Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Wręczycka

: SSO Grzegorz Karaś (spr.)

SSO Jolanta Bojko

Protokolant: Wojciech Langer

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2018 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Towarzystwu (...) S. A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej

z dnia 13 lipca 2017 r.

sygn. akt I C 422/17

I.  uchyla zaskarżony wyrok co do kwoty 211,40 zł (dwieście jedenaście złotych i czterdzieści gorszy) umarzając postępowanie w tym zakresie; a nadto zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  w punkcie I zasądzona w nim kwotę obniża do 342,10 zł (trzysta czterdzieści dwa złote i dziesięć gorszy), nie zmieniając pozostałych postanowień tego punktu;

b.  punkcie III zasądza od powódki na rzecz pozywanego 507 zł zwrotu kosztów procesu;

c.  punkcie IV nakazuje stronom aby uiściły na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej tytułem brakujących wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa następujące kwoty: powódka – 27,36 zł, zaś pozwany – 10,64 zł;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego 366 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Grzegorz Karaś SSO Katarzyna Wręczycka SSO Jolanta Bojko

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 lipca 2017r. Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 1.894,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 października 2015r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.317 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz obciążył pozwanego brakującymi kosztami sądowymi w kwocie 38 zł.

Roszczenie powódki obejmowało zapłatę za wynajem pojazdu zastępczego oraz koszty jego podstawienia objęte dokumentem finansowym wystawionym przez powódkę o nr (...)

Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie pozwu w zakresie kwoty 1.894,20 zł stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z dokumentu finansowego nr (...) (mylnie określonego przez Sąd Rejonowy fakturą VAT) a zrefundowanymi przez stronę pozwaną w części kosztami najmu pojazdu zastępczego (tj. 2.337 zł - 442,80 zł = 1.894,20 zł), w pozostałej części, zważywszy na to, że powódka domagała się zasądzenia kwoty 1.984,20 zł Sąd powództwo oddalił.

Apelację od wyroku złożył pozwany.

Zaskarżył wyrokowi w pkt I, III, IV w całości, zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, iż pozwana nie wykazała, że poinformowała poszkodowanego o stosowanej stawce najmu pojazdu w ofercie przedstawionej przez powoda, podczas gdy poszkodowany przyznał, iż otrzymywał e-maile od strony pozwanej, w treści pisma z dnia 10.07.2015r. znajduje się informacja o ofercie najmu pojazdu zastępczego, strona pozwana dołączyła do odpowiedzi na pozew dokument dołączony do pisma z dnia 10.07.2015r.,

2)  naruszenie przepisów postępowania, a to przepisu art. 233 § 1 k.c. poprzez błędną i sprzeczną z logicznym rozumowaniem ocenę i interpretację dowodu w postaci pisma z dnia 10.07.2015r., prowadzącą do uznania, że z treści pisma nie wynikało, że poszkodowany może korzystać z pojazdu zastępczego w okresie naprawy pojazdu uszkodzonego, podczas gdy w piśmie wprost wskazane jest, że strona pozwana jest gotowa zaoferować pojazd zastępczy gdy konieczny jest najem pojazdu zastępczego,

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to przepisu art. 361 § k.c. w zw. z art. 362 k.c. w zw. z art. 354 k.c. poprzez uznanie, że:

a)  zasadny byt najem pojazdu zastępczego w okresie przestoju spowodowanego oczekiwaniem na części zamienne, ponieważ wpisuje się to w zasadę pełnego odszkodowania, podczas gdy powszechnym jest stanowisko, iż najem pojazdu zastępczego powinien być celowy i ekonomicznie uzasadniony, a wobec faktu, iż pojazd poszkodowanego nie był niezdolny do bezpiecznego i zgodnego z przepisami poruszania się po drogach publicznych, najem pojazdu zastępczego w czasie przestoju w naprawie jest nieuzasadniony,

b)  zasadnym było zasądzenie na rzecz powódki kosztów podstawienia i odbioru pojazdu, pomimo tego, że poszkodowany nie zgodził się na taką odpłatna usługę, ponieważ było to dla niego wygodne, podczas gdy brak zawarcia umowy w zakresie tej usługi wyłączył możliwość obciążenia poszkodowanego kosztami podstawienia i odbioru pojazdu,

c)  nieuzasadnionym byłoby obciążanie poszkodowanego obowiązkiem zapłaty kaucji przy wynajmie pojazdu zastępczego, podczas gdy najem pojazdu zastępczego powinien być ekonomicznie uzasadniony i obciążanie ubezpieczyciela zwielokrotnionym odszkodowaniem spowodowanym zdecydowanie wyższą stawką dobową najmu pojazdu zastępczego bez kaucji nie znajduje uzasadnienia w świetle zasad ekonomicznej likwidacji szkody i współżycia społecznego,

4)  naruszenie przepisu art. 361 k.c. w zw. art. 822 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 211,40 zł wraz z odsetkami, uznanej przez stronę pozwaną w odpowiedzi na pozew i wypłaconą przed wydaniem wyroku, co w istocie doprowadziło do zasądzenia spełnionego świadczenia.

Na zasadzie art. 368 § 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 381 k.p.c., wniósł o przeprowadzenie dowodu z potwierdzenia bankowego na okoliczność treści, zrealizowania roszczenia powódki, daty zrealizowania roszczenia powódki.

W związku z zarzutami pozwany wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania za obie instancje, według norm przepisanych.

Odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego

Sąd Okręgowy zmienił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy w następującym zakresie:

Powódka J. S. wystawiła dokument finansowy o numerze nr (...), nie będący fakturą VAT, na kwotę 2.337 zł brutto, na którą to kwotę składały się: podstawienie auta 61,50 zł brutto, wynajem samochodu za 9 dni 2.214 zł brutto (po 246 zł brutto za dzień) i odbiór auta od klienta 61,50 zł brutto.

- Dowód: dokument finansowy (...) (k. 19)

Powódka zawarła z poszkodowanym kontrakt wynajmu auta, w którym określono cenę za wynajem auta w cenie 200 zł = 23 % VAT, a w którym nie zawarto ani obowiązku poniesienia ani wysokości kosztów podstawienia i odbioru samochodu przez wynajmującego.

- Dowód: kontrakt wynajmu auta (k. 17).

Strona pozwana oferowała poszkodowanemu możliwość zorganizowania pojazdu zastępczego - w przypadku pojazdu klasy A - za kwotę 110,70 zł brutto. Cennik stawek dziennego najmu pojazdu w przypadku wynajmu pojazdu za pośrednictwem pozwanego A. przewiduje średnią stawkę 110,70 zł brutto za najem pojazdu klasy A.

- Dowód: pismo pozwanego z 13.10.2015 r. (k. 20), cennik wynajmu pojazdów (k. 60)

Z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego pozwany wypłacił powódce łącznie kwotę 664,20 zł stanowiącej równowartość wynajmu pojazdu zastępczego za 6 dni po cenie 110,70 zł brutto (6 x 110,70 zł = 664,20 zł)

- okoliczność bezsporna

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wobec cofnięcia pozwu przez powoda ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 211,40 zł Sąd na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c. i 203 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy uchylił wyrok w zakresie objętym cofnięciem i umorzył postępowanie w tym zakresie.

Apelacja pozwanego była w przeważającej części uzasadniona.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych wskazać należy co następuje:

W ocenie Sądu Okręgowego słusznym okazał się pierwszy zarzut apelacyjny dotyczący wysokości żądanej przez powódkę stawki dziennej za wynajem pojazdu zastępczego.

Zasadnym był zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie przez Sad Rejonowy, że pozwany nie wykazał, aby poinformował poszkodowanego o stosowanej stawce najmu pojazdu i ofercie przedstawionej przez powoda i konsekwencji zastosowania przez Sąd Rejonowy stawki wskazanej w dokumencie finansowym (...).

Analiza akt sprawy w tym w szczególności treść dołączonego do pozwu pisma pozwanego z dnia 10.07.2015 r. oraz zeznania poszkodowanego (w których przyznał, że otrzymywał e-maile od strony pozwanej) wynika, że pozwany oferował poszkodowanemu możliwość najmu pojazdu zastępczego po stawkach przewidywanych dla pojazdu odpowiadającego kategorii pojazdu uszkodzonego (segment A) wynoszących 90 zł netto tj. 110,70 zł brutto. Z oferty pozwanego poszkodowany jednak nie skorzystał wybierając ponad dwukrotnie droższą ofertę powódki.

W ocenie Sądu Okręgowego wydatkiem niezbędnym i celowym jest wydatek poniesiony na korzystanie z innego pojazdu w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swojego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono, wydatek ten musi być jednak ekonomicznie uzasadniony. Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym (ceny rynkowe za tego typu usługi) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego. Biorąc to pod uwagę stwierdzić należy, że zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodowego określoną w art. 6 k.c. to na powódce ciążył obowiązek wykazania wysokości szkody (adekwatnej ceny wynajmu) a co za tym idzie także adekwatności kosztów wynajmu pojazdu zastępczego na czas remontu pojazdu uszkodzonego. Powódka w ocenie sądu nie sprostała temu wymaganiu przestawiając jedynie dwie zbliżone do żądania pozwu oferty. Powódka nie wykazała natomiast jak została przez nią skalkulowana cena wynajmu i dlaczego cena ta była taka a nie inna. Powódka nie wykazała także by cena ta odpowiadała normalnym cenom oferowanym na rynku lokalnym. Pozwany natomiast przedstawił szereg ofert rynkowych wynajmu pojazdu zbliżonego do uszkodzonego tym samym skutecznie zaprzeczając twierdzeniom powódki o adekwatności tych kosztów.

W ocenie Sądu Okręgowego wybór opcji droższej od oferowanej przez ubezpieczyciela stoi w sprzeczności z nałożonym na poszkodowanego obowiązkiem, minimalizacji szkody, wynikającym z art. 826 § 1 KC. Zgodnie z treścią art. 362 KC i art. 826 § 1 KC biorąc pod uwagę zwiększenie, zamiast minimalizacji, przez poszkodowanego rozmiaru szkody, nieuzasadnione jest obejmowanie odpowiedzialnością sprawcy wypadku, a tym samym zakładu ubezpieczeń, kosztami przekraczającymi te, które byłyby poniesione gdyby poszkodowany skorzystał z uzasadnionej ekonomicznie i oferowanej mu przez ubezpieczyciela pomocy i wynajęciu pojazdu zastępczego. Poszkodowany mógł oczywiście skorzystać z innych niż przedstawione przez ubezpieczyciela ofert wynajmu samochodu, jednak w takim wypadku ubezpieczyciel odpowiada jedynie w granicach normalnego związku przyczynowego, a w takim związku mieszczą się koszty określone zgodnie z dyspozycją art. 826 § 1 KC. Kosztami takimi są zaś stawki w granicach oferowanego przez ubezpieczyciela wynajmu pojazdu. Koszty przekraczające adekwatny związek przyczynowy poszkodowany musi ponieść we własnym zakresie jako koszty przekraczające rozmiar szkody.

W tym kontekście podkreślenia wymaga także, że poszkodowany nigdy faktycznie nie poniósł kosztów ujętych w dokumencie finansowym. Powódka podstawiła samochód poszkodowanemu i załatwiała resztę formalności w tym i wystawiła dokument księgowy de facto na samą siebie, bowiem w tym samym dniu kiedy zawarła umowę cesji z poszkodowanym wystawiła dokument finansowy wiedząc, że pozwany nie zapłaci jej żadnej kwot, a powódka zwróci się z roszczeniem bezpośrednio do ubezpieczyciela. Ponieważ powódka nie wiedziała, czy ubezpieczyciel uzna koszt w całości to prawdopodobnie nie wystawiła faktury za wynajem lecz inny dokument finansowy nie będący fakturą.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy uznał, że w zakresie kosztów wynajmu samochodu zastępczego pozostających w adekwatnym związku przyczynowym z poniesioną szkodą jest koszt wynajmu samochodu zaoferowany poszkodowanemu przez pozwanego, z której to oferty poszkodowany mimo takiej możliwości nie skorzystał. Zatem jako adekwatną stawkę za każdy dzień wynajmu pojazdu Sąd Okręgowy przyjął kwotę 110,70 zł brutto za dzień wynajmu.

Drugi zarzut dotyczący długości wynajmu pojazdu zastępczego był w ocenie Sądu Okręgowego nieuzasadniony. Odnosząc się do tego zarzutu stwierdzić należy, że w tym zakresie zasadnie Sąd Rejonowy uznał, że pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę związaną z najmem pojazdu zastępczego w okresie 9 dni, liczonych od 27.07.2015 r. do 4.08. 2015 r., tj. od dnia odstawienia przez poszkodowanego uszkodzonego pojazdu do zakładu naprawczego do dnia naprawy i wydania tego pojazdu. Wskazany okres pozostaje bowiem w związku przyczynowym pomiędzy niemożnością korzystania z uszkodzonego pojazdu, a odpłatnym korzystaniem z wynajętego pojazdu. Trudno stwierdzić, by poszkodowany przyczynił się do tego, że przez 2 dni gdy warsztat oczekiwał na niezbędne części uszkodzony samochód nie był naprawiany. Zasadne jest stanowisko Sądu Rejonowego, że w przypadkach, gdy naprawa pojazdu jest technologicznie uzasadniona, to czynsz najmu pojazdu zastępczego obejmuje okres rzeczywistej naprawy pojazdu uszkodzonego, przy uwzględnieniu normalnego toku naprawy i nie ogranicza się do okresu „technologicznie uzasadnionej naprawy” wynikającej z kalkulacji sporządzonej w systemie stanowiącym rozliczenie szkody. W konsekwencji uznać należało, że Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął za celowy uzasadniony rzeczywisty czas trwania naprawy tj. okres 9 dni w którym samochód poszkodowanego pozostawał w warsztacie w celu jego naprawy.

Trzeci zarzut dotyczył wysokości kwoty zapłaconej przez pozwanego o którą powinna zostać pomniejszona. Zarzut ten w ocenie Sądu Okręgowego był uzasadniony. Wyliczając odszkodowanie Sąd Rejonowy przyjął, że w toku postępowania likwidacyjnego i w toku postępowania sądowego pozwany wypłacił powódce kwotę 442,80 zł. z tytułu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Sąd Rejonowy od ustalonej kwoty odszkodowania odjął tę kwotę nie uwzględniając uznanej w odpowiedzi na pozew i wypłaconej przez pozwanego w toku procesu dodatkowej kwoty 211,40 zł. Zatem łączna kwota o którą powinno zostać pomniejszone należne odszkodowanie wynosiła łącznie 654,20 zł. W toku postępowania apelacyjnego powódka cofnęła powództwo w tym zakresie, skutkiem czego Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok w tej części i postpowanie umorzył.

Czwarty zarzut dotyczył kosztów podstawienia o odebrania pojazdu. W ocenie Sądu Okręgowego zarzut ten okazał się słuszny. Pozwany zarzucił naruszenie art. 361 § 2 KC polegające na zasądzeniu jako części składowej odszkodowania kosztów podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego i przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że koszty te wchodzą do zakresu zaistniałej szkody. W ocenie Sądu Okręgowego uznać należy, że co do zasady koszty podstawienia i odbioru samochodu mogą wchodzić w zakres powstałej szkody, ale jedynie w sytuacji gdy były one przedmiotem umowy wynajmu. Wysokość tych kosztów musi jednak pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym z zaistniałym zdarzeniem powodującym szkodę. W niniejszej sprawie okoliczności te nie zostały spełnione. Należy zgodzić się z wywodami zawartymi apelacji, że dokumenty przedłożone przez powódkę a w szczególności „kontrakt wynajmu auta” (k. 17) nie przewidywał jakichkolwiek dodatkowych kosztów podstawienia czy też odebrania samochodu zastępczego. Z tej perspektywy zasądzenie tych kosztów było w sposób oczywisty bezzasadne, tym bardziej, że poszkodowany kosztów tych w ogóle nie poniósł. Umieszczenie na dokumencie finansowym kosztów podstawienia i odbioru samochodu w kwotach po 61,60 zł nie znajdowało podstaw w umowie stron i nie mogło stanowić elementu składowego szkody. Przypomnieć należy, że to powódka sama wystawiła dokument finansowy i to w sytuacji braku zapłaty za te czynności.

Z tych też względów odszkodowanie nie powinno obejmować kosztów podstawienia i odbioru samochodu przez powódkę.

Reasumując należne powódce jako następcy prawnemu poszkodowanego odszkodowanie powinno wynosić jedynie koszty wynajmu pojazdu zastępczego za 9 dni przy przyjęciu stawki dzienne 110,70 zł (bez kosztów podstawienia i odbioru), co daje łącznie kwotę 996,30 zł. Należne odszkodowanie powinno zostać pomniejszone o kwotę wypłaconego z tego tytułu odszkodowania w łącznej kwocie 654,20 zł. Mając powyższe na względzie należne powódce odszkodowanie wynosi 342,10 zł.

Jak z powyższego wynika apelacja wywiedziona przez stronę pozwaną w zakresie objętym zaskarżeniem była częściowo uzasadniona. Sąd Rejonowy dopuścił się zarzucanego w apelacji naruszenia przepisów prawa materialnego bowiem zasądzone koszty wynajmu pojazdu zastępczego w zakresie objętym apelacją były nieuzasadnione i nie pozostawały w adekwatnym związku przyczynowym z zaistniałą szkodą.

Konsekwencją zmiany wyroku była także zmiana orzeczenia o kosztach procesu zawartego w punkcie III. zaskarżonego wyroku. Zmiana wyroku w zakresie zasądzonej kwoty powodować musiała zmianę wyroku w zakresie kosztów procesu za I instancję Podstawę orzeczenia o kosztach zawiera art. 100 k.p.c.

Przyjmując że powódka wygrała w 28% (kwota zasądzona - 342,10 zł + kwota uznana przez pozwanego i zapłacona w toku procesu – 211,40 zł). Powódka poniosła w postępowaniu I instancyjnym koszty w łącznej wysokości 1.317 zł, 28 % z tej kwoty wynosi 369 zł. Pozwany poniósł w postępowaniu I instancyjnym koszty w łącznej wysokości 1.317 zł, 72 % z tej kwoty to 876 zł. Rozdzielając stosunkowo koszty w oparciu o art. 100 k.p.c. zasądzono od powódki na rzecz pozwanego kwotę 507 zł (876 zł – 369 zł) dokonując stosunkowego rozdzielania kosztów procesu.

Zwrotem poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa kosztów stawiennictwa świadka sąd obciążył strony w stosunku w jakim wygrały proces.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 KPC Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art 100 k.p.c. rozdzielając stosunkowo koszty procesu biorąc pod uwagę, że pozwany wygrał apelację w 81 % a powódka w 18 %

SSO Grzegorz Karaś SSO Katarzyna Wręczycka SSO Jolanta Bojko