Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Teresa Suchcicka (spr.)

Sędziowie: SA Barbara Orechwa-Zawadzka

SA Dorota Elżbieta Zarzecka

Protokolant: Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 lutego 2018 r. w B.

sprawy z odwołania W. G.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji wnioskodawcy W. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łomży III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 lipca 2017 r. sygn. akt III U 133/17

oddala apelację.

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Teresa Suchcicka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka

Sygn. akt III AUa 659/17

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z 15.03.2017 r., powołując się na przepisy ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 277 z późn. zm.), odmówił W. G. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, wskazując w uzasadnieniu, iż w wyniku badania przeprowadzonego przez komisję lekarską Kasy 13.03.2017 r. nie stwierdzono u odwołującego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

W. G. wniósł odwołanie od powyższej decyzji. Twierdził, że kwestionowana decyzja jest niezgodna ze stanem faktycznym jego zdrowia i nie jest prawdą, że jest całkowicie zdolny do samodzielnego wykonywania wszystkich swoich obowiązków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2017 r. Sąd Okręgowy w Łomży oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że W. G. urodził się (...) Ubezpieczeniu rolników podlegał z mocy ustawy w okresie od 10.05.1994 r. do 30.06.1999 r. oraz od 1.05.2006 r. do chwili obecnej. Decyzją organu rentowego z 5.05.1999 r. przyznano mu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Świadczenie to było kontynuowane do 30.04.2006 r. w wyniku kolejnych pozytywnych decyzji organu rentowego. W dniu 27.01.2017 r. W. G. złożył kolejny wniosek o przyznanie mu renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił W. G. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

W świetle tak ustalonych okoliczności Sąd odwołał się do przepisu art. 21 ust. 1, art. 21 ust. 2 pkt 5, art. 21 ust. 4 oraz art. 21 ust. 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (j.t. Dz.U.2016, poz. 277 z późn. zm.). Po czym wskazał, iż dla ustalenia czy odwołujący jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu wyżej wskazanych przepisów konieczna była wiedza specjalna. Dlatego też Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii oraz medycyny pracy. W wyniku przeprowadzonego 20.05.2017 r. specjalistycznego badania podmiotowo-przedmiotowego biegli sądowi rozpoznali u odwołującego: zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa L/S z przewlekłym zespołem bólowym kręgosłupa L/S, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa C z przewlekłym zespołem bólowym kręgosłupa C, chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych i biodrowych, zaburzenia gospodarki lipidowej, stan po operacji obu przepuklin pachwinowych oraz przebytą reakcję depresyjną. Biegli stwierdzili, iż schorzenia występujące u odwołującego i ich stopień zaawansowania obecnie nie powodują u niego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Żadna ze stron nie zgłosiła zarzutów do ww. opinii biegłych sądowych. Odwołujący nie podjął żadnych czynności procesowych w kierunku podważenia wniosków opinii. Nie kwestionował jej na piśmie, nie stawił się też na rozprawę poprzedzającą wydanie wyroku. Sąd Okręgowy podzielił wnioski i wywód opinii biegłych lekarzy sądowych, uznając, że opinię wydali lekarze właściwych specjalności. Biegli oparli się na wnikliwych badaniach odwołującego oraz analizie całokształtu dokumentacji lekarskiej, uwzględniając całokształt okoliczności związanych z jego stanem zdrowia. Opinia zawiera rzeczową, logiczną i wyczerpującą argumentację, a ostateczne konkluzje Sąd uznał za zrozumiałe i niebudzące wątpliwości. W ocenie Sądu pierwszej instancji, wywody biegłych nie prowadzą do wniosku, że W. G. jest zdolny do wykonywania wszystkich prac w gospodarstwie rolnym. Przeciwnie, rozpoznane schorzenia wskazują na istnienie ograniczeń w tym względzie. Ograniczenia te nie prowadzą jednak do całkowitej niezdolności do wykonywania jakichkolwiek prac w gospodarstwie rolnym, a tylko spełnienie tej przesłanki określonej w art. 21. ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników daje możliwość skutecznego ubiegania się o świadczenie rentowe.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł W. G.. Ubezpieczony zaskarżył wyrok w całości, zarzucając: błędne ustalenia faktyczne, mające wpływ na treść wyroku polegające na stwierdzeniu, że odwołujący jest zdolny do pracy, błędną ocenę sanatorium, niezdolność do samodzielnego wykonywania obowiązków w rolnictwie – gospodarstwie. Ponadto wskazał, iż nie zgadza się z opinią biegłych, która jest odmienna od opinii prowadzących go lekarzy oraz zakwestionował podważenie opinii innych orzeczników w latach wcześniejszych, uznających odwołującego za niezdolnego do pracy w gospodarstwie i przyznających mu świadczenie, tj. rentę od 1999 r. do 2006 r. Końcowo ubezpieczony stwierdził, że wraz z wiekiem następuje pogorszenie stanu zdrowia i pogłębienie niesprawności. Ubezpieczony wniósł o zmianę wyroku Sądu Okręgowego, ustalenie niezdolności do pracy i przyznanie mu renty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Właściwie zastosował również przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, uznając iż W. G. nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym w rozumieniu cytowanej ustawy.

Warunki przyznania prawa do renty rolniczej określa art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, który stanowi, iż renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki: 1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2; 2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym; 3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Stosownie zaś do treści art. 21 ust. 5 cytowanej ustawy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 6 ustawy), natomiast całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za okresową, jeżeli ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 7 cytowanej ustawy).

Celem ustalenia kluczowej dla rozstrzygnięcia kwestii, tj. czy odwołujący jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, Sąd pierwszej instancji dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu neurologii oraz medycyny pracy, a więc specjalności stosownych do stwierdzonych u odwołującego licznych schorzeń. Biegli sądowi, po rozpoznaniu u W. G. zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa L/S z przewlekłym zespołem bólowym kręgosłupa L/S, zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa C z przewlekłym zespołem bólowym kręgosłupa C, choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych i biodrowych, zaburzeń gospodarki lipidowej, stanu po operacji obu przepuklin pachwinowych oraz reakcji depresyjnej przebytej, uznali, że schorzenia i stopień ich zaawansowania obecnie nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. W uzasadnieniu opinii wskazali, iż aktualnym badaniem przedmiotowym nie stwierdzono cech istotnego uszkodzenia obwodowego układu nerwowego, przy czym biegli stwierdzili niewielkie ograniczenie ruchomości kręgosłupa L/S, p-p 30 cm. Objawy z odcinka L/S – zaznaczone objawy M.. Zdaniem biegłych, odwołujący wymaga nadal leczenia w Poradni Neurologicznej i Rehabilitacyjnej. Biegli podzielili stanowisko Komisji Lekarskiej KRUS z 13.03.2017 r. (k. 8-11 akt sprawy).

Treść apelacji wywiedzionej przez skarżącego pozwala na stwierdzenie, że W. G. nie zgadza się z oceną jego stanu zdrowia dokonaną przez Sąd Okręgowy na podstawie opinii biegłych lekarzy z zakresu neurologii i medycyny pracy. Jednakże Sąd Apelacyjny nie znajduje podstaw do negowania fachowości i rzetelności przedmiotowej opinii biegłych lekarzy sądowych, dlatego też należało uwzględnić konkluzje z niej płynące. Opinię należy ocenić jako logiczną oraz jasną. Została bowiem wydana po analizie dokumentacji lekarskiej i przeprowadzeniu badania podmiotowo-przedmiotowego ubezpieczonego. Badania zostały przeprowadzone rzetelnie, zaś wnioski opinii są jednoznaczne i kategoryczne. Opinię sporządzili specjaliści z dziedzin medycyny, odpowiadającym wiodącym schorzeniom występującym u odwołującego. W świetle powyższego stwierdzić należy, iż twierdzenia zawarte w uzasadnieniu apelacji stanowią w istocie polemikę ze stanowiskiem prezentowanym przez biegłych sądowych. Ocena niniejszej opinii dokonana przez Sąd pierwszej instancji nie budzi zastrzeżeń Sądu Apelacyjnego.

Uwadze Sądu drugiej instancji nie umknęła również okoliczność, iż odwołujący w trakcie postępowania przed Sądem Okręgowym nie kwestionował wniosków płynących z niniejszej opinii. Co więcej, mimo prawidłowego zawiadomienia odwołującego o terminie rozprawy pierwszoinstancyjnej, która odbyła się w dniu 27 lipca 2017 r. skarżący nie był na niej obecny. W konsekwencji nie doszło więc do podważenia wiarygodności i rzeczowości przedmiotowej opinii. Tym samym, wbrew twierdzeniom ubezpieczonego, w toku postępowania nie wykazano, że W. G. utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w swoim gospodarstwie rolnym, pomimo występowania u wnioskodawcy wymienionych wyżej, licznych schorzeń. Sąd podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 8 września 2016 r. (III AUa 507/15, Legalis nr 1509132) w świetle, którego niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza taki stan nasilenia dolegliwości chorobowych, który wyklucza podjęcie jakichkolwiek czynności związanych z pracą w gospodarstwie rolnym. Nawet jeśli gorszy stan zdrowotny powoduje ograniczenie zdolności do pracy, lecz nie czyni jej niemożliwą, to brak jest przesłanki do ustalenia prawa do renty rolniczej.

Ustosunkowując się do stanowiska odwołującego w kwestii przyznania mu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od 1999 r. do 2006 r. stwierdzić należy, iż pobieranie świadczenia rentowego w ubiegłych latach nie podważa ustaleń i wniosków wynikających z opinii biegłych opiniujących w niniejszej sprawie. Niewątpliwie stan zdrowia człowieka nie jest okolicznością stałą, niezmienną, zatem przyznane we wcześniejszym okresie uprawnienia rentowe, nie stanowią argumentu uzasadniającego stwierdzenie, iż całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonego występuje także obecnie. Niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza bowiem taki stan nasilenia dolegliwości chorobowych, który wyklucza podjęcie jakichkolwiek czynności związanych z pracą w gospodarstwie rolnym. Zasadnym jest odwołanie się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, w świetle którego dopiero całkowity stopień niezdolności do pracy wyznacza granicę w kwalifikacji rzeczywistej sprawności psychofizycznej ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym. Nie obejmuje natomiast sytuacji, gdy rolnik nie utracił w pełni możności wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, czyli gdy wystąpiła utrata sprawności do pracy w stopniu mniejszym niż całkowita. Zatem gorszy stan zdrowotny może wprawdzie powodować ograniczenie zdolności do pracy, lecz nie osiągać jeszcze całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2010 r., II UK 111/10, M.P.Pr. 2011 nr 4, s. 217-219 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2011 r., II UK 306/10). Oznacza to, iż nie każdy gorszy stan zdrowia i sprawności psychofizycznej rolnika uzasadnia prawo do renty. Poza sporem pozostaje okoliczność, iż ubezpieczony rzeczywiście cierpi na liczne schorzenia, utrudniające mu wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym, jednakże stopień nasilenia tych schorzeń nie uzasadnia przyznania W. G. prawa do żądanego świadczenia.

Zważając na powyższe, wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych. Sąd Okręgowy dokonał bowiem wszechstronnej i zgodnej z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, zaś skarżący nie zdołał wykazać wadliwości rozstrzygnięcia Sądu.

Końcowo Sąd Apelacyjny chce zaznaczyć, iż w przypadku pogorszenia się stanu zdrowia odwołującego po dacie wydania zaskarżonej decyzji, możliwe jest złożenie do organu rentowego nowego wniosku o przyznanie świadczenia rentowego.

Nie znajdując zatem podstaw do uwzględnienia apelacji, Sąd Apelacyjny oddalił ją na zasadzie art. 385 k.p.c.

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Teresa Suchcicka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka