Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2017 roku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko A. G.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

I.  Zobowiązuje pozwanego A. G. do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności zabudowanej domem mieszkalnym, stodołą i budynkiem inwentarskim, nieruchomości rolnej położonej w miejscowości O., gmina B., powiat (...), województwo (...), składającej się z działek o numerach geodezyjnych (...) o łącznej powierzchni 4,45 ha, dla których w Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta nr (...), na rzecz M. G. do jego majątku osobistego;

II.  Stwierdza, że niniejsze orzeczenie zastępuje oświadczenia woli obu stron;

III.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  Nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Białymstoku) kwotę 4690 złotych tytułem brakujących kosztów sądowych w sprawie.

UZASADNIENIE

Powód M. G. wniósł o zobowiązanie pozwanego A. G. do złożenia oświadczenia woli mocą którego przeniesie on na powoda prawo własności zabudowanej domem mieszkalnym, stodołą i budynkiem inwentarskim, nieruchomości rolnej położonej w miejscowości O., gmina B., powiat (...), województwo (...), składającej się z działek o numerach geodezyjnych (...) o łącznej powierzchni 4,45 ha, dla których w Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta nr (...), które to prawo zostało darowane na rzecz pozwanego przez powoda aktem notarialnym z dnia 18.08.2008 roku Rep. A (...). Wnosił również o zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu powołał się na rażącą niewdzięczność obdarowanego polegającą na podejmowaniu w stosunku do jego osoby szeregu krzywdzących działań.

Pozwany A. G. wnosił o oddalenie powództwa w całości. Zaprzeczył by podejmował nieprzyjazne działania w stosunku do ojca.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje

M. G. jest ojcem A. G.. W dniu 18.08.2008 roku w drodze darowizny dokonanej aktem notarialnym Rep. A (...) przekazał on na rzecz syna gospodarstwo rolne położone w miejscowości O., gmina B., powiat (...), województwo (...), składającej się z działek o numerach geodezyjnych (...) o łącznej powierzchni 4,45 ha, dla których w Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta nr (...). Początkowo stosunki ojca z synem były prawidłowe. Jednakże A. G. zaczął nadużywać alkoholu i podejmował szereg działań z początku nieprzyjaznych, później wrogich i niebezpiecznych. Te działania przebiegały na przestrzeni ostatnich lat, część z nich trudno precyzyjnie umiejscowić w czasie. A. G. wielokrotnie groził swemu ojcu, również siekierą, wyzywał, rozebrał płot (co powodowało uciekanie drobiu), rozebrał dach budynku w którym mieszka M. G.. Włączał głośno muzykę zakłócając ojcu spokój, również w czasie nocnym, wybił szyby w budynku mieszkalnym. Złośliwie odkręcał wodę marnotrawiąc ją na koszt ojca. Strzelał z wiatrówki do kur, gęsi, jak również do M. G.. Rozsypywał trutkę na posesji narażając inwentarz żywy ojca na utratę zdrowia czy życia. Zalał wodą klatki z królikami ojca. Powyższe ustalono na podstawie zeznań świadków J. J. (1), I. S., E. O., J. J. (2) (k. 51-53, 91-92) i przesłuchania stron (k. 93).

Zgodnie z art. 898§1 kc darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Według art. 900 kc odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Z kolei art. 899§3 kc stanowi, iż darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

M. G. nie składał A. G. odrębnego oświadczenia o odwołaniu umowy darowizny. Jednakże sam pozew wskazujący przedmiot darowizny i przyczynę odwołania dostatecznie określa wolę darczyńcy odwrócenia skutków umowy darowizny. Odwołanie darowizny nieruchomości w formie pisemnej jest skuteczne. Pozew będący oświadczeniem woli powoda, z chwilą doręczenia pozwanemu wywiera również skutki materialnoprawne i spełnia wymaganie określone w art. 900 kc, a różni się od odwołania dokonanego bezpośrednio tym, że następuje za pośrednictwem sądu, w piśmie ukierunkowanym nie tylko na funkcje procesowe, ale i wywierającym skutki materialnoprawne. Jest to o tyle istotne, że sąd ustalając czy darowizna została skutecznie odwołana bada przesłanki stanowiące o rażącej niewdzięczności, które wystąpiły nie wcześniej niż rok przed złożeniem oświadczenia o odwołaniu darowizny. Odpis pozwu A. G. otrzymał 12.07.2016 roku.

W ocenie sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że A. G. okazał się rażąco niewdzięczny w stosunku do M. G., przy czym okoliczności świadczące o rażącej niewdzięczności miały miejsce po 12.07.2015 roku, jak również już po wniesieniu powództwa w sprawie. Rażąca niewdzięczność występuje niewątpliwie w przypadku, gdy obdarowany dopuszcza się względem darczyńcy rozmyślnie nieprzyjaznych aktów, przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu, czci czy mieniu. Każdy wypadek nagannego zachowania się obdarowanego, który może być traktowany jako rażąca niewdzięczność, daje podstawę do odwołania darowizny. Twierdzenia powoda co do nagannego zachowania pozwanego potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie. E. O. wskazywał, że A. G. nadużywa alkoholu, świadek widzi go często z butelką w ręką, nie daje żyć dla ojca, powybijał szyby, porąbał ściany, włącza głośną muzykę, świadek potwierdził, iż widział pozwanego z wiatrówką. Świadek składając zeznania 26.09.2016 roku umiejscawiał te zdarzenia wciągu ostatnich dwóch lat. Świadek I. S. podała, że powód chciał raz dzwonić od niej na policję z uwagi na nieporozumienia z synem. Z kolei świadek J. J. (1) wskazał, że nieporozumienia ojca z synem są w tym roku (2016), potwierdził występowanie interwencji policji u powoda. Istotne w sprawie były zeznania świadka J. J. (2), był on bezpośrednim świadkiem zdarzenia kiedy A. G. nie tylko ostrzelał do drobiu M. G., ale też kierunku jego samego - M. G. chował się wtedy za furą siana. Świadek umiejscowił to zdarzenie na zimę 2015/2016 roku. Świadek widział zalane natryskiem wodnym klatki królicze. Świadek bezpośrednio widział jak pozwany strzelał z pozytywnym skutkiem do kur powoda latem 2015 roku. Był też naocznym świadkiem rozsypywania na posesji trutki dla drobiu. Widział też, że pozwany rozebrał płot na posesji - półtora roku temu, również dach budynku mieszkalnego około 3 lat temu. Generalnie świadek wskazywał, że pozwany jest osobą nadużywającą alkoholu, ma negatywną opinie we wsi. Wielokrotnie wyzywał swego ojca słowami wulgarnymi w obecności świadka.

W ocenie sądu zeznania powyższych świadków są w pełni wiarygodne. Świadkowie są osobami postronnymi dla stron postępowania, a swoje zeznania złożyli spontanicznie. Zeznania te korelują ze sobą, jak również z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Również zeznaniom powoda w charakterze strony nie można odmówić przymiotu wiarygodności, potwierdzają je częściowo zeznania świadków.

Pozwany podejmował naganne działania w stosunku do swego ojca, osoby w podeszłym wieku, wymagającej spokoju. Ilość i natężenie tych działań była znaczna. Jako, że działania te miały miejsce wśród członków rodziny, wiedza o nich przez osoby postronne musi być skąpa. Tragedia starszego człowieka rozgrywała, czy rozgrywa się prawie anonimowo we wcześniej należącym do niego gospodarstwie rolnym. Zdaniem sądu pozwany podjął szereg działań, które świadczą o rażącej jego niewdzięczności w stosunku do darczyńcy. Za bardzo wysoce naganne uznać należy strzelanie w kierunku ojca z wiatrówki, czy też strzelanie i wybijanie drobiu powoda. Jak sam M. G. wskazał stracił w ten sposób 15 kur. Podobnie należy ocenić rozsypanie na posesji trutki mającej zaszkodzić drobiu powoda, co miało miejsce według powoda w lutym 2016 roku. Intencjonalne zalanie klatek z królikami powoda miało miejsce jesienią 2016 roku, wtedy też pozwany rozebrał płot na posesji co powodowało uciekanie kur. Do tego dochodziło też szereg działań o mniejszym natężeniu uciążliwości, jak włącznie głośnej muzyki czy wyzwiska. Działania te miały miejsce po 12.07.2015 roku.

W związku z powyższym sąd uznał, że pozwany dopuścił się rażącej niewdzięczności w stosunku do powoda, zatem odwołanie darowizny było skuteczne. Rażąca niewdzięczność sama w sobie jest przesłanką dla wywołania jedynie skutków obligacyjnych. Dla osiągnięcia skutku rzeczowego darczyńca, powinien wystąpić z powództwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia woli o przeniesienie własności rzeczy z powrotem na darczyńcę. Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie (art. 64 kc).

Dlatego orzeczono, na podstawie wyżej powołanych przepisów jak w punkcie I i II sentencji wyroku. O kosztach procesu orzeczono stosownie do art. 98 kpc w zw. z §2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) - w brzmieniu sprzed 27.10.2016 r., a na które złożyły się poniesiona przez powoda opłata 2000 zł i koszty zastępstwa prawnego 7217 zł. Nieuiszczoną częścią opłaty sądowej (4500 zł) od której powód był zwolniony oraz kosztami mediacji (190zł) obciążono pozwanego.