Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni, Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Adrianna Gołuńska- Łupina

Protokolant: sek. sąd. Iwona Górska

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2017 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej im. F. S. w G.

przeciwko R. B.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego R. B. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. w G. kwotę 17 101 zł. 33 gr. (siedemnaście tysięcy sto jeden złotych 33/100), na którą składa się :

- należność główna w kwocie 16 106 zł. 69 gr.

- odsetki umowne w kwocie 994 zł. 64 gr. obliczone od kwoty 16 106 zł. 69 gr. od dnia 14 lipca 2017 roku do dnia 21 grudnia 2017 roku,

II.  zasądza od pozwanego R. B. na rzecz powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. w G. kwotę 5091 zł. 89 gr. ( pięć tysięcy dziewięćdziesiąt jeden złotych 89/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  Zasądzone od pozwanego R. B. w punkcie I i II wyroku kwoty rozkłada na jedenaście rat, przy czym 10 rat w kwocie po 2000 zł (dwa tysiące złotych) i 1 ratę w kwocie 2193 zł. 22 gr. ( dwa tysiące sto dziewięćdziesiąt trzy złote 22/100) płatne miesięcznie do pierwszego dnia każdego miesiąca, przy czym pierwsza rata płatna będzie w pierwszym dniu pierwszego miesiąca następującego po uprawomocnieniu się przedmiotowego wyroku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat;

IV.  Umarza postępowanie w pozostałym zakresie;

Sygnatura akt: I C 691/17

UZASADNIENIE

Stan faktyczny:

W dniu 16 grudnia 2011r. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. zawarła z R. B. umowę pożyczki niekonsumenckiej nr (...) i udzieliła mu pożyczki w kwocie 100.000 zł na okres od 16 grudnia 2011r. do 16 grudnia 2016r. na warunkach określonych umową i Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek (...), stanowiącym załącznik do umowy (§ 1). Koszty stanowiły prowizja z tytułu udzielenia pożyczki w wysokości 4,98 % kwoty pożyczki tj. kwota 4.980 zł (§ 2), opłata przygotowawcza za rozpatrzenie wniosku o przyznanie pożyczki oraz przygotowanie i zawarcie umowy w kwocie 20 zł (§ 3). Pożyczka miała być oprocentowana wg zmiennej stopy procentowej ustalanej przez Zarząd (...), wynoszącej w dniu zawarcia umowy 14,50 % w skali roku. Zmiana oprocentowania pożyczki mogła nastąpić w przypadku: zmiany wysokości stóp procentowych ogłaszanych przez NBP, zmiany rentowności bonów skarbowych i obligacji Skarbu Państwa, zmiany oprocentowania lokat międzybankowych (stawek WIBOR/ (...)), zmiany wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym GUS. Maksymalna stopa procentowa nie mogła przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (§ 4). Spłata pożyczki wraz z należnymi odsetkami miała następować w miesięcznych ratach płatnych bez wezwania zgodnie z planem spłaty stanowiącym załącznik do umowy (§ 9). Wpłaty dokonywane przez pożyczkobiorcę na poczet spłaty pożyczki zaliczało się w pierwszej kolejności na: (a.) koszty windykacji, w tym opłaty za upomnienia i wezwania do zapłaty, (b.) prowizje i opłaty, poza opłatą z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia (c.) odsetki od kapitału przeterminowanego, (d.) kapitał przeterminowany, (e.) wymagalne odsetki za okresy obrachunkowe, (f.) kapitał, (g.) opłatę z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia (§ 10). W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia pobierane są odsetki według zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP (§ 21). W przypadku uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty, pożyczkobiorca był zobowiązany do uiszczenia opłat windykacyjnych z tytułu: zawiadomień, wezwań do zapłaty, monitów telefonicznych, w kwotach określonych w Tabeli prowizji i opłat (§ 22). Pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia umowy z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane (§ 24). Wysokość miesięcznej raty pożyczki wynosiła 2.368,63 zł.

(dowód: umowa pożyczki niekonsumenckiej nr (...) k. 21-22, harmonogram spłaty k. 32)

Zgodnie z § 1 umowy pożyczki pożyczkobiorcę wiązały postanowienia regulaminu (...), będącego integralną częścią umowy, a zgodnie z deklaracją członkowską także postanowienia Statutu oraz uchwał władz statutowych (...). Zgodnie z § 25 regulaminu (...) im. (...) – w przypadku niespłacenia kredytu lub jego raty w terminie, należność z tytułu udzielonego kredytu stawała się w następnym dniu należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia pobierane są odsetki według stopy procentowej obowiązującej w danym okresie dla należności przeterminowanych. Wysokość stopy procentowej dla należności przeterminowanych ustala w drodze uchwały przez Zarząd (...), z tym zastrzeżeniem, że maksymalna stopa nie może w stosunku rocznym przekroczyć czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

(dowód: Regulamin udzielania kredytów i pożyczek (...) k. 21)

Wysokość umownych odsetek karnych ustalana przez Zarząd (...) od dnia 13 maja 2009r. dla kredytów przeterminowanych stanowiła czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP.

(dowód: uchwała nr 12 Zarządu (...) z dnia 25 marca 2009r. k. 29, uchwała nr 4 Zarządu (...) z dnia 12 maja 2009r. k. 30)

Opłata windykacyjna za wezwanie do zapłaty do dłużnika głównego wynosiła 35 zł, opłata za monit telefoniczny 9,90 zł, a opłata z tytułu windykacji 94,15 zł.

(dowód: Tabela Prowizji i Opłat k. 69-75)

Wobec zaprzestania terminowej spłaty zobowiązania (...) kilkukrotnie (pismami z dnia 30 grudnia 2013r., 3 marca 2014r., 30 kwietnia 2014r., 30 września 2014r., 30 grudnia 2014r., 1 kwietnia 2016r., 26 kwietnia 2016r.) wzywał pożyczkobiorcę do zapłaty, a następnie pismem z dnia 19 lipca 2016r. pożyczkodawca wypowiedział pożyczkobiorcy umowę pożyczki. Jednocześnie wezwał pożyczkobiorcę do spłaty w terminie 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia całej zaległości wraz z odsetkami i kosztami windykacji, wskazując, iż uregulowanie zadłużenia w ww. terminie spowoduje cofnięcie wypowiedzenia i powrót do pierwotnego planu spłaty. Na dzień wypowiedzenia zadłużenie pożyczkobiorcy wynosiło 11.614,11 zł, na co składały się kwota 10.588,70 zł z tytułu zaległego kapitału, kwota 707,71 zł z tytułu odsetek umownych, kwota 183,73 zł z tytułu odsetek karnych oraz kwota 133,97 zł z tytułu kosztów windykacji. Wypowiedzenie zostało doręczone pożyczkobiorcy w dniu 8 sierpnia 2016r. W zakreślonym w wezwaniu terminie pozwany nie spłacił całego zadłużenia, co spowodowało, iż niespłacona część pożyczki wraz z odsetkami została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności z dniem 8 września 2016r.

(dowód: wezwania do zapłaty wraz z dowodami nadania k. 33-49, wypowiedzenie umowy k. 27 wraz z dowodem doręczenia k. 28, wyciąg z rachunku k. 50-57)

Po uwzględnieniu dokonanych w toku niniejszego postępowania wpłat zaległość pożyczkobiorcy z tytułu kapitału pożyczki wynosi 16.106,69 zł. Dokonane wpłaty zostały zaliczone w części na poczet odsetek umownych naliczonych do dnia 13 lipca 2017r., a w części na kapitał pożyczki.

(dowód: raport spłaty na dzień 9 października 2017r. k. 94)

Pozwany R. B. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z o.o., lecz z uwagi na ogłoszenie upadłości pracodawcy nie otrzymuje wynagrodzenia. Dodatkowo, pozwany prowadzi działalność gospodarczą w zakresie obsługi inwestycji. Dochody z tej działalności są nieregularne. W toku niniejszego postępowania pozwany uiścił na rzecz powoda kwotę 8.500 zł.

(dowód: przesłuchanie pozwanego płyta CD k. 100)

Ocena dowodów:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez powoda oraz na podstawie dowodu z przesłuchania pozwanego R. B..

W ocenie Sądu brak było podstaw do odmowy wyżej wskazanym dokumentom prywatnym wiarygodności i mocy dowodowej. Zważyć należy, iż przedłożone dokumenty zostały poświadczone za zgodność z oryginałem przez fachowego pełnomocnika powoda – radcę prawnego, a zgodnie z treścią przepisu art. 129 § 3 k.p.c. zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ma charakter dokumentu urzędowego. Podkreślić należy, iż strona pozwana nie wzruszyła domniemania autentyczności przedłożonych przez powoda dokumentów prywatnych ani też domniemania, że oświadczenia zawarte w dokumentach pochodzą od osób, które te dokumenty podpisały, mało tego pozwany nawet tych okoliczności nie kwestionował. W tym stanie rzeczy brak było jakichkolwiek podstaw, aby dokumentom złożonym przez stronę powodową odmówić waloru wiarygodności i mocy dowodowej.

Za wiarygodne Sąd uznał także zeznania pozwanego dotyczące przyczyn zaprzestania przez niego spłaty zadłużenia z tytułu umowy pożyczki, a także jego sytuacji majątkowej. W ocenie Sądu zeznania pozwanego są szczere, logiczne i nie budzą żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego.

Kwalifikacja prawna:

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowił przepis art. 720 § 1 k.c., z którego wynika, iż przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż pomiędzy stronami nie było sporu co do tego, że w dniu 16 grudnia 2011r. pozwany R. B. zawarł ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G. umowę pożyczki na kwotę 100.000 zł. Okoliczności te zostały prawidłowo wykazane przez powoda za pomocą dokumentów prywatnych poświadczonych za zgodność z oryginałem przez fachowego pełnomocnika powoda – radcę prawnego. Nadto, nie ulegało wątpliwości, że wobec zaprzestania spłaty rat pożyczki umowa została przez powoda skutecznie wypowiedziana, co również zostało udowodnione za pomocą dowodów z dokumentów. W myśl bowiem § 24 umowy pożyczki powodowi przysługiwało prawo do wypowiedzenia umowy pożyczki z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane. W świetle złożonych do akt niniejszej sprawy dokumentów nie ulega wątpliwości, że pozwany nie spłacał terminowo rat pożyczki, co stanowiło naruszenie warunków umowy. Z załączonych dokumentów wynika, że w chwili wypowiedzenia umowy zadłużenie pozwanego wynosiło 11.614,11 zł, z czego kwota 10.588,70 zł stanowiła zaległy kapitał. Zwrócić przy tym należy uwagę, że pojedyncza rata pożyczki wynosiła 2.368,63 zł. Przed złożeniem wypowiedzenia pozwany wielokrotnie bezskutecznie wezwał pozwanego do spłaty zadłużenia z tytułu umowy pożyczki w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Powyższe okoliczności nie były przez stronę pozwaną kwestionowane. Wedle § 21 umowy pożyczki w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia wierzyciel miał prawo pobierać odsetki według stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego. Podkreślić przy tym należy, iż z upływem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia natychmiast wymagalna stawała się cała kwota kapitału pożyczki. W związku z tym od kapitału pożyczki jako zadłużenia przeterminowanego powodowi należały się odsetki karne, naliczone według zasad określonych w § 21 umowy pożyczki. Porozumieniem stron objęte było także uprawnienie wierzyciela do pobierania odsetek karnych. Ponadto, zgodnie z § 22 w przypadku uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty, pożyczkobiorca był zobowiązany do uiszczenia opłat windykacyjnych z tytułu: zawiadomień, wezwań do zapłaty, monitów telefonicznych, w kwotach określonych w Tabeli prowizji i opłat.

Ostatecznie, pozwany nie kwestionował wysokości zadłużenia. Z przedstawionego przez powoda raportu spłaty wynika natomiast, że aktualnie na zaległość pozwanego z tytułu pożyczki składa się zaległy kapitał w wysokości 16.106,69 zł, a także odsetki umowne od zadłużenia przeterminowanego naliczane według zmiennej stopy procentowej stanowiącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP, nie wyższej jednakże niż odsetki maksymalne za opóźnienie, za okres od dnia 14 lipca 2017r. Dokonane przez pozwanego wpłaty w wysokości 8.500 zł zostały przez powoda zaliczone na poczet odsetek wymagalnych do dnia 13 lipca 2017r., a w części także na poczet kapitału pożyczki.

Reasumując, wskazać należy, iż powódka wykazała roszczenie zarówno co do zasady jak i wysokości w stosunku do pozwanego, w związku z czym, na mocy art. 720 k.c., należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.106,69 zł z tytułu kapitału pożyczki. Ponadto, na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c. od powyższej kwoty Sąd zasądził odsetki umowne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, nie więcej jednak niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, od kwoty kapitału pożyczki za okres od dnia 14 lipca 2017r. do dnia wyrokowania tj. do dnia 21 grudnia 2017r. Łączna kwota odsetek za ten okres wynosi 994,64 zł.

Z uwagi na szczególną sytuację pozwanego, należność zasądzoną w punkcie pierwszym wyroku, na podstawie przepisu art. 320 k.p.c., Sąd rozłożył na 11 rat, w tym 10 rat w kwotach po 2.000 zł oraz jedną ratę w wysokości 2.193,22 zł, płatne miesięcznie do pierwszego dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca następującego po uprawomocnieniu wyroku. Jednocześnie sąd zastrzegł odsetki ustawowe za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek rat. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 320 k.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Jak podnosi się w doktrynie zastosowanie tego tzw. moratorium sędziowskiego może mieć miejsce jedynie w wypadkach "szczególnie uzasadnionych", tzn. wyjątkowych. Należy przyjąć, że owe "szczególne okoliczności" zachodzą wówczas, kiedy natychmiastowe wykonanie wyroku byłoby rażące sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Na przykład jeżeli ze względu na stan majątkowy, zdrowotny, rodzinny i inne niezwłoczne spełnienie świadczenia lub jednorazowo spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe, bardzo utrudnione lub narażałoby pozwanego albo jego bliskich na niepowetowaną szkodę. Stosując przepis art. 320 k.p.c. Sąd powinien rozważyć wszystkie okoliczności danej sprawy, zarówno dotyczące pozwanego, jak i powoda (por. A. Zieliński (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wydanie 7, C.H. Beck 2014, s. 563-564). W ocenie Sądu przypadek pozwanego należało uznać za szczególnie uzasadniony w rozumieniu przepisu art. 320 k.p.c., co uzasadnia zastosowanie moratorium sędziowskiego. Rozpoznając wniosek pozwanego Sąd wziął pod uwagę przyczyny powstania zadłużenia, sytuację osobistą i materialną pozwanego, a także skutki, jakie rozłożenie należności na raty będzie miało dla obu stron. Z zeznań pozwanego wynika, że przyczyną powstania zadłużenia nie była zła wola czy lekkomyślność pozwanego, lecz upadłość jego pracodawcy i niewypłacanie wynagrodzenia za pracę, a także nieregularne dochody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Podkreślić jednak należy, że pozwany spłaca konsekwentnie zadłużenie wobec powoda. W toku niniejszego postępowania w okresie od 30 listopada 2016r. do 13 lipca 2017r. powód wpłacił na rzecz powoda kwotę 8.500 zł. Powyższe daje należytą gwarancję, że pozwany będzie w dalszym ciągu kontynuował spłatę zadłużenia. Jednocześnie należy wskazać, że rozłożenie należności na 11 rat nie spowodowuje żadnej szkody dla powoda. Powód uzyska bowiem w ciągu roku całość należności. Ustalona przez Sąd wysokość raty jest niewiele niższa niż rata pożyczki. Nie ulega przy tym wątpliwości, że kwota zobowiązania jest nieznaczna wobec posiadanych przez powoda aktywów i w żadnym wypadku nie wpłynie na kondycję finansową powodowej spółdzielczej kasy oszczędnościowo – kredytowej. W przypadku prowadzenia postępowania egzekucyjnego nie wiadomo jak szybko powód wyegzekwowałby całość roszczenia z uwagi na wysokość dochodu pozwanego. Natomiast, konieczność jednorazowej spłaty całej należności mogłaby spowodować szkodę po stronie pozwanego, albowiem z jednej strony zostałby obciążony dodatkowo kosztami egzekucji, a z drugiej w dalszym ciągu naliczane byłyby odsetki za opóźnienie, co zwiększałoby rozmiar długu. Nadto, Sąd miał na uwadze postawę pozwanego w toku niniejszego postępowania. Pozwany nie kwestionował roszczenia powódki co do zasady, nie uciekał się do żadnych wybiegów prawnych, odraczających rozstrzygnięcie sprawy, lecz deklarował chęć polubownego załatwienia sprawy, o czym świadczy częściowa spłata zadłużenia.

Sąd orzekający miał na względzie pogląd prawny mający charakter zasady prawnej wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNC 1971, nr 4, poz. 61, że rozkładając z mocy art. 320 k.p.c. zasądzone świadczenia pieniężne na raty, sąd nie może – na podstawie tego przepisu – odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie; rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. W związku z tym Sąd zasądził odsetki umowne i ustawowe od zasądzonych kwot od dnia wymagalności do dnia wyrokowania.

Na mocy przepisów art. 203 § 1 i § 4 k.p.c. na mocy art. 355 § 1 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie co do żądania zapłaty ponad zasądzoną kwotę. W tym zakresie bowiem powód cofnął powództwo wraz ze zrzeczeniem się roszczenia. Jak natomiast stanowi art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Oceniając czynność procesową powoda w myśl przepisu art. 203 § 4 k.p.c. Sąd nie dopatrzył się okoliczności wskazujących na to, aby czynność ta była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzała do obejścia prawa.

Koszty procesu:

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego niniejsze postępowanie pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.091,89 zł, na którą składa się opłata sądowa od pozwu w wysokości 289 zł, opłata za czynności fachowego pełnomocnika – radcy prawnego w kwocie 4.800 zł oraz opłata manipulacyjna w kwocie 2,89 zł.