Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2018 r. w Szczecinie

sprawy D. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 grudnia 2016 r. sygn. akt VI U 1420/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz ubezpieczonej D. C. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska

Sygn. akt III AUa 139/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 3 lipca
2014 r., po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonej D. C. odmówił jej przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres, ponieważ komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 30 czerwca 2014 r. ustaliła, że wnioskodawczyni nie jest osobą niezdolną do pracy.

Z powyższą decyzją nie zgodziła się ubezpieczona, która w odwołaniu z dnia
28 lipca 2014 r. wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia.
W uzasadnieniu odwołania wskazała, że od 2002 r. cierpi na dolegliwości bólowe
odcinka szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, które utrudniają jej codzienne funkcjonowanie. Pomimo leczenia farmakologicznego i fizykoterapii, jej stan zdrowia nie uległ poprawie. D. C. na przestrzeni od 2002 do 2013 r. poddawana była wielu operacjom kręgosłupa, dodatkowo jest pod stałą kontrolną poradni dermatologicznej i leczy stany zapalne prawej ręki i nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej lewej.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując stanowisko komisji lekarskiej ZUS oraz argumentację zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 14 grudnia 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej D. C. w dalszym ciągu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 czerwca 2014 r. do dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku oraz prawo do renty szkoleniowej począwszy od pierwszego dnia po uprawomocnieniu się wyroku (pkt I wyroku). Nadto, zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz ubezpieczonej D. C. kwotę 360 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II wyroku).

Sąd I instancji ustalił, iż D. C. urodziła się (...) Legitymuje się ona wykształceniem średnim technicznym o kierunku technik żywienia.
W toku swojej aktywności zawodowej ubezpieczona w wyuczonym zawodzie pracowała przez okres kilku miesięcy w restauracji (...), a następnie w latach 1983 – 1994
w jednostce wojskowej w dziale księgowości materiałowej w magazynie. Przeszła odpowiednie szkolenie, aby zajmować to stanowisko. Praca polegała na sprawdzaniu stanów magazynowych na budowach, które prowadziła jednostka. W tym okresie ubezpieczona ponad 6 lat przebywała na urlopach wychowawczych. Następnie, ubezpieczona pracowała w zakładzie pracy chronionej na stanowisku montera telewizorów oraz jako kasjer –sprzedawca.

W okresie od 30 maja 2003 r. do 31 maja 2014 r. D. C. miała ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku
z rozpoznanym stanem po wycięciu łuków kręgowych L5, S1, S2, S3, torbieli podpajęczynówkowej, przebytego złamania powierzchni chrzęstnych kłykcia bocznego prawej kości udowej. Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy ubezpieczona złożyła w organie rentowym 5 maja 2014 r. Pomimo rozpoznania u ubezpieczonej: przewlekłego zespołu bólowo-korzeniowego odcinka C i L/S kręgosłupa, dyskopatii, wielokrotnego leczenia operacyjnego z powodu torbieli Tarlova kości krzyżowej, entezopatii przyczepów mięśniowych do kłykcia przyśrodkowego kości ramiennej lewej, przebytej artroskopii kolana prawego z powodu złamania kłykcia bocznego uda prawego, przebytej operacji żylaków kończyny dolnej lewej - ani lekarz orzecznik ZUS, ani komisja lekarska ZUS nie uznali D. C. za osobę niezdolną do pracy.

Sąd meriti ustalił to, że u D. C. rozpoznaje się:

- przebytą operację dysku C5/6 bez cech mielopatii szyjnej,

- przebyty zabieg kręgosłupa L-S bez deficytu neurologicznego,

- przebytą operację stawu śródręczno - palcowego palca II ręki prawej w okresie ćwiczeń zwiększających ruchomość w stawach,

- przebytą operację nadkłykci kości ramiennej lewej z powodu entezopatii,

- wole guzowate w okresie prawidłowej czynności tarczycy,

- stan po leczeniu operacyjnym obu nadkłykci kości ramiennej lewej z powodu zmian entezopatycznych,

- zmiany zwyrodnieniowo-entezopatyczne stawów rąk, stan po zabiegu operacyjnym
II stawu śródręczno-palcowego ręki prawej w 2014 r.,

- zespół bólowy szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa po przebytych leczeniach operacyjnych (odcinek szyjny – 2005 r.) - bez istotnych deficytów neurologicznych,

- stan po artroskopii prawego stawu kolanowego z powodu złamania kłykcia bocznego prawej kości udowej,

- łuszczycowe zapalenie stawów.

W opinii biegłego neurologa i ortopedy, ubezpieczona zachowała zdolność do pracy jako technik żywienia. Zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa były leczone operacyjnie z dobrym efektem, kręgosłup bez stwierdzonego zespołu bólowego
i neurologicznych objawów podrażnienia korzeni nerwowych. Stawy łokciowe bez obrzęku, pełnej ruchomości nie ograniczają, zdaniem biegłych możliwości pracy pracownika umysłowego. W opinii biegłych ww. specjalności badana jest niezdolna do pracy fizycznej na stanowisku sprzedawcy, natomiast jest zdolna do pracy umysłowej (technik żywienia zbiorowego, księgowa). Podczas badania lekarskiego biegli nie stwierdzili upośledzenia funkcji narządu ruchu w stopniu uniemożliwiającym możliwość pracy w charakterze pracownika umysłowego. W ich ocenie schorzenia ubezpieczonej mają charakter okresowych zaostrzeń.

Zgodnie z opinią biegłej sądowej z zakresu reumatologii, wnioskodawczyni nie może wykonywać ciężkiej pracy fizycznej (np. sprzedawca) jednak zdolna jest do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami - technik żywienia oraz zdolna do pracy umysłowej
w księgowości.

Z kolei stwierdzone u ubezpieczonej łuszczycowe zapalenie stawów, zdaniem lekarza chirurga ręki jest chorobą o charakterze trwałym i postępującym z postępującą dysfunkcją w układzie ruchowym, prowadzącą z czasem do znacznej niepełnosprawności. W ocenie tego specjalisty łuszczycowe zapalenie stawów, będące prawdopodobnie jedną
z głównych przyczyn dolegliwości ubezpieczonej w zakresie układu ruchu, wymaga stałej i systematycznej kontroli reumatologicznej i leczenia głównie reumatologicznego
i fizykoterapeutycznego. Ze względu na charakter rozpoznanych chorób reumatologicznych o charakterze przewlekłym i postępującym oraz tylko częściową
i okresową poprawą w wyniku dotychczasowego leczenia, zdaniem lekarza – chirurga ręki rokowanie jest w znacznym stopniu niepewne i jego zdaniem powoduje niezdolność
do pracy zarówno fizycznej (np. sprzedawca), jak i do pracy o charakterze mieszanym, fizyczno-umysłowym (technik żywienia zbiorowego).

W ocenie biegłego z zakresu medycyny, pracy D. C.
ma przeciwwskazania do wykonywania pracy fizycznej, dźwigania ciężarów, pracy w długotrwałej wymuszonej pozycji ciała. Ograniczenia te nie świadczą jednak o niezdolności do pracy w ogóle. Zdaniem biegłego ubezpieczona ma wysokie kwalifikacje zawodowe: wykształcenie średnie, wieloletnie doświadczenie w wykonywaniu pracy umysłowej, zatem pracy fizycznej wykonywać nie musi. Przez wiele lat wykonywała prace umysłowe na stanowisku starszej księgowej i w ramach posiadanych kwalifikacji zawodowych może wykonywać proste prace biurowe np. już wykonywane przy księgowości materiałowej w magazynie lub inne po przeszkoleniu na danym stanowisku pracy, może również pracować w wyuczonym zawodzie jako technolog żywienia zbiorowego.

W oparciu o przywołane ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Przywołał przepisy art. 57 ust. 1 i 1, art. 12 oraz art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. na dzień wydania decyzji Dz.U. z 2004 r., nr 39, poz. 353 ze zm. – dalej jako: ustawa emerytalna).

Sąd I instancji wyjaśnił, że w sprawie należało ustalić czy D. C. jest osobą zdolną, czy niezdolną do pracy. Ustalenia w powyższym zakresie zostały poczynione w oparciu o analizę dokumentacji rentowej ubezpieczonej, w szczególności dokumentacji jej leczenia pozostającej w dyspozycji organu rentowego oraz przedłożonej przez wnioskodawczynię, a także częściowo na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów różnych specjalności właściwych dla schorzeń ubezpieczonej tj. neurologa, ortopedy, reumatologa, specjalisty medycyny pracy oraz chirurgii ręki. Wskazane opinie sporządzone zostały na podstawie badań, przedstawiających stan zdrowia ubezpieczonej w dacie wydania skarżonej decyzji.

I tak, w ocenie Sądu meriti stan zdrowia D. C. czyni zasadnym uznanie jej za osobę częściową niezdolną do pracy.

Zdaniem biegłego neurologa i ortopedy ubezpieczona zachowała zdolność do pracy jako technik żywienia, i do pracy w charakterze pracownika umysłowego. Zgodnie z ich opinią schorzenia ubezpieczonej mają charakter okresowych zaostrzeń. Podobne stanowisko zajęła biegła sądowa z zakresu reumatologii, która stwierdziła, że co prawda ubezpieczona nie może wykonywać ciężkiej pracy fizycznej (np. sprzedawca), jest jednak zdolna do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami-technik żywienia oraz zdolna do pracy umysłowej w księgowości. W ocenie biegłej z zakresu medycyny pracy ubezpieczona ma jedynie przeciwwskazania do wykonywania pracy fizycznej, dźwigania ciężarów, pracy w długotrwałej wymuszonej pozycji ciała. Ograniczenia te nie świadczą jednak o niezdolności do pracy w ogóle, ponieważ zdaniem bieglej ubezpieczona ma wysokie kwalifikacje zawodowe - wykształcenie średnie, wieloletnie doświadczenie w wykonywaniu pracy umysłowej, zatem pracy fizycznej wykonywać nie musi. Skoro bowiem wiele lat wykonywała prace umysłowe na stanowisku księgowej to w ramach posiadanych kwalifikacji zawodowych może wykonywać proste prace biurowe
np. już wykonywane przy księgowości materiałowej w magazynie lub inne po przeszkoleniu na danym stanowisku pracy, może również pracować w wyuczonym zawodzie jako technolog żywienia zbiorowego. Biegli wydali też szereg opinii uzupełniających, w których podtrzymali wydane przez siebie opinie o stanie zdrowia ubezpieczonej.

Sąd a quo zważył, iż specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego dowodu stanowią również: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen.

Uwzględniając powyższe uwagi, Sąd I instancji stwierdził, iż opinie sporządzone
w toku niniejszego postępowania wydane zostały przez biegłych sądowych specjalistów posiadających wieloletnią praktyką zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu powoda oraz analizie treści wcześniejszej dokumentacji lekarskiej dotyczącej ubezpieczonego, w tym wcześniejszych opinii biegłych sądowych. Opinie te ocenił jako logiczne i spójne, niemniej wnioski końcowe
w nich zawarte nie znalazły jego uznania.

Sąd meriti zauważył, iż niewątpliwie stan zdrowia ubezpieczonej w dacie wydania skarżonej decyzji wskazuje na to, że istnieją przeciwwskazania do wykonywania przez nią pracy fizycznej, dźwigania ciężarów i pracy w długotrwałej wymuszonej pozycji ciała. Jednocześnie jednak nie podzielił stanowiska biegłych w/w specjalizacji, zdaniem których ubezpieczona ma wysokie kwalifikacje zawodowe, które w połączeniu z wieloletnim doświadczeniem w wykonywaniu pracy umysłowej pozwalają jej na ponowne podjęcie pracy umysłowej np. w księgowości. Wskazał zaś, że D. C. ma wykształcenie średnie techniczne, które w dzisiejszych realiach jest niewystarczające do wykonywania jakiejkolwiek pracy umysłowej, a zwłaszcza w zakresie rachunkowości
i księgowania. Wykonywanie tego rodzaju zawodu wymaga ukończenia studiów wyższych w zakresie ekonomii względnie ukończenia specjalistycznych kursów. Ubezpieczona nigdy natomiast nie była księgową w zakresie prowadzenia rachunkowości, a jedynie zajmowała stanowisko o nazwie księgowa prowadząc rozliczenia materiałów zużywanych na budowach prowadzonych przez jej pracodawcę, który to nie operował na wolnym rynku, a jedynie dla potrzeb wojska. W świetle powyższego Sąd Okręgowy nie ocenił jej kwalifikacji jako wysokich, ani też wystarczających do wykonywania samodzielnej pracy
w księgowości. Podobnie doświadczenie zawodowe D. C., które przypada głównie na pierwszy okres jej życia zawodowego (zawierający kilkuletnią przerwę na urlop wychowawczy), nie jest argumentem przemawiającym za tym, że ubezpieczona ma jakiekolwiek szanse na wykonywanie pracy umysłowej na obecnym rynku pracy, zwłaszcza po tak dużej przerwie w świadczeniu pracy.

Sąd I instancji wyraził stanowisko, iż upływ czasu przyczynił się także do tego, że ubezpieczona nie może wykonywać również wyuczonego zawodu technika żywienia. Przede wszystkim, w zakresie technologii żywienia zmieniły się wymagania do wykonywania tego zawodu, potrzebne są wyższe kwalifikacje tj. ukończenie studiów
w tym zakresie. Zatem sam tytuł technika żywienia i krótki okres pracy w zawodzie przypadający na lata 80-te, są niewystarczające, aby ubezpieczona mogła podjąć tego rodzaju zatrudnienie, wykonując jedynie pracę w charakterze pracownika umysłowego. Zważył także, że obecnie zawód ten jest zawodem łączącym pracę umysłową z pracą fizyczną (np. przygotowywanie i wydawanie posiłków), ubezpieczona zaś ma przeciwwskazania do pracy fizycznej obciążającej ręce.

Niemniej, w ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczona z uwagi na wiek
i predyspozycje psychofizyczne zachowała zdolność do przekwalifikowania zawodowego, konsekwencją czego było jednoczesne przyznanie jej prawa do renty szkoleniowej. Przy czym, przyznając D. C. prawo do renty szkoleniowej nie można było pominąć tego, że celowość przekwalifikowania zawodowego została ustalona dopiero
w trakcie postępowania sądowego, toczącego się z odwołania ubezpieczonej od decyzji odmawiającej jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Mając na względzie cel renty szkoleniowej oraz to, że podstawowy okres na jaki przyznawana jest renta szkoleniowa, to jedynie 6 miesięcy, Sąd ten uznał, iż oczywistym jest, że przyznanie prawa do renty wstecz, tj. za okres poprzedzający datę wyrokowania, nie spełniłoby swojej funkcji. W tej sytuacji jedynym rozwiązaniem było przyznanie prawa do renty szkoleniowej począwszy od dnia uprawomocnienia się wyroku wydanego w niniejszej sprawie.

Z tych względów, Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z art. 60 i 107 ustawy rentowej, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał D. C. w dalszym ciągu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia uprawomocnienia się wyroku, a dodatkowo prawo do renty szkoleniowej.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), wobec czego zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, mając przy tym na uwadze bardzo duży nakład pracy jej pełnomocnika.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości. W złożonej apelacji wyrokowi zarzucił:

I. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię a mianowicie art. 57
ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 12 ust. 3 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227) poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy,
a tym samym ma prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 czerwca 2014 r. do dnia uprawomocnienia się wyroku,

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a mający wpływ na jego treść polegający na przyjęciu, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy zgodnie ze swoimi kwalifikacjami, co spowodowało przyznanie wnioskodawczyni prawa do renty z tego tytułu,

III. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię, a mianowicie art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t- Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227) poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni przysługuje renta szkoleniowa na przekwalifikowanie zawodowe ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania;

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Ubezpieczona w odpowiedzi na apelację organu rentowego wniosła o jej oddalenie oraz obciążenie pozwanego kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Zdaniem Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji oceniając zgromadzony materiał dowodowy i rozstrzygając w sprawie, kierowany dyrektywami wynikającymi
z art. 233 § l k.p.c., ustalił wszystkie okoliczności istotne w sprawie oraz dokonał wyczerpującej oceny całości materiału dowodowego, w graniach zasad logiki formalnej
i doświadczenia życiowego. Sąd Okręgowy wyjaśnił w sprawie wszystkie istotne okoliczności, przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe i po wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału wskazał jakim środkom dowodowym dał wiarę, dokonując ich oceny, a następnie poczynił trafne ustalenia faktyczne. Sąd Apelacyjny ustalenia te przyjmuje za własne, czyniąc je zarazem integralną częścią niniejszego orzeczenia, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania. Wnioski, które wywiódł Sąd meriti z ocen biegłych sądowych lekarzy były uzasadnione treścią opinii oraz zgromadzoną w sprawie dokumentacją medyczną.

Sąd Odwoławczy odnosząc się do treści zarzutów apelacyjnych w zakresie oceny stanu zdrowia D. C. i jego wpływu na zdolność ubezpieczonej do pracy zgodnej z kwalifikacjami zawodowymi wyjaśnia, że winna ona wynikać w równym stopniu z profesjonalnej, tj. uwzględniającej aktualny stan wiedzy medycznej, oceny stanu zdrowia badanej, jak i odpowiedniego uwzględnienia (powiązania) biologicznego aspektu niezdolności do pracy z elementami ekonomicznymi, w tym posiadanymi kwalifikacjami, możliwością przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwością wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy, celowością przekwalifikowania (art. 13 ust. 1 ustawy rentowej). Sąd Apelacyjny przypomina, iż opinie biegłych, na które to powołuje się apelujący tj. z zakresu neurologii, ortopedii oraz medycyny pracy wskazują, że ubezpieczona posiada przeciwwskazania do wykonywania pracy fizycznej, jednak może wykonywać pracę umysłową (m.in. proste czynności biurowe, czy księgowe), bądź też może podjąć zatrudnienie w wyuczonym zawodzie technologa żywienia zbiorowego. Jednakże, organ rentowy zupełnie pomija fakt, iż
w opiniach tych biegli pobieżnie jedynie odnieśli się do stanu zdrowia ubezpieczonej
w kontekście zarówno jej wyuczonych, jak i rzeczywistych kwalifikacji zawodowych, ponadto nie uwzględnili również innych istotnych faktów, a których nie można pominąć przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy. Mianowicie, zwrócić trzeba było uwagę na obecne realia rynku pracy oraz kwalifikacje jakie aktualnie wymagane są na stanowiskach związanych z wykonywaniem pracy umysłowej, w tym przy obsłudze nawet prostych prac biurowych, nie mówiąc już o prowadzeniu księgowości, do czego to jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy ubezpieczona bezspornie nie posiada ani odpowiedniego wykształcenia, ani ukończonych adekwatnych kursów. Pamiętać również należy, że D. C. miała ponad 20-letnią przerwę w wykonywaniu pracy stricte umysłowej – zaś pracę starszej księgowej, w istocie polegającej na rozliczaniu materiałów budowlanych, wykonywała ona w okresie od 21.03.1983 r. do 31.07.1994 r., a w późniejszych okresach zatrudniana była na stanowiskach: zestrajacza TV, kasjera-sprzedawcy, czy pracownika gastronomii-kierownika zmiany. Choćby z uwagi na powyższe wymaga ona zatem przekwalifikowania. Skoro bowiem ubezpieczona wykonywała pracę biurową wiele lat temu, a w tym czasie charakter współczesnego biura uległ zmianom, przede wszystkim pojawiło się wiele urządzeń wymagających umiejętności ich obsługi (np. komputer i jego oprogramowanie), ubezpieczona, aby móc podjąć powtórnie pracę umysłową na podobnym stanowisku będzie musiała ukończyć odpowiednie kursy w celu uzyskania kwalifikacji do wykonywania tego typu zatrudnienia. Znalezienie bowiem obecnie pracy biurowej bez wspomnianych wyżej umiejętności jest praktycznie niemożliwe. Jeżeli zaś chodzi o możliwość podjęcia przez ubezpieczoną – także bez odpowiedniego przeszkolenia – pracy w zawodzie wyuczonym, to tutaj również rację przyznać należało Sądowi meriti, który słusznie zauważył, że w zakresie technologii żywienia również uległy zmianom wymagania stawiane ewentualnym pracownikom. Trudno zakładać, a jakby tego oczekiwał organ rentowy, że ubezpieczona posiadając średnie wykształcenie oraz znikome doświadczenie zawodowe w wyuczonym kierunku, może podjąć tego rodzaju zatrudnienie, wykonując wyłącznie pracę w charakterze pracownika umysłowego. Obecnie również na tego rodzaju stanowiskach pożądane jest bowiem ukończenie bądź to studiów, bądź specjalistycznych szkoleń.

Konkludując, Sąd Apelacyjny, tak jak i Sąd I instancji miał na uwadze, że jakkolwiek ocena niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga
z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny - lekarza), to jednak ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy rentowej).

Dokonana przez Sąd ad quem w ramach instancyjnej kontroli analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w kontekście podnoszonych w apelacji zarzutów, doprowadziła do wniosku, że w sprawie została dostatecznie wyjaśniona kwestia możliwości przekwalifikowania zawodowego i związanego z tym prawa do renty szkoleniowej. Nie potwierdził się zatem ani zarzut poczynienia błędnych ustaleń faktycznych, ani naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego, ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Okręgowy prawidłowo rozstrzygnął, że ubezpieczona, spełniła przesłanki do dalszej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a następnie, na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy rentowej, prawo do renty szkoleniowej na okres 6 miesięcy.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną. O kosztach procesu Sąd Odwoławczy orzekł na podstawie przepisu art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), przy czym sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Do celowych kosztów postępowania należy koszt ustanowienia zastępstwa procesowego, który w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w postępowaniu przed sądem apelacyjnym wynosi 240 zł zgodnie z § 9 ust. 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w brzmieniu obowiązującym od dnia 27 października 2016 r., tj. od dnia wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych - Dz.U. 2016 poz. 1667).

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska