Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku w V Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedzibą w Węgorzewie w składzie:

Przewodniczący – SSR Lidia Merska

Protokolant – Marta Kornacka

w obecności Prokuratora -------------------

po rozpoznaniu w dniach 24 listopada 2017r., 22 marca 2018r. na rozprawie

sprawy W. T.

urodzonego (...) w W.

syna C. i T. z d. K.

oskarżonego o to, że: w dniu 21 września 2016 r. w W. w sklepie (...), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej celem uzyskania kredytu wprowadził w błąd co do istotnych okoliczności warunkujących przyznanie kredytu na zakup towarów, osobę upoważnioną do oceny zdolności tej spłaty, poprzez złożenie nierzetelnego pisemnego oświadczenia o osiąganych dochodach z tytułu zatrudnienia w Jednostce Wojskowej (...) w W. i tym samym doprowadził (...) Bank S.A z siedzibą w W. przy ul. (...) do niekorzystnego rozporządzania mieniem poprzez przyznanie kredytu na zakup towarów w kwocie 4347,99 zł, którego nie miał możliwości ani zamiaru spłacić, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary za umyślne przestępstwo podobne.

tj. o czyn z art.286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

1.  Oskarżonego W. T. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 286§1 kk w zb. z art. 297§1kk w zw. z art. 11§2kk w zw. z art. 64§1kk skazuje go, zaś na podstawie art. 286§1kk w zw. z art. 11§3kk w zw. art. 64§1kk wymierza mu karę 8 (osiem) miesięcy pozbawienia wolności.

2.  Na podstawie art. 46§1kk orzeka wobec oskarżonego środek kompensacyjny w postaci obowiązku naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę kwoty 4216,23 (cztery tysiące dwieście szesnaście 23/100) złotych na rzecz pokrzywdzonego (...) Bank S.A. w W..

3.  Zwalnia oskarżonego od obowiązku ponoszenia opłat i pozostałych kosztów sądowych.

Sygn. akt VK 175/17

UZASADNIENIE

W. T. w dniu 21 września 2016r w sklepie (...) w W. zakupił w systemie ratalny telefon komórkowy marki(...) Warunkiem uzyskania kredytu było uzyskiwanie stałych dochodów z tytułu zatrudnienia, a osoba bezrobotna, nawet z prawem do zasiłku nie otrzymałaby kredytu ratalnego. W. T. złożył pisemne oświadczenie, że jest zatrudniony bezterminowo w służbach mundurowych – Jednostce Wojskowej (...) od 05.06.1995r bezterminowo i uzyskuje dochód brutto w wysokości 3200zł miesięcznie. Na podstawie umowy o kredyt na zakup towarów z dnia 21.09.2016r (...) Bank z siedzibą w W. udzielił W. T. kredytu w wysokości 4347,99zł na zakup telefonu komórkowego, o wartości 3399,00zł. Kredyt został przyznany na 33 miesiące, a wysokość każdej z rat wyniosła 131,76zł, płatnych począwszy od 21.10.2016r. W tym czasie W. T. nigdzie nie pracował, a w Jednostce Wojskowej (...) nigdy nie był zatrudniony, ani nie odbywał służby wojskowej. W. T. zapłacił jedną ratę w wysokości 131,76zł do dnia 19.06.2017r.

Umowa o kredyt została wypowiedziana przez bank z dniem 05.05.2017r

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: umowy, oświadczenia oskarżonego k. 49, harmonogramu spłaty pożyczki k. 8v, faktury VAT k. 9, informacji o zatrudnieniu oskarżonego k. 23, informacji z WKU G. k. 28, informacji (...) Bank k. 44, zeznań świadków: S. K. k. 115v, R. P. k. 124 oraz wyjaśnień oskarżonego k. 115, 124.

Oskarżony W. T. przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Podał, że telefon podarował dla córki kolegi, że chciałby wszystko spłacić, a w czasie jak podpisywał umowę to pracował u kolegi. Sąd ocenił wyjaśnienia oskarżonego jako tłumaczenie jego postępowania, a nie linię obrony. Oskarżony tłumaczył, że był pod wpływem alkoholu jak podpisywał umowę, tylko że nie ma to żadnego znaczenia. Na pewno nie był w stanie, który by wyłączał świadome podjecie decyzji, skoro został obsłużony przez pracownika sklepu. Oskarżony złożył nieprawdziwe oświadczenie co do miejsca zatrudnienia, ponieważ wiedział, że jeżeli powie prawdę to nie otrzyma kredytu. Obiektywnie oceniając jego postępowanie, za kwotę 131,76zł nabył telefon wart prawie 4000,00zł, a następnie nim rozporządził – oddał czy sprzedał, nie ma to znaczenia dla jego odpowiedzialności za popełnienie czynu. Odnośnie jego stanu zdrowia psychicznego, tego że miał podjąć leczenie odwykowe, to oskarżony nie przedstawił na tę okoliczność żadnego dowodu, ani wniosku dowodowego. Samo oświadczenie oskarżonego nie powoduje po stronie Sądu obowiązku dopuszczenia dowodu z opinii biegłych psychiatrów odnośnie stanu jego zdrowia psychicznego, tym bardziej, że jak sam oskarżony stwierdził, nadużywał on alkoholu. Sąd na rozprawie, mając kontakt z oskarżonym, przesłuchując go, nie podjął żadnych wątpliwości co do jego stanu psychicznego.

Świadek S. K. potwierdził, iż zawierał umowę z oskarżonym na zakup telefonu, a jedynym wymaganym dokumentem był dowód osobisty kupującego. Natomiast pozostałe dane w zakresie zatrudnienia były tylko jego oświadczeniem. Dane te nie są weryfikowane, są autoryzowane w siedzibie banku, którego system koputerowy akceptuje warunki przedstawione przez klienta. Taka procedura zawarcia umowy wynika z dokumentów dołączonych do akt, zatem zeznania świadka są wiarygodne.

Świadek R. P. – pracownik (...) Banku – opisał procedurę podejmowania decyzji w banku co do udzielenia kredytu, a także podjęte kroki windykacyjne wobec oskarżonego. Sąd ocenił zeznania świadka jako wiarygodne, ponieważ relacjonują czynności podejmowane przez bank i wynikają z przedstawionych dokumentów.

Reasumując zgromadzone w sprawie dowody, Sąd doszedł do przekonania że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu, którego dokonał z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim kierunkowym. Doskonale zdawał sobie sprawę z tego, co robi, co kupuje i do czego się zobowiązuje. Oczywiście nie byłoby postępowania karnego, gdyby oskarżony płacił raty a prokurator przy okazji prowadzenia innego postępowania nie odnalazł umowy kredytu – k. 1.

Artykuł 286kk określa odpowiedzialność za oszustwo, którym według tego przepisu jest motywowane celem korzyści majątkowej doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wprowadzenie jej w błąd albo wyzyskanie błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranej czynności. Istota tego przestępstwa polega więc na posłużeniu się fałszem jako czynnikiem sprawczym, który ma doprowadzić pokrzywdzonego do podjęcia niekorzystnej decyzji majątkowej (odróżnia to oszustwo od zaboru i innych przestępstw przeciwko mieniu; bliżej zob. T. Oczkowski, Oszustwo jako przestępstwo majątkowe i gospodarcze, Kraków 2004, s. 9 i n.). Wprowadzenie w błąd (zwane oszustwem "czynnym") polega na tym, iż sprawca własnymi podstępnymi zabiegami doprowadza pokrzywdzonego do mylnego wyobrażenia o określonym stanie rzeczy (np. co do wartości przedmiotu, cech sprzedawanego lub nabywanego towaru, możliwości uzyskania korzyści z zawartej transakcji itp.), natomiast "wyzyskanie błędu" - to celowe skorzystanie z mylnego wyobrażenia o wartości rzeczy, skutkach transakcji itp., w jakim znajduje się pokrzywdzony. Tę formę oszukańczego zachowania nazywa się niekiedy "oszustwem biernym", co jednak nie jest ścisłe, gdyż sprawca musi przejawiać określoną aktywność, aby wyzyskać błąd pokrzywdzonego. Oszustwo jest przestępstwem trudnym do udowodnienia, a to ze względu na konieczność wykazania zamiaru bezpośredniego kierunkowego, tak co do celu działania, jak i używanych środków. Dlatego też, ze względu na wymagania w zakresie strony podmiotowej oszustwa, nie wypełnia znamion tego przestępstwa sam fakt, iż pożyczkobiorca, pomimo upomnień ze strony pożyczkodawcy, nie zwraca pożyczki (zob. wyrok SN z dnia 16 stycznia 1980 r., V KRN 317/79, OSNPG 1980, nr 6, poz. 81). Do przypisania oszustwa konieczne jest ustalenie, że występując o udzielenie pożyczki, kredytu lub innego płatnego świadczenia, sprawca działał z zamiarem jego niezwrócenia lub niespłacenia. Należy dodać, że sam fakt zadłużenia nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, a dopiero powiązanie różnych okoliczności związanych z zawieranymi umowami kredytowymi lub innymi transakcjami może pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego (zob. wyrok SN z dnia 8 maja 1997 r., II KKN 64/97, Orz. Prok. i Pr. 1998, nr 3, poz. 6 oraz wyrok SA w Łodzi z dnia 29 kwietnia 1999 r., II AKa 48/99, Biul. Prok. Apel. 1999, nr 8).

Przedmiotem ochrony przepisów art. 297kk jest prawidłowe funkcjonowanie wymienionych w § 1 tego artykułu instytucji finansowo-gospodarczych, a nie tylko interesy banku lub innej instytucji przyznającej odpowiednie świadczenie oraz interesy budżetowe naruszone nieprawidłowym udzieleniem dotacji, subwencji lub zamówienia publicznego. Jest to typowe dla prawa karnego gospodarczego, które chroni nie tylko interesy bezpośrednio pokrzywdzonego, lecz także szeroko pojęte interesy społeczne (bliżej A. Marek, Prawo karne, s. 567–570 oraz wskazana tam literatura). Fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty albo nierzetelne pisemne oświadczenia muszą dotyczyć okoliczności istotnych dla uzyskania kredytu, pożyczki bankowej, gwarancji, akredytywy lub innego wymienionego w art. 297 § 1 wsparcia finansowego, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego. Należy to oceniać na podstawie odpowiednich przepisów dotyczących warunków funkcjonowania wymienionych instytucji (por. wyrok SN z dnia 19 listopada 2004 r., III KK 81/04, LEX nr 141348). W ujęciu art. 297 § 1 oszustwo jest przestępstwem umyślnym o charakterze kierunkowym (por. wyrok SN z dnia 30 sierpnia 2000 r., V KKN 267/00, OSNKW 2000, nr 9–10, poz. 85). Sprawca bowiem musi wiedzieć, że przedkłada fałszywe lub poświadczające nieprawdę dokumenty, lub złożyć nierzetelne pisemne oświadczenie w celu uzyskania pożyczki bankowej, kredytu lub innego świadczenia, elektronicznego instrumentu płatniczego albo zamówienia publicznego, o których mowa w tym przepisie.

Otóż zarówno art. 286§1kk i art. 297kk są przestępstwami kierunkowymi, dla wyczerpania ich znamion jest konieczne podjecie przez sprawcę „umyślnych oszukańczych zabiegów” w drodze podstępu w celu wprowadzenia w błąd podmiot dysponujący pożyczką ( z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 05.01.2006r sygn. akt WA 35/05, LEX 181046). Poza tym dla przypisania sprawstwa przestępstwa wyczerpującego kumulatywnie znamiona określone w przepisach art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. niezbędnym jest wykazanie, że w chwili przedkładania pracownikowi banku w celu uzyskania kredytu przerobionego, podrobionego, poświadczającego nieprawdę albo nierzetelnego dokumentu, sprawca nie tylko zamierzał uzyskać kredyt, ale już miał z góry powzięty zamiar jego niespłacenia w przyszłości (wyrok Sądu apelacyjnego w Katowicach z dnia 24.03.2011r sygn. akt II Aka 49/11; LEX 846493). Zdaniem Sądu czynność oskarżonego W. T. – złożenie fałszywego oświadczenia co do miejsca zatrudnienia i uzyskiwanych, stałych, miesięcznych dochodach – stanowiło realizację przestępczego zamiaru – uzyskania kredytu na zakup drogiego przedmiotu, a spłata raptem jednej raty, świadczy o tym, że od początku nie miał zamiaru oskarżony spłacić należności. Nie można powiedzieć by postąpił on nieroztropnie pozostawiając umowę u kolegi, po prostu nie stanowiła dla niego przedmiotu potrzebnego do wywiązania się ze zobowiązania, bo do początku nie zamierzał spłacić kredytu. Nie przejmował się swoim zobowiązaniem, po prostu od początku je zignorował.

Oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego Sąd ocenił go jako znaczny. Sam oskarżony działał w sposób przemyślany, zaplanowany. Nie byłoby postępowania karnego gdyby oskarżony spłacił kredyt.

Wymierzając oskarżonemu karę Sąd wziął pod uwagę zarówno okoliczności obciążające jak i łagodzące wymiar kary. Oskarżony W. T. był już wielokrotnie karany za popełnienie przestępstw przeciwko mieniu, ostatni raz w 2010r. Wielokrotnie orzekano wobec niego kary pozbawienia wolności w rozmiarach od 7 miesięcy pozbawienia wolności do 3 lat pozbawienia wolności. Karę w wymiarze 8 miesięcy pozbawienia wolności wymierzoną mu za popełnienie czynu kwalifikowanego z art. 13§1kk w zw. z art. 279§1kk w zw. z art. 64§1kk odbył w całości w okresie od 17.06.2011r do 17.02.2012r – k. 94, 83, 70. Od tamtego czasu minęły cztery lata do czasu popełnienia kolejnego przestępstwa przeciwko mieniu – k. 129 – 130. Oskarżony nie skorzystał z szansy zmiany swojego zachowania, w dalszym ciągu liczył na łatwy zysk, uzyskanie dochodu bez nadmiernego wysiłku. To zachowanie oskarżonego świadczy jednocześnie o jego naiwności co do tego, że nie zostanie ujawnione przestępstwo. Sąd wymierzył oskarżonemu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności albowiem jedynie surowe potraktowanie oskarżonego powinno pozostawić go w przekonaniu, że popełnienie takich przestępstw jest po prostu niedopuszczalne.

Sąd zgodnie z art. 46§1kk Sąd orzekł o obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego (...) Bank S.A. w W., uwzględniając uiszczenie przez oskarżonego jednej raty kredytu.

Zgodnie z art. 624§1kpk Sąd zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia kosztów procesu albowiem jego sytuacja materialna nie pozwala na ich poniesienie.