Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2018 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – (...) (...) Oddziału (...) w G.

przeciwko R. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 5 września 2017 r., sygn. akt I C 993/17,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 2 i 3 w ten sposób, że:

- w punkcie 2 zasądza od pozwanego na rzecz powoda, ponad kwotę zasądzoną w punkcie 1, dodatkowo kwotę 215,13 zł (dwieście piętnaście złotych trzynaście groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie,

- w punkcie 3 zasądzoną tam od pozwanego na rzecz powoda kwotę 36 zł tytułem kosztów postępowania podwyższa do kwoty 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych);

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Bożena Charukiewicz

Sygn. akt IX Ca 1177/17

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa- (...) (...) Oddział (...) w G. wniósł o zasądzenie od pozwanego R. G. kwoty 344,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24.01.2017 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że strony łączyła umowa o roboty budowlane, w ramach której pozwany jako wykonawca zobowiązał się do wykonania robót w zakresie naprawy i zmiany użytkowania budynku nr (...) z garażu na warsztat. Strony zawarły również odrębną umowę na zużycie wody z odprowadzaniem ścieków dla potrzeb budowy, zgodnie z którą, wedle twierdzeń powoda wykonawca realizujący zadanie będzie korzystał z dostaw wody z odprowadzaniem ścieków i rozliczy zużytą wodę w oparciu o wskazania zamontowanego licznika. Dochodzone pozwem roszczenie stanowi należność wynikającą z wystawionej pozwanemu faktury za dostawę wody oraz odprowadzanie ścieków. Strona pozwana nie uregulowała należności wynikającej z faktury i nie reagowała na wezwania do zapłaty.

Nakazem zapłaty z dnia 6 czerwca 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Nc 740/17 Sąd Rejonowy w Giżycku uwzględnił powództwo w całości.

Pozwany R. G. w sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty domagał się oddalenia powództwa w zakresie kwoty 215,14 zł, powołując się przy tym na zasady współżycia społecznego. Nie kwestionował swej odpowiedzialności wobec powoda co do zasady, nie zgodził się jednak z wysokością dochodzonego roszczenia. Na poparcie swoich twierdzeń wskazał, że umowa zawarta z powodem nie obejmowała odprowadzania ścieków na cele realizacji spornej inwestycji, i że to pozwany samodzielnie na własny koszt zapewnił pracownikom dostęp do toalet.

Wyrokiem z dnia 5 września 2017 r. Sąd Rejonowy w Szczytnie zasądził od pozwanego R. G. na rzecz powoda Skarbu Państwa - (...) (...) Oddziału (...) w G. kwotę 129,17zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24.01.2017r. do dnia zapłaty. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 36 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 7 kwietnia 2016 r. powód Skarb Państwa- (...) (...) Oddział (...) w G. zawarł z R. G. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą PPUH (...) w K., jako wykonawcą umowę o roboty budowlane nr (...), związane z wykonaniem robót w zakresie naprawy i zmiany użytkowania budynku nr (...) z garażu w warsztat. Zgodnie z § 3 pkt. 4 w/w umowy pozwany zobowiązał się do zawarcia odrębnej umowy z powodem na zużycie wody z odprowadzaniem ścieków na potrzeby budowy.

W dniu 18.04.2016 r. sporządzono protokół przekazania pozwanemu placu budowy. Wykonawca (pozwany) w dniu 23.05.2016 r. zamontował urządzenia pomiarowe, tj. wodomierz wody zimnej nr (...).

W dniu 1 czerwca 2016 r. powód zawarł z pozwanym umowę nr (...) dotyczącą dostawy wody i odprowadzania ścieków na cele realizacji zadania określonego umową nr (...). Zgodnie z umową odbiorca zlecił w swoim imieniu dostawcy dostawę wodę i odprowadzanie ścieków na potrzeby zadania wynikającego z łączącej strony umowy (§ 1 umowy). Umowa przewidywała, że rozliczenie zużycia wody i odprowadzonych ścieków dokonane będzie na podstawie odczytów wskazań wodomierza nr (...), wykazanych na fakturze wystawionej powodowi przez Zakład (...) Spółka z o.o. w B. (§ 3 ust. 1). Według § 4 umowy, odbiorca miał przekazać dostawcy na podstawie faktury VAT, wystawionej powodowi, należności za dostarczoną wodę i odprowadzone ścieki w terminie 10 dni od jej podpisania.

Prace budowlane, wynikające z umów zostały wykonane, zaś zużycie wody rozliczono na podstawie zamontowanego licznika nr (...). W związku z realizacją umowy nr (...) powód wystawił pozwanemu w dniu 3 stycznia 2017 r. fakturę VAT na łączną kwotę 344,30 zł, której termin płatności upłynął w dniu 17.01.2017 r. Na kwotę wynikającą z faktury składa się kwota 129,17 zł tytułem dostawy wody na cele realizacji zadania określonego umową nr (...) oraz kwota 215,14 zł za odprowadzenie ścieków na cele realizacji zadania określonego umową nr (...). Pozwany nie uiścił należności, wynikającej z w/w faktury.

Pracownicy pozwanego realizując umowę o roboty budowlane wykorzystywali wodę znajdującą się na placu budowy, m.in. do studzenia elementów spawanych przy wykonywaniu prac spawalniczych, rozrobienia kleju czy zaparzenia kawy. Woda pobrana z budynku nie trafiała do kanalizacji. Brak było na placu budowy możliwości skorzystania z sanitariatów. Pozwany zapewnił pracownikom we własnym zakresie i na własny koszt korzystanie z urządzeń sanitarnych typu TOY TOY.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo było zasadne w części, tj. co do kwoty 129,17 zł stanowiącej należność za pobraną wodę. Odnośnie do kwoty 215,14 zł (należność za odprowadzenie ścieków) roszczenie nie było zasadne, gdyż woda pobierana przez pozwanego nie była odprowadzana do ścieków. W tym zakresie roszczenie powoda stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. Dodatkowo powód nie udowodnił by pozwany odprowadzał ścieki do kanalizacji, a wiarygodne zeznania świadków wskazywały, iż były one wylewane na podwórko. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. obciążając pozwanego nimi tylko częściowo.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją powód, co do punktu do punktu 2 i 3 zarzucając wyrokowi naruszenie:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów i nienależytą ocenę i rozważenie materiału dowodowego, co doprowadziło zdaniem apelującego do poczynienia przez Sąd dowolnych ustaleń faktycznych, polegających na przyjęciu, wbrew postanowieniom łączącej strony umowy, że pozwany jest zobowiązany do poniesienia kosztów jedynie zużytej wody, nie jest natomiast zobowiązany do poniesienia kosztów odprowadzania ścieków w ilości równej ilości zużytej wody,

2.art. 353 k.c. przez orzeczenie w sposób sprzeczny z postanowieniami umowy łączącej strony, wbrew zasadom swobody umów,

3.art. 27 ust 4, 5 i 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków poprzez uwzględnienie przy rozliczeniu ilości odprowadzonych ścieków ilości wody bezpośrednio zużytej, pomimo braku zainstalowania dodatkowego wodomierza zalegalizowanego przez przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne do zmierzenia ilości wody bezpowrotnie zużytej.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku co do punktu 2, a w konsekwencji zmianę punktu 1 przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda łącznie koty 344,30 zł wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dna 14 stycznia 2017r. do dnia zapłaty oraz o zmianę zaskarżonego wyroku co do punktu 3 przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obydwie instancje, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji wskazując w uzasadnieniu na trafność orzeczenia Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w przeważającej części zasadna.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół zasadności żądania powoda zapłaty przez pozwanego pozostałej kwoty 215,14 zł tytułem należności za odprowadzenie ścieków.

Źródłem zobowiązania pozwanego do zapłaty należności związanych z dostawą wody i odprowadzeniem ścieków była zawarta między stronami umowa z dnia 1 czerwca 2016 r. zgodnie, z którą pozwany zlecił w swoim imieniu powodowi dostawę wodę i odprowadzanie ścieków na potrzeby zadania wynikającego z łączącej strony umowy o roboty budowalne, a rozliczenie zużycia wody i odprowadzonych ścieków dokonane miało być na podstawie odczytów wskazań wodomierza według cen netto 1m ³ wody i ścieków, wykazanych na fakturze wystawionej powodowi przez Zakład (...). Pozwany zobowiązał się do przekazania powodowi należności za dostarczoną wodę i odprowadzone ścieki w terminie 10 dni od podpisania faktury wystawionej przez Zakład (...).

Tak określona między stronami podstawa zobowiązania nie uzależniała naliczania opłat od sposobu odprowadzania ścieków przez pozwanego. Z umowy nie wynika w szczególności by pozwany nie był zobowiązany do zapłaty za odprowadzenie ścieków jeśli nie byłyby one odprowadzone do przewodów kanalizacyjnych. Jedynym wskaźnikiem rozliczenia miała być łączna ilość m ³ wody i ścieków według wskazań wodomierza.

Dodatkowo wskazane przez powoda w fakturze opłaty miały być ściśle powiązane z opłatami naliczanymi przez Zakład (...), skoro miały być one naliczone dopiero po otrzymaniu przez powoda faktury od tej jednostki. W konsekwencji należało przyjąć, że system naliczania opłat między stronami będzie tożsamy ze sposobem naliczania opłat stosowanym wobec powoda przez Zakład (...).

Sposób naliczania tych opłat (dotyczących rozliczeń między powodem a Zakładem (...)) regulowany jest w ustawie z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 139). Z art. 4 pkt 8 ustawy wynika, że ściekami są między innymi wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze wprowadzane do wód lub do ziemi. Natomiast w rozliczeniach ilości odprowadzonych ścieków ilość bezpowrotnie zużytej wody uwzględnia się wyłącznie w przypadkach, gdy wielkość jej zużycia na ten cel ustalona jest na podstawie dodatkowego wodomierza zainstalowanego na koszt odbiorcy usług (art. 27 ust. 6 ustawy).

Z normy wynikającej z powyższych przepisów wynika, że odprowadzenie ścieków poza system kanalizacyjny nie jest uwzględniane w rozliczeniach za odprowadzone ścieki tylko w przypadku, gdy woda pobrana na cele bytowe lub gospodarcze jest ustalona na podstawie dodatkowego wodomierza, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie. Zarówno umowa łącząca strony oraz pozostały materiał dowodowy zebrany w sprawie nie wskazują by taki dodatkowy wodomierz miał być lub został zainstalowany i by w oparciu o tego rodzaju system strony miały rozliczać się. Brak jest również dowodów na to by taki system rozliczeń obowiązywał między powodem a Zakładem (...).

Reasumując zarówno postanowienia umowy łączącej strony oraz pośrednio wskazania ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków nie dają podstaw do uchylenia się pozwanego od płatności za odprowadzenie ścieków.

W konsekwencji pozwany zobowiązany jest do zapłaty również kwoty 215,14 zł tytułem należności za odprowadzenie ścieków.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie było podstaw do przyjęcia, że żądanie zapłaty z tytułu należności za odprowadzenie ścieków stanowiło ze strony powoda nadużycie prawa.

Przede wszystkim podstawa taka oddalenia powództwa mogłaby mieć zastosowanie tylko w sytuacji, gdy znajdowało ono podstawę prawą i faktyczną, a jedynie z uwagi na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego podlegałoby oddaleniu. Tymczasem Sąd Rejonowy uznał, że brak jest podstaw faktycznych do żądania zapłaty od pozwanego należności za ścieki, gdyż powód nie udowodnił swego roszczenia. Taka sytuacja czyni bezprzedmiotowym powoływanie art. 5 k.c. jako podstawy oddalenia powództwa. Niezależnie jednak od powyższego należy wskazać, że art. 5 k.c., który stanowi, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego, może być stosowany tylko wyjątkowo, w okolicznościach rażących i nieakceptowalnych (wyrok Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2014 r., III CSK 178/13).

Takie okoliczności w niniejszej sprawie z pewnością nie występują. Ani bowiem charakter roszczenia, jego wysokość ani sytuacja pozwanego nie dają podstaw do przyjęcia, że żądanie zapłaty skierowane do pozwanego stanowi nadużycie prawa przez powoda.

Apelacja natomiast podlegała oddaleniu w zakresie żądania części odsetek. W pozwie powód żądał odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 24 stycznia 2017 r., natomiast we wnioskach apelacji żądanie to zostało rozszerzone na okres od 14 stycznia 2017 r., co nie znajdowało uzasadnienia w wyznaczonym pozwanemu terminie wymagalności zapłaty świadczenia. Ponadto rozszerzenie powództwa w postępowaniu apelacyjnym jest niedopuszczalne. W konsekwencji w tej części apelacja podlegała oddaleniu.

Zmiana rozstrzygnięcia co do roszczenia głównego powodowała zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartego w punkcie III wyroku, które zostały podwyższone do kwoty 90 zł, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na postawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i § 2 pkt 1 i § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ). Pozwany jest stroną przegrywającą sprawę w znacznej części w postępowaniu apelacyjnym i dlatego powinien ponieść koszty procesu, które stanowiła opłata za czynności radcy prawnego przed Sądem II instancji w wysokości 120 zł poniesione przez powoda.

Bożena Charukiewicz