Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:SSA Edyta Mroczek

Sędziowie:SA Roman Dziczek (spr.)

SO del. Agnieszka Wachowicz-Mazur

Protokolant:sekr. sądowy Marta Puszkarska

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki komandytowej z siedzibą w W.

przeciwko E. G., B. R., J. L., G. R., J. R. M. Z. (1)

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie powodowej - Skarbu Państwa - Prezydenta miasta (...)

o ustalenie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 7 września 2016 r., sygn. akt XXIV C 156/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) spółki komandytowej z siedzibą w W. na rzecz M. Z. (2) kwotę 8 100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Roman Dziczek Edyta Mroczek Agnieszka Wachowicz-Mazur

Sygn. akt I ACa 2150/16

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 11 lutego 2016 r. przeciwko G. R., B. R., J. R., E. G., J. L., (...) sp. k. z siedzibą w W. wniosła o ustalenie, że doszło do prawnie skutecznego nabycia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w W. przy ulicach(...) i (...), oznaczonej wówczas jako działka nr (...) z obrębu (...) o obszarze 16311 m ^{( 2)}, dla której prowadzona była księga wieczysta nr (...) przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie aktu notarialnego z dnia 28 grudnia 2006 r. sporządzonego przez L. S. notariusza w W. za numerem rep (...) dokonanego w dobrej wierze, w oparciu o rękojmię wiary publicznej ksiąg publicznych. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Na podstawie art. 84 § 1 k.p.c. wniosła o zawiadomienie o toczącym się procesie i wezwanie do wzięcia w nim udziału Skarbu Państwa- Prezydenta Miasta (...), (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) sp. z o.o.

W uzasadnieniu wskazała m.in., iż w przedmiotowej sprawie zachodzi sytuacja zagrożenia określonej sfery prawnej powódki, która jest następcą prawnym (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. i swoje prawo użytkowania wieczystego wywodzi z nabycia tego prawa przez spółkę (...) sp. z o.o., która następnie wniosła przedsiębiorstwo do powodowej spółki. Powódka jest deweloperem, która na przedmiotowej nieruchomości wybudowała osiedle mieszkaniowe. Jednocześnie zawarła szereg umów deweloperskich i umów o odrębnej własności lokali i ich sprzedaży przenosząc własność wyodrębnionych lokali na osoby trzecie. Sytuacja w której zostało wydane postanowienie o zasiedzeniu części przedmiotowej nieruchomości, choć jest nieprawomocne, stwarza niepewność prawną zagrażającą interesom powódki. Nadto wskazała, że nabycie przez (...) sp. z o.o. było prawnie skutecznie bowiem chronione było rękojmią. Niemniej jednak zachodzi konieczność potwierdzenia tego stanu prawnego w wyroku ustalającym, aby wyeliminować wątpliwość prawną powstałą wskutek wydania postanowienia o zasiedzeniu.

W odpowiedzi na pozew pozwany G. R. oraz J. R. wnieśli o oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami postępowania. Pozwani nie kwestionowali wskazanych w pozwie okoliczności dotyczących toczącego się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie i zakończonego wydaniem nieprawomocnego postanowienia w przedmiocie zasiedzenia. Niemniej jednak stwierdzili, że twierdzenia powoda zawarte w pozwie są oczywiście bezzasadne i powództwo to podlega oddaleniu. Podnieśli zarzut braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanych. Nadto wskazali, że pozwani nigdy nie twierdzili, że powód nie nabył użytkowania wieczystego przedmiotowego gruntu w oparciu o rękojmie wiary publicznej ksiąg wieczystych. Jednocześnie podnieśli, że w niniejszej sprawie oczywisty jest brak interesu prawnego powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwana M. Z. (1) wniosła o oddalenie powództwa jako bezzasadnego wobec oczywistego braku interesu prawnego. Nadto wniosła o zasądzenie od powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Argumentacja pozwanej była tożsama ze stanowiskiem ww. pozwanych. Pozostali pozwani również wnieśli o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 7 września 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i ustalił, że koszty procesu ponosi powódka w całości pozostawiając szczegółowe wyliczenia tych kosztów referendarzowi sądowemu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego z dnia 28 grudnia 2006 r., zawartej przed L. S. - notariuszem w W., za numerem rep(...), (...) sp. z o.o. nabyła od spółki (...) S.A. prawo użytkowania wieczystego niezabudowanej nieruchomości położonej w W. w D. W., przy ulicach (...), oznaczonej jako działka nr ew. (...), z obrębu (...)obszaru 1.6311 m ^{( 2)}, opisanej w prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. X Wydział Ksiąg Wieczystych księdze wieczystej nr (...) (umowa z dnia 28 grudnia 2006 r., rep. (...) – k. 583-595). (...) sp. k. z siedzibą w W. nabyła prawo użytkowania wieczystego na podstawie umowy zmiany spółki komandytowej oraz umowy przeniesienia własności przedsiębiorstwa, co zostało ujawnione w treści księgi wieczystej (...) ( odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) –k. 93- 265).

W dniu zawarcia umowy, w dziale III księgi wieczystej nr (...) figurowały wzmianki o wnioskach (...) z dnia 5 kwietnia 2006 r. oraz (...) z dnia 19 czerwca 2006 r., które dotyczyły roszczeń byłych właścicieli nieruchomości stanowiących dawną działkę nr (...), spadkobierców E. S. i J. M., które zostały następnie zaspokojone na mocy ugody sądowej zawartej przed Sądem Rejonowym dla Warszawy- Woli w Warszawie, I Wydział Cywilny z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie o sygn. I Co 2791/06 (umowa z dnia 28 grudnia 2006 – k. k. 583-595, dokumenty zgromadzone w aktach księgi wieczystej nr (...) – k.441-442, wniosek (...) z dnia 5 kwietnia 2006 z załącznikami wraz z postanowieniem o jego oddaleniu – k. 393-420, wniosek (...) z dnia 14 czerwca 2006 r. z załącznikami – k.443-446, apelacja w sprawie (...) wraz z postanowieniem o jej oddaleniu –k.461-462, 542, oświadczenie o cofnięciu wniosku w sprawie (...) – k. 507, postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie (...) i (...) – k.65, postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie (...) - k.550, ugoda sądowa z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie o sygn. I Co 2791/06 –k. 66-76).

Przed Sądem Rejonowym dla Warszawy- Woli w Warszawie, z wniosku złożonego w dniu 5 listopada 2006 r. przez M. R., toczyło się postępowanie o zasiedzenie nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) zakończone nieprawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy- Woli z dnia 3 listopada 2015 (sygn. akt I Ns 1324/14) i stwierdzeniem zasiedzenia z dniem 1 października 2005 r. – działki (...) o pow. 956 m ^{( 2)} przez M. R., J. R., J. R. oraz J. D.. Działka (...) stanowi część dawnej działki nr (...) która stanowiła przedmiot umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego z dnia 28 grudnia 2006 r. zawartej przez (...) sp. z o.o. (i poprzedzającej ją warunkowej umowy sprzedaży z dnia 16 listopada 2006 r. ( postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie z dnia 3 listopada 2015 r. wraz z uzasadnieniem w sprawie o sygn. akt I Ns 1324/14 –k. 78-92).

Powódka jest deweloperem, która na przedmiotowej nieruchomości wybudowała osiedle mieszkaniowe. Potencjalni nabywcy lokali mieszkalnych wybudowanych na nieruchomości pismami informowali powódkę, iż w związku z toczącym się postępowaniem o zasiedzenie części nieruchomości wspólnej wstrzymują się z podpisaniem aktów notarialnych ostatecznej umowy sprzedaży do chwili wyjaśnienia wątpliwości związanej z zaistniałym stanem prawnym ( okoliczność bezsporna, pisma potencjalnych nabywców – k. 336-392).

(...) sp. k. z siedzibą w W. aktualnie pozostaje użytkownikiem wieczystym wyżej opisanej nieruchomości ( odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) –k. 93- 265).

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Cytowany przepis, choć zamieszczony w ustawie o postępowaniu cywilnym, ma w istotnym zakresie charakter materialnoprawny. Przyznaje bowiem prawo do ochrony praw podmiotowych w szczególnej formie, nieznanej innym przepisom prawa materialnego, tj. poprzez ustalenie istnienia (bądź nie) prawa lub stosunku prawnego.

Wskazany w treści art. 189 k.p.c. interes prawny, jako merytoryczna przesłanka powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa, decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że wymienione w pozwie prawo rzeczywiście istnieje. W konsekwencji zatem dopiero w razie wykazania przez stronę powodową przesłanek skutecznego żądania udzielenia ochrony prawnej przewidzianej w art. 189 k.p.c., w szczególności interesu prawnego w żądaniu ustalenia istnienia prawa, dopuszczalne było badanie, czy powód należycie wykazał, że dane prawo rzeczywiście mu przysługuje.

Jak wskazano wyżej, materialnoprawną przesłankę powództwa o ustalenie stanowi przede wszystkim interes prawny w żądaniu ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Wprawdzie zakres pojęcia interesu prawnego rozumie się na ogół w orzecznictwie i piśmiennictwie szeroko, ale w każdym razie interes ten powstaje w oznaczonej sytuacji prawnej i z niej też wynika potrzeba prawna ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa (por. uchwała Sądu Najwyższego z 15 marca 1995 r., III CZP 28/95, Lex nr 24487). Przyjmuje się w związku z tym, że z reguły interes prawny istnieje, gdy została zagrożona sfera prawna powoda ze strony pozwanego, nadto gdy zachodzi niepewność stanu prawnego lub prawa. W każdej z tych sytuacji nie może być on jednak rozumiany subiektywnie (czyli jako subiektywne zagrożenie sfery prawnej powoda lub subiektywna niepewność stanu prawnego lub prawa), ale obiektywnie, czyli na podstawie rozumnej oceny sytuacji, w której powód występuje z tego rodzaju powództwem. Interes prawny musi też pozostawać w zgodzie z prawem i zasadami współżycia społecznego (wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 2002 r., II CKN 1047/00, Lex nr 75344). Brak jest interesu prawnego, gdy możliwe jest wniesienie powództwa idącego dalej, np. o zasądzenie świadczenia albo o wydanie rzeczy. W każdym jednak razie przesłanką powództwa o ustalenie nie jest interes ekonomiczny albo faktyczny, wyrażający się w określonej potrzebie, która nie ma charakteru prawnego.

Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 10 września 1997 r. w sprawie o sygn. akt II CKN 299/97 (OSNC 1998 z. 2 poz. 29) wynika, że samo istnienie po stronie powoda interesu prawnego w ustaleniu prawa lub stosunku prawnego jest konieczną, ale niewystarczającą przesłanką powództwa opartego na przepisie art. 189 k.p.c. Niezbędne jest również skierowanie tego powództwa przeciwko podmiotowi prawa lub stosunku prawnego, które mają być według żądania pozwu ustalane. Musi to być więc podmiot, który istnienie tego prawa lub stosunku prawnego kwestionuje lub nawet je narusza, roszcząc sobie własne prawa. W wyroku z 16 listopada 2000 r. (I CKN 853/98; Lex nr 50868) Sąd Najwyższy wskazał zaś, że bierna legitymacja procesowa w sprawie z art. 189 k.p.c. przysługuje osobie, która zaprzecza istnieniu prawa powoda, przy czym zaprzeczenie to musi pozostawać w związku z interesem prawnym, który ma powód. Jeżeli pozwany nie zgłasza żadnego roszczenia do spornego prawa i strony procesu nie pozostają jednocześnie ze sobą w żadnym stosunku cywilnoprawnym, który miałby związek ze sporem, to w konsekwencji podmiotowi występującemu po stronie pozwanej nie przysługuje bierna legitymacja procesowa. Nie ulega również wątpliwości, że powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa może być uwzględnione wyłącznie wtedy, gdy twierdzenia powoda o tym, że dane prawo lub stosunek prawny istnieje (nie istnieje) okażą się prawdziwe w świetle całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału (wyrok Sądu Najwyższego z 27 czerwca 2001 r., II CKN 898/00, Lex nr 52613).

Mając na uwadze powyższe rozważania, w ocenie Sądu Okręgowego powódka nie wykazała, że przysługuje jej interes prawny w żądaniu ustalenia, że doszło do prawnie skutecznego nabycia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w W. przy ulicach (...), oznaczonej wówczas jako działka nr (...) z obrębu (...) o obszarze 16311 m ², dla której prowadzona była księga wieczysta nr (...) przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie aktu notarialnego z dnia 28 grudnia 2006 r. Jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego na podstawie umowy notarialnej z dnia 28 grudnia 2006 r. w dziale II tej księgi wieczystej wpisana została (...) sp. z o.o. jako użytkownik wieczysty nieruchomości z tytułu nabycia tego prawa użytkowania wieczystego od (...) S.A. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że w ramach wskazanego postępowania o zasiedzenie, ani nawet na płaszczyźnie pozasądowej żaden pozwany nie wypowiadał się w przedmiocie prawnej skuteczności nabycia przez powódkę prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) na podstawie aktu notarialnego umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego z dnia 28 grudnia 2006 r. Pozwani nigdy nie odnosili się do kwestii istnienia po stronie (...) sp. z o.o. prawa użytkowania wieczystego nieruchomości oraz do kwestii skuteczności nabycia tego prawa przez tę spółkę. Również w toku przedmiotowego procesu pozwani nie kwestionowali nabycia prawa użytkowania wieczystego na podstawie umowy z dnia 28 grudnia 2006 r. Już tylko sam ten fakt decyduje, że pozwani w sprawie niniejszej nie mają legitymacji procesowej biernej do występowania w sprawie o ustalenie skuteczności nabycia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości na podstawie aktu notarialnego.

Na marginesie Sąd dodał, że nawet gdyby pozwani w ramach postępowania o zasiedzenie zajmowali stanowisko i na użytek postulowanego rozstrzygnięcia wypowiadali się co do skuteczności aktu notarialnego z 28 grudnia 2006 r., to takie oświadczenie procesowe nie mogłoby statuować na płaszczyźnie prawa materialnego stanu niepewności prawnej dotyczącej nieruchomości uzasadniającej uzyskanie wyroku na podstawie art. 189 k.p.c. W ramach prowadzonego postępowania sądowego każdemu uczestnikowi służy uprawnienie do zajęcia stanowiska i jego argumentowania w sposób subiektywnie przez siebie uznany za najlepszy. Jeśli więc nawet uczestnik postępowania na forum sądowym dokonywałby ocen wątpliwych bądź wprost nieuzasadnionych, to taka sytuacja nie może być traktowana jako uzasadniająca powstanie interesu prawnego- w rozumieniu art. 189 k.p.c. – do sądowego ustalania niezasadności takich wygłaszanych w innej sprawie sądowej ocen.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy wskazał, że stan prawny każdej nieruchomości wynika z treści wpisów w księdze wieczystej. Wpisy do ksiąg wieczystych korzystają z domniemania zgodności z rzeczywistym stanem prawnym. Wszelkie więc wątpliwości w tym zakresie rozstrzygane są w ramach postępowania regulowanego art. 626 ¹ -626 ¹³ k.p.c. oraz w postępowaniu regulowanym w art. 10 u.k.w.h. W związku z powyższym powódka nie potrzebuje obecnie jakiejkolwiek ochrony prawnej – jest ona bowiem dostatecznie chroniona poprzez stan wpisów w księdze wieczystej, prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości oraz domniemanie ich zgodności z rzeczywistym stanem prawny. Samo subiektywne pojmowanie wątpliwości niepodparte treścią wpisów (lub chociażby wzmianek czy ostrzeżeń) do księgi wieczystej nie może uzasadniać interesu prawnego powódki w rozumieniu art. 189 k.p.c. Sąd zgodził się także z argumentacją pozwanych, iż powódka nie ma interesu prawnego w uzyskaniu orzeczenia ustalającego o treści postulowanej w pozwie, a wniesienie powództwa podyktowane jest wyłącznie interesem faktycznym (wskazanym przez powoda jako wątpliwości nabywców lokali mieszkalnych co do uprawnienia powoda ustanawiania odrębnej własności lokali lub niemożności zapewnienia potencjalnych nabywców, że w stosunku do nieruchomości nie toczą się postępowania sądowe).

Z tych przyczyn Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo.

O kosztach Sąd Okręgowy rozstrzygnął w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. ustalając, że powódka, która w całości proces przegrała, zobowiązana jest pokryć koszty procesu i na podstawie art. 108 k.p.c. pozostawił szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu.

Z rozstrzygnięciem tym nie zgodziła się powódka, która wniosła apelację.

Zaskarżyła wyrok w całości zarzucając Sądowi pierwszej instancji:

- rażące naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. oraz

- rażące naruszenie art. 189 k.p.c.

Wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi pierwszej instancji, z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie ma usprawiedliwionych podstaw.

I. Wbrew zarzutowi apelacji Sąd Okręgowy nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. ustalając stan faktyczny w sprawie, istotny dla jej rozstrzygnięcia.

Okoliczność, jakie stanowisko zajmowali pozwani w sprawie o zasiedzenie nie jest istotna w sprawie i nie jest stanem faktycznym relewantnym, koniecznym dla właściwej subsumpcji. W tamtym postępowaniu istotne było, czy i w jakim okresie, domagający się zasiedzenia byli posiadami samoistnymi w dobrej lub złej wierze; w tym zaś postępowaniu, najważniejsze dla oceny żądania powódki jest, czy nabyła ona skutecznie (jej poprzednik prawny), na mocy umowy notarialnej z 28 grudnia 2006 r. użytkowanie wieczyste opisanego w żądaniu, gruntu. Takie ustalenia poczynił Sąd pierwszej instancji na podstawie stosownych dokumentów.

I tak: Sąd Okręgowy ustalił, że na podstawie umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego z dnia 28 grudnia 2006 r., zawartej przed L. S. - notariuszem w W., za numerem rep (...), (...) sp. z o.o. nabyła od spółki (...) S.A. prawo użytkowania wieczystego niezabudowanej nieruchomości położonej w W. w Dzielnicy (...), przy ulicach (...), oznaczonej jako działka nr (...), z obrębu(...) obszaru 1.6311 m ^{( 2)}, opisanej w prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. X Wydział Ksiąg Wieczystych księdze wieczystej nr (...) (umowa z dnia 28 grudnia 2006 r., rep. (...) – k. 583-595). (...) sp. k. z siedzibą w W. nabyła prawo użytkowania wieczystego na podstawie umowy zmiany spółki komandytowej oraz umowy przeniesienia własności przedsiębiorstwa, co zostało ujawnione w treści księgi wieczystej (...) ( odpis zupełny księgi wieczystej nr (...) –k. 93- 265).

Ustalił także dalszą okoliczność, wskazującą na zagrożenie sfery prawnej powódki, a to mianowicie, że przed Sądem Rejonowym dla Warszawy- Woli w Warszawie, z wniosku złożonego w dniu 5 listopada 2006 r. przez M. R., toczyło się postępowanie o zasiedzenie nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) zakończone nieprawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy- Woli z dnia 3 listopada 2015 (sygn. akt I Ns 1324/14) i stwierdzeniem zasiedzenia z dniem 1 października 2005 r. – działki (...) o pow. 956 m ² przez M. R., J. R., J. R. oraz J. D.. Działka (...) stanowi część dawnej działki nr (...) która stanowiła przedmiot umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego z dnia 28 grudnia 2006 r. zawartej przez (...) sp. z o.o. (i poprzedzającej ją warunkowej umowy sprzedaży z dnia 16 listopada 2006 r. ( postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie z dnia 3 listopada 2015 r. wraz z uzasadnieniem w sprawie o sygn. akt I Ns 1324/14 –k. 78-92).

Powyższy stan faktyczny Sąd Apelacyjny podziela w całości, albowiem apelacja nie zakwestionowała skutecznie tych ustaleń, które notabene wynikają z dokumentów po części o walorze dokumentów urzędowych oraz wpisów w księdze wieczystej.

Apelacja podnosi, że pozwani dochodząc zasiedzenia, choćby pośrednio kwestionują skuteczność nabycia użytkowania wieczystego. Ta okoliczność, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie ma jednak znaczenia jako element stanu faktycznego w sprawie niniejszej, a w zakresie oceny prawnej (interesu prawnego), będzie przedmiotem odrębnych rozważań. Podobnie okoliczność, jak skuteczność nabycia użytkowania wieczystego w spornej części postrzega M. Z. (1) czy G. R.. Te ustalenia, odczytywane jako konieczny opis stanu faktycznego dla właściwej subsumpcji, a nie stanowiska stron, były zbędne, co dostrzegł także Sąd Okręgowy w dalszej części swego uzasadnienia, w części rozważań prawnych.

Reasumując: zarzut naruszenia prawa procesowego i wadliwych ustaleń faktycznych w zakresie, który Sąd drugiej instancji uznaje za konieczny i wystarczający dla oceny żądania powódki, nie był usprawiedliwiony.

II. Niezasadny jest także zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 189 k.p.c. w zakresie oceny, że powódka nie ma interesu prawnego w przedmiotowym żądaniu, skierowanym przeciwko pozwanym, jako wnioskodawcom i uczestnikom w sprawie o zasiedzenie części działki numer (...) o obszarze 956 m ².

Sąd pierwszej instancji trafnie przywołał ugruntowane orzecznictwo dotyczące rozumienia interesu prawnego w żądaniu ustalenia określonego stosunku prawnego lub prawa.

Interes prawny powstaje w oznaczonej sytuacji prawnej i z niej musi wynikać potrzeba prawna ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa (por. uchwała Sądu Najwyższego z 15 marca 1995 r., III CZP 28/95, Lex nr 24487). Przyjmuje się w związku z tym, że z reguły interes prawny istnieje, gdy została zagrożona sfera prawna powoda ze strony pozwanego, nadto gdy zachodzi niepewność stanu prawnego lub prawa.

W niniejszej sprawie powódka uzyskała skuteczny wpis w księdze wieczystej nabycia prawa użytkowania wieczystego i wpis ten nie został w żaden sposób podważony. Ma on charakter nie tylko formalnego domniemania stanu prawnego (art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece), ale jest także wpisem konstytutywnym, co wynika z art. 27 zd. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W takiej sytuacji a limine po stronie powódki nie występuje interes prawny, aby w drodze niniejszego procesu żądać ustalenia tożsamego stanu prawnego, który wynika z dokonanych czynności: umowy notarialnej i konstytutywnego wpisu.

W istocie powódka próbuje w ten sposób zaspokoić swój interes faktyczny, obawę przed skutkami zasiedzenia części nieruchomości, do której uzyskała wskutek opisanych czynności, prawo użytkowania wieczystego. Jest to jednak narzędzie nieadekwatne dla ochrony zagrożonego w ten sposób interesu i prawa. Drogą właściwą ochrony takiego „interesu” jest bowiem udział powódki w postępowaniu o zasiedzeniu, stosownie do art. 510 k.p.c. i w nim powódka, w tym pierwszym etapie „zagrożenia” broni swoich praw i swoich interesów. W przypadku zaś, gdyby zainteresowani zasiedzeniem uzyskali prawomocne zasiedzenie i wywodzili z niego skutki zmierzające do podważenia skuteczności wpisu prawa użytkowania wieczystego, objętego umową z 28 grudnia 2006 r., właściwą drogą byłaby obrona w procesie wytoczonym na podstawie art. 10 u.k.w.h lub w postępowaniu wieczystoksięgowym o wpis (art. 626 ¹ i nast. k.p.c.); wreszcie obrona w ewentualnym procesie opartym na art. 189 k.p.c.

Funkcją powództwa wytoczonego w trybie art. 189 k.p.c. jest usunięcie poprzez orzeczenie sądu niepewności stanu prawnego zachodzącej w stosunkach pomiędzy legitymowanym interesem prawnym powodem a wyznaczonym tym interesem pozwanym. Interes prawny oznacza więc istniejącą po stronie powoda potrzebę wprowadzenia jasności i pewności w sferze jego sytuacji prawnej, wyznaczonej konkretnym stosunkiem prawnym, a zagrożonej, a niekiedy nawet naruszonej już przez pozwanego. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV CSK 435/15, LEX nr 2044489).

W niniejszej sprawie nie ma niepewności w powołanym znaczeniu, a powódka zmierza w istocie, antycypując skutki przyszłego prawomocnego zasiedzenia, aby zapewnić sobie niejako „dodatkowo”, potwierdzenie tego, co wynika z niepodważonych wpisów. Taka „zapobiegliwość” jest ochroną interesów majątkowych (gospodarczych) powoda oraz formą dodatkowego wzmocnienia pozycji prawnej powódki jako użytkownika wieczystego; niemniej nie zmierza do usunięcia stanu niepewności prawnej, który aktualnie wynika z przywołanych czynności i wpisów. Można zauważyć, że jest to także próba obejścia prawa, albowiem zmierza do podważenia skuteczności przyszłego, ewentualnie korzystnego dla pozwanych, postanowienia o zasiedzeniu, które to postępowania jest zasadniczo jedyną, powszechnie obowiązująca postacią, legalnego potwierdzenia nabycia własności przez upływ czasu, z mocy prawa (zasiedzenia).

Interes prawny jest kategorią rzeczywistej prawnej potrzeby, którą zaspokoi zgodnie z prawem, orzeczenie ustalające.

Takiej potrzeby w realiach sprawy, strona powodowa nie wykazała.

Interes prawny nie może być rozumiany subiektywnie (czyli jako subiektywne zagrożenie sfery prawnej powoda lub subiektywna niepewność stanu prawnego lub prawa), ale obiektywnie, czyli na podstawie rozumnej oceny sytuacji, w której powód występuje z tego rodzaju powództwem. Interes prawny musi też pozostawać w zgodzie z prawem i zasadami współżycia społecznego (wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 2002 r., II CKN 1047/00, Lex nr 75344). Brak jest interesu prawnego, gdy możliwe jest wniesienie powództwa idącego dalej, np. o zasądzenie świadczenia albo o wydanie rzeczy. W przypadku zaś zagrożeń innymi postępowaniami osób trzecich, udział w tych postepowaniach i obrona swych interesów.

Reasumując: trafna była ocena Sądu Okręgowego, że powódka nie wykazała, iż przysługuje jej interes prawny w żądaniu ustalenia – skierowanym przeciwko osobom zainteresowanym uzyskaniem zasiedzenia - że doszło do prawnie skutecznego nabycia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w W. przy ulicach (...), oznaczonej wówczas jako działka nr (...) z obrębu (...) o obszarze 16311 m ², dla której prowadzona była księga wieczysta nr (...) przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie aktu notarialnego z dnia 28 grudnia 2006 r. Ta bowiem okoliczność, w świetle ustalonego w sprawie stanu faktycznego na podstawie umowy notarialnej z dnia 28 grudnia 2006 r. i wpisu w dziale II tej księgi wieczystej, nie wymaga potwierdzenia z uwagi na przyszłe i niepewne skutki ewentualnego zasiedzenia części przedmiotowej nieruchomości w określonej dacie, o czym była mowa we wcześniejszych rozważaniach.

III. Z tych względów, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu w instancji apelacyjnej orzeczono na podstawie art. 98 i art. 108 § 1 k.p.c., zasądzając na rzecz pozwanej reprezentowanej przez pełnomocnika (adwokata) i zgodnie z jego wnioskiem, wynagrodzenie w stawce minimalnej obowiązującej w dacie wniesienia apelacji.

Agnieszka Wachowicz – Mazur Edyta Mroczek Roman Dziczek