Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku I. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania I. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 23 listopada 2017 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 19/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał I. Z. emeryturę od dnia (...) (...) roku tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1430,45 złotych brutto.

W dniu 11 grudnia 2017 roku I. Z. wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przeliczenie jej podstawy wymiaru kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzeń wskazanych w legitymacji ubezpieczeniowej za okres zatrudnienia od 1 października 1976 roku do 3 sierpnia 1978 roku oraz doliczenie jej tych lat do stażu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. ZUS podniósł, że dokonał już przeliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmując za 1978 rok zamiast wynagrodzeń minimalnych zarobek wskazany w legitymacji ubezpieczeniowej w kwocie 1211 złotych, ale nie doprowadziło to do wzrostu kapitału początkowego. Wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy z uwzględnieniem wynagrodzeń z. okresu 1978 roku w wysokości 12511 złotych zgodnie z wpisem w legitymacji ubezpieczeniowej oraz z lat 1976-1977 w wysokości minimalnego wynagrodzenia, pozostaje bez zmian. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych tj. 1977-1982, 1984-1998 wyniósł 50,70 %.

Nadal najkorzystniejszym dla wnioskodawczyni jest wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony z lat 1989-1998 wynoszący 59,11%. Jednocześnie organ rentowy podkreślił, że okres zatrudnienia od 1 października 1976 roku do 3 sierpnia 1978 roku został zaliczony wnioskodawczyni do stażu pracy w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 31 sierpnia 2018 roku.

Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2018 roku wnioskodawczyni popierała odwołanie oraz oświadczyła, że organ rentowy zaniżył jej wysokość emerytury.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 2 października 2002 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał wnioskodawczyni I. Z., urodzonej w dniu (...), rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 sierpnia 2002 roku do 30 września 2003 roku.

Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 1989 roku do grudnia 1998 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 58,30%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę1775,89 złotych tj. kwotę bazową, co dało kwotę 1035,34 złotych.

Do ustalenia wysokości renty organ rentowy przyjął 235 miesięcy okresów składkowych (19 lat, 7 miesięcy) oraz 78 miesięcy (6 lat, 6 miesięcy) okresów nieskładkowych.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawczyni do stażu pracy okresu urlopu bezpłatnego od 1 listopada 1987 roku do 31 stycznia 1988 roku.

Wysokość świadczenia wyniosła 736,92 złotych brutto.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 2 października 2002 roku k.53 akt rentowych)

Decyzją z dnia 15 października 2003 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał wnioskodawczyni rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 października 2003 roku do 31 października 2005 roku.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 15 października 2003 roku k.61 akt rentowych)

Decyzją z dnia 2 czerwca 2004 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na skutek wniosku I. Z. przeliczył świadczenie wnioskodawczyni z uwzględnieniem okresu zatrudnienia od 30 lipca 2002 roku do 7 marca 2003 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 1989 roku do grudnia 1998 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 58,30%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę1775,89 złotych tj. kwotę bazową, co dało kwotę 1035,34 złotych.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 2 czerwca 2004 roku k.97 akt rentowych)

Wnioskodawczyni była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31 maja 2008 roku.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 7 listopada 2005 roku k.135 akt rentowych decyzja ZUS z dnia 19 czerwca 2006 roku k.143 akt rentowych decyzja ZUS z dnia 24 stycznia 2007 roku k.159 akt rentowych decyzja ZUS z dnia 28 lipca 2008 roku k.173 akt rentowych)

Decyzją z dnia 27 października 2015r. ZUS przyznał wnioskodawczyni świadczenie przedemerytalne od dnia 6 października 2015r. do 12 lipca 2019r. tj. osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 61 lat 8 miesięcy.

(dowód: decyzja z 27.10.2015r. – k 23 akt ZUS)

W dniu 6 czerwca 2017 roku I. Z. złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

(dowód: wniosek – k. 1-3 akt kapitałowych)

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ustalił I. Z. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. na kwotę 95 895,47 złotych.

Do obliczenia podstawy kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kolejnych lat kalendarzowych tj. z lat od stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 59,11 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę 1220,89zł. tj. kwotę bazową, co dało kwotę 721,67 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął 209 miesięcy okresów składkowych (17 lat, 5 miesięcy i 21 dni) oraz 6 lat, 1 miesiąc i 27 dni ( 73 miesiące) okresów nieskładkowych w tym 5 lat 9 miesięcy i 5 ni okresów sprawowania opieki na dzieckiem, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 81,84 % oraz średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat -209 miesięcy.

Okresy składkowe przeliczono ze współczynnikiem 1,3%, a okresy nieskładkowe ze współczynnikiem 0,7%.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu urlopu bezpłatnego od 1 listopada 1987 roku do 31 stycznia 1988 roku.

(dowód: decyzja ZUS o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 31 sierpnia 2017 roku k. 14-15 akt kapitałowych)

W dniu16 października 2017 roku I. Z. złożyła wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek k. 1-3 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 23 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał I. Z. okresową emeryturę kapitałową od dnia (...) (...)roku tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z FUS. Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia sumy kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie na ostatni dzień miesiąca poprzedzający miesiąc od którego przyznano emeryturę kapitałową z uwzględnieniem waloryzacji (9301,66 zł ) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę tj. dla wieku 60 lat - 263,20 miesięcy.

Okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 35,34 złotych.

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygaśnie z dniem 13 listopada 2022 roku.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 23 listopada 2017 roku k. 7-8 akt emerytalnych)

Zaskarżoną decyzją z dnia 23 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał I. Z. emeryturę od dnia (...) (...)roku tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1430,45 złotych brutto. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia sumy kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę z uwzględnieniem waloryzacji (18 328,47 zł ) oraz kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego (358.166,59 zł) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę tj. 263,20 miesięcy.

Do kwoty emerytury doliczono kwotę okresowej emeryturę kapitałowej w wysokości 35,34 złotych.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 23 listopada 2017 roku k. 5-6 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 1 października 1976 roku do 3 sierpnia 1978 roku I. Z. była zatrudniona w Spółdzielni (...)na stanowisku pracownika fizycznego. W roku 1978 roku wynagrodzenie brutto wnioskodawczyni w tejże Spółdzielni wyniosło 12.511 złotych ( 2502 miesięcznie). Wnioskodawczyni nie dysponuje zarobkami z okresu zatrudnienia od 1 października 1976r. do 31 grudnia 1977r.

(dowód: wniosek – k. 1-3 akt kapitałowych , świadectwo pracy z dnia 12 lutego 1986 roku k.12 akt rentowych, legitymacja ubezpieczeniowa k.4 akt sprawy )

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy przyznał wnioskodawczyni urodzonej w dniu (...), emeryturę od dnia (...) (...)roku tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni domagała się ustalenia wysokości emerytury przy uwzględnieniu wynagrodzenia uzyskiwanego w okresie zatrudnienia w od dnia 1 października 1976 roku do 3 sierpnia 1978 roku w Spółdzielni (...) na stanowisku pracownika fizycznego oraz doliczenie jej tych lat do stażu pracy. Zarzuty te nie mają wpływu na zaskarżoną decyzję. Skarżąca nie złożyła także nowych dowodów, poza legitymacją ubezpieczeniową z zarobkami za rok 1978r., który to dokument został uwzględniony przez organ rentowy i nie ma jakiegokolwiek wpływu na wysokość pobieranej emerytury.

Należy podnieść, że emerytura, którą pobiera skarżąca jest emeryturą wyliczoną na podstawie art. 25 i 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ww. ustawy podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenia emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

W myśl art. 26 ust. 1 ww. ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Zgodnie z art. 26 ust. 3, 4, 5 i 6 ustawy o emeryturach i rentach średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice te są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

Zgodnie z art. 26 ust 6 ustawy, który wszedł w życie z dniem 1 października 2017r., jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 art. 26 ustawy stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Wysokość emerytury z art. 25 i 26 ustawy jest uzależniona od wysokości kapitału początkowego, a ten został ustalony decyzją organu rentowego z dnia 23 sierpnia 2017r., od której skarżąca nie wniosła odwołania.

Wobec nie zaskarżenia decyzji o ustaleniu kapitału początkowego, Sąd nie może w niniejszej sprawie badać wysokości kapitału początkowego, który stanowi punkt wyjścia do wyliczenia wysokości emerytury z art. 26 ustawy. Podnieść należy, że kapitał początkowy wylicza się zgodnie z art. 173 ustęp 3 ustawy na dzień 1 stycznia 1999r. A zatem okresy składkowe i nieskładkowe wylicza się na dzień 1 stycznia 1999r. Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił skarżącej na dzień 1 stycznia 1999r. 209 miesięcy okresów składkowych (17 lat, 5 miesięcy i 21 dni) oraz 6 lat, 1 miesiąc i 27 dni ( 73 miesiące) okresów nieskładkowych w tym 5 lat 9 miesięcy i 5 ni okresów sprawowania opieki na dzieckiem. Natomiast dalsze okresy składkowe i nieskładkowe, są uwzględniane przy wyliczaniu już nie kapitału początkowego, ale wysokości emerytury z tym, że nie jako okresy składkowe i nieskładkowe, ale jako zwaloryzowane składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Z tych względów przy wyliczaniu kapitału początkowego nie są uwzględniane okresy składkowe i nieskładkowe przypadające od dnia 1 stycznia 1999r.

Sąd może zatem w ramach zaskarżonej decyzji li tylko zbadać prawidłowość wyliczenia emerytury na podstawie art. 26 ustawy.

Zakres rozpoznania sprawy wyznacza zawsze zaskarżona decyzja. Wnioskodawczyni zaskarżyła decyzję o ustaleniu wysokości emerytury na podstawie art. 26 ustawy, a nie decyzję o ustaleniu kapitału początkowego. Tymczasem zarzuty dotyczą błędnego obliczenia kapitału początkowego, a zatem mogłyby mieć wpływ na ustalenie wysokości kapitału początkowego. Kapitał początkowy wnioskodawczyni został ustalony ostateczną decyzją z dnia 31 sierpnia 2017 roku. Wnioskodawczyni nie odwoływała się od tej decyzji. Powyższe oznacza, że przy rozpatrywaniu odwołania od wysokości emerytury obliczonej z art. 26 ustawy, Sąd jest związany ostateczną decyzją o ustaleniu kapitału początkowego z 31 sierpnia 2017r. Wyklucza to możliwość ustalenia prawidłowości obliczenia kapitału początkowego w ramach odwołania od decyzji o wysokość emerytury z art. 26 ustawy. Sąd może jedynie sprawdzić, czy kwota kapitału początkowego wynikająca z ostatecznej decyzji o jego ustaleniu, została prawidłowo zwaloryzowana, co ma wpływ na wysokość emerytury z art. 26 ustawy. Wnioskodawczyni nie podnosiła jednak żadnych zarzutów co do waloryzacji kapitału. Ta jest dokonywana w oparciu o coroczne ustawowo ustalane wskaźniki waloryzacji. Tym samym waloryzacja kapitału początkowego ma czysto rachunkowy wymiar.

W przypadku skarżącej podstawę obliczenia emerytury stanowiła zatem kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 358.166,59 złotych oraz kwota składek zewidencjonowanych na koncie wnioskodawczyni do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury w kwocie 18.328,47 złotych

Średnie dalsze trwanieżycia 263,20 miesięcy zostało ustalone dla wnioskodawczyni zgodnie z tablicą trwania życia obowiązującą w dniu osiągnięcia przez nią powszechnego wieku emerytalnego 60 lat ((...) (...)r.) na podstawie Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 20 marca 2017 roku ( M.P. z 2017 roku poz. 292). Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj, statystycznie upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci ubezpieczonego. Wyrażane jest w miesiącach i ustalane wspólnie dla kobiet i mężczyzn. Okres ten wynika z komunikatu prezesa GUS w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, ogłaszanego corocznie w terminie do 31 marca w Monitorze Polskim. Ogłoszone w ten sposób tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn mają zastosowanie do emerytur na przyszłość (przyznawanych od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku). Ustalając dalsze średnie trwanie życia dla potrzeb obliczenia emerytury przyznawanej z urzędu, przyjmuje się tablice obowiązujące w dniu, od którego zostanie przyznana ta emerytura.

Wysokość emerytury wnioskodawczyni w kwocie 1430,45 złotych została obliczona przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji prawidłowo przez podzielenie kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury i zwaloryzowanego kapitału początkowego przez okres średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego (wyrażonego w miesiącach), czyli kwoty 18 328,47 zł + 358. 166,59 zł przez 263,20 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia).

Organ rentowy zwiększył emeryturę wnioskodawczyni o kwotę okresowej emerytury kapitałowej wyliczonej prawidłowo decyzją o ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej z dnia 23 listopada 2017 roku na kwotę 35,34 złotych.

Wydanie przez organ rentowy zaskarżonej decyzji miało zatem oparcie w przepisach prawa i doprowadziło do wyliczenia w sposób prawidłowy – na podstawie przedłożonych dokumentów - wysokości emerytury.

Na marginesie należy dodać, że organ rentowy zaliczył wnioskodawczyni do stażu pracy okres zatrudnienia od 1 października 1976r. do 3 sierpnia 1978r. w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 31 sierpnia 2017 roku. Podjął także próbę przeliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego z uwzględnieniem rzeczywistych zarobków skarżącej wynikających z legitymacji ubezpieczeniowej za 1978 rok w kwocie 12.511 złotych, które przyjął w miejsce wynagrodzeń minimalnych, ale nie miało to wpływu na wysokość kapitału początkowego. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przy uwzględnieniu tych zarobków ustalony z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. 1977-1982, 1984-1998 wynosi bowiem 50,70 % i jest niższy od wskaźnika ustalonego ostatnio decyzją z dnia 31 sierpnia 2017 roku z 10 lat kolejnych lat kalendarzowych tj. z lat 1989-1998 w wysokości 59,11% . Jednocześnie należy wskazać, że wnioskodawczyni nie przedstawiła do tej pory dokumentów płacowych za okres od dnia 1 października 1976 roku do 31 grudnia 1977r. Słusznie zatem za ten okres organ rentowy w myśl art. 15 ustęp 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS przyjął zarobki w wysokości minimalnego wynagrodzenia. Wnioskodawczyni nie wykazała bowiem, aby w tym okresie jej wynagrodzenie było wyższe.

Biorąc zatem pod uwagę, że zaskarżona decyzja organu rentowego została wydane w sposób prawidłowy, a co za tym idzie brak podstaw do uwzględnienia odwołania, Sąd Okręgowy na podstawie art. art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.