Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Jolanta Hawryszko
Sędziowie:	SSA Urszula Iwanowska (spr.) SSO del. Beata Górska
Protokolant:	St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 r. w Szczecinie

sprawy R. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 kwietnia 2013 r. sygn. akt VI U 1241/12

zmienia w części zaskarżony wyrok i przyznaje ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 września 2012 roku.

SSO del. Beata Górska SSA Jolanta Hawryszko SSA Urszula Iwanowska

III A Ua 420/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił R. W. prawa do dalszej wypłaty renty wskazując, że komisja lekarska w Z. orzeczeniem z dnia 17 października 2012 r. uznała, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji R. W. podniosła, że nawet pobieżna analiza uzasadnienia wyników badań lekarskich i wnioski z nich wyciągnięte są nie do przyjęcia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując uzasadnienie przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej R. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy począwszy od dnia 31 sierpnia 2012 r. do 31 sierpnia 2014 r.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

R. W. urodzona w dniu (...) posiada wykształcenie zawodowe – jest krawcową. Decyzją z dnia 20 września 2011 r. organ rentowy przyznał jej prawo do renty okresowej – do dnia 31 sierpnia 2012 r. z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Ubezpieczona w dniu 6 września 2012 r. złożyła w ZUS wniosek o dalszą wypłatę renty. Orzeczeniem z dnia 17 października 2012 r. komisja lekarska ZUS ustaliła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że w trakcie postępowania dopuścił dowód z opinii biegłych ortopedy i neurologa celem ustalenia czy ubezpieczona po 31 sierpnia 2012 r. jest nadal co najmniej częściowo niezdolna do pracy. Biegli po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną ubezpieczonej i po przeprowadzeniu bezpośredniego badania lekarskiego ubezpieczonej, rozpoznali:

- zmiany demielinizacyjne mózgowia w badania MR – do obserwacji i pogłębionej diagnostyki, zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego z zespołem bólowym i istotną dysfunkcją ruchową, zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych z niewielkiego stopnia dysfunkcją ruchową i zespołem bólowym, zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych bez dysfunkcji ruchowej – i stwierdzili, że ubezpieczona jest po 31 sierpnia 2012 r. nadal częściowo niezdolna do pracy do 31 sierpnia 2014 r.

Sąd pierwszej instancji następnie wskazał, że organ rentowy wniósł o uzupełnienie opinii czy zdaniem biegłych w dniu badania przez lekarza orzecznika i komisję lekarską ZUS doszło u ubezpieczonej do chwilowej poprawy stanu zdrowia wskutek zażywania środków przeciwbólowych oraz czy lekarze ZUS mieli do dyspozycji wynik badania rezonansem magnetycznym. W opinii uzupełniającej biegli podtrzymali swoją opinię i stwierdzili, że nie wiedzą czy lekarz orzecznik miał do dyspozycji wynik badania rezonansem magnetycznym. Podali, że być może w okresie orzekania przez lekarzy ZUS występowała krótkotrwała remisja dolegliwości i objawów lub też objawy kliniczne były maskowane stosowaniem silnych środków przeciwbólowych.

Organ rentowy w ramach ustosunkowania się do opinii uzupełniającej stwierdził, że stwierdzenie zmian demielinizacyjnych działa na korzyść ubezpieczonej, wobec czego uznaje stanowisko biegłych sądowych za rozstrzygające.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego oraz art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że organ rentowy po dokonaniu badania lekarskiego ubezpieczonej najpierw przez lekarza orzecznika ZUS i jego konsultantów, a następnie przez komisję lekarską ZUS i uznanie przez nich, że nie jest ona niezdolna do pracy – przyjął, iż nastąpiła zmiana stopnia niezdolności do pracy i wydał zaskarżoną decyzję. Zatem istotą sporu była kwestia czy R. W. jest nadal niezdolna do pracy po 31 sierpnia 2012 r. Aby rozstrzygnąć to zagadnienie Sąd Okręgowy zmuszony był posiłkować się opinią biegłych sądowych, lekarzy z zakresu specjalności odpowiadających schorzeniom, na które cierpi ubezpieczona, bowiem sam nie dysponuje niezbędną wiedzą medyczną. Biegli neurolog i ortopeda w opinii łącznej stwierdzili, że ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy, okresowo do 31 sierpnia 2014 r. z przyczyn zmian przedmiotowych (istotnej dysfunkcji ruchowej kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego), zmian w badaniach obrazowych (zmiany MR głowy, zmiany MR kręgosłupa szyjnego – konflikt krążkowo-korzeniowy, zmiany w badaniu EMG) oraz nie stwierdzeniu poprawy sprawności kręgosłupa w stosunku do orzeczenia lekarza orzecznika z dnia 31 sierpnia 2011 r.

Zdaniem tego sądu biegli w sposób jasny przedstawili ocenę stanu zdrowia ubezpieczonej, wskazali rozpoznane u niej schorzenia, ocenili ich wpływ na zdolność do pracy. Opinia została sporządzona przez wyspecjalizowane osoby w zakresie ich uprawnień. Biegli oparli się na dokumentacji medycznej, wywiadzie uzyskanym od ubezpieczonej oraz na bezpośrednim badaniu. Opinie sporządzono zgodnie ze zleceniami sądu, w sposób i rzeczowy i przekonywujący (nawet przewodniczącego komisji lekarskich ZUS w Z.).

Ponieważ sąd pierwszej instancji po przeanalizowaniu opinii w pełni podzielił stanowisko biegłych to na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, przez przyjęcie, że odwołującej przysługuje prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 31 sierpnia 2013 r., a nie od 1 września 2013 r.;

2)  naruszenie prawa materialnego – art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskutek jego niewłaściwego zastosowania przez przyznanie odwołującej prawa do renty przed dniem spełnia wszystkich warunków wymaganych do nabycia prawa do tego świadczenia.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę wyroku w części ustalającej odwołującej prawo do renty przez wskazanie, że prawo do tego świadczenia nabyła od dnia 1 września 2013 r.

W uzasadnieniu skarżący podkreślił, że z opinii sporządzonej w sprawie, stanowiącej podstawę wyrokowania Sądu Okręgowego i nie kwestionowanej ostatecznie przez organ rentowy, wynika, że ubezpieczona okazała się osobą częściowo niezdolną do pracy po dniu 31 sierpnia 2013 r., tj. po dniu, do którego otrzymywała świadczenia z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się oczywiście uzasadniona.

W sprawie ostatecznie bezspornym między stronami było, że R. W., która miała przyznane prawo i wpłacaną rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31 sierpnia 2013 r., jest także po tej dacie – czyli od 1 września 2013 r. – osobą nadal częściowo niezdolną do pracy i nadal przysługuje jej prawo do renty z tego tytułu.

Skoro ubezpieczona miała przyznane i wypłacone świadczenie rentowe do dnia 31 sierpnia 2013 r., wniosek o przyznanie dalszego prawa i wypłatę świadczenia złożyła w dniu 6 września 2013 r., a bezsporne ustalenie wskazuje, że od dnia 1 września 2013 r. jest osobą nadal częściowo niezdolną do pracy i przysługuje jej z tego tytułu prawo do renty, to na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej zaskarżoną decyzję należało zmienić i przyznać ubezpieczonej wnioskowane prawo od dnia 1 września 2013 r. Ponieważ Sąd Okręgowy błędnie określił datę początkową przyznanego prawa to Sąd Apelacyjny uznając zasadność apelacji zmienił wyrok Sądu Okręgowego w zaskarżonej części i prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznał R. W. od dnia 1 września 2013 r.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie naruszył art. 328 § 2 k.p.c. bowiem sporządzone uzasadnienie nie zawiera istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. Zgodnie z powołanym przepisem uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Omawiany artykuł wskazuje obligatoryjną treść uzasadnienia, które w praktyce składa się z trzech części:

1) tzw. części historycznej (opisowej), w której sąd przedstawia zwięźle stanowiska stron;

2) przytoczenia ustalonego przez sąd stanu faktycznego ("sąd ustalił, co następuje...") – ta część obejmuje przedstawienie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy faktów ustalonych przez sąd w postępowaniu; nadto w tej części sąd wskazuje dowody, na podstawie których dokonał ustaleń oraz omawia dowody, którym odmówił wiarygodności, wyjaśniając przyczyny takiego podejścia;

3) wywodu prawnego sądu ("sąd zważył, co następuje"), w którym sąd omawia podstawę prawną wyroku, tj. wskazuje zastosowane przepisy oraz wyjaśnia sposób ich wykładni.

Przytoczenie przez sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w części obejmującej ustalenie stanu faktycznego podjętych czynności procesowych nie jest ustaleniem faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim przytaczając treść poszczególny opinii sporządzonych w sprawie bez wskazania ustalonych na ich podstawie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy dopuścił się naruszenia omówionego przepisu.

Mimo powyższego uchybienia Sąd Apelacyjny rozpoznał merytorycznie sprawę, ponieważ sąd pierwszej instancji przeprowadził niezbędne postępowanie dowodowe oraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku prawidłowo wskazał podstawę prawną rozstrzygnięcia, a z całej treści uzasadnienia w powiązaniu z treścią wyroku oraz zaskarżonej decyzji należy wyprowadzi wniosek, że Sąd Okręgowy uznał, iż R. W. jest nadal osobą częściowo niezdolną do pracy do dnia 31 sierpnia 2014 r. Ostatecznie okoliczność tę także uznał organ rentowy, zatem takie ustalenie w oparciu o opinię biegłych neurologa i ortopedy z dnia 31 stycznia 2013 r. uzupełnioną opinią z dnia 4 kwietnia 2013 r., oraz dokumentację medyczną obrazująca stan zdrowia ubezpieczonej, jest wystarczające do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd Apelacyjny przyjął za własne, bez konieczności ich powtarzania, te ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji, które w sprawie były bezsporne i prawidłowo ustalone, na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach organu rentowego oraz aktach sprawy, a dotyczące wieku i wykształcenia ubezpieczonej oraz przebiegu postępowania z wniosku z dnia 6 września 2012 r. o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i postępowania orzeczniczego.

Na podstawie akt sprawy Sąd Apelacyjny, ponad przyjęte za Sądem Okręgowym okoliczności, dodatkowo ustalił:

U R. W. rozpoznano:

1)  zmiany demielinizacyjne mózgowia w badaniu MR do obserwacji i pogłębionej diagnostyki,

2)  zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego z zespołem bólowym i istotną dysfunkcją ruchową,

3)  zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych z niewielkiego stopnia dysfunkcją ruchową i zespołem bólowym,

4)  zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych bez dysfunkcji ruchowej;

Stwierdzone u ubezpieczonej zmiany przedmiotowe (istotna dysfunkcja ruchowa kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego), zmiany w badaniach obrazowych (zmiany w MR głowy, zmiany w MR kręgosłupa szyjnego z 2012 r. – konflikt krążkowo-korzeniowy, zmiany w badaniu EMG) czynią ją nadal osobą częściową niezdolności do pracy po dniu 31 sierpnia 2012 r. okresowo na dwa lata do 31 sierpnia 2014 r. W zakresie stanu kręgosłupa ubezpieczonej nie nastąpiła poprawa sprawności w porównaniu do orzeczenia lekarza orzecznika z dnia 31 sierpnia 2011 r.

Być może w okresie orzekania o stanie zdrowia ubezpieczonej przez lekarzy ZUS występowała krótkotrwała remisja dolegliwości i objawów lub też objawy kliniczne były maskowane stosowaniem silnych środków przeciwbólowych.

dowód: opinia zespołu biegłych z dnia 31 stycznia 2013 r. k. 29-30,

opinia uzupełniająca zespołu biegłych z dnia 4 kwietnia 2013 r. k. 62.

W ocenie Sądu Apelacyjnego opinia zespołu biegłych – neurologa i ortopedy, przy uwzględnieniu ich opinii uzupełniającej, zasługuje w pełni na wiarygodność, ponieważ została sporządzona przez specjalistów ze wskazanych dziedzin medycyny, po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej w dniu 31 stycznia 2013 r., po zapoznaniu się przez biegłych z całą dokumentacją zawartą w aktach sprawy, a opinia uzupełniająca także po zapoznaniu się przez biegłych z zarzutami zgłoszonymi przez organ rentowy w piśmie z dnia 1 marca 2013 r. (k. 40-42). Natomiast sformułowane wnioski przez biegłych są logicznym następstwem przeprowadzonych badań oraz dokonanego rozpoznania neurologiczno-ortopedycznego. Uzasadniając swoją opinię na piśmie biegli w sposób czytelny i logiczny przedstawili przebieg schorzeń z powołaniem się na dokumentację lekarską to obrazującą i ich wpływ na zdolność ubezpieczonej do pracy, a także na brak istotnej poprawy stanu zdrowia R. W. po dniu 31 sierpnia 2012 r. Opinia, jako całość, jest spójna i w sposób czytelny przedstawiają sporne zagadnienie oraz odpowiadają na zarzuty organu rentowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego omawiana opinia jest wiarygodnym dowodem, korespondującym z dokumentacją medyczną zgromadzoną w sprawie i uwzględniającym posiadane kwalifikacje przez ubezpieczoną. Zatem, opinia ta stała się podstawą rozstrzygnięcia niniejszej sprawy przez Sąd Apelacyjny. Jednocześnie należy zaznaczyć, że wnioski zawarte w opinii zespołu biegłych po jej uzupełnieniu w dniu 4 kwietnia 2013 r. zostały także podzielone przez organ rentowy w piśmie z dnia 18 kwietnia 2013 r. (k. 70-71).

Po uzupełnieniu stanu faktycznego sprawy sąd odwoławczy uznał, że wniosek sądu pierwszej instancji, iż ubezpieczona po dniu 31 sierpnia 2012 r. była nadal częściowo niezdolna do pracy był uzasadniony. Stopień nasilenia schorzeń ubezpieczonej zakłócający funkcjonowanie w życiu codziennym i ograniczający możliwość wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji oraz zatrudnienia wykonywanego do czasu uzyskania świadczenia rentowego, uzasadniają wnioski biegłych i Sądu Okręgowego, że ubezpieczona po dniu 31 sierpnia 2012 r. była osobą, która nadal nie odzyskała zdolność do pracy, będąc częściowo niezdolną do pracy okresowo do dnia 31 sierpnia 2014 r.

W tym miejscu przypomnieć trzeba, że definicję niezdolność do pracy na potrzeby orzekania o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy zawiera przepis art. 12 ustawy emerytalno-rentowej, który stanowi, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1), przy czym częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Natomiast art. 13 ust. 1 ustawy wskazuje, iż przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)  stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

2)  możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Jak więc wynika z powyższego, oceny stanu zdrowia dla celów rentowych dokonuje się według stanu faktycznego na dzień wydania zaskarżonej decyzji, czyniąc to na dwóch płaszczyznach:

a) medycznej, gdzie brany jest pod uwagę charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu (element biologiczny, tj. stopień naruszenia sprawności organizmu) oraz

b) socjalnej, przy której uwzględnia się posiadane kwalifikacje, wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe (element ekonomiczny).

Fakty ustalone w niniejszej sprawie wskazują, że ubezpieczona po dniu 31 sierpnia 2012 r., czyli od dnia 1 września 2012 r., była nadal osobą częściowo niezdolną do pracy okresowo do dnia 31 sierpnia 2014 r.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w zaskarżonej części przyznając ubezpieczonej R. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 września 2012 r.

SSO del. Beata Górska SSA Jolanta Hawryszko SSA Urszula Iwanowska