Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt I C 44/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Dagmara Kos

Protokolant: st. sekr. sąd. Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2018 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa J. B. i A. B.

przeciwko Gminie P.

o zapłatę

1. oddala powództwo,

2. zasądza od powodów J. B. i A. B. solidarnie na rzecz pozwanej Gminy P. kwotę 5.400,00 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 44/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 stycznia 2018 r. wniesionym do Sądu Okręgowego w Sieradzu powodowie J. B. i A. B. wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od pozwanej Gminy P. kwoty 76.000,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pozew- k.3-12)

W odpowiedzi na pozew pozwana nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie i zasądzenie od powodów solidarnie na jej rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew- k.86-97)

Na rozprawach w dniach 23 marca 2018 r., 11 maja 2018 r. i 22 czerwca 2018 r. pełnomocnik powodów popierał powództwo a pełnomocnik pozwanej wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów zwrotu kosztów procesu.

(protokoły rozpraw: z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:02:03 – 00:03:47, z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:02:41 – 00:03:12, z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:01:13 – 00:55:21 - koperta k.177)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 27 maja 2003 r. Wojewoda (...) stwierdził nabycie przez Gminę P. z mocy prawa, nieodpłatnie z dniem 27 maja 1990 r., znajdującej się w zasobach gruntów Skarbu Państwa działki oznaczonej numerem (...) położonej w P.. Decyzją z dnia 31 grudnia 2003 r. Wojewoda (...) stwierdził nabycie przez Gminę P. z mocy prawa, nieodpłatnie z dniem 27 maja 1990 r., zbudowanej nieruchomości Skarbu Państwa oznaczonej numerem działki numer (...) położonej w P..

(bezsporne, kserokopia decyzji Wojewody (...) z dnia 27 maja 2003 r.- k.99, karty inwentaryzacyjne nieruchomości- k.100, k.102)

W 1990 r. Z. H. wraz z żoną i rodzicami nabył znajdującą się w P. nieruchomość w celu prowadzenia na niej działalności gospodarczej w postaci młyna zbożowego. Gdy kupili oni nieruchomość z młynem, teren tej nieruchomości był ogrodzony ale nie w całości a przez jego środek biegła droga do mostu.

Po zakupie nieruchomości z młynem (...) umową z dnia 6 października 1993 r. wydzierżawili od Gminy P. na okres do dnia 30 września 1996 r. znajdującą się w bezpośrednim sąsiedztwie ich działek, na tyłach młyna, działkę oznaczoną numerem (...), na której znajdowała się ruina budynku gospodarczego. Działka ta miała być wykorzystywana przy prowadzonej przez nich działalności gospodarczej jako teren postojowy dla samochodów przyjeżdżających do młyna.

Weszli oni też w tym samym czasie w posiadanie znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie ich działek działki nr (...), która przy prowadzonej przez nich działalności gospodarczej służyć miała jako plac manewrowy dla przyjeżdżających do młyna samochodów. Działka numer (...) w momencie objęcia jej w posiadanie przez rodzinę H. stanowiła drogę i była utwardzona gruzem, w którym były dziury i w części zachodziło na nią zadaszenie znajdujące się przed wejściem do młyna.

(zeznania świadków: M. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:11:04 – 00:36:25- koperta k.177, częściowo Z. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:36:25 – 01:06:00- koperta k.177, A. C.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:06:43 – 00:23:21- koperta k.177, C. M.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:23:21 – 00:49:05- koperta k.177)

Od czasu wejścia w posiadanie działek nr (...) przez państwa H., korzystali z nich wyłącznie oni.

W celu uruchomienia młyna (...) z rodziną zaczął budować wagę samochodowo – ciężarową do ważenia samochodów dostarczających zboże. Podest od wagi posadowili oni na działce numer (...). Sam budynek wagi znajdował się natomiast na działce należącej do rodziny H.. Przed uruchomieniem młyna państwo H. podnieśli też zadaszenie jakie znajdowało się przy wejściu do młyna na działce numer (...), aby mogły pod nie podjechać większe samochody ciężarowe. Na dokonywanie tych inwestycji nie uzyskali oni pozwolenia od Gminy P..

(zeznania świadków: M. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:11:04 – 00:36:25- koperta k.177, Z. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:36:25 – 01:06:00- koperta k.177, A. C.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:06:43 – 00:23:21- koperta k.177, C. M.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:23:21 – 00:49:05- koperta k.177, zeznania powodów: J. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:03:46 – 00:23:56- koperta k.177, A. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:23:56 – 00:39:30- koperta k.177, zeznania reprezentującego pozwaną Gminę P. Burmistrza P. S.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:39:30 – 00:48:23- koperta k.177, kserokopia fotografii- k.134-137)

W latach 1994 – 1995 państwo H. utwardzili asfaltem teren działek numer (...), gdyż na działkach tych robiło się błoto a jeździły po nich duże samochody ciężarowe przywożące do młyna zboże i wywożące mąkę. W tym czasie także zrobili oni drogę w innym miejscu, niż była po zakupie nieruchomości z młynem, zrobili ogrodzenie od strony ul. (...), założyli bramy wjazdowe na obu działkach oraz naprawili istniejące już ogrodzenie. Od tego czasu cały teren nieruchomości, z jakiego korzystali państwo H. przy prowadzeniu młyna był ogrodzony. Państwo H. nie występowali do Gminy P. o wyrażenie zgody na inwestycje, jakich dokonywali na działkach numer (...).

(zeznania świadków: M. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:11:04 – 00:36:25- koperta k.177, Z. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:36:25 – 01:06:00- koperta k.177, J. C.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 01:06:00 – 01:48:27- koperta k.177, A. C.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:06:43 – 00:23:21- koperta k.177, C. M.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:23:21 – 00:49:05- koperta k.177, zeznania powodów: J. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:03:46 – 00:23:56- koperta k.177, A. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:23:56 – 00:39:30- koperta k.177, zeznania reprezentującego pozwaną Gminę P. Burmistrza P. S.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:39:30 – 00:48:23- koperta k.177, kserokopie fotografii123-124, k.126-133)

Państwo H. nie wykonywali żadnych prac przy ruinie budynku na działce numer (...). Około 2000 r. była wydana decyzja o rozbiórce tego budynku ze względu na jego stan techniczny.

Działki numer (...) we wcześniejszym okresie czasu były znacjonalizowane i państwo H. dostali zgodę od ich poprzednich właścicieli aby dochodzili ich zwrotu. Na podstawie tej zgody wystąpili oni około 1994 r. do Gminy P. o zwrot tych działek, ale Gmina działek tych im nie zwróciła. Po tym ich wystąpieniu Gmina przestała jednak pobierać od nich czynsz dzierżawny od działki numer (...). W późniejszych latach nie zawierali oni z Gminą P. żadnych umów dotyczących tych działek.

(zeznania świadka Z. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:36:25 – 01:06:00- koperta k.177)

Państwo H. nie występowali do Gminy P. o zwrot nakładów na nieruchomości oznaczone numerami 5/3 i 28.

W 2007 r. prowadzący wówczas młyn zbożowy jako (...) spółki jawnej (...) i jego brat Z. H. postanowili sprzedać należące do nich przedsiębiorstwo. W dniu 22 maja 2007 r. podjęli oni uchwałę o przeznaczeniu do sprzedaży majątku spółki tworzącego zorganizowany zakład pod nazwą Młyn (...) w P.. Kupnem młyna zainteresowani byli powodowie J. B. i A. B., którzy oglądali nieruchomość z młynem. Przed sprzedażą młyna państwo H. informowali powodów, iż znajdujące się na ogrodzonym terenie, na którym posadowiony był młyn, działki numer (...) nie stanowią ich własności.

W dniu 21 czerwca 2007 r. A. H. (1), Z. H., M. H. i A. H. (2) sprzedali powodom należące do nich działki położone na ogrodzonym terenie, na którym znajdował się młyn. Sprzedający oświadczyli, że dotychczas działki te były użytkowane przez spółkę Z. i M. (...) spółka jawna w P. a wspólnicy spółki podjęli uchwałę o sprzedaży majątku spółki tworzącego zorganizowany zakład pod nazwą Młyn (...). Osobną umową spółka sprzedała powodom majątek spółki.

(zeznania świadków: M. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:11:04 – 00:36:25- koperta k.177, Z. H.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:36:25 – 01:06:00- koperta k.177, J. C.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 01:06:00 – 01:48:27- koperta k.177, zeznania powodów: J. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:03:46 – 00:23:56- koperta k.177, A. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:23:56 – 00:39:30- koperta k.177, zeznania reprezentującego pozwaną Gminę P. Burmistrza P. S.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:39:30 – 00:48:23- koperta k.177, kserokopia uchwały wspólników- k.55, kserokopia umowy sprzedaży- k.50-54)

Z. H. i M. H. w uzupełnieniu umowy sprzedaży z dnia 21 czerwca 2007 r. zobowiązali się przekazać powodom nieodpłatnie działkę nr (...) oraz wyznaczoną drogę do mostu, czyli działkę nr (...) przejęte przez Skarb Państwa po odzyskaniu tych działek. Łącznie z tym zobowiązaniem przekazali im oryginał pisma z dnia 7 czerwca 1990 r. stanowiącego zobowiązanie do nieodpłatnego przekazania im tych nieruchomości przez poprzednich właścicieli.

(kserokopia uzupełnienia do umowy sprzedaży- k.138)

Po nabyciu nieruchomości z młynem powodowie na nieruchomości tej prowadzili taką samą działalność gospodarczą jaką wcześniej prowadzili M. H. i Z. H. i wyłącznie oni korzystali z działek nr (...). Systemem gospodarczym we własnym zakresie odbudowali oni budynek gospodarczy, jakiego ruina znajdowała się na działce numer (...), wykorzystując fundamenty wyznaczające zarys tego budynku. Nie uzyskiwali oni wcześniej pozwolenia na budowę, nie zrobili też projektu tego budynku. W budynku tym urządzili dwa garaże, przed którymi zrobili wylewki na wjazd do nich. Poprawili też oni uszkodzone ogrodzenie nieruchomości jakie znajdowało się w pobliżu tego budynku. Ponadto nawieźli humus na działkę, na której odbudowali budynek gospodarczy, posiali tam trawę i posadzili krzewy. Poprawili też utwardzenie asfaltowe terenu tej działki w pobliżu prowadzonego przez nich młyna, po którym przejeżdżały samochody dostawcze po załadunek do młyna a na pozostałym terenie tej działki teren utwardzili kruszywem. Konserwowali też oni bramę wjazdową znajdującą się na tej działce. Ponadto poprawili utwardzenie asfaltowe na działce numer (...) aby mogły się po niej poruszać ciężkie samochody z mąką. Konserwowali też wagę i bramę wjazdową znajdujące się na tej działce i poprawili zadaszenie przy budynku młyna, jakie zachodziło na tę działkę. Powodowie nie występowali do pozwanej o wyrażenie zgody na inwestycje, jakich dokonywali na działkach numer (...).

(zeznania świadków: J. C.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 01:06:00 – 01:48:27- koperta k.177, A. C.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:06:43 – 00:23:21- koperta k.177, C. M.- protokół rozprawy z dnia 11 maja 2018 r. na płycie CD 00:23:21 – 00:49:05- koperta k.177, zeznania powodów: J. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:03:46 – 00:23:56- koperta k.177, A. B.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:23:56 – 00:39:30- koperta k.177, zeznania reprezentującego pozwaną Gminę P. Burmistrza P. S.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:39:30 – 00:48:23- koperta k.177, kserokopia fotografii- k.63-82, k.121-122)

W czasie, gdy powodowie zawierali umowę sprzedaży nieruchomości, dla należącej do Gminy P. działki numer (...) nie było urządzonej księgi wieczystej, była natomiast urządzona księga wieczysta dla działki numer (...).

(zeznania świadka J. C.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 01:06:00 – 01:48:27- koperta k.177, kserokopia odpisu z księgi wieczystej KW nr (...)- k.16-25, kserokopia odpisu z księgi wieczystej KW nr (...)- k.32-41, kserokopia wniosku o urządzenie księgi wieczystej- k.56)

Pismami z dnia 20 lutego 2014 r. Gmina P. wezwała powodów do wydania jej należących do niej działek numer (...). W odpowiedzi na te pisma powodowie odmówili wydania tych działek wobec czego Gmina P. wystąpiła przeciwko powodom do Sądu Rejonowego w Łasku z żądaniem wydania jej tych nieruchomości. Wyrokiem tego sądu z dnia 16 lutego 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 556/14 nakazano powodom wydanie pozwanej działek numer (...). Apelacja powodów od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 13 września 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Ca 281/17.

( zeznania reprezentującego pozwaną Gminę P. Burmistrza P. S.- protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2018 r. na płycie CD 00:39:30 – 00:48:23- koperta k.177, kserokopia pisma powodów- k.57, kserokopie pism pozwanej k.58, k.59, wyrok Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 16 lutego 2017 r. wydany w sprawie sygn. akt I C 556/14- k.190 załączonych akt sprawy Sądu Rejonowego w Łasku sygn. I C 556/14, wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 13 września 2017 r. wydany w sprawie sygn. akt I Ca 281/17- k.243 załączonych akt sprawy Sądu Rejonowego w Łasku sygn. I C 556/14)

W dniu 25 października 2017 r. powodowie wydali pozwanej działki numer (...).

Powyższych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o zeznania przesłuchanych w sprawie świadków M. H., A. C. i C. M. oraz częściowo Z. H. i J. C. jak również zeznania reprezentującego pozwaną Burmistrza P. P. S. i częściowo zeznania powodów oraz w oparciu o dokumenty, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka Z. H. w tej części, w której twierdził on, iż jego rodzina wydzierżawiła od pozwanej działkę numer (...). Jego zeznania w tym zakresie były nie tylko całkowicie gołosłowne ale i sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Przede wszystkim zauważyć należy, iż działka numer (...) w czasie, gdy według twierdzeń tego świadka miała być wydzierżawiona, stanowiła ogólnodostępną drogę. Trudno zatem dać wiarę, by było możliwe, by Gmina mogła wydzierżawić działkę o takim przeznaczeniu. Zawarciu umowy dzierżawy tej działki przeczy przy tym brak dokumentu, który miałby ten fakt potwierdzać. Ponieważ wydzierżawiającym miała być Gmina, musiałaby zawarcie tego typu umowy dokumentować, tak jak dokumentowała wydzierżawienie działki numer (...), gdyż to z umowy wynikałaby wysokość czynszu jej należnego. Tymczasem dokument taki nie został przedstawiony.

Sąd nie dał też wiary zeznaniom świadka Z. H. w tej części, w której twierdził on, iż jego rodzina uzyskała zgodę pozwanej na budowę na działce numer (...) wagi samochodowo – towarowej. I w tym bowiem zakresie jego zeznania były gołosłowne i pozostawały w sprzeczności ze zgodnymi zeznaniami świadków A. C. i C. M., z których wynika, iż w Urzędzie Gminy P. brak jest dokumentów, które potwierdzałyby istnienie takiej zgody.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powodów i świadka J. C. w tej części, w której twierdzili oni, że w momencie zakupu przez powodów nieruchomości, na której znajdował się młyn, nie mieli oni świadomości, iż część działek objęta jednym ogrodzeniem z nieruchomością z młynem nie stanowi własności państwa H.. Zeznania ich bowiem pozostawały nie tylko w sprzeczności z zeznaniami świadków Z. H. i M. H., którzy jako niezainteresowani w tej sprawie nie mieli powodów, by przedstawiać zdarzenia niezgodnie z rzeczywistością ale też były całkowicie nielogiczne. Trudno bowiem uznać za możliwe, by państwo H. dokonujący sprzedaży nieruchomości mieli zataić fakt nie przysługiwania im tytułu własności do działek numer (...), skoro okoliczność ta była do sprawdzenia na podstawie dokumentów i wbrew twierdzeniom powodów i świadka J. C. z pewnością była sprawdzona przez nabywców, którzy byli przecież przedsiębiorcami. Ponadto zauważyć należy, iż w związku z tą sprzedażą sporządzone zostało przez Z. H. i M. H. oświadczenie stanowiące załącznik do umowy sprzedaży nieruchomości, którego treści powodowie nie kwestionowali, a z którego wprost wynikało, iż umowa ta nie obejmowała tych działek.

Sąd oddalił wniosek powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z zakresu wyceny nieruchomości i wyceny urządzeń przemysłowych na okoliczność rodzaju i wartości nakładów poniesionych przez powodów i ich poprzedników prawnych na nieruchomościach pozwanej, jako że okoliczność ta nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W przedmiotowej sprawie powodowie dochodzili zwrotu nakładów na działki numer (...) stanowiące własność pozwanej, poczynionych przez siebie i swoich poprzedników prawnych w czasie, gdy byli oni posiadaczami tych działek. Przed powodami posiadaczem wskazanych działek była spółka Z. i M. (...) spółka jawna w P., której majątek tworzący zorganizowany zakład pod nazwą młyn zbożowy, na mocy umowy sprzedaży nabyli powodowie, co nie było w przedmiotowej sprawie kwestionowane. Wykazali oni zatem swoje następstwo prawne po tej spółce. Jak wynika natomiast z art. 55² kc czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa a więc także wierzytelności (art. 55¹ pkt 4 kc).

Art. 226 § 1 kc stanowi, że samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych. Stosownie natomiast do art. 226 § 2 kc samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

Posiadanie samoistne charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak czyni to właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą do jakiej właściciel jest uprawniony (orzeczenie SN z 7.05.1986 r. III CRN 60/86, OSNCP 9/87, poz. 138). Posiadaczem samoistnym jest więc tylko ten, kto rzeczą faktycznie włada z zamiarem zachowania jej dla siebie (cum animo rem sibi habendi). Wola posiadania nie może być ukryta – chodzi tu o jawny dla otoczenia, niedwuznaczny zamiar. Obok samej woli posiadania „jak właściciel” konieczne jest także faktyczne władanie rzeczą.

Powodowie A. B. i J. B. weszli w posiadanie działek numer (...) w czasie, gdy objęli w posiadanie działki nabyte umową sprzedaży, znajdujące się w obrębie jednego ogrodzenia z nimi. Od tej też pory to oni sprawowali nad tymi działkami faktyczne władztwo, czuli się ich właścicielami, inwestowali w nie i podejmowali wszelkie decyzje odnośnie sposobu jej wykorzystania. Ich posiadanie zatem miało charakter posiadania samoistnego.

Ponieważ, jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe, powodowie A. B. i J. B. mieli świadomość, iż umowa sprzedaży, jaką zawarli z A. H. (1), Z. H., M. H. i A. H. (2) nie obejmuje działek numer (...), gdyż sprzedającym nie przysługiwał tytuł własności do nich, nie można ich uznać za posiadaczy w dobrej wierze. Dobra wiara bowiem polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje. (patrz też orzeczenie Sadu Najwyższego z dnia 7 maja 1971 r., I CR 302/71, NP. 4/73, s.580)

Ponieważ powodowie A. B. i J. B. byli do czasu wydania pozwanej Gminie P. należących do niej działek numer (...) ich posiadaczami samoistnymi w złej wierze, mogą oni żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych na te działki i to tylko o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskali z tych nieruchomości. Poprzednicy prawni powodów od czasu objęcia w posiadanie działki numer (...) także byli jej posiadaczami samoistnymi w złej wierze, gdyż wiedzieli, że nie posiadają tytułu prawnego do niej. Zatem i oni mogli żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych na tą działkę i to tylko o tyle, o ile nie mieli pokrycia w korzyściach, które uzyskali z tej nieruchomości.

Jeśli chodzi natomiast o działkę numer (...), to poprzednicy prawni powodów początkowo, gdy byli jej dzierżawcami, byli posiadaczami zależnymi tej działki a dopiero potem, gdy z dniem 1 października 1996 r. umowa dzierżawy wygasła, byli oni jej posiadaczami samoistnymi w złej wierze, gdyż mieli świadomość, że tytuł prawny do tej działki im nie przysługuje. Gdy chodzi zatem o zwrot nakładów na tę działkę w okresie, gdy poprzednicy prawni powodów byli jej posiadaczami zależnymi, to wbrew twierdzeniom powodów, nie może być on rozpatrywany w oparciu o przepis art. 226 kc a w oparciu o łączącą ich z pozwaną umowę dzierżawy, na podstawie której posiadali tę działkę. W myśl § 3 tej umowy, dzierżawcom przysługiwało prawo korzystania z wydzierżawionego terenu na cele składowe bez możliwości wznoszenia stałych obiektów budowlanych. Ponieważ umowa nie regulowała w żaden sposób kwestii rozliczenia nakładów pomiędzy wydzierżawiającym a dzierżawcami należało stosować w tym przedmiocie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy dzierżawy. Jak wynika z art. 676 kc stosowanego odpowiednio do umowy dzierżawy na podstawie art. 694 kc, jeżeli dzierżawca ulepszył rzecz wydzierżawioną, wydzierżawiający może według swojego wyboru albo zatrzymać ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu, albo żądać przywrócenia stanu poprzedniego.

Nakładami koniecznymi są wydatki niezbędne do utrzymania rzeczy w należytym stanie, umożliwiającym normalne korzystanie z niej. Są to zatem remonty i naprawy, konserwacja, podatki, opłaty, składki na ubezpieczenie. Nakłady takie trzeba odróżnić od nakładów użytecznych a więc takich, które są przeznaczone na ulepszenie rzeczy, mające na celu nadanie jej właściwości podnoszącej jej funkcjonalność albo odpowiadające upodobaniom posiadacza.

Jeśli chodzi o nakład w postaci podestu od wagi towarowo – samochodowej, jakiego dokonali poprzednicy prawni powodów na działce numer (...) stanowiącej drogę, to stwierdzić należy, iż z pewnością nakładu tego nie można potraktować jako nakładu koniecznego na tę działkę. Posadowienie takiego podestu w obrębie drogi nie było bowiem potrzebne do normalnego korzystania z niej. Podest ten był natomiast potrzebny do prowadzenia działalności gospodarczej przez poprzedników prawnych powodów, którzy go tam umieścili.

Podobnie nie można potraktować jako nakładu koniecznego na działkę numer (...) posadowienia na niej przez poprzedników prawnych powodów bramy wjazdowej. Brama taka także nie była potrzebna do normalnego korzystania z drogi znajdującej się na tej działce, wręcz przeciwnie, korzystanie to mogła ona jedynie utrudniać. Jej posadowienie zresztą miało związek z prowadzeniem działalności gospodarczej przez poprzedników prawnych powodów, którzy ją postawili.

Jeśli chodzi o ogrodzenie przy działce numer (...), to powodowie nie wykazali, by ich poprzednicy prawni je postawili. Jak wynika bowiem z przeprowadzonych dowodów, poprzednicy prawni powodów dokonali jedynie naprawy istniejącego przy tej działce ogrodzenia. Zresztą nie ulega wątpliwości w świetle zgromadzonych dowodów, że działka ta nie była ogrodzona w całości a ta część ogrodzenia, jaka przy niej się znajdowała, nie miała na celu wyznaczenia granic tej działki, lecz przyłączenie jej do innej nieruchomości. W ocenie Sądu zatem naprawy ogrodzenia, które nie okala całej działki, nie można traktować jako nakładu koniecznego na tą działkę a to z tej przyczyny, że ogrodzenie tego rodzaju nie było potrzebne do korzystania z tej działki. Identycznie potraktować należało nakłady w postaci napraw ogrodzenia przy działce numer (...) dokonane przez powodów. I oni bowiem mogli korzystać z działki niezależnie od stanu ogrodzenia przy niej, które nie wyodrębniało jej w całości w terenie.

Jeśli chodzi o zadaszenie przy młynie, jakiego część zachodzi na działkę numer (...), to przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż zadaszenie to nie było wykonane przez poprzedników prawnych powodów a istniało już wcześniej a poprzednicy prawni powodów jedynie je podnieśli. Wskazanej przebudowy zadaszenia znajdującego się na działce numer (...) nie można więc z pewnością uznać za nakład konieczny, gdyż nawet przy jej braku z działki numer (...) można było korzystać. Wskazana przebudowa przy tym służyła jedynie celom prowadzenia działalności gospodarczej osób, które jej dokonały.

Jeśli chodzi o dokonany przez poprzedników prawnych powodów nakład w postaci utwardzenia asfaltem działki numer (...) to nakład ten nie może być potraktowany jako nakład konieczny. Działka ta bowiem, jak wykazały przeprowadzone dowody, była wcześniej utwardzona gruzem i mogła być wykorzystywana w takim stanie jako droga, którą stanowiła. Utwardzenie tej działki asfaltem miało na celu jej ulepszenie i wykonane było w celu wykorzystania tej działki przy prowadzeniu przez poprzedników prawnych powodów działalności gospodarczej. Podobnie, w ocenie Sądu, nie może być potraktowane jako nakład konieczny poprawienie tego utwardzenia przez powodów, gdyż celem jego wykonania było przystosowanie działki do przejazdu ciężkich samochodów, jakie poruszały się po niej w związku z działalnością gospodarczą przez nich prowadzoną.

Jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe wszystkie nakłady na działkę numer (...) dokonane przez poprzedników prawnych powoda to jest posadowienie bramy, wykonanie części ogrodzenia przy niej i utwardzenie jej części asfaltem dokonane zostały, gdy byli oni posiadaczami zależnymi tej działki. Wszystkie te nakłady stanowiły ulepszenia tej działki. W myśl zatem art. 676 kc w zw. z art. 694 kc to do pozwanej należy wybór czy nakłady te zatrzyma za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości czy też będzie żądać przywrócenia stanu poprzedniego. Pozwana, która nie była wcześniej wyzwana przez powodów do dokonania takiego wyboru, nie jest zainteresowana zatrzymaniem ulepszeń dokonanych przez poprzedników prawnych powodów na tej działce i jest gotowa wydać je powodom, co wynika wprost z odpowiedzi na pozew.

W ocenie Sądu nie stanowi natomiast nakładów koniecznych powodów na działkę numer (...) nawiezienie na nią humusu, posianie na niej trawy i posadzenie krzewów. Nakłady tego rodzaju nie były niezbędne do utrzymania tej działki w należytym stanie a miały na celu odpowiadające upodobaniu powodów podniesienie estetyki tej działki.

Nie mogą też być potraktowane jako nakłady konieczne powodów na działkę numer (...) poprawienie asfaltu, jaki się na niej znajdował po położeniu go przez ich poprzedników prawnych i naprawa ogrodzenia, jakie postawili przy jej części ich poprzednicy prawni. Bez dokonania tych nakładów korzystanie z tej działki było bowiem możliwe. Powodowie poprawili asfalt na tej działce chcąc przystosować ją do prowadzonej działalności gospodarczej w taki sposób aby mogły po niej przejeżdżać do ich młyna ciężkie samochody ciężarowe, natomiast ogrodzenie przy części tej działki poprawili aby zabezpieczyć przed osobami postronnymi nie tyle tę działkę co całą nieruchomość, na jakiej prowadzili działalność gospodarczą. Nie może też być potraktowane jako nakład konieczny utwardzenie przez powodów dalszej części tej działki kruszywem, gdyż nie było ono niezbędne do normalnego korzystania z działki a przyczyną jego wykonania była chęć wykorzystywania przez powodów tej części działki dla potrzeb prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Jako nakładu koniecznego na działkę numer (...) nie można ponadto potraktować odbudowania przez powodów ruiny budynku gospodarczego jaka się na niej znajdowała. Ruina ta w żaden sposób nie nadawała się do wykorzystania w czasie, gdy powodowie objęli działkę w posiadanie stąd też wskazana odbudowa nie służyła utrzymaniu budynku w należytym stanie a doprowadzeniu go do stanu używalności czyli do jego ulepszenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił powództwo jako niezasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z art. 105 § 2 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanej kwotę 5.400,00 zł, którą stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 w zw. z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

I C 44/18

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE