Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 11-12-2017 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Katarzyna Porada-Łaska

Protokolant:sekretarz sądowy Sylwia Marek

po rozpoznaniu w dniu 11-12-2017 r. w Kaliszu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp.z.o.o. z siedzibą w W.

przeciwko B. G.

o zapłatę 1 132,54 zł

I.  zasądza od pozwanej B. G. na rzecz powoda (...) Sp.z.o.o. z siedzibą w W. kwotę 772,54 zł (siedemset siedemdziesiąt dwa złote 54/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25.10.2016 r. do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  rozdziela stosunkowo koszty procesu i z tego tytułu:

1. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 297,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania,

2.zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 97,00 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu przez adwokata J. W.,

3.przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adwokata J. W. prowadzącego kancelarię adwokacją w K. kwotę 263,00 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu,

IV. nie obciąża pozwanej kosztami procesu w pozostałym zakresie.

SSR Katarzyna Porada-Łaska

Sygn. akt I C 209/17

UZASADNIENIE

W dniu 25.10.2016 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wystąpił z powództwem przeciwko B. G. o zapłatę 1.132,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód stwierdził, że pozwany zawarł z powodem umowę pożyczki, a pozwany nie regulował należności z umowy w określonych terminach i w związku z tym powód wypowiedział mu umowę. Na kwotę dochodzonego roszczenia składa się:

- 600 zł należności głównej;

- 49,74 zł odsetek maksymalnych od kapitału za okres od 28.09.2015 r. do 24.10.2016 r.;

- 482,80 zł opłat, prowizji i czynności windykacyjnych.

W piśmie z 14.03.2017 r. powód sprecyzował, że na kwotę 482,80 zł składają się:

1) 168 zł prowizji;

2) 4,80 zł skapitalizowanych odsetek maksymalnych od kwoty prowizji;

3) 75 zł za 15 powiadomień SMSowych;

4) 150 zł za 15 upomnień @mailowych;

5) 60 zł za 4 upomnienia telefoniczne;

6) 25 zł za list z wezwaniem do zapłaty.

Postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z 12.01.2017 r., stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu elektronicznym i przekazano sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kaliszu.

Pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu podniesiono, iż powód nie wykazał swojego żądania. Pozwany zakwestionował prawdziwość przedłożonej umowy i pozostałych dokumentów.

Pełnomocnik pozwanego na rozprawie w dniu 30.08.2017 r. podniósł, że pozwany w chwili zawierania umowy był w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwany B. G. w dniu 28.08.2015 r., r. zawarł z powodem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę pożyczki na kwotę 600 zł za pośrednictwem Internetu, potwierdzając rejestrację poprzez przelew kwoty 1 zł. Integralną część umowy stanowiły jej Ogólne Warunki wraz z Regulaminem udzielania pożyczek oraz Tabelą Opłat i Prowizji. Pozwany miał dokonywać płatności wynikających z ustaleń umownych i z regulaminu powoda stanowiącego integralną część umowy. Odsetki za opóźnienie płatności zostały określone umownie w wysokości odsetek maksymalnych, odpowiadających czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym. W przypadku nie wywiązywania się przez pozwanego z umowy zostało przewidziane dla powoda umowne prawo odstąpienia i natychmiastowego żądania zapłaty wszystkich należnych kwot.

Ze względu na brak spłaty, powód wypowiedział umowę i wierzytelność została postawiona w stan wymagalności.

Kwoty opłat za wezwania do zapłaty i prowizje zostały określone w Tabeli Opłat i Prowizji.

(dowód: umowa ramowa oraz tabela opłat k. 18-23, regulamin świadczenia usług k. 2435, formularz informacyjny k. 39, przelew weryfikacyjny k. 40, potwierdzenie wykonania transakcji k. 41 i 43, przelew pożyczkowy k. 42, zestawienia k. 44-46, wezwanie k. 47-48)

Warunki umowy nie były przedmiotem indywidualnych negocjacji stron.

(dowód: zeznanie pozwanego k. 144-145)

Pozwany w piśmie z 3.04.2017 r. skierowanym do powoda oświadczył min., że zapłaci żądaną przez powoda kwotę w dniu 28.04.2017 r.; nadto zwrócono się „umorzenie” odsetek lub rozłożenie ich na raty.

Pozwany jest niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym. Orzeczenie w tym przedmiocie wydano w dniu 4.10.2016 r. za okres od 15-go roku życia do 31.10.2020 r.

(dowód: pismo z 3.04.2017 r. k. 104-105., orzeczenie z 4.10.2016 r. k. 70)

Pozwany cierpi na upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim – tak na dzień 28.08.2015 r. jak i na chwilę wydawania opinii. Istniejące zaburzenie w jego poziomie nasilenia w dniu 28.08.2015 r., nie zaburzały pozw3anemu zdolności do świadomego albo swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli.

(dowód: opinia biegłego sadowego z zakresu psychiatrii M. G. k. 118-122)

Pozwany w toku procesu uiścił na rzecz powoda z tytułu przedmiotowej umowy kwotę 50 zł.

(dowód: zeznanie pozwanego k. 144-145)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przytoczonych wyżej dowodów, których prawdziwość i wiarygodność nie budzi wątpliwości. W szczególności Sąd dał wiarę opinii biegłego sądowego, a zarzuty do niej skierowane przez pełnomocnika pozwanego, uznano za niezasadne, stanowiące jedynie polemikę z ustaleniami profesjonalisty. Samo niezadowolenie strony z ekspertyzy biegłego sądowego, nie stanowi podstawy do dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego specjalisty. Również samo przypuszczenie strony, że kolejna opinia będzie dla niej korzystna, nie uzasadnia przeprowadzenia nowej opinii (por. uzasadnienie wyroku Sąd Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 kwietnia 2015 r. w sprawie I ACa 119/15, LEX nr 1712675).

Wobec tego wniosek pełnomocnika pozwanego zawarty w piśmie z 3.11.2017 r. został oddalony na rozprawie w dniu 11.12.2017 r.

Pokreślenia wymaga także fakt, iż kontakt z pozwanym podczas rozprawy w dniu 11.12.2017 r. w żaden sposób nie był utrudniony, pozwany nie zaprzeczył zawarciu umowy pożyczki oraz otrzymaniu umówionej kwoty. Pozwana zeznał także, iż warunki umowy nie były przedmiotem indywidualnych negocjacji stron.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest częściowo zasadne i podlega uwzględnieniu do kwoty 772,54 zł, natomiast jest niezasadne i podlega oddaleniu w pozostałym zakresie (odnośnie kwoty 310 zł oraz 50 zł).

W myśl z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do tożsamości, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W przedmiotowej sprawie strony zawarły umowę pożyczki podlegającą ponadto regulacji art. 1 pkt 1, art. 2, art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, art. 5 pkt 13 ustawy z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1528 ze zm.).

Pozwany nie dotrzymał warunków tak określonej umowy, a powód wypowiedział umowę i jest uprawniony do żądania zwrotu kapitału wraz z odsetkami umownymi oraz należnymi opłatami i prowizjami, czego pozwany nie kwestionował. Należało więc zasądzić na rzecz powoda od pozwanego kwotę 772,54 zł.

Jednocześnie, nie można było zasadzić na rzecz powoda części roszczenia dochodzonego z tytułu opłat związanych z udzieleniem pożyczki, wymienionych w części wstępnej uzasadnienia w podpunktach 3) – 6), w łącznej wysokości 310 zł.

Zasadą jest, że strony stosunku zobowiązaniowego mogą ułożyć go wedle swojego uznania, byleby treść lub cel tego stosunku nie sprzeciwiały się jego właściwości, ustawie lub zasadom współżycia społecznego ( art. 353 ¹ k.c. ).

W przypadku umów zawieranych z konsumentem ustawodawca wprowadził jednak szereg dodatkowych regulacji gwarancyjnych, służących ochronie słabszej strony zobowiązania jaką niewątpliwie jest konsument. Wspomniane instrumenty prawne dotyczą m.in. kwestii związania konsumenta postanowieniami umowy, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, to jest takimi na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

I tak, w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym powyższe nie dotyczy postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Za sprzeczną z dobrymi obyczajami należy uznać klauzulę godzącą w równowagę kontraktową, natomiast „rażące naruszenie interesów konsumenta” polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym (tak SN w wyrokach: z 13 lipca 2005 r., I CK 832/2004, z 3 lutego 2006 r., I CK 297/2005 oraz z 13 października 2010 r., I CSK 694/2009; J. Gudowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Księga trzecia. Zobowiązania Lexis Nexis 2013). Co istotne, zgodność klauzuli umownej z dobrymi obyczajami jest przedmiotem badania nie tylko Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w trybie tzw. kontroli abstrakcyjnej, lecz może być także oceniana przez sąd w toczącym się między przedsiębiorcą a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określonego postanowienia zawartej umowy (kontrola konkretna, incydentalna).

W niniejszej sprawie bezsporny był fakt, że pozwany zawarł umowę pożyczki jako konsument ( art. 22 ¹ k.c. ). Postanowienia tej umowy nie były uzgodnione indywidualnie, a zatem podlegały ocenie przez pryzmat określonych w art. 385 ¹ § 1 k.c. przesłanek sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażącego naruszania interesów konsumenta. Dokonując w oparciu o powyższe kryteria kontroli postanowień umowy dotyczących opłat dodatkowych za wysyłanie monitów, wezwań do zapłaty, Sąd doszedł do wniosku, że klauzule te cechują się abuzywnością. Wymaga podkreślenia, że wysokość opłat z powyższych tytułów (podana w ustaleniach faktycznych) odbiega od średnich kosztów sporządzenia i nadania tego rodzaju korespondencji zwłaszcza, że zawodowy charakter działalności powoda implikuje prowadzenie postępowań dyscyplinująco - windykacyjnych wobec większej liczby dłużników, co dodatkowo wpływa na obniżenie kosztów, choćby przez powtarzalność wzorów pism, czy też oświadczeń w innej formie, kierowanych do zobowiązanych. Ponadto, także ustalenie przez powoda wysokości wspomnianych opłat z góry, bez zróżnicowania ich ze względu na zaistnienie rozmaitych stanów faktycznych wpływających na czasochłonność i koszty dochodzenia zaległych płatności, budzi uzasadnione wątpliwości w kontekście zgodności z dobrymi obyczajami. Fakt zawyżenia opłat oraz określenia ich wysokości z góry zdaje się wskazywać na to, że opłaty te stanowią dla powoda dodatkowy zysk, nieuzasadniony z perspektywy ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki.

Sąd w składzie niniejszym w pełni podziela pogląd wyrażany niejednokrotnie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, iż postanowienia umowne nakładające na konsumenta rażąco wysokie opłaty m.in. za wysyłanie wezwań, upomnień i czynności windykacyjne stanowią klauzule abuzywne, jako że są to postanowienia umowne przenosząca na konsumenta koszty i ryzyko prowadzenia przez powoda działalności gospodarczej (tak: wyroki z 6 sierpnia 2009 r. XVII Amc 624/09 oraz z 9 października 2006 r. XVII Amc 101/05; wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z 27.12.2016 r., sygn. II Ca 579/16, niepubl.). Jakkolwiek wpis powyższych klauzul do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone nie posiada obecnie waloru prawomocności rozszerzonej (zob. uchylony art. 479 ⁴³ k.p.c.), to jednak stanowi cenną wskazówkę odnośnie pożądanego kierunku interpretacji zastrzeżeń umownych przez sąd rozpoznający spór przedsiębiorcy z konsumentem.

W świetle powyższego należy wskazać, że zastrzeżenie przez powoda opisywanych opłat za powiadomienia, upomnienia i wezwania do zapłaty, naruszało dobre obyczaje, a na skutek zaburzenia równowagi świadczeń pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy rażąco naruszało interesy konsumenta. Konsekwentnie trzeba było uznać, że na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c., klauzule umowne przewidujące obowiązek zapłaty przez pozwanego opłat za wezwania do zapłaty, za powiadomienia i upomnienia za niedozwolone postanowienia umowne i jako takie nie wiązały pozwanego. Zatem na ich podstawie nie mogły powstać jakiekolwiek roszczenia powoda.

Dodatkowo podkreślić trzeba, iż powód nie udowodnił poniesienia kosztów sporządzenia i wysyłania wezwań do zapłaty, powiadomień i upomnień, a było to jego obowiązkiem po myśli art. 6 k.c. i art. 232 zd. 1 k.p.c.

Zatem dochodzoną kwotę pomniejszono o 310 zł (o czym była mowa powyżej) oraz o 50 zł uiszczone przez pozwanego w toku procesu.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. oraz 482 § 1 k.c. i zostały one zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu.

Należało więc orzec jak w pkt I i II.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia, także w zakresie nieuiszczonych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu. Uwzględniając, że powód wygrał w ok. 73 %, a pozwany – w ok. 27 %.

Powód poniósł wydatki w wysokości 30 zł opłaty od pozwu, 360 zł kosztów zastępstwa procesowego i 17 zł opłaty od pełnomocnictwa, łącznie 407 zł. Z kolei pozwany nie poniósł żadnych kosztów. Powodowi należy się więc od pozwanego 297 zł.

Przyznano od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adwokata J. W. prowadzącego Kancelarię Adwokacką w K. kwotę 263 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług, zaś w pozostałym zakresie tj. w 27 % koszty te winien ponieść powód (pkt III 2). Postanowiono nie obciążać pozwanego kosztami procesu w pozostałym zakresie z uwagi na jego trudną sytuację materialną.

Wobec tego orzeczono jak w pkt III i IV.

SSR Katarzyna Porada – Łaska