Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie IX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Przemysław Grochowski (spr.)

Sędziowie : Sędzia Sądu Okręgowego Małgorzata Skoczyńska

Sędzia Sądu Okręgowego Agnieszka Jurkowska-Chocyk

Protokolant : Elżbieta Zentar

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2016 roku w L.

sprawy z powództwa P. G. (1)

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o 774,90 złotych z ustawowymi odsetkami

na skutek apelacji pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. od wyroku z dnia 3 czerwca 2016 roku w sprawie V GC 7/16 Sądu Rejonowego w Siedlcach

I. zmienia zaskarżony wyrok w jego punkcie II. i III. w ten sposób, że :

a/ podwyższa zasądzoną w punkcie I. kwotę 533,82 (pięćset trzydzieści trzy złote osiemdziesiąt dwa grosze) do kwoty 774,90 złotych,

b/ zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powoda P. G. (1) kwotę 236 (dwieście trzydzieści sześć złotych) tytułem kosztów procesu;

II. zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powoda P. G. (1) kwotę 150 (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO M. S. SSO P. G. SO A. C.

IX Ga 375/16

UZASADNIENIE

Powództwo P. G. (1) dotyczyło zasądzenia od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 774,90 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 3 listopada 2015 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę komunikacyjną wynikającą z wynajęcia przez poszkodowanego pojazdu zastępczego oraz zbycia pochodzącej stąd wierzytelności na rzecz powoda.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Siedlcach zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 533,82 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 listopada 2015 roku do dnia31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oddalając powództwo w pozostałym zakresie i zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 47,66 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu stosunkowo rozdzielonych.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że w dniu w dniu 1 września 2015 roku uszkodzeniu uległ pojazd marki A. (...) o nr. rejestracyjnym (...). Z tego tytułu powstałą szkodę zobowiązany był pokryć (...) spółka akcyjna.

W dniu 3 września 2015 roku poszkodowana U. G. zawarła z powodem umowę najmu samochodu zastępczego marki R. (...).6 B nr rej. (...) oraz umowę cesji wierzytelności, mocą której cedent przeniósł na rzecz powoda wierzytelność obejmującą prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu auta zastępczego Poszkodowana wynajmowała pojazd zastępczy do dnia 18 września 2015 roku. Poszkodowana dokonała zgłoszenia szkody w (...) spółka akcyjna. W dniu 19 października 2015 roku powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 2583 złotych brutto z tytułu najmu samochodu. Pozwany dokonał zapłaty kwoty 1808,10 złotych, przyjmując wysokość stawki dobowej na kwotę 105 zł netto i pozostałej płatności nie dokonał.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne częściowo , bowiem, jak wynika z treści art. 436 § 2 k.c. w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. W sprawie bezspornym było, że doszło do zderzenia dwóch mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody. W związku z powyższym żądanie naprawienia szkody mogło nastąpić na podstawie art. 415 k.c. zgodnie, z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Również bezspornym było, że winną kolizji drogowej, a w konsekwencji zobowiązaną do naprawienia szkody była osoba posiadająca ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Zdaniem Sądu Rejonowego pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z własności, w postaci pojazdu mechanicznego, w następstwie czynu zabronionego, generuje uprawienie poszkodowanego do wynajęcia pojazdu zastępczego na czas niezbędny do naprawy jego własności. Sąd Rejonowy uznał, że na obecnym etapie rozwoju technologicznego oraz wzrostu stopy ekonomicznej społeczeństwa samochód jest zwykłym, codziennym narzędziem, do którego posiadania i używania osoba będąca jego właścicielem przyzwyczaja się w taki sposób, że pozbawienie jej możliwości użycia samochodu powoduje duże utrudnienia przy codziennych czynnościach. W ocenie Sądu Rejonowego fakt nabycia, posiadania oraz eksploatacji pojazdu mechanicznego jest wystarczającą przesłanką do uznania, że poszkodowany korzystałby ze swojego pojazdu, gdyby jej nie wyrządzono szkody. Jeżeli pozbawienie poszkodowanego możliwości używania swojej własności powoduje podjęcie decyzji o wynajęciu samochodu zastępczego, to zgodnie z zasadami logicznego rozumowania należy przyjąć, że wynajęcie pojazdu podyktowane było koniecznością posiadania środka transportu. Odnosząc się do spornej pomiędzy stronami stawki dobowej za najem pojazdu zastępczego Sąd Rejonowy podniósł, że w tym zakresie została wywołana opinii biegłego. Z treści opinii biegłego wynikało, że średnia stawka wynajmu pojazdu klasy poszkodowanego z autosegmentu C z wypożyczalni (...) wynosi 136 złotych. W uzupełniającej opinii biegły w związku z uwagami obu stron wskazał, w swoich wyliczeniach wszędzie przyjął cenę netto, w tym też w przypadku firmy (...). Nadto biegły wskazał, iż niektóre wypożyczalnie stosują upusty, ale jest to kwestia indywidualna danej wypożyczalni, natomiast wiele wypożyczalni w swoich cennikach podaje ceny za jeden dzień, nie różnicując ich od długości najmu. Jednocześnie w ocenie biegłego koszty dodatkowe związane z wypożyczeniem pojazdu są stosowane różnie i na to nie ma reguły, dlatego też zachodzi konieczność uśrednienia cen. Biegły zaznaczył przy tym, iż każda wypożyczalnia ma samochody młode i z różnym wyposażeniem, a także że wypożycza je z pełnym bakiem, umyte i posprzątane. Sąd Rejonowy podzielił wnioski płynące z opinii biegłego. Opinie w jego ocenie były jasne, pełne, spójne oraz szczegółowo uzasadnione. Biegły udzielił odpowiedzi na pytania zawarte w postanowieniu o powołaniu biegłego. Mając na względzie materiał dowodowy zgromadzony w przedmiotowej sprawie, Sąd Rejonowy uznał, że dzienna stawka winna wynieść 136 złotych stosownie do opinii biegłego, który to uśrednił stawki najmu z różnych wypożyczalni dla pojazdu odpowiadającego autosegmentowi pojazdu wynajętego. W związku z tym koszt najmu pojazdu zastępczego przez okres 14 dni winien wynosić 2341,92 złotych (14 x 136 zł + VAT (437,92 złotych). Pozwany dokonał płatności w kwocie 1808,10 złotych, zatem powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do kwoty 533,82 złotych, zaś w pozostałym zakresie powództwo należało oddalić.

O odsetkach orzekł Sąd Rejonowy stosownie do treści z art. 476 k.c. zgodnie z którym dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie. Jeżeli zaś dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.).

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań, koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi, że powód wygrał proces 69,89 %, Sąd Rejonowy stosunkowo je rozdzielił, ustalając całkowitą ich wysokość na 911,80 złotych, z czego powód poniósł 236 złotych, zaś pozwany 675,80 złotych.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w części oddalającej powództwo ponad kwotę 533,82 złote i wnosił o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów według norm przepisanych, zarzucając :

- naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wynik na
rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez wadliwą ocenę zebranego w
sprawie materiału dowodowego i bezpodstawne pominięcie faktów wynikających z dołączonej do pozwu faktury oraz umowy najmu, co skutkowało poczynieniem błędnych ustaleń i przyjęcie, że dobowa stawka najmu stosowana przez powoda jako podmiot rynkowy nie jest stawka rynkową;

- naruszenie art.361§1 kc w zw. z art.436§2 kc poprzez ich niezastosowanie w sprawie i nieprzyjęcie, iż ustalony koszt najmu pojazdu zastępczego pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą z dnia 19 marca 2015 roku.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja powoda jest częściowo zasadna.

Odnosząc się do zarzutu powoda naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. to w ocenie Sądu Okręgowego należy zweryfikować przyjętą przez Sąd Rejonowy stawkę dobową najmu pojazdu.

Zauważyć należy, iż wysokość średniej stawki za okres wynajmu samochodu zastępczego w kwocie 136 złotych netto (167,28 złotych brutto) przedstawionej przez biegłego oraz rozpiętość przedstawionych w opinii stawek na rynku lokalnym przesądza, iż wskazaną przez powoda stawkę najmu w kwocie 150 złotych netto należy uznać za niewygórowaną. Sąd Rejonowy określając właściwą stawkę za dobowy najem samochodu jaka powinna zostać przyjęta w niniejszej sprawie, pominął zarówno skonkretyzowana dla rozpatrywanego przypadku wysokość czynszu najmu określoną w fakturze, jak też zignorował twierdzenia biegłego wskazującego na teki walor przyjętej przez powoda stawki (k.72).

W opinii Sądu Okręgowego, w sytuacji gdy stosunek prawny kreujący zobowiązanie, za które odpowiedzialność ponosi osoba trzecia nie mająca wpływu na ukształtowanie jego treści ani wyrażenia swojej woli co do granic własnej odpowiedzialności, faktyczny dłużnik uprawniony jest do kwestionowania rozmiaru swojego obowiązku, zwłaszcza gdy wykracza on poza ramy rzeczywiście występujące w obrocie prawnym. Z drugiej strony brak jest podstaw do obniżenia stawki ceny za najem, jeśli jego stawka mieści się w stosowanych w obrocie a brak jest innych okoliczności wskazujących na przypisanie stawki innej.

Biegły, na którego opinię powołuje się skarżący, wskazał omawianą stawkę według średniej wielkości arytmetycznej, co nie odpowiadało stosunkom realnie stosowanym w obrocie, co do których stosowne dane biegły zgromadził i zaprezentował w opinii Stawka zatem przyjęta przez Sąd Rejonowy nie znajdowała zastosowania, wobec jej abstrakcyjnego charakteru, dla wyznaczenia wielkości czynszu za najem pojazdu oddanego poszkodowanemu przez powoda w oparciu o umowę w tym przedmiocie. Z danych opracowanych przez biegłego wynika przy tym stawka, że przyjęta przez powoda mieści się swoim rozmiarem w granicach stosowanych w obrocie za najem pojazdu klasy przekazanego poszkodowanej – 150 złotych netto w sytuacji , gdy najwyższy jej pułap to 170 złotych netto i tym samym odpowiada realiom rynkowym i możliwa była do akceptacji jako odpowiadająca rzeczywistym stosunkom na rynku takich usług.

Nie stanowi warunku przyznania poszkodowanemu odszkodowania w wysokości realnie poniesionych kosztów wymaganie od niego dopełnienia obowiązku podejmowania starań zmierzających do znalezienia możliwie najkorzystniejszej z punktu widzenia ubezpieczyciela oferty wynajmu pojazdu. Poszkodowany skorzystał z oferty powoda, jednakże nie jest to sam w sobie powód dający podstawę do stwierdzenia, iż stawki te zostały celowo powiększone, aby doprowadzić do wypłacenia powodowi większego niż należne odszkodowania. Uznać wprawdzie należy, iż stawka dzienna za wynajem pojazdu zastępczego przyjęta przez powoda nie należy do najniższych spośród wskazanych przez biegłego stawek za najem występujących na rynku lokalnym, jednakże biorąc pod uwagę różnicę rzędu 10% kwocie jaka istnieje pomiędzy stawką średnią i około 9% w stosunku do stawki najwyższej, to przyjęcie jej na poziomie odpowiadającej wartości zastosowanej w stosunku pomiędzy poszkodowaną a powodem nie odbiega od panujących w tym zakresie stosunków.

Sąd Okręgowy uznał zatem, iż w warunkach swobody i wolności działalności gospodarczej strony mogą według własnego uznania ustalać treść umowy, w tym również cenę najmu, z tym jednak, że cena ta nie powinna odbiegać od stawek obowiązujących na rynku lokalnym. Skoro stosowana przez powoda stawka najmu jest nie jest wyższa niż najwyższa stawka na rynku lokalnym i nie odbiega od stawek stosowanych na tym rynku, to obniżenie jej do wartości mającej charakter uśredniony i abstrakcyjny miałoby charakter uznaniowy, wykraczający poza realia mieszczące się w przedziale stawek obowiązujących na lokalny rynku.

W świetle powyższego i uznania przez Sąd Okręgowy błędnego ustalenia przez Sąd Rejonowy stawki dziennej za wynajem pojazdu zastępczego w kwocie 136 złotych netto, należy podzielić zarzut powoda naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego tj. art. 361 § 2 k.c. Zarzut ten był uzasadniony w zakresie uznania przez Sąd Okręgowy podstawy do podwyższenia stawki dziennej za najem pojazdu zastępczego do stawki rzeczywistej, umówionej przez strony umowy najmu i odpowiadającej stawce występującej na rynku lokalnym. Nie jest przy tym zrozumiałe powołanie się przez skarżącego w ramach tego zarzutu na szkodę powstałą w dniu 19 marca 2015 roku, skoro zdarzenie powodujące uszkodzenie pojazdu poszkodowanej, w wyniku którego doszło wyłączenia go z ruchu, nastąpiło w dniu 1 września 2015 roku.

W konsekwencji zmiany rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w powyższym zakresie i tylko uwzględnienia żądań powoda, Sąd Okręgowy zmienił także rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w zaskarżonym wyroku na zasadzie art. 98§1 k.p.c., przez obciążenie nimi w całości pozwanego.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania apelacyjnego, zważywszy na jego wynik, orzekł w oparciu o art.98§1 kpc, zaś należność z tego tytułu objęła, w myśl art.98§3 kpc, opłatę od apelacji i wynagrodzenie adwokata (§2 pkt 1 w zw. z §10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie).

SSO M. S. SSO P. G. SSO A. C.