Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSR (del.) Robert Pabin

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank SA w W.

przeciwko P. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 20 marca 2018 roku, sygnatura akt I C 934/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że po punkcie 2c dodaje zastrzeżenie, że brak terminowej płatności dwóch kolejnych rat wskazanych w wyroku powoduje wymagalność całej zasądzonej kwoty;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  nie obciąża pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego w części uwzględnionej apelacji.

Sygn. akt I Ca 227/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 marca 2018 roku Sąd Rejonowy w Łasku,
w sprawie z powództwa (...) Banku SA w W. przeciwko P. Z. o zapłatę, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 35137,66 zł z odsetkami od kwoty 34357,70 zł umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego liczonymi od dnia 27 kwietnia 2017 r. do dnia wydania wyroku tj. dnia 20 marca 2018 r., zastrzegając, że ich wysokość nie może przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie, od kwoty 776,82 zł ustawowymi
za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2017 roku do dnia wydania wyroku tj. 20 marca 2018 r. (pkt 1 a i b) oraz zasądzone w pkt 1 wyroku świadczenie rozłożył na 35 miesięcznych rat,
z tym, że: pierwsza rata w kwocie 780,96 zł płatna do dnia 20 –go pierwszego miesiąca
po uprawomocnieniu się orzeczenia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku uchybienia płatności raty, przy czym łącznie z pierwszą ratą należy uiścić skapitalizowane odsetki umowne i ustawowe za opóźnienie opisane w pkt. 1 a i b niniejszego wyroku, druga rata w kwocie 1357,70 zł płatna do dnia 20 –go drugiego miesiąca po uprawomocnieniu się niniejszego orzeczenia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku uchybienia płatności raty, trzydzieści trzy raty w kwotach po 1000 zł każda płatne do 20 – go dnia miesiąca odpowiednio w kolejnych miesiącach począwszy od trzeciego miesiąca
po uprawomocnieniu się orzeczenia, przy czym każda rata w razie uchybienia terminowi
jej płatności z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (pkt 2a,b,c), zasądzając od pozwanego
na rzecz powoda kwotę 461,92 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach i wnioskach, których istotne elementy przedstawiały się następująco:

W dniu 28 grudnia 2012 r. pomiędzy (...) Bank SA z siedzibą w W.,
a P. Z. została zawarta umowa kredytu nr (...) PL(...), na podstawie której bank udzielił pozwanemu kredytu w wysokości 62663,18 zł na okres 84 miesięcy.

W dniu 26 kwietnia 2017 r. (...) Bank SA z siedzibą w W. wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych z treści którego wynika, że wysokość zobowiązania dłużnika P. Z. wynikającego z mowy kredytu nr (...) PL(...) na dzień wystawienia tytułu wynosi: należność główna w kwocie 34357,70 zł, odsetki umowne
za okres korzystania z kapitału w kwocie 324,25 zł, odsetki za opóźnienie w kwocie
452,57 zł, opłaty i prowizje 3,14 zł.

Pozwany ma 35 lat. Jest rolnikiem, który zajmuje się produkcją bydła. W związku
z prowadzoną działalnością pozwany zaciągnął kredyty w kilku bankach. Obecnie spłaca zobowiązania albo według ustalonego przez konkretny bank harmonogramu albo według harmonogramu rat ustalonych przez sąd na skutek toczących się postępowań. Pozwany deklaruje, że od maja lub czerwca 2018 r. będzie mógł osiągnąć dochody w granicach
ok. 15000 zł – 20000 zł miesięcznie. Deklaruje, iż rozłożenie należności na raty pozwoli
mu na spłatę zadłużeń.

Sąd, w oparciu o art. 354 § 1 k.c. stwierdził, że w niniejszym postępowaniu powód wykazał, iż posiada roszczenie wobec pozwanego w żądanej przez siebie kwocie, którego pozwany nie kwestionował zasadności ani wysokości roszczenia i dlatego powództwo uwzględniono.

Ponadto na wniosek pozwanego sąd rozłożył zasądzone świadczenie na raty,
gdyż z przedstawionych przez pozwanego okoliczności dotyczących jego sytuacji materialnej wynika, iż zobowiązanie do jednorazowego spełnienia zasądzonego na rzecz powoda roszczenia przekraczałoby jego aktualne możliwości finansowe, zaś rozłożenie należności
na raty umożliwi pozwanemu wywiązanie się ze zobowiązania względem powoda,
a rozwiązaniu takiemu nie sprzeciwia się dobro powoda, który w ten sposób zyska realną szansę uzyskania zasądzonej kwoty.

Według Sądu, z wyjaśnień pozwanego, wynikało również, że jeżeli poprawi się jego sytuacja materialna ureguluje zobowiązanie wobec banku wcześniej niż wynikałaby
to z haromonogramu spłat rat, w wypadku uwzględnienia jego wniosku o rozłożenie świadczenia na raty.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 k.c.,
a kosztach postępowania na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł powód, zaskarżając go w zakresie
pkt 2, zarzucając:

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., co miało istotny wpływ
na wynik sprawy, poprzez błędne przyjęcie przez Sąd na podstawie zebranego materiału dowodowego, że w sprawie zachodziły podstawy do rozłożenia zasądzonego świadczenia
na raty, podczas gdy przedstawione przez pozwanego dowody nie potwierdzały, że wystąpiły nadzwyczajne okoliczności uzasadniające rozłożenie świadczenia na raty;

- naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 320 k.p.c., co miało istotny wpływ
na wynik sprawy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i rozłożenie świadczenia na raty, podczas gdy ustalony przez Sąd stan faktyczny nie dawał podstaw do zastosowania powyższego przepisu,

- naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 320 k.p.c., co miało istotny wpływ
na wynik sprawy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i rozłożenie świadczenia na raty
z wyłączeniem możliwości uchylenia obowiązywania rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia w przypadku zaniechania przez pozwanego spłaty zadłużenia co ostatecznie doprowadziło do rozłożenia kwoty na raty bez możliwości zażądania przez powoda zwrotu zasądzonej kwoty przed terminem w sytuacji zaniechania spłaty rat przez pozwanego.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku
w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 35137,66 zł z odsetkami, bez rozłożenia świadczenia na raty; ewentualnie o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 35137,66 zł z odsetkami, wraz z rozłożeniem na raty należności głównej w sposób wskazany w wyroku z dodatkowym zastrzeżeniem, że brak terminowej płatności jednej raty wskazanej w wyroku powoduje wymagalność całej zasądzonej kwoty i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie, jednak nie wszystkie sformułowane
w niej zarzuty mogą prowadzić w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Na mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie do wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa, ponieważ Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji. Ponadto Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a na jego podstawie poczynił adekwatne do treści materiału dowodowego ustalenia faktyczne, które to ustalenia te Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne, nie znajdując potrzeby ich ponownego, szczegółowego przytaczania.

Nie można bowiem zgodzić się z zarzutem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 320 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, gdyż wbrew apelującemu w sprawie zaistniały podstawy
do rozłożenia zasądzonego od pozwanego na rzecz powoda świadczenia na raty.

Trzeba bowiem podkreślić, że rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest instytucją o charakterze wyjątkowym, wobec czego należy ją stosować w sytuacjach zasługujących na szczególne uwzględnienie. Ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c., nie może bowiem być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia z dnia 4 września 2014 roku, sygn. akt I ACa 290/14, Lex nr 1506254). Podstawą zastosowania tego przepisu jest wyłącznie uznanie sądu, że zachodzą szczególnie uzasadnione przesłanki, na przykład,
że ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody
(M. Jędrzejewska (w:)"Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz.", t. 2, red. T. Ereciński, s. 24 i n.). Innymi słowy , z jednej strony Sąd musi mieć na względzie sytuację dłużnika,
który nie jest w stanie jednorazowo uczynić zadość spełnieniu zasądzonego świadczenia, natomiast spłata ratalna lub w późniejszym terminie będzie dla niego realnie dogodniejsza. Rozkładając świadczenie na raty, brać trzeba pod rozwagę usprawiedliwiony interes wierzyciela, który przy rozłożeniu świadczenia na raty powoduje, iż jego zaspokojenie zostanie rozłożone w czasie.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż wbrew skarżącemu pozwany wykazał, że zaniecanie spłaty kredytu wynikało z zachwiania jego stabilności i płynności finansowej spowodowanej wszczęciem wobec niego zadłużenia przez inne firmy windykacyjne Co więcej, z ustaleń Sądu oraz oświadczenia samego pozwanego wynika, że mimo trudności finansowych, pozwany zacząłby spłacać zadłużenie gdyby
nie wniesiona apelacja. Ponadto dochody pozwanego w granicach 15000 zł miesięcznie dają rękojmie regulowania przez pozwanego zadłużenia w ratach ustalonych przez Sąd Rejonowy, których to wysokość będzie ekonomicznie odczuwalna dla powoda.

Jedynie z czym należy się zgodzić ze skarżącym to, iż brak wskazania w treści wyroku konsekwencji na wypadek zaniechania regulowania przez pozwanego zadłużenia w ratach, pozostawi powoda bez możliwości zażądania przez niego zwrotu całej zasądzonej kwoty przed terminem.

Zwrócić wprawdzie należy uwagę, iż z samej treści art. 320 k.p.c. nie wynika możliwość zastrzeżenia, iż brak płatności którejkolwiek z rat spowoduje natychmiastową wymagalność pozostałej do zapłaty należności. Uregulowanie zawarte w w/wym. przepisie jest jednak instrumentem pozwalającym na wykonanie wyroku bez ponoszenia przez dłużników reperkusji, które miałyby być dla niego szczególnie dotkliwe, przy jednoczesnym wykreowaniu dla wierzyciela negatywnych konsekwencji w postaci rzeczywistego odroczenia wykonania wyroku i pozbawienia go w związku z tym określonych korzyści.

Dlatego też, wobec powyższego, dodanie odpowiedniego zastrzeżenia w treści wyroku należy uznać za uzasadnione, gdyż w przedmiotowej sprawie pozwany i tak został uprzywilejowany wskutek rozłożenia świadczenia na raty. Nie można jednak pominąć,
że wierzyciel musi czekać na zapłatę całej zasadzonej sumy w określonym odstępie czasu
i wobec tego, w razie zaniechania płacenia świadczenia przez pozwanego posiadać odpowiednie narzędzie prawne służące ochronie swojego słusznego interesu.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie
art. 386 § 1 k.p.c. w sposób opisany jak w punkcie I sentencji, a dalej idącą apelację jako nieuzasadnioną na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił, o czym orzekł jak w punkcie II sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Odwoławczy orzekł w punkcie III wyroku na mocy art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a więc zgodnie z zasadą słuszności.
Sąd uznał, że za nieobciążaniem pozwanego obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów postępowania odwoławczego od uwzględnionej apelacji przemawia fakt, że pozwany znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, a ponadto konieczność wniesienia apelacji
nie była związana z niesumiennym czy niewłaściwym działaniem pozwanego, lecz z błędnej decyzji Sądu I instancji, który rozkładając słusznie świadczenie na raty, nie zamieścił
w rozstrzygnięciu stosownego zastrzeżenia dotyczącego wypadku, że brak terminowości spłaty określonych rat spowoduje wymagalność całej zasadzonej kwoty.