Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Rostankowska (spr.)

Sędziowie: SSA Wiktor Gromiec

SSA Krzysztof Ciemnoczołowski

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Bielska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej B. P. B. T.

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2018 r.

sprawy

A. C. c. E. ur. (...) w G.

oskarżonej z art. 271 § 1 i 3 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

z dnia 30 sierpnia 2017 r., sygn. akt III K 110/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy rozpoznawał sprawę A. C. oskarżonej o to, że:

I. w okresie od stycznia 2012r. do grudnia 2013r. pełniąc funkcję Dyrektora Przedszkola Niepublicznego (...) przy ul. (...) w B., będąc uprawnionym do wystawienia dokumentu, działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła Urząd Miasta B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że:

1. w dniu 13 stycznia 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca stycznia roku 2012r., w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 17, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 14, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 1.515,06 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

2. w dniu 15 lutego 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca lutego roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 18, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 14, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 2.020,08 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

3. w dniu 15 marca 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca marca roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 19, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 16, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 1.515,06 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

4. w dniu 13 kwietnia 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca kwietnia roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 19, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 15, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 2.020,08 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

5. w dniu 14 maja 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca maja roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 30, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 21, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 4.545,18 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

6. w dniu 15 czerwca 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca czerwca roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 50, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 30, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 10.100,40 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

7. w dniu 13 lipca 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca lipca roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 50, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 30, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 10.100,40 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

8. w dniu 14 sierpnia 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca sierpnia roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 50, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 30, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 10.100,40 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

9. w dniu 14 września 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca września roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 99, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 52, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 23.735,94 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

10. w dniu 15 października 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca października roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 106, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 51, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 27.776,10 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

11. w dniu 15 listopada 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca listopada roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 120, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 50, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 35.707,02 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

12. w dniu 14 grudnia 2012r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca grudnia roku 2012”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 53, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 36.717,06 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

13. w dniu 15 stycznia 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca stycznia roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 54, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 36.254,46 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

14. w dniu 15 lutego 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca lutego 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 54, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 36.254,46 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

15. w dniu 15 marca 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca marca roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 55, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 35.745,76 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

16. w dniu 15 kwietnia 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca kwietnia 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 58, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 34.278,52 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

17. w dniu 15 maja 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca maja roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 59, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 33.769,82 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

18. w dniu 13 czerwca 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca czerwca roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 59, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 33.769,82 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

19. w dniu 15 lipca 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca lipca roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 59, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 33.769,82 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

20. w dniu 14 sierpnia 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca sierpnia 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 59, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 33.769,82 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

21. w dniu 16 września 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca września roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 70, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 27.949,07 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

22. w dniu 15 października 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca października roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 124, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 70, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 27.469,80 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

23. w dniu 15 listopada 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 2 dzień miesiąca listopada roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie rzeczywistej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 121, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 69, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 26.452,40zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

24. w dniu 6 grudnia 2013r. przedłożyła w Wydziale (...) Urzędu Miasta B. poświadczający nieprawdę dokument dotyczący okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji tj. „Informację o faktycznej liczbie uczniów według stanu na 1 dzień miesiąca grudnia roku 2013”, w którym podała nieprawdziwe dane odnośnie faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola, wskazując ich liczbę na 125, przy czym dzieci faktycznie uprawnionych do otrzymania dotacji było 74, czym wprowadziła w błąd Urząd Miasta B. co do wysokości kwoty 25.943,70 zł., przysługującej i wypłaconej dotacji, działając na jego szkodę;

przy czym łączna kwota uzyskanej w ten sposób bezprawnie dotacji wyniosła 551.280,23 zł na szkodę Urzędu Miasta B., tj. o czyn z art.271 § 1 i 3 kk i art.286 § 1 kk w zw. z art.294 § 1 kk i art.297 § 1 kk w zw. z art.11 § 2 kk i art.12 kk.

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2017r w sprawie sygn. akt III K 110/16:

uniewinnił oskarżoną A. C. od popełnienia zarzucanego jej czynu,

na podstawie art.632 pkt 2 kpk kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.

Apelację od wyroku wywiódł oskarżyciel publiczny zaskarżając go w całości na niekorzyść oskarżonej zarzucając mu:

l. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mogący mieć wpływ na treść, polegający na niezasadnym przyjęciu przez Sąd, że zebrane w toku postępowania dowody i wynikające z nich ustalenia faktyczne nie pozwalają w sposób jednoznaczny ustalić, że oskarżona uczestniczyła w popełnieniu przestępstwa zarzucanego jej aktem oskarżenia, podczas gdy prawidłowa ocena tego materiału w szczególności zeznań świadków B. H. i M. G., a także ustaleń wynikających z protokołu przeprowadzonej przez Urząd Miasta B. kontroli w Przedszkolu (...) prowadzi do wniosku, iż oskarżona zachowaniem swoim wyczerpała znamiona zarzucanego jej aktem oskarżenia przestępstwa,

2. obrazę przepisów postępowania mogące mieć wpływ na treść orzeczenia a mianowicie art.7 kpk oraz art.410 kpk poprzez dokonanie przez Sąd dowolnej oceny części ujawnionego na rozprawie materiału dowodowego, podczas gdy swobodna ocena zebranych w przedmiotowej sprawie wszystkich dowodów, w szczególności zeznań świadków, treści statutu Przedszkola (...) przepisów regulujących sposób rejestrowania jednostek przedszkola niepublicznego oraz ubiegania się i przyznawania dotacji dla dzieci do niego uczęszczających, a także uwzględnienie zasad prawidłowego rozumowania oraz odwołanie się doświadczenia życiowego przy ocenie wyjaśnień oskarżonej i ich przełożenia na całokształt materiału dowodowego, prowadzi do wniosku, że wyjaśnieniom oskarżonej nie można przyznać waloru wiarygodności, co w konsekwencji prowadzi do konstatacji, że oskarżona dopuściła się zarzucanego jej przestępstwa.

Wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonej złożyła odpowiedź na apelację wnoszą o jej nieuwzględnienie i utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja wywiedziona w powyższej sprawie jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podkreślenia wymaga, że Sąd Okręgowy skrupulatnie zgromadził cały materiał dowodowy, zwłaszcza o charakterze osobowym przesłuchując zarówno oskarżoną jak i wszystkich nauczycieli w obu placówkach przez nią prowadzonych oraz rodziców dzieci, które w jakikolwiek sposób były z nimi związane. Dokonana jednak ocena tych dowodów nie jest w pełni właściwa, co skutkować musiało wydaniem przez sąd odwoławczy orzeczenia o charakterze kasatoryjnym. Wprawdzie w obecnie obowiązującym porządku prawnym sąd odwoławczy może dokonywać własnej oceny dowodów i czynić ustalenia odmienne niż ustalenia Sądu I instancji, to jednak możliwość ta ograniczona jest obowiązującą nadal w przepisie art.454 § 1 kpk regułą ne peius. Na obecnym bowiem etapie postępowania uniewinnienie oskarżonej jest rozstrzygnięciem co najmniej przedwczesnym.

Rację ma skarżący, że w powyższej sprawie doszło do mającej wpływ na treść orzeczenia obrazy art.7 kpk i art.410 kpk. Skutkiem tych naruszeń był wskazany w apelacji mając wpływ na treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych skutkujący uniewinnieniem oskarżonej.

Na wstępie wskazać należy, że prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy zależy od zgodnego z przepisami postępowania karnego przeprowadzenia dowodów oraz od prawidłowej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Podstawę zatem wyroku stanowić może tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, przy czym w uzasadnieniu wyroku sąd ma obowiązek wskazać, jakie fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Sąd ma obowiązek badania i uwzględnienia w toku procesu okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego, a korzystając z prawa swobodnej oceny dowodów przekonanie co do jego winy w zakresie przypisanych mu czynów powinien logicznie i przekonująco uzasadnić. Uzasadnienie winno tym samym wyraźnie wskazywać, na jakich dowodach oparł sąd orzekający ustalenie każdego istotnego dla sprawy faktu, a także należycie rozważać i oceniać wszystkie dowody przemawiające za przyjętymi przez sąd ustaleniami faktycznymi lub przeciw nim, wyjaśniać wszystkie istotne wątpliwości w sprawie i sprzeczności w materiale dowodowym oraz się do nich ustosunkować. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko skarżącego, że istnieją przesłanki pozwalające uznać, iż Sąd Okręgowy uchybił zasadom związanym z postępowaniem dowodowym i oceną dowodów. Ocena ta bowiem w odniesieniu do części dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia została dokonana wbrew obowiązującym w tym zakresie przepisom. Wykracza ona bowiem poza granice zakreślone w art.7 kpk, w szczególności nosi cechy dowolności.

Aprobaty Sądu Apelacyjnego nie zyskała dokonana przez Sąd Okręgowy ocena dowodu w postaci wyjaśnień oskarżonej. Nie sposób bowiem uznać, że ocena ta jest swobodna i spełniająca wymogi określone w art.410 kpk. Na wstępie podkreślenia wymaga, że ocenie Sądu I instancji nie została poddana całość wyjaśnień oskarżonej. Wskazując na spójność wyjaśnień oskarżonej sąd ten pominął tę ich część, w której podała, że wpisywała dane do systemu (...) (k.1621 akt sprawy). Ocena tego dowodu ma znaczenie dla odpowiedzialności karnej oskarżonej w powyższej sprawie, pozwoli bowiem na dokonanie ustaleń w zakresie jej zamiaru. W realiach rozpoznawanej sprawy nie sposób również podzielić stanowiska Sądu Okręgowego, że za wiarygodnością wyjaśnień oskarżonej przemawia ich zgodność z zeznaniami wszystkich świadków poza świadkiem M. G.. Podawana przez sąd zgodność wyjaśnień oskarżonej z zeznaniami nauczycieli odnośnie tego na czyje polecenie były przepisywane dzienniki przedszkolne nie może – bez głębszej analizy tych dowodów – świadczyć o wiarygodności wyjaśnień oskarżonej co do tego, że to na polecenie świadka M. G., bez wiedzy oskarżonej dokonywano przepisywania dzienników. Świadek M. G. zeznała, że polecenia te wydawała nauczycielom po uprzednim wydaniu jej takiego polecenia przez oskarżoną. Sprzeczność zeznań świadka M. G. z wyjaśnieniami oskarżonej sama w sobie nie może skutkować uznaniem, że zeznania tego świadka nie są wiarygodne. Za dowolne uznać również należy, w ocenie Sądu Apelacyjnego, stanowisko Sądu że zeznania świadka M. G. pozostawały w sprzeczności nie tylko z wyjaśnieniami oskarżonej. Jak wyżej wskazano – nie sposób uznać za tę sprzeczność stosunek do zeznań nauczycieli, skoro poza sporem, wydaje się, pozostaje, że w bezpośrednio nauczycielom polecenia w tym zakresie wydawała świadek M. G.. Nauczyciele nie mieli bowiem wiedzy na temat tego, czy przepisywanie dzienników było inicjatywą świadka M. G. czy oskarżonej A. C..

Nie sposób również podzielić stanowiska Sądu I instancji, że rodzice oddający dzieci do przedszkola, z kierownictwa przedszkola, mieli kontakt jedynie ze świadkiem M. G.. Jak wynika bowiem z dokumentów dołączonych do akt sprawy, przynajmniej część umów z rodzicami podpisywanych była przez oskarżoną.

Uznając za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonej co do powodów jakimi miała kierować się świadek M. G. składając zeznania w powyższej sprawie, Sąd Okręgowy odwołuje się do wyjaśnień oskarżonej. W tym zakresie na str. 10 uzasadnienia wyroku Sąd I instancji wskazuje, że - zdaniem oskarżonej – świadek M. G. zeznawała odmiennie niż wyjaśniała oskarżona gdyż przestraszyła się odpowiedzialności oraz z obawy, że oskarżona będzie się starała wystąpić przeciwko niej z roszczeniem. Takie stanowisko – w ocenie Sądu II instancji pozbawione jest logiki, i rażące dowolnością, skoro Sąd Okręgowy i nie wskazał, jakiego rodzaju odpowiedzialności miała się obawiać świadek M. G.. Wszak akapit wcześniej Sąd Okręgowy trafnie wskazał, że oskarżoną i świadka łączyło jedynie ustne porozumienie, w oparciu o które świadek wykonywała określone czynności w związku z funkcjonowaniem placówek przedszkolnych. Nie wskazał również Sąd Okręgowy jakie roszczenia – biorąc pod uwagę jedynie ustne porozumienie – mogłaby mieć oskarżona w stosunku do świadka, w szczególności związane z pobieraniem dotacji. Poza rozważaniami sądu jednocześnie pozostało, że to oskarżona jako właścicielka placówek przedszkolnych uzyskała korzyści majątkowe otrzymując dopłaty na jego funkcjonowanie z kasy miejskiej. Dotacje te wpływały na konto tych placówek i to oskarżona jako właścicielka była ich beneficjentką.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zatem, Sąd I instancji nie rozważył wszystkich okoliczności, które mają znaczenie dla prawnokarnej odpowiedzialności oskarżonej w powyższej sprawie, czym naruszył przepis art.410 kpk. Nie sposób bowiem oprzeć się jedynie na wyjaśnieniach oskarżonej nieprzyznającej się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Gdyby kierować się sposobem rozumowania sądu to przy konieczności udowodnienia sprawcy zamiaru bezpośredniego, kierunkowego skazanie za przestępstwo oszustwa oskarżonego nieprzyznającego się do winy byłoby praktycznie niemożliwe. Sąd Okręgowy zaniechał dokonania swobodnej oceny innych dowodów zgromadzonych w sprawie celem ustalenia istnienia lub jego braku zamiaru bezpośredniego kierunkowego u oskarżonej. Jak już wyżej wskazano, powoływanie się na zeznania nauczycieli i rodziców, którzy w toku roku szkolnego zasadzie nie mieli bezpośredniego kontaktu z oskarżoną, nie może być uznane za wystarczającą podstawę do wydania wyroku uniewinniającego.

Trafnie wskazał Sąd Okręgowy na trzy podstawy nieprawidłowości, które stały się podstawą aktu oskarżenia w powyższej sprawie (str.116 uzasadnienia wyroku). Ponownie rozpoznając sprawę Sąd I instancji zbada czy jakieś z tych podstaw mają swoje uzasadnienie. Nie muszą być one bowiem wszystkie spełnione, biorąc pod uwagę konstrukcję zarzutu postawionego oskarżonej A. C.. Badając kwestię pobierania dotacji za dzieci uczęszczające do przedszkola na ul. (...) I instancji ponownie rozpoznający sprawę oceni dowody zgromadzone w tym zakresie aby ocenić świadomość oskarżonej co do podstaw pobierania dotacji w tym zakresie. Rację ma skarżący oskarżyciel publiczny, że oskarżona miała doświadczenie w procedurze zakładania przedszkola. Odnosząc się natomiast do jej wyjaśnień, w których podała, że była przekonana, iż dzieci uczęszczające do przedszkola na ul. (...) mogą korzystać z dotacji z uwagi na funkcjonowanie przedszkola na ul. (...) wskazać należy, że poza wyjaśnieniami oskarżonej należy ocenić w sposób swobodny i zgodne z zasadami logicznego rozumowania inne dowody. W szczególności okoliczność, że aby uruchomić przedszkole przy ul. (...) oskarżona składała takie same dokumenty jak przy zakładaniu przedszkola przy ul. (...). Należało również dochować terminów do złożenia dokumentów aby uzyskać dotacje na określony rok. Jeżeli przekonanie oskarżonej miałoby być prawdziwe to składanie dokumentów w odniesieniu do przedszkola na ul. (...) byłoby zbędne. Warto również zwrócić uwagę na to, że – jak nawet ustalił Sąd Okręgowy – obie placówki miały odrębne numery w ewidencji szkół i placówek niepublicznych Miasta B. i nie ma w nich miejsca na wskazanie filii przedszkola. Ponownej ocenie winny zostać poddane dowody dotyczące świadomości oskarżonej w tym zakresie; nie tylko jej wyjaśnienia ale również okoliczności związane z procedurami, z jakimi została zapoznana zakładając obie placówki. Wskazać również w tym zakresie godzi się, że placówkę na ul. (...) ujęto we wpisie do ewidencji szkół i placówek niepublicznych Miasta B. wpisano do jako przedszkole a nie jako filię innej placówki (k.1898 akt sprawy). Przedszkole na ul. (...) we wskazanej ewidencji również zostało wpisane jako odrębna placówka (k.1894 akt sprawy). Wskazana odrębność wynika nadto z wniosku oskarżonej o wpisanie do tej ewidencji przedszkola na ul. (...) (załącznik do dokumentacji znajdującej się na k.1898 akt sprawy). Sąd ponownie rozpoznający sprawę winien rozważyć czy podnoszona przez obrońcę w toku rozprawy apelacyjnej okoliczność, że w obu dyrektorem i prezesem była oskarżona stanowi wystarczającą przesłankę aby uznać, że było to jedno przedszkole. Nie budzi wątpliwości bowiem, że obie placówki miały ten sam organ prowadzący.

Swobodnej, zgodnej z zasadami logiki ocenie Sądu Okręgowego ponownie rozpoznającego sprawę winny zostać poddane dowody dotyczące świadomości oskarżonej co do liczby dzieci uczęszczających do placówek przedszkolnych jakie prowadziła, zwłaszcza w kontekście różnic między stanem rzeczywistym a stanem wynikającym z wniosków o dotacje. Prawdą jest, że w palcówkach niepublicznych prowadzenie dzienników nie było obligatoryjne, jednakże nie oznacza to, że jeżeli już były prowadzone to mogło to się odbywać w sposób nierzetelny, w szczególności poprzez wpisywanie do nich dzieci uczęszczających do innej placówki.

Rozważając kwestię wątpliwości co do podstawy uczęszczania dzieci do przedszkoli (na podstawie umowy czy też jedynie zgłoszenia) i rozbieżności w tym zakresie między statutem przedszkola a regulaminem należy wskazać na okoliczność wynikającą z zeznań rodziców, że część z dzieci, których rodzice złożyli zgłoszenie nigdy do żadnej z placówek należących do oskarżonej nie uczęszczały. Należy rozważyć zgodnie z zasadami logicznego rozumowania czy zatem takie zgłoszenie mogło być podstawą do uzyskania dotacji. Czy nie pociągałoby za sobą ryzyka, że w ten sposób to samo dziecko mogłoby być podstawą do uzyskania dotacji w kilku przedszkolach, gdyż zgłoszenia były drukiem dostępnym w internecie a powszechnie wiadomym jest, że rodzice składają aplikacje do więcej niż jednego przedszkola aby zwiększyć szansę na uzyskanie miejsca w jednym z przedszkoli.

Stwierdzając zaistnienie wskazanych wyżej uchybień w zakresie oceny zgromadzonych w sprawie dowodów za przedwczesne – w ocenie Sądu Apelacyjnego - uznać należy zaistnienie podstawy do zastosowania art.5 § 2 kpk i uznanie, że w sprawie zaistniały nie dające się usunąć wątpliwości, które należało rozstrzygnąć na korzyść oskarżonej. Wskazana zasada nie może stwarzać pretekstu do uproszczonego traktowania wątpliwości. Jak bowiem wyraźnie wynika z brzmienia przepisu art.5 § 2 kpk, reguła ta ma zastosowanie dopiero wtedy, gdy mimo wszelkich starań organu prowadzącego postępowanie nie da się usunąć występujących wątpliwości. Jest to więc swoista „ostateczność” – „dyrektywa ostatecznego wyjścia”. W szczególności jest to widoczne w następującym poglądzie Sądu Najwyższego: „Zasada in dubio pro reo odnosi się w praktyce do zagadnień związanych z ustaleniami faktycznymi, nie wolno jednak rozumieć jej jako reguły swoistego, uproszczonego traktowania wątpliwości. Wszelka wątpliwość w zakresie ustaleń faktycznych powinna być wyjaśniona i usunięta przez wszechstronną inicjatywę dowodową organu procesowego i gruntowną analizę całego dostępnego materiału dowodowego. Dopiero wtedy, gdy po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości wątpliwość nie zostanie usunięta, należy ją wytłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.06.1991r. w sprawie WR 107/91, OSNKW 1992/1-2/14). Jeżeli z materiału dowodowego wynikają różne wersje wydarzeń, to nie jest to równoznaczne z istnieniem niedających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art.5 § 2 kpk, bo w takim przypadku sąd orzekający zobowiązany jest do dokonania ustaleń na podstawie swobodnej oceny dowodów i dopiero wówczas, gdy wątpliwości nie zostaną usunięte, należy tłumaczyć je na korzyść oskarżonego (patrz: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16.06.2005r. w sprawie KK 257/04, OSNKW 2005/9/86). W sprawie będącej przedmiotem niniejszego postępowania, Sąd I instancji nie dokonał w pełni swobodnej oceny dowodów a zatem przedwczesnym było zastosowanie zasady in dubio pro reo, która mogłaby mieć zastosowanie dopiero wówczas, gdyby pomimo przeprowadzenia wszystkich dostępnych dowodów i po dokonaniu swobodnej oceny zgodnie z treścią przepisu art.7 kpk w dalszym ciągu pozostawałyby okoliczności niewyjaśnione. Sąd Apelacyjny w pełni podziela zachowujący swą aktualność pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19.02.1990r. w sprawie I KR 6/90: „Art.3 § 3 kpk z 1969r. (obecnie art.5 § 2 kpk) ma zastosowanie w sytuacjach gdy w żaden sposób nie da się usunąć zaistniałych wątpliwości. Nie może on być interpretowany jako obowiązek czynienia ustaleń faktycznych w oparciu o najkorzystniejsze dla oskarżonego wersje wypadków.” (OSNMS 1991/1-2/7).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy winien w sposób szczegółowy przeprowadzić postępowanie dowodowe, dokonując wnikliwej oceny dowodów, która powinna uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonej, zgodnie z regułami określonymi w art.4 kpk. Dopiero wtedy możliwe będzie zadośćuczynienie wyrażonej w art.2 kpk zasadzie prawdy materialnej, określającej jeden z podstawowych celów procesu karnego. Winien również rozważyć zastosowanie przepisu art.442 § 2 kpk i poprzestać na ujawnieniu dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, w szczególności zeznań rodziców dzieci, co do których nie było wątpliwości co do prawidłowości pobierania dotacji w związku z uczęszczaniem ich do placówek przedszkolnych prowadzonych przez oskarżoną.

Przeprowadzenie rzetelnego i zgodnego z przepisami prawa postępowania dowodowego z uwzględnieniem powyższych zaleceń Sądu Apelacyjnego a także dokonanie całościowej, zgodnej z regułami logicznego wnioskowania prawniczego i zasadami doświadczenia życiowego analizy całego zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwoli na nie budzące wątpliwości rozstrzygnięcie w sprawie.