Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2018 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa K. P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 11 października 2017 r., sygn. akt X C 3362/16,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1, 2 i 3 w ten sposób, że nadaje im brzmienie:

„1. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 22.632,-zł (dwadzieścia dwa tysiące sześćset trzydzieści dwa) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

-od kwoty 10.200,-zł od 19 września 2016 r. do dnia zapłaty;

-od kwoty 12.432,-zł od 21 września 2017 r. do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.727,-zł (pięć tysięcy siedemset dwadzieścia siedem) tytułem kosztów procesu,”;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.206,-zł (jeden tysiąc dwieście sześć) tytułem kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Jacek Barczewski Mirosław Wieczorkiewicz Beata Grzybek

Sygn. akt IX Ca 37/18

UZASADNIENIE

Powód domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 10.200,-zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód podał, że jego samochód marki J. (...) w dniu 1 października 2015r. uległ uszkodzeniu na skutek wypadku drogowego, którego sprawca posiadał wykupione ubezpieczenie OC u pozwanego. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność oraz wypłacił powodowi stosowne odszkodowanie. Powód wynajmował samochód zastępczy od 5 października do 20 listopada 2015r. (46 dni). Koszt najmu pojazdu zastępczego wynosił 22.632,-zł (492,-zł brutto za jeden dzień wynajmu). Powód zgłosił pozwanemu wierzytelność z tego tytułu, który jednak odmówił pokrycia kosztów wynajmu pojazdu zastępczego.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenia od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że powód nie udowodnił uiszczenia ceny za najem pojazdu zastępczego oraz potrzeby zawarcia takiej umowy.

Wyrokiem z dnia 11 października 2017r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.521,36,-zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od szczegółowo wymienionych kwot, oddalając powództwo w pozostałej części oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.884,71,-zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu państwa tytułem kosztów sądowych od powoda kwotę 215,31,-zł, a od pozwanego kwotę 52,15,-zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że samochód powoda marki J. (...) w dniu 1 października 2015r., uległ uszkodzeniu na skutek wypadku drogowego, którego sprawca posiadał wykupione ubezpieczenie OC u pozwanego. Pozwany przyjął odpowiedzialność za szkodę i wypłacił powodowi stosowne odszkodowanie. Wymieniony samochód był jedynym pojazdem, który był w posiadaniu powoda w momencie wypadku. (...) było mu potrzebne do pracy, gdyż firma powoda posiada placówkę w O. i B.. Powód używał auta w celu dojazdu do pracy oraz klientów i kontrahentów. Powód wynajął pojazd A. (...) od firmy (...) i korzystał z niego od 5 października 2015r. do 20 listopada 2015r. (46 dni). Powód wynajął pojazd w firmie (...), ponieważ jego firma nie stosowała limitu dziennego przebytych kilometrów. Limit taki jest różny w zależności od firmy i średnio wynosi 200 km dziennie.

Według ustaleń Sądu I instancji powód jesienią jeździ najwięcej, ponieważ przedmiotem jego działalności jest sprzedaż opału. Wówczas powód pokonuje dystanse wynoszące nawet 400 - 500 km dziennie. Z wynajętego samochodu powód korzystał również do celów prywatnych (jazda na zakupy i do rodziców). Powód używał auta także w soboty, ponieważ pracował w te dni. Koszt wynajęcia wyniósł 22.632,-zł przy stawce 492,-zł brutto za dobę. Powód bezskutecznie wzywał pozwanego do zapłaty kwoty, uiszczonej tytułem najmu pojazdu zastępczego.

Według kolejnych ustaleń Sądu Rejonowego czas - w jakim naprawa pojazdu powoda mogła być wykonana - wynosi 52 - 63 dni. Rynkowe stawki czynszu najmu pojazdu zastępczego, odpowiadającego uszkodzonemu pojazdowi marki J. (...), z okresu likwidacji szkody, wynosiły 399 – 409,-zł netto za dobę. Stawka za dobę wynajmu pojazdu, odpowiadającego klasie wynajmowanego przez powoda, tj. A. (...), kształtowała się w granicach od 209,-zł do 399,-zł za dobę, czyli średnio 359,16,-zł brutto, zaś pojazdu odpowiadającego klasie auta uszkodzonego w granicach 1.000,-zł.

Mając to na uwadze Sąd Rejonowy wskazał, że podstawa odpowiedzialności strony pozwanej za uszkodzenie pojazdu J. (...) nie była sporna. W świetle okoliczności sprawy Sąd ten uznał, że najem pojazdu zastępczego był ekonomicznie uzasadniony przez cały okres jego faktycznego trwania (46 dni). Uszkodzony pojazd był używany przez powoda codziennie, w celach zarówno służbowych i prywatnych.

Według Sądu Rejonowego biegły ocenił czas naprawy pojazdu powoda na 52 - 62 dni, a więc koszt jego wynajęcia przez 46 dni mieści się w granicach szkody. Stawkę dzienną najmu na podstawie opinii biegłego określono na kwotę 359,16,-zł.

W tych okolicznościach, na rzecz powoda Sąd I instancji zasądził kwotę 16.521,36,-zł (14 x 359,16 zł), zaś o procesu orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 kpc, a o nieuiszczonych kosztach sądowych na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu I instancji w części, tj. co do punktu - w zakresie oddalającym powództwo ponad kwotę 16.521,36,-zł, a w konsekwencji powyższego również, co do punktu III - w zakresie rozstrzygającym o kosztach procesu.

Powód zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie następujących przepisów prawa procesowego i materialnego:

1.  art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części i uznanie, że stawka w wysokości 492,-zł brutto za dobę najmu pojazdu marki A. (...) jest wygórowana, podczas gdy dokładna analiza materiału dowodowego w szczególności zeznań powoda, świadka oraz opinii biegłego, jak również ocena tych dowodów zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego winna prowadzić do wniosku, że stawka ta mieściła się w analizowanym przedziale wysokości stawek, a zatem była stawką rynkową mimo, że przewyższała średnią stawkę za najem tego typu pojazdów, oraz pominięcie okoliczności, że decyzja powoda, co do wynajęcia pojazdu zastępczego za wskazaną stawkę podyktowana była faktem, że firma z oferty, której skorzystał powód, funkcjonuje na rynku lokalnym w miejscu zamieszkania powoda oraz nie uwzględniała limitu kilometrów oraz nie pobierała kaucji za najem, w sytuacji, gdy jest to okoliczność istotna uzasadniająca wysokość tej stawki i warunkująca wybór powoda w tym zakresie,

2.  art. 328 § 2 kpc poprzez zaniechanie w uzasadnieniu wyroku wskazania okoliczności, czy dowód z zeznań świadka J. R. uznał za wiarygodny, czy też odmówiono mu tego waloru, co też uniemożliwiło powodowi poznanie stanowiska Sądu w tym zakresie oraz odniesienia się do oceny tegoż dowodu,

3.  art. 354 § 2 kc w zw. z art. 826 § 1 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że skorzystanie przez powoda z oferty najmu pojazdu zastępczego, w firmie (...) doprowadziło do zwiększenia rozmiaru szkody, w sytuacji, gdy powód minimalizował skutki szkody, albowiem wynajął pojazd niższej klasy, niż pojazd uszkodzony oraz nie zdecydował się na skorzystanie z ofert firm stosujących limity kilometrowe, jak również najem pojazdu trwał krócej niż rzeczywisty czas potrzebny na naprawę pojazdu powoda,

4.  art. 361 § 1 kc w zw. z art. 363 § 1 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że wydatki poniesione za najem pojazdu zastępczego ponad kwotę 16.521,36,-zł nie były celowe i ekonomicznie uzasadnione, a w związku z tym nie pozostawały w normalnym związku przyczynowo skutkowym ze szkodą i w konsekwencji nie podlegają indemnizacji, w sytuacji, gdy wydatki te zostały przez powoda poniesione, w związku z doznaną szkodą, a zatem powinny podlegać refundacji.

Mając powyższe na uwadze, powód wniósł o:

1.  zmianę wyroku w punkcie II poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 6.110,64,-zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 września 2017r. do dnia zapłaty,

2.  zmianę wyroku w punkcie III poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu,

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Nie negując prawidłowości przeprowadzonego postępowania dowodowego i przytoczonych - w niezbędnym zakresie - ustaleń faktycznych, Sąd Okręgowy uznaje, iż z powyższych ustaleń Sąd I instancji wyprowadził błędny wniosek, że

stawka dzienna za wynajem pojazdu zastępczego w kwocie 492,-zł brutto jest zawyżona.

W uchwale z dnia 13 czerwca 2003r. Sąd Najwyższy wskazał, że odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomiczne uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku (III CZP 32/03, Legalis nr 57077).

Przedstawione orzeczenie - na co wyraźnie wskazuje treść jego uzasadnienia - można odnieść także do usługodawców innych usług, z jakich poszkodowany czynem niedozwolonym zmuszony jest w następstwie szkody korzystać, np. holowania uszkodzonych pojazdów mechanicznych, czy też wynajmu pojazdu zastępczego.

W tej sytuacji, poszkodowany, co do zasady może podejmować w tym zakresie autonomiczną decyzję. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że ceny te odbiegają (są wyższe, ale oczywiście nie rażąco wyższe) od cen najniższych lub cen średnich dla określonej kategorii usług na rynku. Przyjęcie cen najniższych, czy arytmetycznie wyliczonych cen przeciętnych dla określenia wysokości przysługującego poszkodowanemu odszkodowania, niezależnie od samej metody ich wyliczania, która może być zróżnicowana, nie kompensowałoby poniesionej przez poszkodowanego szkody, gdyby ceny przyjęte u danego przedsiębiorcy, z którego usług poszkodowany korzysta w następstwie szkody w pojeździe, byłyby wyższe od tak przyjętych lub obliczonych cen.

W wyroku z dnia 25 kwietnia 2002r. Sąd Najwyższy wypowiedział się natomiast w przedmiocie obowiązku współdziałania poszkodowanego z dłużnikiem przy wykonaniu zobowiązania. Sąd ten stwierdził, że nie ma on obowiązku poszukiwania sprzedawców oferujących swoje usługi najtaniej. Tylko w przypadku wykazania przez zakład ubezpieczeń nielojalnego postępowania, naruszającego obowiązujące wierzyciela - na podstawie art. 354 kc - wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania, można wierzycielowi postawić zarzut powiększenia rozmiarów szkody poprzez wybranie oferty z cenami wyższymi niż obowiązujące na danym rynku lokalnym i zlecić stosowną weryfikację wysokości odszkodowania (I CKN 1466/99, Legalis nr 55215).

Jeżeli więc najem nastąpił po cenie rynkowej, a ubezpieczyciel nie udowodnił, że stawka ta rażąco odbiegała od cen rynkowych, to nie istnieją żadne warunki dopuszczalności pomniejszenia odszkodowania.

Przyjęcie metodyki ustalania odszkodowania wyłącznie w oparciu o ceny średnie, oznacza w skutku nieuprawnione przerzucenie w części ciężaru naprawienia szkody na poszkodowanego.

Takie stanowisko jest zasadne tym bardziej, że jak wynika z przedstawionej przez powoda faktury należność za wynajem spornego pojazdu została zapłacona.

Z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej P. A. wynika, że - ze względu na typ uszkodzonego pojazdu (J. (...)) - oferty najmu takiego pojazdu lub odpowiadającego jego klasie są nieliczne na rynku województwa (...) i ustalane są zazwyczaj w sposób indywidualny. Biegły dokonał analizy rynku i stwierdził, że na rynku lokalnym za dobę pojazdu o klasie zbliżonej do wynajmowanego auta powoda (a nie uszkodzonego) należy zapłacić od 257,07,-zł brutto do 490,07,-zł brutto (k. 45).

Zatem wskazać należy, że dobowa stawka czynszu wskazana przez powoda (492,-zł brutto - k. 7), nie odbiega w sposób rażący od stawek występujących na lokalnym rynku.

Ponadto, jak wynika z zeznań J. R., cena za dobę najmu samochodu marki A. (...) (używanego przez powoda) były o wiele niższe niż stawki za wynajem pojazdu J. (...) (pojazd uszkodzony).

Należy również zauważyć, że powód wynajmując pojazd zastępczy u J. R., kierował się tym, że w przedsiębiorstwo świadka nie stosowało limitów dziennych przebytych kilometrów, co - ze względu na pracę powoda związaną z długimi podróżami - mogłoby wywołać dodatkowe koszty.

W tych warunkach trudno, zatem dopatrzyć się nielojalnego postępowania powoda, naruszającego obowiązujące wierzyciela - na podstawie art. 354 kc - wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania. Powód wynajął, bowiem pojazd (A. (...)) o klasie niższej niż uszkodzony samochód (J. (...)), a cena za dobę najmu nie odbiegała w sposób rażący od występujących na lokalnym rynku.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 22.632,-zł (46 dni x 492,-zł brutto za dobową stawkę najmu pojazdu zastępczego) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 10.200,-zł do 19 września 2016r. do dnia zapłaty i od kwoty 12.342,-zł od dnia 21 września 2017r. do dnia zapłaty.

Zmiana zaskarżonego rozstrzygnięcia, co do istoty, skutkowała dokonaniem korekty orzeczenia o kosztach procesu za postępowanie pierwszoinstancyjne.

Ostatecznie powód wygrał sprawę w całości, dlatego rozstrzygnięcie o kosztach procesu należało oprzeć na przepisie art. 98 kpc. Z tego tytułu na rzecz powoda należało zasądzić kwotę 5.727,-zł (510,-zł z tytułu opłaty od pozwu, 4.800,-zł z tytułu wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika, 17,-zł z tytułu opłaty od pełnomocnictwa oraz 400,-zł z tytułu uiszczenia zaliczki na wynagrodzenie biegłego).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 386 § 1 kpc.

O kosztach procesu za postępowanie apelacyjne orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc mając na względzie wynik postępowania odwoławczego.

Jacek Barczewski Mirosław Wieczorkiewicz Beata Grzybek