Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSR del. Magdalena Kościarz

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. B.

przeciwko B. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 26 października 2017 roku, sygnatura akt I C 613/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w całości w ten sposób, że zasądza od pozwanego B. Ł. na rzecz powoda Z. B. 15000 (piętnaście tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 24 września 2015 roku oraz kwotę 3167 (trzy tysiące sto sześćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  zasądza od pozwanego B. Ł. na rzecz powoda Z. B. 750 (siedemset pięćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje adwokatowi D. W. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 1476 (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych brutto, którą nakazuje wypłacić z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku.

Sygn. akt I Ca 13/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Łasku, oddalił powództwo Z. B. skierowane przeciwko B. Ł. o zapłatę
(pkt 1) oraz nakazał wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa na rzecz adwokata D. W. kwotę 2952 zł brutto tytułem kosztów zastępstwa prawnego udzielonego z urzędu pozwanemu (pkt 2).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Pozwany B. Ł. w okresie od 20 października 1995 roku do 4 października 2013 roku prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...)
z siedzibą w Ł., ul. (...), Ł.. Jako przeważającą działalność firmy wskazano „Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych”.

Żona pozwanego H. Ł., pracująca jako menedżer w firmie pozwanego wystąpiła do K. B. - syna właścicieli firmy (...) R.
i Z. B. z prośbą o wsparcie finansowe w kwocie 15 000 zł dla działalności artystycznej B. Ł. związanej z przygotowaniem płyty (...). Nie był on jednak zainteresowany takim przedsięwzięciem, gdyż zajmował się inwestowaniem w inną branżę. Wtedy żona pozwanego zwróciła się o pomoc do R. B..

R. B. wyraziła zgodę, ale poinformowała H. Ł., że pieniądze będą pochodziły z majątku wspólnego i taki wydatek musi zaakceptować
jej mąż. Po wyrażeniu zgody przez powoda H. Ł. wskazała numer rachunku bankowego. W rozmowie nie uczestniczył pozwany B. Ł.

Pozwany B. Ł. w zakresie swojej działalności artystycznej nie prowadził osobiście rozmów związanych z umowami finansowymi. Nie był autorem próśb kierowanych na piśmie do potencjalnych sponsorów. Nie zajmował się dokumentacją księgową dotyczącą firmy.

W dniu 25 marca 2010 roku z rachunku Z. B. w Banku Spółdzielczym w P. na rachunek B. i H. Ł. w (...)/Ł. została przelana kwota 15 000 zł. W tytule przelewu wpisano „wpłata poż.”.

Uzyskane pieniądze zostały przeznaczone na pokrycie kosztów związanych
z wydaniem w 2010 roku płyty (...). Realizacją płyty na zlecenie pozwanego zajęło się studio nagrań Agencji (...)´ S (...) z Ł.. B. Ł. był płatnikiem i solistą projektu. Nagrania zostały w całości opłacone.

Na okładce płyty widnieje logo firmy (...) oraz firmy (...) jako sponsorów projektu.

Po koncertach podczas podpisywania płyty na jednym z dwóch banerów znajdujących się w otoczeniu pozwanego widniało logo firmy (...).

Pismem z dnia 23 lipca 2015 r. kierowanym do B. Ł. pełnomocnik powoda Z. B. w jego imieniu wypowiedział umowę pożyczki zawartą pomiędzy wskazanymi osobami w dniu 25 marca 2010 roku na kwotę 15000 zł. Wezwano B. Ł. do zwrotu kwoty 15000 zł wraz z odsetkami, której tytuł stanowi umowa pożyczki udzielona w dniu 25 marca 2010 roku, w kwocie 15000 zł w terminie 6 tygodni
od otrzymania niniejszego pisma na rachunek bankowy: (...) S.A. (...) pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Stwierdzono również, że nieuregulowanie przedmiotowego zobowiązania skutkować będzie zamieszczeniem informacji o zadłużeniu w Krajowym Rejestrze Długów.

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o załączone do akt niniejszej sprawy i wskazane wyżej dokumenty, a także na podstawie zeznań świadków oraz stron.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w zakresie jego twierdzeń, iż pomiędzy nim
a pozwanym doszło do zawarcia umowy pożyczki. Powód podnosząc że czynione były ustalenia z pozwanym, jednocześnie w swoich zeznaniach potwierdził okoliczność przedstawioną przez świadków H. Ł. i R. B.,
iż rozmowy co do przekazania kwoty pieniędzy (abstrahując od celu przekazania) toczyły się pomiędzy nimi (tj. żonami stron). Ponadto niewiarygodne są zeznania powoda co do jego twierdzenia, iż zawarta umowa dotyczyła pożyczki na rzecz pozwanego B. Ł.. Okoliczność ta nie została potwierdzona pozostałym materiałem dowodowym.

W szczególności zauważono, że umowa nie została sporządzona na piśmie. Zaś fakt przelania pieniędzy na wspólne konto bankowe małżonków Ł. – bez wcześniejszego ustalenia warunków przekazania z pozwanym – nie świadczy o statusie tej kwoty jako pożyczonej B. Ł..

Niewiarygodne są również, według Sądu zeznania powoda co do okresu na jaki
w ocenie powoda zostały pożyczone pieniądze, powód wskazywał okres 3 letni i 5 letni,
ale z dokumentów załączonych do akt sprawy wynika, iż złożył wypowiedzenie umowy pożyczki co by wskazywało na udzielenie pożyczki na okres nieoznaczony.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda dotyczący zwrócenia się do (...) opisany w piśmie z dnia 3 października 2017 r. i ponowiony oraz rozszerzony na rozprawie w dniu 13 października 2017 r. Pozwany na rozprawie potwierdził, że nie dokonywał zgłoszeń co do wydanej przez siebie płyty (...). Natomiast w ocenie Sądu dochodzenie czy w związku z wydaniem płyty pozwany powinien dokonać takiego zgłoszenia nie ma związku z niniejszą sprawą uwagi na charakter roszczenia.

Sąd stwierdził, iż w toku niniejszego postępowania powód domagał się od pozwanego zapłaty kwoty 15 000 zł. Wskazywał, iż kwota ta stanowi równowartość nie zwróconego przez pozwanego przedmiotu pożyczki, dokonanej w dniu 25 marca 2010 r. Pozwany podnosił zaś, że przedmiotowa kwota została przekazana w ramach darowizny na jego działalność artystyczną.

W związku ze sporem stron co do charakteru prawnego przekazanych środków finansowych koniecznym było, według Sądu, dokonanie wykładni złożonych przez strony oświadczeń woli oraz oceny, czy zamiarem stron było przeniesienie na rzecz pozwanego własności pieniędzy przy jednoczesnym zobowiązaniu się do ich zwrotu, czy też przeniesienie to zostało dokonane pod tytułem darnym.

W tych warunkach Sąd omówił umowy, o których mowa w przedmiotowym postępowaniu tj. pożyczki, darowizny i sponsoringu, powołując się na art. 720 § 1 k.c.
art. 888 § 1 k.c. w zw. z art. 890 § 1 k.c.

Sąd wskazał, iż w przedmiotowym postępowaniu powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, żądanie pozwu sformułował jednoznacznie, tj. domagał się zwrotu pożyczki. Z uwagi zatem na zakwestionowanie przez stronę pozwaną zawarcia ustnej umowy pożyczki, powód chcąc skutecznie dochodzić swego roszczenia, winien był swe żądanie udowodnić.

Sąd przypomniał, że umowa pożyczki jest umową konsensualną, dochodzącą
do skutku na mocy zgodnego oświadczenia woli stron. W szczególności, jeśli chodzi
o biorącego składa on oświadczenie, że zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy albo tą samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Według Sądu postępowanie dowodowe w przedmiotowej sprawie wykazało,
że pozwany B. Ł. nie uczestniczył w rozmowie dotyczącej przekazania pieniędzy ani nie składał jakichkolwiek oświadczeń wobec powoda. Z zeznań pozwanego wynika,
iż jako artysta nie prowadził rozmów biznesowych i nie zajmował się dokumentacją. O treści ustaleń został poinformowany przez żonę, która była jego menedżerem. Pozwany uzyskał informacje, że w zamian za przekazaną kwotę 15 000 zł w ramach swoich występów miał promować firmę powoda K. a logo firmy miało zostać umieszczone na okładce płyty oraz na banerach podczas występów pozwanego.

Sąd następnie powołując się na art. 6 k.c. podał, iż musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań
lub zarzutów, czego konsekwencją jest stwierdzenie, iż strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego
dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał.

Sąd ponadto zwrócił uwagę, iż związany jest żądaniem pozwu (art. 321 § 1 k.p.c.),
a skoro jego zdaniem powód nie wykazał, ażeby pomiędzy stronami postępowania doszło
do zawarcia umowy pożyczki, wskazanej jako podstawa dochodzonego roszczenia,
to nie mógł przyjąć, że pozwany zobligowany był do zwrotu na rzecz powoda dochodzonej pozwem kwoty i dlatego powództwo oddalił.

O kosztach niepłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwanemu orzeczono na podstawie 6 pkt 5 w zw. z § 2 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…).

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się powód, która zaskarżył przedmiotowe rozstrzygnięcie w zakresie pkt 1 zarzucając:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

- art. 720 k.c. w zw. z art. 68 k.c. poprzez błędną wykładnię oświadczenia woli powoda i przyjęcia, że pomiędzy powodem a pozwanym nie została zawarta umowa pożyczki;

- art. 74 § 2 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i pominięcie przez Sąd uchylenia ograniczeń dowodowych.

2/ naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego,
co skutkowało dokonaniem dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, polegającej
w szczególności na:

- nieuzasadnionym przyjęciu, że powód był sponsorem albo darczyńcą dla pozwanego płyty "Kolory miłości";

- pominięciu okoliczności przekazania przez powoda pozwanemu środków finansowych z prywatnego konta, zamiast jak to winno być przeprowadzone przy umowie sponsoringu z konta firmowego spółki jawnej (...) L.;

- całkowitym pominięciu okoliczności, że powód jest przedsiębiorcą od ł990 r., posiada zorganizowaną księgowość w firmie, korzysta ze zwolnień podatkowych i zgodnie
z zadaniami logiki i doświadczenia życiowego dokonałby właściwego rozliczenia umowy sponsoringu, gdyby ją zawarł;

- całkowitym pominięciu dowodu przelewu kwoty 15 000 zł. z dnia 25.03.2010 roku
z prywatnego konta powoda a nie z konta firmowego spółki jawnej (...)
oraz wypowiedzenia umowy pożyczki;

- całkowitym pominięciu, iż logo zamieszczone przez pozwanego na płycie w 2010 roku nie jest tożsame z logo firmy powoda wskazanym w sprzeciwie jak i zarejestrowanym znakiem firmowym spółki, co wskazuje na brak porozumienia stron tym zakresie i czyni wersję pozwanego wątpliwą;

- pominięcie nieudowodnionej okoliczność jakoby żona pozwanego miała pełnić funkcję jego menagera.

b/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie przez Sąd za ustalone faktów, mimo iż brak jest ku temu dostatecznej podstawy, co doprowadziło do konkluzji,
że powód był sponsorem albo darczyńcą pozwanego, co doprowadziło do niewłaściwej oceny formy przekazania tych środków;

c/ art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego pełnomocnika powoda zgłoszonego w piśmie z dnia 03.10.2017 roku a dotyczącego zwrócenia się do stowarzyszenia (...), bowiem dowód ten miał istotne znaczenie
dla ustalenia, czy pozwany wydawał płytę w 2005 roku czy 2015 roku i kto był sponsorem.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości ewentualnie o chylenie wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania sądowego za 1 i II instancję, według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie skutkując zmianą zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Na wstępie z powołaniem się na treść art. 382 k.p.c. wskazać należy,
że Sąd II instancji ma nie tylko uprawnienie, ale także obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny,
w tym oceny zgromadzonych dowodów (patrz: uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97). Postępowanie apelacyjne oparte jest na apelacji pełnej cum beneficio novorum, której istota polega na tym, że sąd drugiej instancji jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji i zachowując pełną swobodę jurysdykcyjną rozważa na nowo całość zebranego w sprawie materiału.

Dokonując ponownej oceny dowodów Sąd Okręgowy wskazuje, że twierdzenia pozwanego nie powinny stanowić właściwej płaszczyzny odniesienia dla uznania niewiarygodności twierdzeń powoda, ponieważ pozwany nie potrafił logicznie i przekonująco wyjaśnić dlaczego w toku procesu podawał on dwie różne i wzajemnie wykluczające się przyczyny udzielenia mu przez powoda majątkowego przysporzenia.

Od strony uczciwej i niemającej niczego do ukrycia można oczekiwać, że będzie podawać fakty raczej zgodne z prawdą, realizując obowiązek procesowy wynikający z art. 3 kpc, gdyż od tego zależy czy w konfrontacji z pozostałym materiałem dowodowym zostanie ona uznana za stronę rzetelną i odpowiedzialną.

Tymczasem pozwany najpierw twierdził, iż kwotę dochodzoną pozwem otrzymał
od powoda w darowiźnie - na dowód czego przedstawiał dokument zgłoszenia darowizny do Urzędu Skarbowego, by po wykazaniu fałszu takiego twierdzenia wywodzić o istnieniu umowy sponsoringu.

Jeśli zatem nie można logicznie wytłumaczyć przyczyn dla których powód na dokumencie przedstawionego przelewu kwoty 15 000 zł na konto pozwanego (k.7), w jego tytule wpisał „wpłata poż.”., w sposób inny niż wynikający z jego twierdzeń
to z takich faktów należy wywieść, iż pomiędzy tymi stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki w rozumieniu art. 720 k.c. w zw. z art. 74 § 2 k.c.

Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów opiera się bowiem na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość, zgodną z doświadczeniem życiowym (orz. z 20.3.1980 r., II URN 175/79, OSN 1980, Nr 10, poz. 200).

W takiej sytuacji uprawnionym jest wniosek, iż kwestionowanie przez pozwanego istnienie umowy pożyczki, zakładającej obowiązek zwrotu określonej sumy pieniężnej, stanowi realizację przyjętej przez niego linii obrony swych praw, której nie można dać wiary.

Nie można też podzielić stanowiska Sądu Rejonowego, iż nieprzedstawienie przez powoda potwierdzenia zawarcia na piśmie umowy pożyczki na piśmie wyklucza możliwość przyjęcia, że doszło do jej zawarcia pomiędzy stronami, gdyż wykładnia art. 720 § 2 k.c. ,
w brzmieniu obowiązującym przed 08 września 2016 roku, musi uwzględniać jego powiązania z art. 74 § 1 zd. 1 k.c. Dla przyjęcia istnienia umowy pożyczki wystarczającym było zatem wiarygodne zeznanie powoda w połączeniu z dowodem potwierdzającym przelew z adnotacją „wplata poż”, gdyż fakt dokonania takiej czynności prawnej został uprawdopodobniony za pomocą pisma ( art. 74 § 2 k.c. ), które wobec postawy pozwanego zasługuje na uznanie jako wiarygodny w okoliczności sprawy „początek rozumowania”, wskazujący na prawdopodobieństwo zaistnienia określonego faktu (patrz: wyrok SN z dnia 05 kwietnia 2017 r., II CSK 318/16, Lex 2306360).

W ocenie Sądu Odwoławczego, przedłożone przez powoda potwierdzenie przelewu kwoty 15 000 zł na konto pozwanego (k.7) dawało zatem dostateczne podstawy do przypuszczenia, że umowa pożyczki rzeczywiście została zawarta. Na jego bowiem podstawie bez żadnych wątpliwości można ustalić kto dokonał wypłaty, na rzez kogo, jakim tytułem oraz jej wysokość. Nie można również pominąć, że przelew został wykonany
z prywatnego konta powoda na prywatne konto pozwanego, co również zostało przez powoda udowodnione.

W realiach przedmiotowej sprawy o braku istnienia umowy darowizny między stronami świadczy pismo z Urzędu Skarbowego Ł. z dnia 20 kwietnia 2017 roku, gdzie wskazano, że nie wpłynęło do tamtejszego urzędu zgłoszenie SD-Z2 pozwanego ani w/w organ nie wydawał decyzji ustalającej wysokość zobowiązania darowizny kwoty
15 000 zł. Przedłożone przez pozwanego deklaracje podatkowe (k. 94 - 103) zostały zatem przez niego sporządzone wyłącznie na potrzeby niniejszej sprawy.

Analizując natomiast kwestie związane z możliwością przyjęcia, iż strony wiązała umowa sponsoringu wskazać należy, iż powód nigdy nie potwierdził tego faktu, a dowodem jej zawarcia nie może być posłużenie się przez pozwanego logo powoda na płycie CD z utworami muzycznymi pozwanego. Powód zaprzeczył, by logo użyte przez pozwanego na okładce płyty było tożsame z logo graficznym jego firmy, posiadającej zarejestrowany znak firmowy. Ponadto powód zaprzeczył również możliwości przekazania zgody na umieszczenie logo firmy na przedmiotowym nośniku. Natomiast pozwany – na którego przeszedł ciężar dowodowy wykazania istnienia okoliczności z której zaistnienia chciał wywieść korzystne dla siebie skutki prawne - nie zaproponował żadnych dowodów na to, że przedłożona przez niego płyta rzeczywiście została wydana przez (...) w dacie zbliżonej do daty przelewu na jego konto kwoty 15 000 zł i że istniały podstawy do umieszczenia na jej okładce logo powoda.
O umowie sponsoringu nie świadczą również oferty współpracy pozwanego jako artysty
z różnymi firmami, w tym oferta skierowana do powoda, gdyż pozwany nie wykazał,
iż powód odpowiedział na tę ofertę.

Mając zatem wszystkie wyżej wskazane okoliczności, a w szczególności niezaprzeczona przez pozwanego okoliczność otrzymania na konto 15 000 zł, zasadnym jest przyjęcie, iż powodowi należy się zwrot udzielonej pozwanemu pożyczki w kwocie 15 000 zł.

Odsetki za opóźnienie od zasądzonej kwoty Sąd ustalił w oparciu o art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 455 k.c. , mając na uwadze, iż pozwany mógł zapoznać się z treścią wypowiedzenia umowy pożyczki najpóźniej 12 sierpnia 2015 roku, a więc termin o jakim mowa
w art. 723 k.c. upłynął 23 września 2015 roku, co sprawiło, że od dnia 24 września 2015 roku pozwany pozostawał już w zwłoce.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 w całości, w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 24 września 2015 roku oraz kwotę 3167 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt I wyroku).

Wysokość kosztów procesu należnych od pozwanego na rzecz powoda
w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, na które składały się koszty zastępstwa prawnego Sąd ustalił na kwotę 3600 zł - w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych
(Dz. U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.), powiększając je o opłatę skarbową od pełnomocnictwa
w wysokości 17 zł.

O zwrocie kosztów postępowania apelacyjnego należnych od pozwanego na rzecz powoda, na które złożyła się oplata od apelacji w wysokości 750 zł, Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem w postępowaniu apelacyjnym, w wysokości 1476 zł brutto, orzeczono
jak w punkcie III wyroku, na podstawie § 8 pkt 4 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 i § 4 pkt 3 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 03 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata
z urzędu (Dz. U. z 2016r., poz. 1714).