Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie , Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Górnik (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Patrycja Baranowska

SR del. Rafał Lila

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2018 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy w postępowaniu upadłościowym osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej M. K.

na skutek zażalenia upadłej na postanowienie Sądu Rejonowego w Koszalinie z dnia 19 marca 2018 r., sygn. akt VII GUp 108/17, w przedmiocie ustalenia planu spłaty

postanawia :

zaskarżone postanowienie uchylić i przekazać sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

SSO Patrycja Baranowska SSO Anna Górnik SSR del. Rafał Lila

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Koszalinie postanowieniem z dnia 19 marca 2018 r. w postępowaniu upadłościowym dłużniczki M. K., jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (VII GUp 108/17), ustalił plan spłat wierzycieli upadłej poprzez wskazanie, że M. K. winna spłacać wierzycieli w trzydziestu sześciu ratach w następujących kwotach: a) na rzecz Skarbu Państwa - naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. w kwocie 2.809,48 zł miesięcznie; b) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 676,95 zł miesięcznie; c) na rzecz Skarbu Państwa - naczelnika Urzędu Skarbowego w O. w kwocie 2,78 zł miesięcznie; d) na rzecz „Poczty Polskiej spółka akcyjna” w kwocie 28,50 zł miesięcznie; e) na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Koszalinie w kwocie 37,63 zł miesięcznie - przy czym raty winny być płacone do ostatniego dnia kalendarzowego miesiąca, poczynając od dnia 30 maja 2018 r. (pkt 1) oraz określił, że po wykonaniu planu spłaty zostanie umorzona pozostała część zobowiązań upadłego, powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości, tj. 28 sierpnia 2017 r., z wyłączeniem wierzytelności określonych w art.491 ²¹ ust.2 ustawy Prawo upadłościowe.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wyjaśnił, że M. K. domagała się całkowitego umorzenia jej zadłużenia, motywując to tym, że jest bezrobotna, na utrzymaniu męża pomimo rozdzielności majątkowej obowiązującej od 2010 r., jest pod opieką lekarską i jej stan nie pozwala na znalezienie pracy. Pogorszył się jej stan psychiczny. Nadto wychowuje córkę w wieku 7 lat, chorującą na atopowe zapalenie skóry. Dłużniczka podniosła, że spłaca zadłużenie z tytułu mandatu karnego na kwotę 7.500 zł.

Skarb Państwa - Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. oświadczył, że nie jest w stanie ocenić perspektyw zaspokojenia swojej wierzytelności, pozostawiając wniosek do oceny sądu. Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. nie wyraził zgody na umorzenie zobowiązań.

Lista wierzytelności obejmowała 4 podmioty z łączną kwotą uznanej wierzytelności 166.637,70 zł.

W toku postępowania z uwagi na ubóstwo masy nie został sporządzony ostateczny plan podziału funduszy masy upadłości. Ustalone wynagrodzenie syndyka na kwotę 1.354,17 zł zostało pokryte ze środków Skarbu Państwa.

Sąd Rejonowy wyjaśnił też, że ograniczył się do wysłuchania syndyka i samej upadłej bowiem na wyznaczoną w tym celu rozprawę pomimo prawidłowego zawiadomienia, nie stawili się wierzyciele. Syndyk wskazał, natomiast że wnioskodawczyni jest młoda, więc w tym wieku powinna pracować i spłacać wierzycieli, natomiast dłużniczka twierdziła, że jest chora i nie podejmie pracy, gdyż nie będzie to w porządku wobec pracodawcy.

Dalej Sąd Rejonowy podkreślił, powołując się na dokonane w toku postepowania ustalenia, iż upadła ma 42 lat. Prowadziła działalność gospodarczą, której zaprzestała, zaś mąż obecnie przebywa za granicą we W.. Z mężem ma rozdzielność majątkową. Dotychczas - od 2000 lub 2001 r. - nie odebrała dyplomu ukończenia uczelni, ani nie zarejestrowała się jako bezrobotna. Dłużniczka mieszka w domu siostry męża. Utrzymuje się z pomocy rodziców i męża.

W świetle powyższego przywołując regulacje zwarte w art. 491 ¹⁴ - 491 ¹⁶ ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe, Sąd pierwszej instancji wskazał, że z uwagi na to, że nie wszyscy wierzyciele ujawnieni przez dłużniczkę zgłosili swe wierzytelności - zaś umorzenie zobowiązań byłoby zdziałane ze szkodą dla wierzycieli, wierzytelności uznane na liście zostały proporcjonalnie podzielone na 36 rat. Ustalając plan spłaty Sąd uznał, że dłużniczka ma szansę spłacić zadłużenie - z odroczonymi na okres 3 lat ratami, bez konieczności jednorazowej spłaty lub zagrożenia egzekucją, przy jednoczesnym braku zbytniego pokrzywdzenia wierzycieli. Sąd wskazał też na świadomość, że wysokość rat jest wysoka, niemniej opiewa na kwoty rzędu 3.500 zł, a więc mniej niż dwukrotność płacy minimalnej, ale i znacznie mniej niż kwoty, którymi obracała dłużniczka jako przedsiębiorca.

Sąd wyraził pogląd, że ustalenie kwot w planie spłaty może nie prowadzić koniecznie do całkowitego lub znacznego zaspokojenia wierzycieli, ale musi być wg ustawy odniesione do możliwości płatniczych upadłego, a chodzi tu o możliwości potencjalne. Z wyjaśnień dłużniczki wynikało tymczasem, że nie przejawia ona żadnej inicjatywy w osiąganiu dochodów, takie zaś podejście sąd uznał o tyle za bulwersujące, iż zadłużenie pochodziło z prowadzonej przez dłużniczkę działalności gospodarczej.

Zastrzeżenia o możliwym umorzeniu zawarte w pkt 2. Sąd Rejonowy dokonał na podstawie art. 491 ¹⁵ ust. 1 p.u. z uwzględnieniem art. 491 ²¹ ust.2 p.u. wskazując, że o ile upadły wykona plan spłaty, sąd umorzy pozostałe niezaspokojone zobowiązania.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła upadła, domagając się jego zmiany poprzez umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty i obciążenie kosztami postępowania Skarbu Państwa. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła naruszenie:

1)  naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u., poprzez niezasadne przyjęcie szkody dla wierzycieli jako przesłanki do umorzenia zobowiązań upadłego podczas gdy z ww. przepisu jednoznacznie wynika, że jedyną przesłanką odpowiadającą za umorzeniem zobowiązań upadłego jest sytuacja osobista upadłego, która skutkuje brakiem zdolności do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, co w konsekwencji doprowadziło do braku orzeczenia o umorzeniu zobowiązań upadłej,

2)  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że upadła ma szansę spłacić zadłużenie w 36 ratach po 3.500 zł, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału wynika, że w okresie poprzedzającym ogłoszenie upadłości i w czasie trwania postępowania upadła nie uzyskiwała dochodów ze względu na swoje leczenie psychiatryczne i opiekę nad córką chorującą na atopowe zapalenie skóry, a nadto upadła poza prowadzeniem działalności gospodarczej nie posiada doświadczenia zawodowego, a zatem prawidłowym ustaleniem faktycznym jest przyjęcie, że upadła nie ma możliwości zarobkowych na spłatę wierzycieli i nierealne jest ich zaspokojenie w przyszłości, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania art. 491 ¹⁵ ust. 4 p.u. i niezasadnego niezastosowania art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u.

3)  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że upadła nie przejawia żadnej inicjatywy w osiąganiu dochodów, podczas gdy dłużniczka leczy się psychiatrycznie, a zatem prawidłowym ustaleniem faktycznym jest przyjęcie, iż upadła nie ma faktycznej możliwości podjęcia pracy i uzyskiwania dochodów, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania art. 491 ust. 4 p.u. i niezasadnego niezastosowania art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wniesione w sprawie niniejszej przez dłużniczkę okazało się zasadne na tyle, iż prowadziło do wydania postanowienia o charakterze kasatoryjnym.

Zarzuty formułowane wobec zaskarżonego postanowienia Sądu I instancji sprowadzały się przede wszystkim do sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego a w konsekwencji i do podstawowej dla postępowania sądowego zasady swobodnej oceny dowodów, znajdującej zastosowanie w postępowaniu upadłościowym osób nieprowadzących działalności gospodarczej na podstawie odesłania do art. 233 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.; dalej: k.p.c.) poprzez art. 491 ² w zw. z art. 35 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 233 ze zm. - dalej: p.u.).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzut ten okazał się uzasadniony. Analiza ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego sprawy pozwala na spostrzeżenie, iż ocena tego stanu nie odnosi się w zasadzie do stanu zdrowia dłużniczki stanowiącego kluczową kwestię dla rozstrzygnięcia. Wprawdzie we wstępnej części uzasadnienia sąd zaznaczył, że M. K. domagała się całkowitego umorzenia zadłużenia z uwagi na brak zatrudnienia uzależniony od stan zdrowia i przebywanie pod opieką lekarską, jednocześnie jednak ustalenia co do kwot ujętych w planie spłaty sąd oparł na twierdzeniu o braku podjęcia inicjatyw w osiągnięciu dochodów i potencjalnych możliwościach zarobkowych dłużniczki. Nie dokonując jakiejkolwiek oceny twierdzeń dłużniczki dotyczących stanu jej zdrowia czy pogarszającego się stanu psychicznego sąd przyjął za wiążące jej wyjaśnienia co do braku inicjatywy w osiągnięciu dochodów. O ile zaś stan zdrowia nie pozwalałby dłużniczce na podjęcie pracy to niezależnie od podejmowanej inicjatywy i tak nie osiągnęłaby ona dochodów. Jak słusznie zauważyła skarżąca okoliczność nie przejawiania żadnej inicjatywy w osiąganiu dochodów bez odniesienia się do kwestii leczenia psychiatrycznego nie mogła doprowadzić do prawidłowych ustaleń faktycznych sprowadzających się do przyjęcie, iż upadła ma faktyczne możliwości podjęcia pracy i uzyskiwania dochodów. Zły stan zdrowia jest bowiem niewątpliwie obiektywnym przeciwskazaniem do tego, aby w najbliższym czasie podjęła ona dobrze płatną pracę po to, aby w jak największym stopniu zaspokoić wierzycieli.

Ponadto ustalając wysokość miesięcznej raty na poziomie 3.500 zł, uznając je przy tym za wysokie, sąd nie odniósł się do rzeczywistych, aktualnych możliwości zarobkowych upadłej chociażby pod kątem wykształcenia, umiejętności zawodowych, czy rynku pracy w miejscu zamieszkania dłużniczki, a zatem pominął istotne aspekty aktualnego funkcjonowania dłużniczki. Sam zaś okoliczność, że dłużniczka w ramach działalności powadzonej przed pięcioma laty obracała środkami znacznie przekraczającymi wysokość rat nie może przesadzać, że obecnie jest w stanie przez okres trzech lat uiszczać kwotę 3.500 zł w ramach spłaty planu. Sąd nie zaprezentował w uzasadnieniu orzeczenia żadnej dodatkowej w tym względzie argumentacji.

Z powyższych względów, w przekonaniu Sądu Okręgowego, w przedmiotowej sprawie zachodzi potrzeba wyjaśnienia przez Sąd I instancji w ramach powtórzonego postępowania dowodowego, czy deklarowany przez upadłą stan zdrowia (potwierdzony w zaświadczeniach załączonych do zażalenia) pozwala już na podjęcie zatrudnienie i rzeczywiście umożliwi jej osiągnięcie dochodu na poziomie 3.500 zł, a w konsekwencji ponownego ustalenia ewentualnej wysokości kwot, jakie upadła powinna uiszczać na rzecz wierzyciela, w oparciu o kryteria z art. 491 ¹⁵ ust. 4 p.u.

Z przedstawianych względów należało postanowić na podstawie art. 397 § 2 k.p.c. w zw. 386 § 4 k.p.c. o uchyleniu zaskarżonego postanowienia oraz przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy postanowił jak w sentencji.

SSO Patrycja Baranowska SSO Anna Górnik SSR del. Rafał Lila

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  z (...) (...)