Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Anna Łosik

Protokolant:p.o. stażysty Anita Grześkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2018 r. w Poznaniu na rozprawie

sprawy z powództwa W. K. (1)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w J.

o zapłatę

1.  Powództwo oddala.

2.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.817zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

3.  Zasądza ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 8.856zł, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, na rzecz adwokata A. K. (1) .

SSO Anna Łosik

Sygn. akt XII C 539/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 marca 2017 roku W. K. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. 1.000.000zł tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za okres od 2008 roku do 2015 roku za brak ulotek, wkładek do paczek tytoniu zawierających opis zawartości substancji tytoniowych oraz ceny i daty pismem B.’a (k.1).

W piśmie z dnia 15 września 2017 roku wniósł ponadto o nałożenie na pozwanego obowiązku wycofania z rynku tytoniu celem dołączenia do niego stosownych ulotek w piśmie punktowym B.’a z informacją o zagrażających chorobach i wszystkim co jest związane z paleniem tytoniu (k.47).

Postanowieniem z dnia 31 lipca 2017 roku ustanowiono dla powoda pełnomocnika z urzędu (k.34).

W piśmie procesowym z dnia 28 września 2017 roku pełnomocnik powoda ustanowiony z urzędu, wniósł o zasądzenie - na podstawie art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 kc - od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1.000.000zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nadto domagał się przyznania adwokatowi A. K. (2) od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Poznaniu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, albowiem koszty te nie zostały uiszczone nawet w części.

W uzasadnieniu pełnomocnik powoda wskazał, że w piśmie z dnia 20 marca 2017 roku W. K. (2) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej Spółki kwoty 1.000.000zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę podnosząc, że nieprawidłowe oznaczenie towarów produkowanych przez (...) SA doprowadziło do jego licznych problemów zdrowotnych. Powód od przeszło 20 lat cierpi na poważne kłopoty ze wzrokiem. Początkowo leczony był z powodu wylewów do ciała szklistego lewego oka, około 2000 roku stracił możliwość widzenia okiem prawym. Na skutek drobnego wypadku - zeskoku z łóżka - w czerwcu 2006 roku powód doznał wylewu podspojówkowego, a następnie ciężkiego zapalenia wszystkich tkanek oka, w wyniku czego utracił także widzenie w oku prawym. Od tego czasu jest osobą zupełnie niewidomą. Aby dostosować się do nowej, niezwykle trudnej sytuacji oraz uzyskać jak największą niezależność i móc w miarę samodzielnie funkcjonować, powód w 2008 roku przeszedł kurs przestrzennego poruszania się, a także naukę pisania i czytania za pomocą alfabetu B.'a. Wtedy też, nieświadomy konsekwencji swojej decyzji, powód zaczął korzystać z produktów wytwarzanych przez pozwanego. Pozwana Spółka specjalizuje się w produkcji sprzedaży marek tytoniowych obejmujących szeroki asortyment papierosów, tytoni etc. Powód zaopatrywał się w produkowane przez pozwanego papierosy. Zgodnie z ustawą z dnia 9 listopada 1995 roku „ o ochronie zdrowia przez następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych”, wyroby tytoniowe przeznaczone do palenia powinny spełniać szereg obostrzeń dotyczących odpowiedniego opakowania, mającego informować i uświadamiać kupujących co do następstw palenia papierosów. Muszą się znaleźć wśród nich m.in. ostrzeżenia ogólne „palenie zabija - rzuć teraz", informacja o rakotwórczości substancji zawartych w dymie tytoniowym, czy wiadomość co do możliwości udzielania wsparcia palaczom chcącym rzucić nałóg przez odpowiednie instytucje. Nadto, informacje takie muszą być dobrze widoczne i zajmować odpowiednie powierzchnie na opakowaniu, zarówno zbiorczym jak i indywidualnym, wyrobów tytoniowych. Celem tej regulacji jest uświadomienie konsumentów co do ryzyka oraz potencjalnych konsekwencji wynikających z zakupu. Niestety, pozwany nie umożliwił zapoznania się z ryzykiem wszystkim swoim klientom, do których należy także powód, poprzez brak umieszczenia takich informacji w sposób czytelny również dla osób niewidzących, niemogących zaznajomić się z nimi jedynie na podstawie nadrukowanego tekstu czy fotografii. Nie wiedząc więc, jakie skutki będzie miało palenie przez niego papierosów, a także nie będąc do tego w żaden sposób zniechęcony przez odpowiednie oznakowanie opakowania, powód w latach 2008 - 2015 kupował produkowane przez pozwanego wyroby tytoniowe przeznaczone do palenia. Pierwsze konsekwencje swojej nieświadomości co do zagrożenia wynikającego z nałogu tytoniowego powód zaczął odczuwać w 2014 roku, nie wiedząc jeszcze jednak, czym są one spowodowane. W początkowo zaczął cierpieć nasilony kaszel prowadzący wręcz do duszenia się i trudności oddechowe. 2015 roku u W. K. (1) zdiagnozowano astmę oskrzelową, której jedną z częstszych przyczyn jest właśnie wdychanie dymu tytoniowego. Niestety, był to dopiero początek poważnych problemów zdrowotnych powoda. W najpoważniejszą konsekwencją palenia wytwarzanych przez pozwanego papierosów okazał się udar niedokrwienny lewej półkuli mózgu z nasileniem niedowładu połowicznego prawostronnego. Powód przeszedł także dwa zawały oraz był wielokrotnie hospitalizowany. Nadto, cierpi na problemy neurochirurgiczne związane z kręgosłupem, na co również miało wpływ palenie przez niego tytoniu - palenie papierosów ma bowiem wpływ na zwyrodnienia krążków międzykręgowych (dysków). Obecnie powód na stałe zmuszony jest zażywać leki wziewne. Niezwykle poważne problemy zdrowotne W. K. (1) są następstwem palenia wyrobów tytoniowych wytwarzany przez pozwanego. Powód podkreśla, że mając świadomość, jak niebezpieczne substancje zawiera dym tytoniowy i jak zgubne mogą okazać konsekwencje nałogów, nie sięgnąłby po wyroby tytoniowe. Niestety, pozwany nie umieścił takich informacji przygotowanych w sposób czytelny dla osób z niepełnosprawnościami - niewidomych - ani na opakowaniach swoich produktów ani na ulotce informacyjnej, ani na przygotowanej w tym celu specjalnej wkładce do opakowania. W odczuciu powoda pozwany nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku informacyjnego, a wręcz wprowadził go w błąd, pozostawiając nieświadomym co do zagrożeń, jakie wywołuje produkowany przez niego towar. Co ważne, powód nie miał możliwości zapoznać się z informacjami na temat szkodliwości składników dymu tytoniowego w inny sposób - produkty tytoniowe nie mogą być reklamowane, a nadto W. K. (1) od 27 lat przebywa w zakładzie karnym, gdzie odizolowany jest od możliwości pozyskania takich informacji innymi metodami, z bardziej dostępnych źródeł. Zaniechania pozwanego co do oznakowania wytwarzanych przez niego produktów - papierosów - w sposób umożliwiający zapoznanie się z nim osobom niemogącym uczynić tego za pomocą najbardziej typowych i konwencjonalnych metod, doprowadziły do poważnego oraz trwałego i nieodwracalnego rozstroju zdrowia powoda. Z powołaniem się na treść art. 415 k.c. i art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 k.c. pełnomocnik powoda wywodził, że niewątpliwie krzywda, jakiej z powodu braku dostosowanej do potrzeb osób niewidomych informacji na produkowany przez pozwanego wyrobach tytoniowych, doznał powód, jest niezwykle dotkliwa. W. K. (1) na skutek przeżytych problemów zdrowotnych jest obecnie osobą zupełnie niezdolną do samodzielnej egzystencji, wymagającą stałej i długotrwałej opieki. Rozmiar cierpień, jakie musiał przejść powód wywołanych z winy pozwanego, jest ogromny. Krzywda, jakiej doznał powód, obejmuje nie tylko liczne dotkliwe cierpienia fizyczne (ból i inne dolegliwości), ale także cierpienia psychiczne rozumiane w tej sytuacji jako ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi i następstwami rozstroju zdrowia, w szczególności w postaci wyłączenia z normalnego funkcjonowania. W niniejszej sprawie ziściły się przesłanki odpowiedzialności pozwanego za zaistniałą szkodę: niewątpliwie biorąc pod uwagę stan zdrowia oraz rozmiar cierpień fizycznych i psychicznych szkoda wystąpiła, doszło też do zrealizowania zdarzenia powodującego szkodę - oznaczenia przez pozwanego produkowanych towarów w sposób nieadekwatny, a wręcz dyskryminujący dla osoby niewidomej, jaką jest powód, oraz w związku przyczynowo - skutkowego między zdarzeniem, a szkodą - to właśnie nieświadome palenie wyrobów tytoniowych i wdychanie dymu spowodował uszczerbek na zdrowiu powoda. Wobec tego pozwany jest zobowiązany do poniesienia konsekwencji swoich zaniechania (k.51-58).

W odpowiedzi na pozew datowanej na dzień 22 listopada 2017 roku pozwany, działając przez pełnomocnika będącego adwokatem, wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc następujące zarzuty:

- powód nie udowodnił, że palił papierosy, a w szczególności, że palił papierosy produkowane i sprzedawane przez pozwanego;

- powód nie udowodnił, że papierosy produkowane i sprzedawane przez pozwanego są produktem, który nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniających normalne użycie, w związku z tym, że istnieje jakakolwiek odpowiedzialność pozwanego w związku z następstwami normalnego użycia produkowanych i sprzedawanych przez niego papierosów;

- powód nie udowodnił, że zachowanie pozwanego było obiektywnie zawinionej bezprawne. Powód nie wykazał, że pozwany produkując, sprzedając papierosy naruszył jakikolwiek przepis prawa lub działał w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

- powód nie udowodnił, że zachowanie się pozwanego było subiektywnie zawinione. Powód nie wykazał, że organy zarządzające pozwanego produkując i sprzedając papierosy nie dochowały należytej staranności;

- powód nie udowodnił związku przyczynowo przyczynowo-skutkowego między paleniem papierosów, a wskazanym przez niego rzekomym uszczerbkiem na zdrowiu;

- powód nie udowodnił, że gdyby pozwany został zaprzestał produkcji i sprzedaży papierosów, nie doszłoby do uszczerbku na zdrowiu powoda;

- powód nie udowodnił, że gdyby otrzymał ostrzeżenie zdrowotne od pozwanego, w formie wskazanej przez powoda, to nie palił papierosówi nie doszłoby do powstania szkody;

- przedawnienie roszczeń powoda, który to zarzut pozwany zastrzega sobie podnieść po sprecyzowaniu przez powoda twierdzeń pozwu.

Nadto pozwany wniósł o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Przede wszystkim pozwany podkreślił, że powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność samego faktu palenie papierosów, w szczególności palenia papierosów produkowanych i sprzedawanych przez pozwanego. W materiale dowodowym, poza samymi twierdzeniami powoda, nie ma żadnych dowodów wskazujących na tę okoliczność. Zgodnie zaś z wyrażoną w art. 6 k.c. zasadą ciężaru dowodów wynika, iż to nie na pozwanym, ale na powodzie leży ciężar udowodnienia okoliczności palenia papierosów oraz tego, że te papierosy były produkowane i sprzedawane przez pozwanego, gdyż to on wywodzi z tego faktu dalsze skutki prawne w postaci odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. W tymczasem z treści pozwu oraz kolejnych pism powoda i jego pełnomocnika, nie wynika nic ponad samo twierdzenie powoda, że w latach 2008-2015 kupował produkowane przez pozwanego wyroby tytoniowe. Powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność palenia papierosów produkowanych i sprzedawanych przez pozwanego, ale również faktu palenia papierosów w ogóle. Już tylko ten argument jest wystarczający dla oddalenia powództwa .

Nadto pozwany podniósł, że od 2008 roku, w którym zgodnie z oświadczeniem powoda zaczął on palić papierosy, polityka przeciwtytoniowa obejmowała również profilaktykę wśród personelu oraz osób osadzonych w zakładach penitencjarnych, obejmując m.in. takie działania jak dystrybucję materiałów edukacyjnych, plakatów, innych materiałów oświatową zdrowotnych, organizowanie spotkań promujących zdrowy tryb życia, rozpowszechnianie informacji przez radiowęzeł, jak również w formie filmów edukacyjnych, promowanie asertywnych postaw prozdrowotnych poprzez udział w takich programach jak „ Światowy dzień bez tytoniu", czy „Rzuć palenie razem z nami". Ze sprawozdań z realizacji polityki przeciwtytoniowej w jednostkach penitencjarnych wynika, iż wprowadzono szereg programów edukacyjnych, udzielono szeregu porad dotyczących problemów uzależnienia od tytoniu wśród osadzonych, przeprowadzono szereg zajęć wśród osadzonych służących upowszechnianiu zdrowego stylu życia, znaczna liczba osadzonych skorzystała z poradnictwa i leczenia uzależnienia od tytoniu.

Konsekwencją zaakceptowania określonego poziomu ryzyka związanego z korzystaniem z produktów tytoniowych jest uznanie tych produktów za bezpieczne w stopniu powszechnie oczekiwany. Produkty takie nie są objęte zakresem definicji produktu niebezpiecznego zawartej w art. 449' § 1 zd. 1 kc. Ich producenci w rezultacie nie ponoszą, na podstawie powołanego przepisu, odpowiedzialności za produkt niebezpieczny, a jakakolwiek szkoda spowodowana zgodnym z ich przeznaczeniem użyciem jest co najwyżej skutkiem wolnej woli konsumenta, który zdecydował się korzystać z tego rodzaju produktów. Powód nie udowodnił obiektywnie zawinionego i bezprawnego zachowania pozwanego. Powód nie wykazał, na czym miałby polegać rzekoma bezprawność działań pozwanego.

Powód nie wskazał na żaden przepis prawa, który zgodnie z jego twierdzeniem zostałby naruszony przez pozwanego. W rzeczywistości, pozwany zawsze przestrzegał wszelkich obowiązujących regulacji, standardów oraz wytycznych dotyczących w szczególności produkcji, ostrzeżeń umieszczanych na produktach i sposobu ich opakowanie. W szczególności produkty pozwanego spełniają wymogi wynikające z ustawy antynikotynowej. Co więcej, przepisy prawa nie nakładają na producentów papierosów obowiązku umieszczania oznaczenia na opakowaniach papierosów w języku B.'a, czy poprzez inne dotykowe oznaczenia na opakowaniach papierosów sprzedawanych w Polsce. Przez całe minione stulecie papierosy były i są produktem, którego produkcja i sprzedaży są zgodne z prawem. W Polsce nigdy nie było dyskusji na temat zakazu produkcji czy sprzedaży papierosów.

W powód nie wykazał również w jaki sposób działania pozwanego był sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Pozwany zaprzeczył, aby palenie papierosów mogło być jedynym czynnikiem środowiskowym związanym z jednostkami chorobowymi wskazywanymi przez powoda. Powód nie wykazał, że gdyby nie palił papierosów, to nie zapadł na wskazane przez siebie choroby. Dowód takiego związku przyczynowego obciąża powoda. Bezsprzecznie, na schorzenia wskazane przez powoda, tak jak astma oskrzelowa, choroba płuc, udar niedokrwienny lewej półkuli mózgu z nasileniem niedowładu połowicznego prawostronnego, zawały, problemy neurochirurgiczne związane z kręgosłupem, cierpią również osoby niepalące papierosów. Powód nie wykazał, że schorzenia, o których mowa w pozwie zostały spowodowane paleniem tytoniu.

W powód nie udowodnił, że korzystał wyłącznie z produktów produkowanych przez pozwanego i nie kupował papierosów różnych marek dostępnych na rynku. Co więcej, powód nie wykazał, aby w ogóle korzystał z produktów pozwanego. W konsekwencji, powód nie udowodnił że, gdyby pozwany zaprzestał produkcji sprzedaży papierosów to powód uniknąłby powstanie jakiejkolwiek szkody w postaci uszczerbku na zdrowiu (k.124-139).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. K. (1) ma obecnie 60 lat. Ukończył szkołę podstawową i z zawodu jest murarzem. Był żonaty, ma dwoje dorosłych dzieci. Od 30 lat odbywa karę dożywotniego pozbawienia wolności. Do więzienia trafił w połowie lat osiemdziesiątych. W latach 1995-1997 przebywał na wolności z uwagi na udzieloną przerwę w wykonywaniu kary.

Okoliczności bezsporne, wyjaśnienia informacyjne powoda złożone na rozprawie w dniu 21.03.2018r., zaświadczenie z ZK k.95

W. K. (1) jest osobą bardzo schorowaną. Od 2006 roku jest całkowicie niewidomy. Posługuje się alfabetem B.’a. Powód był wielokrotnie hospitalizowany. Przeszedł udar niedokrwienny lewej półkuli mózgu z nasileniem niedowładu połowicznego prawostronnego oraz dwa zawały. Nadto, cierpi na astmę oraz problemy neurochirurgiczne związane z kręgosłupem - zwyrodnienia krążków międzykręgowych. Z uwagi na stan zdrowia powód winien unikać używek.

Okoliczności bezsporne, a nadto dokumentacja z leczenia powoda i orzeczenia o niepełnosprawności k.59-94

Powód nie korzystał i nie korzysta z produktów pozwanego.

Twierdzenia przeciwne powoda, zaprzeczone przez pozwanego, nie zostały wykazane.

Pozwana spółka jest m.in. producentem i sprzedawcą papierosów.

Dowód: KRS k.119-123.

Tzw. ustawa antynikotynowa z dnia 9 listopada 1995 roku nałożyła na producentów papierosów szereg obowiązków w zakresie ostrzegania przed skutkami spożywania tytoniu. Nałożyła także na rząd obowiązek wprowadzenia polityki przeciwtytoniowej prowadzającej do zmniejszenia konsumpcji tytoniu w Polsce. W wykonaniu tego obowiązku. Polityka tego rodzaju realizowana jest także przez samorządy i media, także w jednostkach penitencjarnych.

Dowód: sprawozdania z realizacji programu polityki zdrowotnej i społecznej zmierzającej do zmniejszenia produkcji tytoniu stanowiące załączniki do akt sprawy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Okoliczności stwierdzone tymi dowodami w większości były pomiędzy stronami bezsporne. Jednocześnie biorąc pod uwagę podstawę faktyczną żądania (wyrażoną zarówno w pozwie, jak i piśmie pełnomocnika powoda z dnia 28 września 2017 roku) skonfrontowaną z treścią wyjaśnień informacyjnych powoda, Sąd doszedł do przekonania, iż wskazany materiał dowodowy jest wystarczający dla kategorycznego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd oddalił wszystkie wnioski stron zmierzające do ustalenia, czy istnieje związek przyczynowy pomiędzy schorzeniami powoda a paleniem papierosów (tj. wnioski o zwrócenie się do wskazanych przez strony instytucji o dokumentację medyczną powoda i przeprowadzenie z niej dowodu, przesłuchanie świadka W. N., przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy ) z uwagi na okoliczność, iż powód nie powołał dowodów zmierzających do wykazania pozostałych przesłanek odpowiedzialności pozwanego, w szczególności zaś nie powołał żadnych dowodów zmierzających do wykazania, że powód w ogóle pali papierosy, a przede wszystkim, że spożywał i spożywa produkty produkowane i sprzedawane przez pozwanego. Dowód w postaci listy produktów dostępnych w punkcie sprzedaży Zakładu Karnego we W. (k.300-302) z pewnością nie może być dokumentem potwierdzających, że powód pali papierosy pozwanego. Dowodzi on wyłącznie tego, że w okresie od 6 marca 2018 roku do 5 kwietnia 2018 roku w kantynie tej jednostki penitencjarnej można było zakupić papierosy i tytoń określonych marek (niekoniecznie wytwarzanych przez pozwanego) oraz bibułkę. Z tego jeszcze nie można wnioskować, że powód produkty te nabywa.

Sąd oddalił wnioski dowodowe pozwanego o przesłuchanie świadków (k.199) zmierzające do ustalenia kiedy powód zaczął palić papierosy, ile papierosów wypalał oraz jego świadomości na temat negatywnych skutków zdrowotnych palenia. Pełnomocnik powoda na rozprawie w dniu 21 marca 2018 roku wyraźnie sprzeciwił się przeprowadzeniu tych dowodów. Zważyć zaś trzeba, że to nie na pozwanym spoczywał obowiązek dowiedzenia, że powód nie pali papierosów, względnie od kiedy zaczął palić, ile papierosów wypalał i miał świadomość szkodliwych skutków palenia tytoniu, ale to powód powinien dowieść, że jest nałogowym palaczem i to wyrobów pozwanego, a przez bezprawne działania pozwanego nie miał świadomości zgubnych skutków nałogu. Ponownie podkreślić należy, iż na te okoliczności powód nie zgłosił wniosków dowodowych. Mało tego, pomimo jednoznacznie określonej podstawy faktycznej powództwa, w zeznaniach informacyjnych powód wyraźnie wskazał, że spożywa papierosy od 30 lat.

Z uwagi na brak dowodów potwierdzających korzystanie przez powoda w wyrobów pozwanego, uwzględniwszy treść wyjaśnień informacyjnych powoda i wskazaną podstawę faktyczną powództwa, Sąd nie widział też potrzeby, aby ponownie wzywać powoda celem przeprowadzenia dowodu z jego przesłuchania i dlatego wniosek w tym przedmiocie także oddalił.

Sąd zważył, co następuje:

Przed przystąpieniem do merytorycznej analizy żądania zgłoszonego przez powoda przypomnieć należy, że stosownie do treści art.321kc sąd jest związany żądaniem pozwu. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie V CSK 612/14, LEX nr 1771393 wskazał, że związanie sądu żądaniem pozwu, poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie, ma charakter bezwzględny. Zakaz orzekania ponad żądanie stanowi przejaw zasady dyspozycyjności i kontradyktoryjności. Wynika z niego bowiem to, że o treści wyroku - zarówno w sensie pozytywnym, jak i negatywnym - decyduje żądanie strony. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w myśl art. 321 kpc, sąd nie może zasądzać czego innego od tego, czego żądał powód ani też więcej niż żądał powód. Nie jest także dopuszczalne zasądzenie świadczenia na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda. Tym samym, zakaz orzekania ponad żądanie odnosi się bądź do samego żądania pozwu, bądź do jego podstawy faktycznej. Sąd Najwyższy podał, że w omawianym przepisie mowa jest o żądaniu w rozumieniu art. 187 § 1 kpc, który to przepis wskazuje, że obligatoryjną treść każdego pozwu stanowi dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. Sąd Najwyższy podkreślił, że omawiane uregulowanie oznacza, iż sąd jest związany granicami żądania powództwa i nie może dysponować przedmiotem procesu przez określenie jego granic niezależnie od zakresu ochrony określonej przez samego powoda. Sąd Najwyższy wskazał, że sąd nie może "wyjść" poza podstawę faktyczną pozwu
Żądanie powództwa określa nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna. Oznacza to, że orzeczeniem ponad żądanie jest także oparcie wyroku na podstawie faktycznej niepowołanej przez powoda.

W niniejszej sprawie powód, zarówno w pozwie złożonym osobiście, jak i piśmie procesowym, które w jego imieniu złożył fachowy pełnomocnik, wyraźnie wskazał, że domaga się od pozwanego zadośćuczynienia i odszkodowania za to, że pozwany nie ostrzega o szkodliwości korzystania z jego produktów w sposób umożliwiający zapoznanie się z tymi ostrzeżeniami przez osoby niewidome. W konsekwencji powód, jako osoba niewidząca, nie mająca dostępu do wymaganych ostrzeżeń, popadł w nałóg tytoniowy skutkujący szeregiem zdiagnozowanych u niego schorzeń. Tymczasem z wyjaśnień informacyjnych powoda wynika, że nie są prawdziwe twierdzenia zawarte w pismach procesowych jakoby zaczął korzystać z tytoniu dopiero w 2008 roku, po tym jak definitywnie utracił wzrok. Powód w wyjaśnieniach informacyjnych przyznał, że pali od około 30 lat i palił także w czasie, gdy był na wolności. Tym samym okoliczność, że pozwany nie zamieszcza na swych produktach ostrzeżeń o szkodliwości palenia w języku B.’a jest całkowicie irrelewantna dla rozstrzygnięcia sprawy. Skoro w momencie utraty wzroku – co miało miejsce w 2006 roku – powód był już palaczem papierosów, to brak wskazanych ostrzeżeń pozostaje bez jakiegokolwiek związku ze stanem zdrowia powoda. Skoro powód był wieloletnim palaczem to nie sposób przyjąć, że zmieniłby swą postawę, gdyby o szkodliwości palenia przeczytał w języku dostępnym dla osób niewidomych. Zważyć trzeba, że według wyjaśnień samego powoda, pali on nadal, pomimo obiektywnie złego stanu zdrowia. W ocenie Sądu powód dobrowolnie używał produktów tytoniowych, mając świadomość, iż jego właściwości są takie, że mają potencjalnie negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Ostrzeżenia o szkodliwości palenia są gwarantowane ustawowo od 1995 roku (odnotować wypada, że ustawa antynikotynowa weszła w życie 1 maja 1996 roku, czyli w czasie, gdy powód korzystał z przerwy w odbywaniu kary), a faktem powszechnie znanym jest, że przynajmniej od lat 80 przychodniach i poradniach i środkach masowego przekazu szerzono oświatę zdrowotną i informowano o szkodliwości palenia. Zatem powód miał możliwość zapoznania się z takim stanowiskiem także przed odbywaniem kary wolności i utratą wzroku. Wyjaśnienia informacyjne powoda usiłującego przekonać, że było inaczej (abstrahując od faktu, że nie zostały ujęte w podstawie faktycznej powództwa) są całkowicie gołosłowne.

Podkreślić trzeba, że mimo wyjaśnień informacyjnych wskazanej wyżej treści strona powodowa nie zmodyfikowała podstawy faktycznej pozwu, nie powołała żadnych nowych twierdzeń ani dowodów. Już tylko powyższa okoliczność czyni powództwo – w świetle przesłanek z art.415kc - oczywiście bezzasadnym.

Zauważyć przy tym należy, że de facto powód nie powołał żadnego dowodu, aby wykazać, że pali papierosy w ogóle, a przede wszystkim, że korzysta z wyrobów tytoniowych wyprodukowanych przez pozwanego i że takie właśnie produkty kupował. Oczywistym jest, że pozwany nie jest jedynym producentem papierosów w Polsce. Ponadto strona powodowa w żaden sposób nie udowodniła, w jakim okresie konkretnie powód palił papierosy, kiedy doszło do uzależnienia (co nie pozostawało bez znaczenia dla oceny podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia).

Już tylko na marginesie wskazać trzeba, że powód w żaden sposób nie wskazał, na czym miałoby jego zdaniem polegać ewentualne naruszenie przez pozwanego przepisów prawa, zasad współżycia społecznego, czy dobrych obyczajów, albo też od kiedy zachowanie pozwanego należało uznać za bezprawne.

Należy zwrócić uwagę, iż pozwany nie prowadzi działalności sprzecznej z prawem - w Polsce nie obowiązuje, bowiem zakaz produkcji, ani sprzedaży papierosów. Obowiązek prawny zamieszczania na opakowaniach jednostkowych ostrzeżenia o szkodliwości palenia papierosów został wprowadzony art. 9 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55). Opakowania papierosów powinny spełniać szereg wymogów dotyczących obowiązków informacyjnych, jednakże w żadnym miejscu ustawodawca nie reguluje obowiązku zamieszczania takich informacji językiem B.’a. Brak ostrzeżeń na opakowaniach papierosów o szkodliwości palenia zamieszczany w języku B.’a, nie może zatem zostać uznany za działanie sprzeczne z przepisami prawa.

Bezprawność może dotyczyć także naruszenia określonych zasad współżycia społecznego. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie bezprawność – jako przedmiotowa cecha czynu sprawcy – tradycyjnie ujmowana jest jako sprzeczność z obowiązującym porządkiem prawnym. Pojęcie porządku prawnego obejmuje nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej, lecz także nakazy i zakazy wynikające z norm moralnych i obyczajowych, określanych jako „zasady współżycia społecznego” lub „dobre obyczaje” (np. wyrok składu siedmiu sędziów SN z dnia 31 stycznia 1968 r., III PRN 66/67). Jednakże odwołanie się do zasad współżycia społecznego nakłada na zainteresowaną osobę konieczność skonkretyzowania, jaka zasada współżycia społecznego doznałaby naruszenia w konkretnej sytuacji. W przedmiotowej sytuacji powód w żaden bliższy sposób nie uzasadnił, jaka zasada współżycia społecznego znalazłaby zastosowanie w niniejszej sprawie i przesądzała o bezprawności działań producenta papierosów.

Sąd zwraca uwagę również, iż że powód nie wykazał, iż gdyby informacja o szkodliwości palenia w języku B.’a zamieszczana była przez pozwanego na opakowaniach papierosów to zaniechałby palenia wyrobów tytoniowych i w konsekwencji nie doszłoby do powstania szkody.

Zdaniem Sądu Okręgowego, nie zachodzą w niniejszej sprawie przesłanki do stwierdzenia, iż istnieje adekwatny związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem pozwanego, a schorzeniami występującymi u powoda.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art.415kc, oddalił powództwo w całości, o czym orzekł w punkcie pierwszym wyroku.

Na podstawie art.98kpc w zw. z §2pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie. Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 10.817zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego uznając, że pomimo zastosowania wobec powoda dobrodziejstwa zwolnienia od kosztów sądowych, nie ma podstaw, aby nie obciążać go kosztami poniesionymi przez stronę pozwaną. Zważyć należy, że powód inicjuje szereg procesów cywilnych, a zatem ma świadomość, że generują one koszty także po stronie przeciwnika. Wytoczenie powództwa w sprawie niniejszej spowodowało konieczność podjęcia obrony przez pozwanego. Zaznaczyć przy tym trzeba, że nakład pracy pełnomocnika pozwanego był znaczny. W ocenie Sądu nie można usprawiedliwiać bezzasadnego wytoczenia powództwa subiektywnym przekonaniem powoda o słuszności swych roszczeń. Powód przytoczył w pismach okoliczności faktyczne sprzeczne z jego własnymi informacyjnymi zeznaniami. Dodać do tego trzeba, że sam powód wyjaśnił, że dysponuje środkami na zakup tytoniu przeznaczając na ten cel środki z wygranych spraw sądowych. Zatem inicjując kolejne procesy powinien część z tych środków przeznaczyć na ewentualne sfinansowanie kosztów wygrywającego przeciwnika.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 3 wyroku znajduje swe uzasadnienie w treści §2,§3 i §8pkt 7 w zw. z §4 ust.1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

SSO Anna Łosik

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda

3.  Za 14 dni albo z apelacją

P. dnia 18.06.2018r.

SSO Anna Łosik