sprawność jego organizmu w niewielkim stopniu i nie powodują niezdolności do pracy. Powołane orzeczenie stało się podstawą wydania zaskarżonej decyzji.

Dopuszczeni w toku postępowania przez Sąd Okręgowy biegli lekarze neurolog i onkolog rozpoznali u J. M. stan po leczeniu raka pęcherza moczowego obecnie bez wznowy, guz główki trzustki niejasnego pochodzenia w obserwacji od 2008 r., przewlekłe zapalenie trzustki, gruczolaki nadnerczy, zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z przewlekłym zespołem bólowym, obecnie bez zespołu korzeniowego i bez upośledzenia funkcji ruchowej. Wskazali, że schorzenia te, na obecnym etapie, nie powodują niezdolności do pracy. Wyniki badań histopatologicznych i tomografia komputerowa jamy brzusznej nie wykazały istnienia komórek nowotworowych zaś badania urologiczne nastąpienia wznowy choroby pęcherza moczowego. Dolegliwości kręgosłupa również nie sprowadzają niezdolności do pracy z uwagi na brak objawów rozciągowych i ubytkowych korzeni oraz objawów uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Rozpoznane przez biegłą gastroenterologa przewlekłe zapalenie trzustki, stan po laparotomii diagnostycznej z powodu guza trzustki w 2008 r., stłuszczenie wątroby, zapalenie śluzówki żołądka i przełyku w wywiadzie w jej ocenie nie powodują niezdolności do pracy. Biegła podniosła, że w wyniku wieloletniej obserwacji wykluczono bowiem charakter nowotworowy guza zaś całość obrazu klinicznego wskazuje na przewlekłe zapalenie trzustki bez objawów jej niewydolności wewnątrz i wewnątrzwydzielniczej.

Sąd I instancji uznając, że opinie biegłych lekarzy stanowią miarodajny i obiektywny dowód stanu zdrowia ubezpieczonego podzielił ich argumentację i ustalił, że ubezpieczony w dacie wydania zaskarżonej decyzji nie był niezdolny do pracy. Uznając, iż wnioskodawca nie spełnia jednego z warunków do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres określonego w art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy o FUS w zw. z art. 12 ust. 1 i 2, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Apelację od przedmiotowego orzeczenia wniósł J. M. zaskarżając wyrok w całości. Zarzucił Sądowi I instancji błędne ustalenia faktyczne polegające na ustaleniu, że nie jest niezdolny do pracy podczas gdy rodzaj jego dolegliwości praktycznie uniemożliwia mu jakiekolwiek zatrudnienie. Wniósł o wywołanie dodatkowej opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu rozpoznanych schorzeń. Wskazał, że biegli opiniujący w sprawie nie wzięli pod uwagę, iż zgodnie z orzeczeniem powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności jest o osobą niepełnosprawną i ma ograniczone możliwości zatrudnienia. Wskazując na powyższe domagał się zmiany zaskarżonego orzeczenia ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji. Do apelacji J. M. dołączył dokumentację lekarską obejmującą leczenie układu moczowego, wyniki badań diagnostycznych, zaświadczenia lekarskie oraz orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest uzasadniona i z tego powodu zaskarżony wyrok podlega zmianie.

W złożonym środku odwoławczym apelant nie zgadza się z dokonanymi przez Sąd pierwszej instancji ustaleniami faktycznymi odnoszącymi się do stanu jego zdrowia i możliwości podjęcia zatrudnienia oraz kwestionuje dokonaną w tym zakresie ocenę dowodów, w szczególności zaś ocenę dowodu z opinii biegłych.

Z uwagi na podnoszone przez apelanta zarzuty, przedstawienie dokumentacji medycznej z leczenia schorzeń urologicznych oraz historii choroby z poradni zdrowia psychicznego, zaistniała konieczność uzupełnienia materiału dowodowego. Dopuszczenie dowodu z opinii nowego zespołu biegłych lekarzy specjalistów, ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadniała również okoliczność, że skarżący od wielu lat leczy się w poradni (...), od 2010 r. uprawniony był do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wymagającą nadal stałego leczenia chorobą pęcherza moczowego z uwagi na rozpoznany nowotwór tego narządu. W opiniach wywołanych w sprawie brak jest ponadto rozważań odnośnie wskazania na czym polega poprawa jego stanu zdrowia.

Uznając, iż wywołane w toku postępowania pierwszoinstancyjnego opinie nie mogą być uznane za miarodajne i wystarczające do ustalenia niezdolności do pracy J. M. Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2016 r. dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza specjalisty urologa W. M., specjalisty medycyny pracy A. S. oraz psychiatry J. U., którym zlecił zapoznanie się z aktami sprawy, zbadanie wnioskodawcy i wypowiedzenie się, czy wnioskodawca jest niezdolny do pracy, jeśli tak to od kiedy, w jakim stopniu, i przez jaki okres czy też nastąpiła poprawa jego stanu zdrowia skutkująca odzyskaniem zdolności do pracy, a jeśli tak to na czym ona polega.

Z opinii biegłych urologa i specjalisty medycyny pracy z dnia 10 lipca 2017 r. wynika, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy w okresie od(...) do 31 lipca 2018 r. W zdiagnozowanym w 2008 r. guzie trzustki nie stwierdzono komórek nowotworowych. Wnioskodawca w 2012 r. przebył operację raka brodawczakowego pęcherza moczowego. W wykonanym w lipcu 2016 r. badaniu cystoskopii nie stwierdzono wznowy procesu. W badaniu urodynamicznym rozpoznano nadreaktywność wypieracza, bez cech urodynamicznych przeszkody podpęcherzowej. Biegli podnieśli, że skarżący z uwagi na występujące nietrzymanie moczu i parcia naglące korzysta z pieluchomajtek. Występujące schorzenie uniemożliwia mu podjęcie pracy w charakterze pracownika fizycznego. Bezcelowym jest przekwalifikowanie ubezpieczonego z uwagi na jego wiek, poziom wykształcenia oraz rozpoznany nieznaczny niedorozwój umysłowy.

Biegły lekarz psychiatra po rozpoznaniu u opiniowanego zespołu uzależnienia od alkoholu w fazie deklarowanej abstynencji, dysfunkcji organicznych (...), łagodnego zaburzenia procesów poznawczych, organicznych zaburzeń lękowo-depresyjnych u osoby funkcjonującej intelektualnie na pograniczu normy i upośledzenia umysłowego lekkiego stwierdził, ze opiniowany jest częściowo niezdolny do pracy w okresie od (...) do 30 września 2019 r. Biegły wskazał, iż wnioskodawca od urodzenia funkcjonujący na niskim poziomie intelektualnym przez wiele lat naużywał alkoholu i uzależnił się od niego. Przewlekłe picie alkoholu spowodowało toksyczne uszkodzenie trzustki oraz uszkodzenie organiczne (...), doprowadzając do obniżenia poziomu jego funkcjonowania intelektualnego, łagodnych zaburzeń procesów poznawczych oraz organicznych zaburzeń lękowych i depresyjnych. Osłabienie pamięci utrudnia opiniowanemu codzienne funkcjonowanie i wraz z innymi schorzeniami somatycznymi, związanymi z nietrzymaniem moczu, zapaleniem trzustki, wymagającym trwałego stosowania diety oraz dolegliwościami bólowymi kręgosłupa (...), czyni go nadal po 31 marca 2016 r. częściowo niezdolnym do pracy.

Organ rentowy złożył zastrzeżenia do powyższych opinii w zakresie uznania wnioskodawcy za niezdolnego do pracy. Podniósł, że stanowisko biegłych jest nietrafne z uwagi na brak wznowy miejscowej raka pęcherza i przerzutów odległych oraz wobec niestwierdzenia przez Komisję Lekarską, że badany korzysta z pieluchomajtek. Stan zdrowia skarżącego, z uwagi na jego zaadoptowanie się do istniejących schorzeń, pozwala mu więc na podjęcie prostych prac fizycznych na ogólnym rynku pracy. Z tych względów organ rentowy domagał się powołania innych biegłych bądź skierowania ubezpieczonego na ponowne badanie przez Lekarza Orzecznika.

W opiniach uzupełniających, wywołanych z związku z powyższymi zastrzeżeniami, biegli w całości podtrzymali stanowiska zajęte w opiniach głównych. Biegli specjalista medycyny pracy i urolog podkreślili, że schorzenie nietrzymania moczu uniemożliwia wnioskodawcy wykonywanie pracy fizycznej. Specjalista medycyny pracy podniósł dodatkowo, iż stwierdzone w badaniu psychiatrycznym schorzenia i dysfunkcje znacznie utrudniają wnioskodawcy funkcjonowanie w środowisku pracy. Biegły specjalista psychiatra J. U. stwierdził, iż wynik przeprowadzonego w dniu 17 maja 2016 r. badania psychologicznego wskazuje na uszkodzenie (...) w postaci nabytego obniżenia funkcji poznawczych, zaburzeń wzrokowo-przestrzennych oraz zaburzeń pamięci. W przeprowadzonym badaniu biegły stwierdził funkcjonowanie intelektualne opiniowanego na pograniczu normy i upośledzenia umysłowego lekkiego oraz obecność objawów organicznego uszkodzenia (...). Zmiany te mają charakter trwały i nie podlegają korekcji farmakologicznej, bowiem są związane z trwałym uszkodzeniem (...). Wnioskodawca jest niezdolny do pracy bowiem jego stan psychiczny pozwala na wykonywanie jedynie krótkotrwałych i bardzo prostych prac zarobkowych.

Organ rentowy nie zgodził się z opiniami uzupełniającymi biegłych specjalistów i domagał się dopuszczenia dowodu z opinii innych biegłych lekarzy psychiatry, urologa oraz specjalisty medycyny pracy medycyny pracy. Zasadność wniosku uzasadniał wystąpieniem nowych okoliczności klinicznych oraz wskazaniem przez biegłego psychiatrę, że ubezpieczony upośledzony umysłowo w stopniu lekkim może wykonywać krótkotrwałe, proste prace.

W przedmiotowym przypadku kluczowe dla rozstrzygnięcia odwołania wnioskodawcy były opinie biegłych. Sąd musiał się bowiem oprzeć na wiadomościach specjalnych dotyczących stanu zdrowia strony, których sam nie posiadał. W ocenie Sądu Apelacyjnego opinia biegłych lekarza urologa W. M. i specjalisty medycyny pracy A. S. z dnia 10 lipca 2017 r. uzupełniona w dniu 14 listopada 2016 r. oraz opinia biegłego psychiatry J. U. z dnia 19 września 2017 r. uzupełniona w dniu 5 grudnia 2017 r. mogą być podstawą ustaleń dokonanych przez Sąd. Opinie te zostały bowiem sporządzone przez trzech specjalistów z dziedzin medycyny odpowiadających głównym schorzeniom ubezpieczonego, są rzeczowe, rzetelne i należycie umotywowane. Czytane łącznie odpowiadają na wszystkie pytania postawione przez Sąd oraz odnoszą się do zastrzeżeń apelanta. W zastrzeżeniach do opinii biegłych specjalisty medycyny pracy, urologa oraz psychiatry apelant przedstawia jedynie własne stanowisko w sprawie. Argumentacja zawarta w zastrzeżeniach, odnosząca się do niestwierdzenia przez Komisję Lekarską stosowania przez wnioskodawcę pieluchomajtek oraz wskazania niejednoznaczności opinii biegłego specjalisty psychiatry, który podniósł, że opiniowany od urodzenia funkcjonował na niskim poziomie intelektualnym, nie może skutecznie podważyć powyżej wskazanych opinii biegłych. Rozpoznane przez biegłych schorzenie układu moczowego, nadreaktywność wypieracza bez cech urodynamicznych przeszkody podpęcherzowej, będące powikłaniem wystąpienia i leczenia nowotworu pęcherza, rozpoznanego w 2012 r., uniemożliwia wnioskodawcy wykonywanie pracy fizycznej. Nie jest to schorzenie nowe. Biegły psychiatra uznał opiniowanego za niezdolnego do pracy nie tylko z przyczyn wskazywanych w zastrzeżeniach do opinii ale przede wszystkim z uwagi na występujące uszkodzenie (...), mające organiczne podłoże i trwały charakter, niepodlegający korekcji farmakologicznej. Podniesiona w opinii okoliczność, że skarżący może wykonywać proste krótkotrwałe prace nie może być uznana za postawę do przyjęcia, że wnioskodawca jest zdolny do pracy i może ją świadczyć w warunkach zatrudnienia.

Sąd Apelacyjny mając na uwadze wysoki poziom wiedzy biegłych A. S., W. M. i J. U., potwierdzony wieloletnim rzetelnym wykonywaniem obowiązków biegłych sądowych, podstawy teoretyczne wymienionych opinii, sposób motywowania sformułowanych w nich stanowisk, zgodność przedmiotowych opinii oraz dokładną analizę stanu zdrowia ubezpieczonego, podzielił wskazane opinie w kwestii istnienia niezdolności do pracy wnioskodawcy. Wnioski biegłych wydających opinie o stanie zdrowia apelanta w toku postępowania przed Sądem II instancji są odmienne od stanowiska zajętego przez biegłych opiniujących w sprawie przed Sądem Okręgowym. W toku postępowania w I instancji zostali powołani biegli specjaliści z zakresu onkologii, neurologii i gastrologii. Onkolog ocenił stan zdrowia opiniowanego stwierdzając brak wznowy biegli procesu nowotworowego, specjalista neurolog i gastrolog wydali opinie w zakresie wpływu schorzeń kręgosłupa i trzustki na istnienie niezdolności do pracy opiniowanego. Zauważając konieczność uzyskania wiadomości specjalnych od biegłych specjalistów dysponujących wiedzą medyczną z zakresu psychiatrii ze względu na przedstawioną dokumentację z leczenia psychiatrycznego oraz w zakresie urologii z uwagi na wieloletnie leczenie specjalistyczne J. M. oraz szereg dolegliwości związanych z dysfunkcją układu moczowego, Sąd Apelacyjny uznał za zasadne uzupełnienie materiału dowodowego w tym zakresie. Powołani w toku postępowania apelacyjnego biegli specjalista medycyny pracy i urolog stwierdzili, że wynik badania urodynamicznego wskazuje na nadreaktywność wypieracza bez cech urodynamicznych przeszkody podpęcherzowej. Występująca w związku z tym schorzeniem, będącym powikłaniem związanym z leczeniem raka pęcherza, dolegliwość nietrzymania moczu, uniemożliwia wnioskodawcy podjęcie pracy w charakterze pracownika fizycznego. Skarżący, posiadający wykształcenie podstawowe, zważywszy na jego wiek oraz okoliczność, iż w okresie trwającej 33 lat aktywności zawodowej był zatrudniony jako pracownik fizyczny (aparatowy urządzeń rozlewniczych i robotnik magazynowy), jest więc nadal częściowo niezdolny do pracy. Stan jego zdrowia, jak wynika z opinii biegłych, nie uległ poprawie. Do schorzeń urologicznych, będących podstawą przyznawania mu dotychczas prawa do renty, dołączyły się schorzenia psychiatryczne. W opinii biegłego lekarza psychiatry wnioskodawca, z uwagi na spowodowane nadużywaniem alkoholu uszkodzenie organiczne (...), skutkujące dalszym obniżeniem jego funkcjonowania intelektualnego, zaburzeniami procesów poznawczych oraz organicznymi zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi, jest częściowo niezdolny do pracy. W jego stanie zdrowia nie zaszła żadna istotna poprawa w porównaniu z okresem gdy był uprawniony do renty. Zajęte w opiniach stanowisko biegli należycie uzasadnili, opierając się zarówno na wynikach przeprowadzonych badań oraz dokumentacji medycznej obejmującej leczenie J. M. w (...) w S.. Analiza tej dokumentacji, nie wskazuje na poprawę stanu zdrowia skarżącego po dniu 31 marca 2016 r. Z tych względów opinie biegłych specjalistów psychiatry oraz urologa i biegłego specjalisty medycyny pracy jako zgodne i jednoznaczne w swych wnioskach zostały w całości podzielone przez Sąd Apelacyjny.

W świetle powyższych rozważań za zasadny musi być zatem uznany zarzut apelacji dotyczący dokonania nieprawidłowych ustaleń faktycznych odnoszących się do stanu zdrowia wnioskodawcy i możliwości podjęcia przez niego zatrudnienia.

W tym miejscu należy podkreślić, iż dowód z opinii biegłych podlega ocenie przy zastosowaniu kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd w każdym wypadku powinien kontrolować wypowiedzi biegłych pod kątem ich zgodności z zasadami logiki, poziomu wiedzy biegłych, sposobu motywowania ich stanowiska, podstaw teoretycznych opinii, a także stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r. , I CKN 1170/98 – OSNC 2001 , z. 4 , poz. 64 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., IV CKN 1383/00 – LEX nr 52 544). W ocenie Sądu drugiej instancji wywołane w toku postępowania apelacyjnego opinie jako logiczne, fachowe oraz stanowcze w swych konkluzjach winny być podzielone przez Sąd.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego oraz dokonanej oceny dowodów wynika zatem, iż J. M. jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383). Niezdolność ta ma charakter częściowy (art. 12 ust. 3 ustawy) i będzie trwać do (...). Art. 107 powołanej ustawy stanowi, że prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Z opinii biegłych wynika jednoznacznie, iż wnioskodawca nie odzyskał zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Skoro więc do dnia 31 marca 2016 r. był uprawniony do świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a po wskazanej dacie, jak ustalono w toku postępowania w niniejszej sprawie, stan jego zdrowia nie uległ poprawie, nie powodując odzyskania zdolności do pracy, zaistniały podstawy do zmiany zaskarżonego wyroku i ustalenia J. M. prawa do renty w okresie od (...) do(...).

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny w oparciu o dyspozycję art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w wyroku. Orzeczenie o kosztach instancji odwoławczej uzasadnia art. 98 § 1 k.p.c. Koszty te stanowi poniesiona przez J. M. opłata od apelacji.