Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Katarzyna Powalska

SSR del. Małgorzata Klęk

Protokolant sek. sąd. Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 23 listopada 2017 roku, sygnatura akt I C 817/16

a)  oddala apelację;

b)  nie obciąża powódki kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, które poniosła strona pozwana.

Sygn. akt I Ca 29/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 listopada 2017 roku, wydanym
w sprawie sygn. akt I C 817/16, Sąd Rejonowy w Wieluniu zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki M. C.:

- tytułem zadośćuczynienia, kwotę 3.570,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

- tytułem odszkodowania kwotę 590,68 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty

W pozostałej części, Sąd roszczenie oddalił oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach faktycznych
i dowodach, które Sąd Okręgowy w pełni podzielił i przyjął za własne, a których istotne elementy przedstawiają się następująco:

W dniu 04 września 2015 r. powódka M. C., jako pasażerka samochodu marki V. (...) o nr. rej. (...), uczestniczyła w zdarzeniu drogowym, w wyniku którego została poszkodowana. W chwili zderzenia pojazdów nie byłą przypięta pasami bezpieczeństwa.

Pojazd sprawcy był ubezpieczony w ramach umowy OC, w pozwanej firmie ubezpieczeniowej.

Bezpośrednio po wypadku powódka została przewieziona do szpitala w W. i poddana rutynowym badaniom. Rozpoznano u niej zwichnięcie, skręcenie i naderwanie stawów oraz więzadeł na poziomie szyi oraz skręcenie i naderwanie odcinka szyjnego kręgosłupa.

Sąd I instancji uznał, że dolegliwości związane z wypadkiem dotyczyły cierpień psychicznych i fizycznych i trwały około 3 miesiące, a dotyczyły głównie zespołu stresu pourazowego i nawracającymi lękami oraz badaniami i konsultacjami medycznymi.

Biegli z zakresu neurologii i ortopedii ustalili długotrwały uszczerbek na zdrowiu powódki, łącznie na 10%.

Sąd uznał, że należną powódce kwotą z tytułu zadośćuczynienia jest 3.570,00 zł, a ustalając zakres krzywd kierował się przede wszystkim dokumentacją medyczną w zakresie opinii biegłego ortopedy, neurologa i rehabilitanta. W zakresie roszczenia odszkodowawczego, Sąd uznał jako zasadną kwotę 590,68 zł.

Sąd Rejonowy znalazł podstawy do uwzględnienia roszczenia jedynie w części, oceniając je jako zasadne w zakresie wskazanych kwot, albowiem wziął pod uwagę fakt, że w toku postępowania likwidacyjnego pozwane towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaciło powódce kwotę 900,00 złotych.

Nadto powyższych wyliczeń Sąd dokonał w oparciu o przyjęcie 30% przyczynienia się powódki do rozmiaru szkody. Sąd uznał że dolegliwości związane z wypadkiem dotyczyły cierpień psychicznych i fizycznych , do których M. C. przyczyniła się z uwagi na to , że w momencie zdarzenia nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa.

Jak zaakcentował Sąd Rejonowy - istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy powstało uprawnienie powódki do żądania zapłaty, w oparciu o dyspozycję art.445 kc w zw. z art. 444§1 kc.

Dokonując rozważań stanu faktycznego, Sąd doszedł do przekonania, że w wyniku zdarzenia drogowego w jakim uczestniczyła powódka M. C., poniosła ona uszczerbek na zdrowiu fizycznym w 10% oraz doznała cierpień psychicznych związanych ze stanem emocjonalnym i koniecznością poddawania się szeregu badaniom i wizytom lekarskim.

Pełnomocnik powódki M. C. – adw. D. M. zakwestionowała powyższe rozstrzygnięcie:

a.  w zakresie oddalenia żądania tytułem częściowego zadośćuczynienia w kwocie 1.530,00 i w kwocie 328,61 z tytułu odszkodowania

b.  ustalenia, że powódka przyczyniła się w 30% do dysfunkcji organizmu

c.  zasądzenia kosztów procesu w zakresie zaliczki w kwocie 1.000 zł

Apelująca zarzuciła naruszenie:

- prawa procesowego :

- art.233§1 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a także wnioskowanie sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, głównie poprzez przyjęcie, że powódka przyczyniła się do obrażeń poprzez niezapięcie pasów bezpieczeństwa, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy do takiego wniosku nie prowadzi

- art.233§1 kpc poprzez zaniechanie dokonania wszechstronnej oceny materiału dowodowego, poprzez uznanie że fizyczne obrażenia powódki ustalone przez biegłych na 10 % oscylują w granicach kwoty 5.100, w sytuacji gdy 1% uszczerbku na zdrowiu oscyluje w granicach 1.500-3.000 zł

- prawa materialnego:

- tj. art.6kc w zw. z art. 362 kc polegające na ustaleniu 30% przyczynienia się powódki do zaistnienia szkody i w efekcie obniżenia należnych kwot

- art.445§1 kc w zw. z art. 444§1 kc polegającego na błędnym uznaniu kwoty 5.100zł za odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia

- art.445§1 kc poprzez jego błędną wykładnię będącą wynikiem dowolnej oceny materiału dowodowego, skutkującą zasądzeniem zadośćuczynienia w nieodpowiedniej wysokości

W oparciu o tak sformułowane podstawy apelacyjne, skarżąca wniosła
o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego za obie instancje.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, jak również podziela wszystkie wyprowadzone na ich podstawie wnioski i ocenę prawną.

Apelacja powódki M. C. jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Zarzut naruszenia powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego, w tym przepisu art. 445§1 kc oraz prawa procesowego, w tym przepisu art. 102 kpc, nie zasługują na uwzględnienie.

Ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy poczynione przez Sąd Rejonowy, są prawidłowe i Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne. Na aprobatę zasługują również wnioski i ocena prawna roszczenia przyjęta przez Sąd I instancji.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie został oceniony, wbrew twierdzeniom apelującej, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego,
a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności.

Moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń, na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę.

Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważał materiał dowodowy jako całość. Nadto należy podnieść, że poprawność rozumowania Sądu I instancji jest możliwa do skontrolowania i oceny w ramach zarzutów skarżącego.

Na aprobatę zasługują również wnioski i ocena prawna roszczenia przyjęta przez Sąd I instancji w zakresie wysokości przyznanego świadczenia

o zadośćuczynienie i odszkodowanie, jak i terminu naliczenia odsetek od zasądzonych kwot. Wobec faktu, że powódka generalnie kwestionuje wysokość zasądzonego roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, to w pierwszej kolejności winno się rozważyć zarzuty apelacyjne odnoszące się do tych kwestii.

Sąd I instancji ustalając wartość zadośćuczynienia na kwotę 3.570,00 zł i wartość odszkodowania na kwotę 590,68, w sposób nie budzący reformacji, wskazał okoliczności jakie uwzględnił dla ustalenia wymiaru doznanej przez powódkę krzywdy i w efekcie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia.

Zadośćuczynienie służyć ma kompensacji doznanej krzywdy, pomóc w dostosowaniu się do nowej rzeczywistości oraz złagodzić cierpienia.

Mając na uwadze powyżej zaprezentowane uwagi i oceniając rozmiar krzywdy powódki M. C., należy zgodzić się z Sądem I instancji, że zasądzone kwoty odpowiadają przesłankom zawartym w dyspozycji art. 445§1 kc i art. 444§1 kc, przy uwzględnieniu 30% przyczynienia się powódki do zaistniałych obrażeń.

Sąd I instancji ustalając wartość zadośćuczynienia w kwocie 5.100

w sposób nie podlegający reformacji, wskazał jakie okoliczności uwzględnił dla ustalenia wymiaru doznanej krzywdy przez M. C. i w efekcie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia.

Nie jest prawdą, że materiał dowodowy nie mógł prowadzić do wniosku, że powódka nie była zapięta pasami bezpieczeństwa, gdyż okoliczność ta była przez nią podnoszona tak w wyjaśnieniach jak i w potwierdzonych zeznaniach – w momencie zdarzenia jako pasażerka siedząca z przodu pojazdu sięgała po torebkę na tylnym siedzeniu i odpięła pasy.

Ocena stopnia przyczynienia się do powstania szkody jest instrumentem stanowiącym prawo sędziowskie, gdyż w treści przepisów użyte jest pojęcie niedookreślone – „odpowiednie zmniejszenie”. To ostatecznie Sąd decyduje, w jakim stopniu wpłynie to na wysokość odszkodowania. Ocena przyczynienia się pokrzywdzonego do powstania lub zwiększenia szkody, należy do kwestii prawnych. Z tej przyczyny ocena prawna każdego zdarzenia jest zastrzeżona dla Sądu. O tym, czy obowiązek naprawienia szkody należy zmniejszyć ze względu na przyczynienie się, a jeżeli tak - w jakim stopniu należy to uczynić, decyduje sąd w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania, w granicach wyznaczonych przez art. 362 k.c.

Decyzja o obniżeniu odszkodowania jest uprawnieniem sądu, a rozważenie wszystkich okoliczności in casu, w wyniku oceny konkretnej i zindywidualizowanej - jest jego powinnością. Z kolei, jak podkreśla się w orzecznictwie, takie czynniki jak podstawa odpowiedzialności sprawcy szkody, stopień winy lub nieprawidłowość zachowania poszkodowanego, stanowią przesłanki oceny, czy i w jakim stopniu uzasadnione jest zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody, co znalazło wyraz w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2008 roku, sygn. IV CSK 228/08.

Skoro Sąd I instancji uznał za celowe ustalenie stopnia przyczynienia się M. C. do powstania szkody w 30%, to wynikające z przyjętych założeń wartości liczbowe zasądzonego zadośćuczynienia i odszkodowania, zostały wyliczone w sposób właściwy.

Nadto należy podnieść, że Sąd w zakresie orzekania dysponował pierwotnym roszczeniem powódki zawartym w treści pozwu z dnia 13 lipca 2016 r., którego nie rozszerzyła po przeprowadzeniu dowodów z opinii biegłych z zakresu neurologii i ortopedii, którzy stwierdzili uszczerbek na zdrowiu na poziomie 10 %.

Zawarte w pozwie określenie żądania jako „zadośćuczynienie częściowe” nie jest pojęciem precyzyjnym i dookreślonym. Pełnomocnik powódki występując z takim roszczeniem musiał liczyć się z tym, że takie „częściowe” żądanie nie ma umocowania w przepisach kodeksu cywilnego. Reasumując, gdyby żądanie opiewało na kwotę wyższą, bądź też zostało rozszerzone po przeprowadzeniu opinii biegłych, wówczas Sąd ustalając wartość zadośćuczynienia i odszkodowania, jako kwotę wyjściową mógłby przyjąć sumę wyższą. W orzecznictwie i doktrynie utrwalony jest pogląd, według którego zadośćuczynienie powinno mieć charakter całościowy i obejmować zarówno cierpienia fizyczne i psychiczne już doznane oraz czas ich trwania, jak i te które zapewne wystąpią w przyszłości, a więc prognozy na przyszłość ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004r., IV CK 357/03).

Każdy przypadek należy więc traktować indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a ustalenie odpowiedniej sumy zadośćuczynienia winno zawierać się w swobodnej ocenie Sądu, który przy ustalaniu rozmiaru krzywdy i tym samym wysokości zadośćuczynienia ma swobodę. Ocena sądu w tym względzie powinna się opierać na całokształcie okoliczności sprawy.

Określenie sumy zadośćuczynienia należnego poszkodowanemu, jako ściśle zależne od okoliczności faktycznych każdego indywidualnie rozpatrywanego przypadku, jest objęte sferą swobodnej oceny sądu rozpoznającego sprawę, co oczywiście nie oznacza jej dowolności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 grudnia 2017 r. w sprawie I PK 337/16 LEX nr 2438318).

W ocenie Sądu Okręgowego wielkość zasądzonego zadośćuczynienia uwzględnia rozmiar cierpienia powódki po tym zdarzeniu oraz spełnia funkcję kompensacyjną.

Należy pamiętać, że zasądzone zadośćuczynienie powinno mieć wymierną wartość dla pokrzywdzonego i winno być też utrzymane w rozsądnych granicach i dostosowane do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie.

Sąd Rejonowy w pełni uwzględnił te kryteria.

Konkludując powyższe rozważania nie można również uznać, by kryteria wyznaczające wysokość zadośćuczynienia pieniężnego przyznanego powódce na podstawie art. 445 § 1 k.c., zostały w sposób rażący i oczywisty naruszone.

Mając na uwadze powyżej zaprezentowane uwagi, należy zgodzić się
z Sądem I instancji, że roszczenie powódki zostało udowodnione i podlega częściowemu uwzględnieniu.

Zadośćuczynienie pieniężne za uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia, będące następstwami czynu niedozwolonego, ma na celu przede wszystkim złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych doznanych przez poszkodowanego. Obejmuje ono wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno te już doznane, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości. Ma więc charakter całościowy i powinno stanowić rekompensatę pieniężną za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego, mowa jest bowiem o "odpowiedniej sumie tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę", przyznawanej jednorazowo. Takie stanowisko wyrażone zostało w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 05 grudnia 2017 r. w sprawie V ACa 940/17 (LEX nr 2420926).

Sąd II instancji podziela również stanowisko Sądu Rejonowego w zakresie rozliczenia kosztów procesu, zawarte w pkt.4 i 5 orzeczenia.

W związku z powyższym i w oparciu o art. 385 kpc. apelacja powódki M. C., jako bezzasadna podlegała oddaleniu.