Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Marcin Garcia Fernandez

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Krygiołka

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2018 r. w Pile

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku SA w W.

przeciwko J. N., A. N. i M. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych J. N., A. N. i M. K. solidarnie na rzecz powoda (...) Banku SA w W.:

a)  642.902,53 (sześćset czterdzieści dwa tysiące dziewięćset dwa i 53/100) zł z odsetkami umownymi w wysokości średniego oprocentowania WIBOR dla trzymiesięcznych lokat na rynku międzybankowym z ostatnich 10 dni roboczych ostatniego miesiąca poprzedniego kwartału, powiększonego o 15 punktów procentowych, za okres od dnia 29 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że odsetki te w żadnym okresie nie mogą przekroczyć odsetek maksymalnych za opóźnienie,

b)  24.772,38 (dwadzieścia cztery tysiące siedemset siedemdziesiąt dwa i 38/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty,

c)  73.886,45 (siedemdziesiąt trzy tysiące osiemset osiemdziesiąt sześć i 45/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty,

d)  348 (trzysta czterdzieści osiem) zł;

II.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda 9.490,04 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Marcin Garcia Fernandez

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank SA z siedzibą w W. w pozwie wniesionym 30 sierpnia 2017 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanych J. N., A. N. i M. K. solidarnie kwot: 642.902,53 zł z odsetkami umownymi w wysokości obowiązującej u niego dla zadłużenia z tytułu niespłaconego w terminie kapitału, które na dzień wniesienia pozwu wynosi 14 %, od dnia 5 lutego 2016 r. do dnia zapłaty, 24.772,38 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, 73.886,45 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz 348 zł. Ponadto powód wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych w kwocie 9.274 zł. W uzasadnieniu wskazał, że 6 września 2012 r. zawarł z pozwanym J. N. umowę kredytową o nr (...), która została zabezpieczona umowami poręczenia cywilnego z A. N. i M. K.. Kredytobiorca nie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku spłaty. Pierwsza zaległość powstała 5 lutego 2016 r. W dniu 1 lipca 2016 r. wypowiedział umowę, stawiając całą należność w stan wymagalności. W dniu 29 czerwca 2017 r. wystawił wyciąg ze swoich ksiąg. Na dochodzone roszczenie składa się 642.902,53 zł z tytułu kapitału, 24.772,38 zł z tytułu odsetek umownych za okres korzystania z kapitału, 73.3886,45 zł odsetek za opóźnienie, 348 zł opłat i prowizji.

Nakazem zapłaty z 28 września 2017 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin -Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości (k. 7v). Pozwani zaskarżyli ten nakaz sprzeciwem, w którym wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu. Na poparcie swego stanowiska powołali zarzut przedawnienia roszczenia. W jego uzasadnieniu wskazali, że roszczenie powoda przedawnia się w ciągu 3 lat od dnia wymagalności, a nie wykazał on ani daty płatności ostatniej raty ani daty wypowiedzenia kredytu, ani nawet samego faktu wypowiedzenia. Podnieśli także, że powód nie wykazał swego roszczenia co do wysokości (k. 11 i 175).

Na skutek sprzeciwu postanowieniem z 30 października 2017 r. referendarz w Sądzie Rejonowym Lublin - Zachód w Lublinie przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Poznaniu według właściwości (k. 14v).

W piśmie z 1 lutego 2018 r. powód zmodyfikował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od pozwanych: 642.902,53 zł z odsetkami umownymi w wysokości średniego oprocentowania WIBOR dla trzymiesięcznych lokat na rynku międzybankowym z 10 ostatnich dni roboczych ostatniego miesiąca poprzedniego kwartału, powiększonego o 15 punktów procentowych od 29 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że odsetki te w żadnym okresie nie mogą przekroczyć wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, 24.772,38 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, 73.886,45 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz 348 zł. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów pełnomocnictwa oraz notarialnego uwierzytelnienia dokumentów (k. 24).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) Bank SA (nazywany dalej Bankiem) i pozwany J. N., działający jako przedsiębiorca, zawarli 6 września 2012 r. umowę kredytu obrotowego nr (...) (nazywaną dalej umową) na sfinansowanie bieżącej działalności gospodarczej. Na mocy umowy powód udzielił pozwanemu kredytu do wysokości 864.000 zł na okres od 6 września 2012 r. do 5 września 2022 r. (§ 1). W umowie zastrzeżono zmienne oprocentowanie kredytu, ustalane w oparciu o stawkę WIBOR 3M, powiększoną o marżę Banku w wysokości 4%. Uzgodniono też, że zmiany oprocentowania będą następowały kwartalnie w razie zmiany stawki WIBOR 3M, obliczanej jako średnia wartość stawek WIBOR 3M z ostatnich dziesięciu dni roboczych ostatniego miesiąca danego kwartału (§ 4). Pozwany zobowiązał się do spłaty kredytu w sposób i w terminach określonych w umowie (§ 5 umowy). Jako zabezpieczenie spłaty kredytu przewidziano między innymi poręczenie ze strony A. N. i M. K. (§ 6 pkt 6).

W umowie jej strony uzgodniły, że jej integralną częścią będą Ogólne warunki umów w zakresie kredytowania działalności gospodarczej w (...) Banku SA (nazywane dalej owu), które pozwany J. N. otrzymał (§ 9). Przewidywały one, że od niespłaconych w terminie rat kapitału Bank pobiera oprocentowanie według podwyższonej stopy procentowej, która ustalana jest na podstawie stawek WIBOR, LIBOR lub (...) dla okresów trzymiesięcznych, odpowiednio do waluty kredytu, z 10 ostatnich dni roboczych ostatniego miesiąca kwartału, powiększonych o 15 punktów procentowych i obowiązuje przez cały następny kwartał (§ 11 ust. 2 i 3 owu). W ogólnych warunkach ustalono także przesłanki i sposób wypowiedzenia umowy przez Bank. Między innymi przewidziano dla niego prawo wypowiedzenia umowy w całości lub w części, jeśli kredytobiorca nie wykonał obowiązków z niej wynikających, w szczególności nieterminowo reguluje zobowiązania z tytułu spłaty rat kapitału, odsetek i innych należności umownych (§ 13 owu). Ponadto w ogólnych warunkach zastrzeżono dla Banku prawo pobierania dodatkowych opłat i prowizji, zgodnie z obowiązującymi u niego stawkami (§ 7 owu).

Kwota kredytu została pozwanemu J. N. wypłacona, zgodnie z umową.

W dniu podpisania umowy kredytu doszło także do zawarcia przez powoda z pozwanymi A. N. i M. K. umów poręczenia. Pozwani podjęli się w nich wykonać zobowiązania pozwanego J. N. wynikające z umowy o kredyt obrotowy z 6 września 2012 r., nr (...), na wypadek gdyby on ich nie wykonał.

(dowód: umowa kredytu, k. 47-50, owu, k. 55-57, umowy poręczenia, k. 51-54)

Pozwany od pewnego momentu nie wywiązywał się z obowiązku spłaty wynikających z umowy należności. Zadłużenie narastało i na dzień 1 lipca 2016 r. wynosiło 31.679,90 zł z tytułu kapitału, 14.126,68 zł z tytułu odsetek umownych, 968,58 zł z tytułu odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie kapitału, 227 zł z tytułu opłat windykacyjnych. W związku z tym pismem z 1 lipca 2016 r. powód wypowiedział umowę z zachowaniem umownego, trzydziestodniowego terminu. Pismo zostało doręczone pozwanemu kredytobiorcy 22 lipca 2016 r. Pismami z tej samej daty o wypowiedzeniu umowy zostali zawiadomieni oboje poręczyciele.

(dowód: pisma powoda z 1.07.2016 r., k. 80-81, 84-85, 88-89, potwierdzenia odbioru, k. 70- 71, 74-75, 82-83)

Na dzień 29 czerwca 2017 r. zadłużenie pozwanych z tytułu umowy kredytu i umów poręczenia wyniosło: 642.902,53 zł niespłaconego kapitału, 24.772,38 zł odsetek umownych za korzystanie z kapitału za okres od 7 marca 2016 r. do 22 września 2016 r., 73.3886,45 zł odsetek za opóźnienie w spłacie kapitału za okres od 7 marca 2016 r. do 28 czerwca 2017 r. oraz 348 zł z tytułu kosztów i prowizji.

(dowód: wyciąg z ksiąg powoda, k. 25, szczegółowe zestawienie wpłat i rozliczenie odsetek, k. 117-135)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów prywatnych. Dokumenty te zostały złożone w odpisach poświadczonych za zgodność z oryginałami przez notariusza. W związku z tym wskazać należy, że notarialne poświadczenia zgodności kopii dokumentów z oryginałami korzystały z domniemania zgodności treści z prawdą (art. 2 § 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie w zw. z art. 244 k.p.c.), które nie zostało obalone. Pozwalało to przyjąć bez wątpliwości, że istnieją oryginały dokumentów, których odpisy znalazły się w aktach i przeprowadzić dowód z tych dokumentów. Sąd uznał za wiarygodne wszystkie dokumenty prywatne, na których się oparł w swoich ustaleniach. Nie budziły one wątpliwości co do swojej autentyczności i zgodności treści z prawdą. Jednocześnie nie były przez żadną ze stron pod żadnym względem podważane, więc także z tego punktu widzenia nie było podstaw do odmówienia im wiary.

Wyciąg z ksiąg powoda, oceniany jako zwykły dokument prywatny, Sąd uznał za dowód o wysokiej wiarygodności i mocy dowodowej w zakresie wysokości zadłużenia pozwanych na dzień jego wystawienia. Banki są szczególnymi podmiotami gospodarczymi, funkcjonującymi w oparciu o bardzo szczegółowe regulacje, także w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych i poddanymi restrykcyjnemu nadzorowi. W związku z tym, jakkolwiek nie można wykluczyć możliwości, że księgi rachunkowe jakiegoś banku są prowadzone nierzetelnie lub nieuczciwie, to jednak prawdopodobieństwo takiego stanu rzeczy jest minimalne. Dlatego z reguły wyciąg z ksiąg banku jest dokumentem prywatnym o dużej sile przekonywania (mocy dowodowej). Zaufanie do przedmiotowego wyciągu podnosiło także to, że jego zapisy były spójne z treścią umowy kredytu i innymi dokumentami.

Podkreślić też trzeba, że pozwani nie zgłosili żadnych konkretnych twierdzeń, które mogłyby podważyć treść przedmiotowego wyciągu z ksiąg powoda. Ograniczyli się jedynie do ogólnikowego zarzutu, że kwestionują roszczenie co do zasady, jak i co do wysokości. Natomiast nie zgłosili żadnych szczegółowych twierdzeń i dowodów na jego poparcie. W szczególności nie wykazali, że spłaty kredytu były wyższe od tych, które zostały uwzględnione przez powoda przy wystawianiu wyciągu ze swoich ksiąg. Tymczasem w tym zakresie to na nich spoczywał ciężar dowodu (art. 6 k.c.).

Zauważyć należy, że przyjęte fakty w znacznej części wynikały z twierdzeń powoda, które nie zostały zaprzeczone przez pozwanych, co pozwalało nawet przyjąć je bez dowodów w oparciu o art. 230 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Pozwani do większości twierdzeń powoda nie odnieśli się ani w sprzeciwie, ani w toku rozprawy. Jednocześnie wyniki rozprawy wskazywały na to, że są to fakty, o których pozwani musieli mieć wiedzę, więc mogli i powinni się o nich wypowiedzieć.

Sąd pominął dowód z przesłuchania stron, gdyż nie zachodziła wskazana w art. 299 k.p.c. przesłanka do jego przeprowadzenia w postaci braku wyjaśnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Poza tym, pomimo wezwania pozwani bez usprawiedliwienia nie stawili się na rozprawę, na której mogliby złożyć zeznania.

Sąd zważył, co następuje:

Powód dochodził roszczenia o zaspokojenie wierzytelności wynikającej z zawartej z pozwanym J. N. w dniu 6 września 2012 r. umowy kredytu obrotowego nr (...) oraz z umów poręczenia, zawartych tego samego dnia z pozostałymi pozwanymi. Na mocy umowy kredytu pozwany J. N. otrzymał określoną ilość środków pieniężnych i był zobowiązani do ich zwrotu w sposób i na warunkach w umowie ustalonych. Ponieważ z tego obowiązku się nie wywiązywał, powód wypowiedział mu umowę na mocy postanowień § 13 ogólnych warunków umów w zakresie kredytowania działalności gospodarczej w (...) Banku SA, wiążących strony na podstawie § 9 umowy kredytu. Po upływie okresu wypowiedzenia umowa uległa rozwiązaniu i całe zadłużenie stało się wymagalne a kredytobiorca i pozostali pozwani, jako poręczyciele, byli zobowiązani do jego niezwłocznego zwrotu. Zatem dochodzone przez powoda roszczenie kreowały powołane umowy kredytu i poręczenia.

Z dokonanych w sprawie ustaleń wynikało, że powodowi na podstawie zawartych z pozwanymi umów przysługiwało roszczenie w kwocie: 642.902,53 zł tytułem niespłaconego kapitału, 24.772,38 zł tytułem odsetek umownych za korzystanie z kapitału w okresie od 7 marca 2016 r. do 22 września 2016 r., 73.3886,45 zł tytułem odsetek za opóźnienie w spłacie kapitału za okres od 7 marca 2016 r. do 28 czerwca 2017 r. oraz 348 zł z tytułu kosztów i prowizji.

Powód domagał się odsetek umownych od należności głównej od 29 czerwca 2017 r. (za okres wcześniejszy zostały skapitalizowane i były dochodzone odrębnie). W tej części jego roszczenie było uzasadnione, gdyż znajdowało oparcie w § 11 ust. 2 i 3 ogólnych warunków umów w zakresie kredytowania działalności gospodarczej w (...) Banku SA.

Powód żądał odsetek ustawowych za opóźnienie także od odsetek (kapitałowych i od niespłaconych w terminie należności) narosłych w okresie przed wytoczeniem powództwa. Na mocy art. 482 k.c., od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie od chwili wytoczenia o nie powództwa. Zatem także w tym zakresie roszczenie powoda było uzasadnione.

Przeciwko żądaniu pozwu pozwani podnieśli zarzuty: przedawnienia oraz przedwczesności powództwa z powodu toczących się negocjacji ugodowych. Były one bezzasadne.

Odnosząc się do kwestii przedawnienia, w pierwszym rzędzie należy zauważyć, że pozwani, mimo nałożenia na nich odpowiedniego zobowiązania (k. 155, 158. 159), nie przedstawili faktów, na których opierają swój zarzut w tym zakresie. W konsekwencji, jako pozbawiony podstawy faktycznej, był on nieskuteczny. Niemniej Sąd ocenił go w oparciu o fakty przytoczone przez powoda.

Stosownie do art. 117 § 1 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Z kolei § 2 tego przepisu stanowi, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. W związku z tym należało rozważyć, jakiemu terminowi przedawnienia podlega dochodzone pozwem roszczenie o zwrot kredytu bankowego. Przepisy prawa nie przewidują żadnego szczególnego terminu przedawnienia roszczeń tego rodzaju, dlatego mają w tym zakresie zastosowanie ogólne terminy z art. 118 k.c. Stanowi on, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Roszczenie o zwrot kredytu było związane z prowadzeniem przez powoda, jako banku działalności gospodarczej typowej dla tego rodzaju podmiotów. Zatem podlegało ono trzyletniemu terminowi przedawnienia.

W tej sytuacji należało ustalić, kiedy termin ten rozpoczął bieg. Zgodnie z art. 120 § 1 k.c., bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Powód wypowiedział kredytobiorcy umowę pismem, które zostało doręczone 22 lipca 2016 r., zatem trzydziestodniowy termin wypowiedzenia upłynął 21 sierpnia 2016 r. W związku z tym roszczenie stało się wymagalne kolejnego dnia i wówczas rozpoczął bieg trzyletni termin przedawnienia. Został on przerwany 30 sierpnia 2017 r. przez wniesienie pozwu do sądu (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.). W związku z tym do przedawnienia roszczenia nie doszło.

Pozwani nie wykazali, aby toczyli z powodem jakieś negocjacje, a z pisma powoda z 27 marca 2018 r. wynika, że nic mu o tym nie wiadomo. Poza tym powód i tak nie miał obowiązku wstrzymać się z wytoczeniem powództwa do czasu zakończenia ewentualnych negocjacji.

Na podstawie art. 881 k.c. pozwany J. N. jako kredytobiorca i pozwani A. N. i M. K. jako poręczyciele odpowiadali wobec powoda solidarnie za dług z tytułu umowy kredytu.

Z tych przyczyn Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., obciążając z nimi w całości pozwanych jako przegrywających. Pozwani byli zobowiązani zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu w łącznej kwocie 9.490,04 zł, na którą składały się: opłata od pozwu – 9.274 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictw – 34 zł, koszty sporządzenia notarialnych odpisów dokumentów – 182,04 zł.

SSO Marcin Garcia Fernandez