Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 lutego 2013 roku Sąd Rejonowy w Chełmie:

I. uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 25 lipca 2011 roku (sygn. akt I C 142/10) wobec pozwanych M. N. i K. N. i umorzył postępowanie wobec pozwanych M. N. i K. N.;

II. zasądził od pozwanego R. N.na rzecz powoda Agencji (...)w W.kwotę 3 248,04 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia l stycznia 2010 roku do dnia zapłaty, przy czym zastrzegł, że powyższa należność jest solidarna z pozwaną A. N., w stosunku do której zapadł wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 25 lipca 2011 roku (sygn. akt I C 142/10);

III. w pozostałej części oddalił powództwo wobec pozwanego R. N.;

IV. zasądził od pozwanego R. N.na rzecz powoda Agencji (...)w W.kwotę 266,83 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, przy czym zastrzegł, że powyższa należność jest solidarna z pozwaną A. N., w stosunku do której zapadł wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 25 lipca 2011 roku (sygn. akt I C 142/10).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Rejonowego:

A. N.i W. N.zaciągnęli w banku kredyt w celu finansowania działalności rolniczej, który nie był przez nich terminowo spłacany. Następnie bank zbył wierzytelność na rzecz innego banku, w imieniu którego występował Bank (...) w W., działający w imieniu i na rzecz (...).

W dniu 29 lipca 1992 roku w W.pomiędzy Bankiem (...)w W.a Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, występującym w imieniu Skarbu Państwa, będącym dysponentem Funduszu (...)(dalej: (...)), na mocy której bank uzyskał m.in. uprawnienie do kupienia wierzytelności innych banków z tytułu kredytów, na co miały zostać przeznaczone środki (...). Pomocą (...)zostali objęci m.in. rolnicy indywidualni. Bank (...)w W.uzyskał uprawnienie do działania w imieniu i na rzecz (...) i, w związku z tym, mógł zawierać z bankami i kredytobiorcami szczegółowe umowy, regulujące zasady wykorzystania środków funduszu przez te podmioty.

W dniu 9 listopada 1992 roku W. N.i A. N.złożyli wniosek o wykupienie przez bank, w imieniu którego występował Bank (...)w W.ich długu w wysokości 85 762 300,00 starych złotych. Wniosek został rozpatrzony pozytywnie. W dniu 28 grudnia 1992 roku małżonkowie N.zawarli z Bankiem (...)w W.umowę o spłatę zrestrukturyzowanego długu. Na podstawie tej umowy dłużnicy zobowiązali się dokonać całkowitej spłaty skredytowanej kwoty pieniężnej wraz z odsetkami do dnia 31 października 1999 roku. Spłaty miały następować w półrocznych ratach: I-sza rata w dniu 31 października 1993 roku w wysokości 6 562 300,00 złotych + odsetki, następne raty w dniach 30 kwietnia i 31 października każdego kolejnego roku w kwocie po 6 600 000,00 + odsetki, ostatnia rata w dniu 31 października 1999 roku w kwocie 6 600,00 złotych + odsetki. Zrestrukturyzowany dług został oprocentowany według stałej stopy, wynoszącej 5% w stosunku rocznym od kwoty długu pozostałej do spłaty. Od niespłaconej w terminie raty (rat) długu Bank (...) w W.zastrzegł sobie prawo do pobierania podwyższonych odsetek w dwukrotnej wysokości stopy oprocentowania kredytu refinansowanego, obowiązującej w okresie naliczania tych odsetek.

Od dnia 19 lutego 1994 roku wierzytelności (...)zostały przejęte przez (...)w W..

W dniu 7 stycznia 1999 roku pomiędzy (...)w W.a Bankiem (...) S.A.w W.została zawarta umowa, powierzająca temu bankowi obsługę zobowiązań i wierzytelności, wynikających z umów o spłatę zrestrukturyzowanego długu zawartych w wyniku realizacji umowy z dnia 29 lipca 1992 roku pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, występującym w imieniu Skarbu Państwa, będącym dysponentem (...). Bank (...) S.A.w W.na podstawie postanowienia z dnia 6 października 1997 roku Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku nabył w całości Bank (...)w W.w upadłości. Bank (...) S.A.w W.przyjął obsługę zobowiązań i wierzytelności ARiMR, wynikających z umów o spłatę zrestrukturyzowanego długu.

A. N. i W. N. nie dotrzymali warunków umowy o spłatę zrestrukturyzowanego długu. Łącznie niespłacony kapitał, wynikający z umowy zrestrukturyzowanego długu z dnia 28 grudnia 1992 roku wyniósł 2451,25 złotych, zaś odsetki w wysokości ustawowej 3 102,50 złotych na dzień 30 grudnia 2009 roku.

W dniu 15 czerwca 2004 roku W. N.złożył do (...)w W.wniosek o umorzenie w całości jego zadłużenia w łącznej wysokości 4 016,61 złotych (kapitał - 2 451,25 złotych, odsetki - i 565,36 złotych), motywując to bardzo trudna sytuacją materialną, zdrowotną i osobistą. Powyższy wniosek nie został rozpatrzony, z uwagi na nieuzupełnienie jego braków formalnych.

W dniu 23 lipca 2007 roku zmarł W. N.. W postanowieniu Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 8 października 2008 roku (sygn. akt I Ns 974/07) spadek po zmarłym na podstawie testamentu notarialnego z dnia 31 maja 2007 roku nabył w całości R. N. (brat). Orzeczenie sądowe jest prawomocne od dnia 30 października 2008 roku.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane w uzasadnieniu dowody z dokumentów.

Sąd Rejonowy wskazał, że legitymacja czynna powoda w niniejszej sprawie nie budziła wątpliwości. W tym zakresie Sąd odwołał się do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 roku o utworzeniu Agencji (...), w oparciu o który z dniem 18 stycznia 1994 roku nowo utworzony podmiot prawa, posiadający osobowość prawną, stał się beneficjentem m.in. wierzytelności (...)i przejął on od Skarbu Państwa, w imieniu którego występował Minister Rolnictwa, wszystkie sprawy związane z oddłużaniem rolnictwa, w tym również te dotyczące wcześniej zaciągniętych przez rolników zobowiązań. Ponadto wskazał, że zgodnie z treścią przepisu art. 39 obecnie obowiązującej ustawy z dnia 9 maja 2008 roku o Agencji Restrukturyzacji i modernizacji Rolnictwa Agencja prowadzi sprawy przejęte od (...)w zakresie zobowiązań i wierzytelności finansowych tego funduszu. Natomiast umowa z dnia 28 grudnia 1992 roku o spłatę zrestrukturyzowanego długu zawarta pomiędzy W.i A.małżonkami N.a Bankiem (...)w W.została sfinansowana ze środków (...), na wniosek W. N.z dnia 9 listopada 1992 roku. Bank (...)w W.zawarł z bankiem pierwotnie kredytującym umowę o wykup ich wierzytelności. Środki przeznaczone na wykup tej wierzytelności pochodziły właśnie z (...), w imieniu i na rzecz którego działał Bank (...)w W.(w oparciu o ust. 3 części wstępnej umowy nr (...)z dnia 29 lipca 1992 roku zawartej pomiędzy Bankiem (...)w W.a Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, działającym w imieniu Skarbu Państwa - dysponenta (...)). W ocenie Sądu nie można zasadnie twierdzić, że bank działał samodzielnie i we własnym imieniu.

Wszelkie aktywa i pasywa Banku (...)w W.nabył Bank (...) Spółka Akcyjnaw W.. Bank ten zawarł w dniu 7 stycznia 1999 roku z (...)w W.umowę w zakresie powierzenia temu bankowi obsługi zobowiązań i wierzytelności finansowych wynikających z umów o spłatę zrestrukturyzowanego długu zawartych w wyniku realizacji umowy z dnia 29 lipca 1992 roku zawartej pomiędzy Bankiem (...)w W.oraz Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, działającym w imieniu Skarbu Państwa - dysponenta (...). Nigdy więc nie doszło do zbycia (sprzedaży) wierzytelności A.i W.małżonków N.na rzecz jakiegokolwiek banku czy innej instytucji kredytowej. Cały czas ich dług pieniężny zrestrukturyzowany ze środków pochodzących z (...)był wierzytelnością sfinansowaną ze środków Skarbu Państwa. Na mocy ustawy z dnia 29 grudnia 1993 roku o utworzeniu Agencji (...) przeszedł na własność nowo utworzonego podmiotu prawa. Podmiot ten, posiadający osobowość prawną, był powodem w niniejszym postępowaniu sądowym.

Sąd zaznaczył, że strona pozwana nie kwestionowała wysokości zadłużenia oraz prawidłowości jej wliczenia wynikającego z pisma z dnia 16 stycznia 2013 roku, według którego pozostały do spłaty kapitał wynosił 2 451,25 złotych (co zostało także potwierdzone jeszcze przez W. N. w jego piśmie skierowanym do (...) z dnia 15 czerwca 2004 roku z wnioskiem o umorzenie zadłużenia wobec powoda), zaś skapitalizowane odsetki 3 102,01 złotych.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Według Sądu Rejonowego zawarcie umowy o spłatę zrestrukturyzowanego długu ze środków (...)a małżonkami N.spowodowało powstanie roszczenia o charakterze majątkowym, którego termin przedawnienia wynosił dziesięć lat. Źródło dochodzonej wierzytelności stanowiła umowa o spłatę zrestrukturyzowanego długu z dnia 28 grudnia 1992 roku, która została przejęta przez powódkę (...)na podstawie art. 12 ust. i ustawy z dnia 29 grudnia 1993 roku o utworzeniu Agencji (...).

Za nietrafny uznał Sąd pogląd, że przedmiotowe roszczenie ma związek z działalnością gospodarczą Agencji. Dochodzenie takich roszczeń jest realizacją ciążącego na Agencji obowiązku wynikającego z art. 12 ustawy z z dnia 29 grudnia 1993 roku o utworzeniu Agencji (...). Utworzenie na podstawie art. 31 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 roku o Narodowym Banku Polskim i działający na zasadach określonych rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1992 roku w sprawie zasad funkcjonowania oraz źródeł zasilania Funduszu (...)Fundusz nigdy działalności gospodarczej nie prowadził. Odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego Sąd Rejonowy wskazał, że Agencja prowadzi działalność na rzecz restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, wykonuje zadania ustawowe w oparciu między innymi o dotacje budżetowe i z tego względu jej dochody są wolne od podatku dochodowego od osób prawnych, nie można zatem jej działalności zakwalifikować jako działalności podporządkowanej regułom działalności rynkowej. Działalność Agencji (...)nie jest zatem działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 118 k.c. (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004 roku, V CK 308/04, Lex nr 398327). Z tego powodu także nie występował tu krótszy okres przedawnienia roszczenia, wobec czego roszczenie główne nie uległo przedawnieniu.

Co prawda, wymagalność roszczenia rozpoczęła się od dnia 1 listopada 1999 roku, zaś pozew został złożony do Sądu Rejonowego w Chełmie dopiero w dniu 24 kwietnia 2010 roku, jednak w dniu 15 czerwca 2004 roku doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia za sprawą pisma W. N. skierowanego do (...) z wnioskiem o umorzenie zadłużenia. Tego rodzaju czynność Sąd pierwszej instancji określił jako tzw. niewłaściwe uznanie długu, które w oparciu o art. 123 k.c. przerwało bieg przedawnienia. Sąd zaznaczył, że na gruncie tego przepisu wyprowadza się rozróżnienie na uznanie właściwe (a więc umowę między wierzycielem a dłużnikiem stwierdzającą istnienie długu i wolę uregulowania należności przez dłużnika) oraz uznanie niewłaściwe. Przez uznanie niewłaściwe rozumie się taką czynność dłużnika, przez którą wyrażone zostaje przeświadczenie dłużnika o istnieniu roszczenia wierzyciela. Zarówno doktryna jak i orzecznictwo dość zgodnie przyjmują, że najwłaściwszym ujęciem omawianego pojęcia jest po prostu określenie uznania niewłaściwego jako oświadczenia wiedzy, jednostronnego przyznania faktów, jak np. częściowe wykonanie zobowiązania (zapłata raty lub odsetek), prośba o rozłożenie długu na raty, deklaracja zapłaty w późniejszym terminie, prośba o zwolnienie z długu.

Oznaczało to, że termin przedawnienia zaczął biec od nowa i przedawnienie kwoty kapitału nie nastąpiło więc jeszcze w dniu wytoczenia niniejszego powództwa.

Natomiast za przedawnione Sąd Rejonowy uznał częściowo skapitalizowane odsetki (które są świadczeniem okresowym i przedawniają się w terminie trzech lat) za okres ponad 3 lata przed datą wytoczenia powództwa, wobec czego według Sądu Rejonowego należności odsetkowe podlegały zasądzeniu za okres od dnia 24 kwietnia 2007 roku do dnia 30 grudnia 2009 roku (w okresie tym odsetki były naliczane w wysokości ustawowej) w kwocie 796,79 złotych. W zakresie przekraczającym tę kwotę pieniężną jako przedawnione podlegało oddaleniu.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie odsetek ustawowych od kwoty 3 248,04 (2 451,25 + 796,79 złotych) złotych Sąd uzasadnił przepisem art. 481 § i k.c. w zw. z art. 482 § 1 k.c.

Z uwagi na to, że powództwo zostało cofnięte wobec małoletnich pozwanych M. N. i K. N., Sąd na podstawie przepisu art. 347 k.p.c. w zw. z art. 203 § i k.p.c. umorzył wobec nich niniejsze postępowanie sądowe.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu Sąd uzasadnił treścią przepisu art. 100 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany R. N. zaskarżając go w części co do punktu II. i zarzucając:

1.  naruszenie przepisu art. 118 k.c. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w wyniku zawartej umowy z dnia 28 grudnia 1992 roku pomiędzy zmarłym W. N.oraz jego żoną A. N., a Bankiem (...)w W.doszło do zmiany i przekształcenia charakteru dotychczasowego zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej zawartej przez W.i A. N.z Bankiem (...)w ramach jego działalności gospodarczej na inną nie nazwaną i nie sklasyfikowaną kodeksowo umowę o ratalną spłatę zobowiązania wynikającego z zakupionej wierzytelności przez Bank (...)w W., jako Zleceniobiorcy, który działa w imieniu i na rzecz Funduszu (...) jako jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa;

2.  naruszenie przepisu art. 123 k.c. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że wniosek zmarłego W. N. działającego tylko w imieniu własnym z dnia 15.06.2004 złożony po upływie dwóch lat od daty przedawnienia roszczenia ( 31.12.2002) można uznać za tzw. niewłaściwe uznanie długu skutkujące przerwa biegu przedawnienia;

3.  naruszenie przepisu art. 481 kc poprzez przyjęcie, że wymagalność zgłoszonego roszczenia i początek zwłoki w zaspokojeniu roszczenia skierowanego p-ko Pozwanemu w zakresie należności głównej i skapitalizowanych odsetek nastąpił w dniu 01.01.2010 roku, nie zaś w dniu 24 października 2012 roku tj. w następnym dniu po dacie złożenia wniosku Powoda o przypozwanie Pozwanego do będącego w toku postępowania;

4.  naruszenie przepisu art. 65 k.c. w związku z przepisem art. 506 § l k.c. poprzez przyjęcie, że zawarta umowa z dnia 28.12.1992 stanowi nowy rodzaj zobowiązania powstały w miejsce wcześniejszej umowy kredytowej;

5.  nierozpoznanie istoty sprawy w zakresie źródła powstania wierzytelności Powoda w sytuacji, gdy z samej umowy z dnia 28.12.1992 nie wynika, że Bank (...)w W.działa tylko jako Zleceniobiorca w stosunku do Funduszu (...), a następnie Powoda, jako jego następcę prawnego;

6.  naruszenie przepisu art. 101 kpc poprzez zaniechanie jego zastosowania w sytuacji, gdy Pozwany nie dał powodu do wytoczenia powództwa, a w szczególności nie został wezwany do dobrowolnej spłaty należności, ani też nie przedstawiono mu przed procesem podstaw tego zobowiązania.

Wskazując na powyższe skarżący wnosił o :

1. zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa

2. zasądzenie kosztów postępowania na rzecz Pozwanego w tym kosztów

zastępstwa procesowego za obie instancję.

Na rozprawie odwoławczej pełnomocnik powoda wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest uzasadniona jedynie częściowo co do żądania odsetkowego oraz daty początkowej wymagalności odsetek od skapitalizowanych odsetek. Natomiast w pozostałym zakresie jako bezzasadna podlega oddaleniu.

Sąd Rejonowy trafnie uznał, że należność główna dochodzona pozwem wynikająca z umowy z dnia 28 grudnia 1992 roku ulegała przedawnieniu w terminie 10 lat i nie naruszył w tym zakresie art. 118 k.c.

Strona powodowa dochodząc kwoty 5 553, 26 zł (obejmującej kwotę 2451,25 zł kapitału i 3102,01 zł odsetek) jako źródło swoich roszczeń powoływała umowę o spłatę zrestrukturyzowanego długu z dnia 28 grudnia 1992 roku zawartą pomiędzy W.i A. N.oraz Bankiem (...)w W.działającym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa – Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej będącego dysponentem Funduszu (...)oraz art. 12 ustawy o powołaniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Zgodzić się należy z autorem apelacji, że z brzmienia tej umowy (k.8-10) wprost nie wynika, że Bank (...)w W.działał w imieniu Skarbu Państwa – Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Funduszu (...). Jednakże należy pamiętać, że zgodnie z art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Nie ulega wątpliwości, że oddłużenie rolników, w tym także małżonków N., nastąpiło ze środków Funduszu (...), którego dysponentem był Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w oparciu o Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1992 roku w sprawie zasad funkcjonowania oraz źródeł zasilania Funduszu (...). Natomiast Bank (...)w W.prowadził niejako obsługę tego Funduszu, a zawierając umowy działał w imieniu i na rzecz Funduszu (Ministra), co wynika z ustępu 3 części wstępnej umowy z dnia 29 lipca 1992 roku zawartej pomiędzy Bankiem a Skarbem Państwa reprezentowanym przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – dysponenta Funduszu (umowa k.144v), który wprost stwierdza, że Bank wykonuje obowiązki wynikające z tej umowy działając w imieniu i na rzecz Funduszu (potem Ministra - aneks k. 148).

To, że przedmiotowa z 28 grudnia 1992 roku była zawarta w powyższym trybie i że Bank (...)w W.w tej umowie reprezentował Skarb Państwa – Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (Fundusz (...)) wynika z całokształtu okoliczności i było wiadome obu stronom, w szczególności dłużnikom N., którzy wystąpili o ze stosownym wnioskiem o ich oddłużenie w tym trybie, jak też nie mieli wątpliwości kto jest wierzycielem występując o umorzenie długu właśnie do Agencji (k.12).

Już na mocy tej umowy z 28 grudnia 1992 roku dłużnicy zobowiązali się do spłaty określonej kwoty na określonych zasadach i umowa ta stanowiła wystarczający dowód istnienia zobowiązania W. i A. N. wobec Skarbu Państwa (Funduszu), a następnie powodowej Agencji.

Jak trafnie zaznaczył Sąd Rejonowy działalność Funduszu (...)oraz Agencji (...)nie może być zakwalifikowana jako działalność gospodarcza, wobec czego nie zachodziły podstawy do przyjęcia trzyletniego terminu przedawnienia z tego tytułu w oparciu o art. 118 k.c.

Dziesięcioletni termin przedawnienia jest zasadą, wobec czego, jeśli pozwany wywodził, że zastosowanie winien mieć krótszy termin, to on winien przytoczyć i wykazać przesłanki z art. 118 k.c. do przyjęcia tego krótszego terminu, czyli, że roszczenie dochodzone pozwem jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 6 k.c.). Ponadto skoro pozwany R. N. twierdził, że umowa o restrukturyzację długu nie jest zaciągnięciem nowego zobowiązania, a kontynuacją pierwotnej umowy, z której roszczenia ulegały przedawnieniu z terminem trzyletnim, to jego (nie powoda) obciąża ciężar dowodu (art. 6 k.c.), że w przypadku A. i W. N. były zawierane tego rodzaju umowy, że powód (Skarb Państwa – Fundusz, a potem Agencja) wstąpił w prawa wierzyciela z poprzedniej umowy ze wszystkimi konsekwencjami, jak też że roszczenia z tej pierwotnej umowy podlegały trzyletniemu przedawnieniu.

Pozwany nie podołał temu obowiązkowi. To jaki był przebieg całego procesu oddłużenia nie wynika z materiału dowodowego – strona pozwana nie wykazała, ani nawet nie wskazała kiedy i z kim była zawarta pierwotna umowa (obejmująca zrestrukturyzowany dług), nie wykazała na jakiej zasadzie była zawarta kolejna umowa, w wyniku której zaszła możliwość restrukturyzacji długu małżonków N. przez Fundusz. Tym samym nie jest jasne jaki miała ona charakter, czy np. było to przejęcie długu (art. 519 k.c.), czy cesja wierzytelności (art. 509 k.c.), czy inna umowa, tak aby można było stwierdzić, że powód zajął miejsce dotychczasowego wierzyciela w dotychczasowym stosunku i dochodzona wierzytelność jest tą samą, jaka przysługiwała wierzycielowi przed spłatą. Ponadto, że źródłem wierzytelności była umowa zawarta przez poprzedniego wierzyciela w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Nawet jeśli przyjąć założenie, że umowa umożliwiająca restrukturyzację miała charakter przelewu, a zrestrukturyzowany dług wynikał z umowy zawartej pierwotnie z innym bankiem (czyli ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą), to nie oznacza automatycznie zasadności stanowiska strony pozwanej, a to z tego względu, że trzyletni termin przedawnienia w przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej został wprowadzony dopiero nowelizacją kodeksu cywilnego od 1 października 1990 roku (ustawa z 28 lipca 1990 roku, Dz. U. nr 55, poz. 321) i miał zastosowanie do umów zawartych po tej dacie. W niniejszej sprawie brak jest danych do przyjęcia, żeby umowa pierwotna została zawarta pod rządem znowelizowanego art. 118 k.c.

Dlatego też zarzuty naruszenia art. 118 k.c., jak też art. 65 k.c. nie są uzasadnione w powyższym zakresie.

W konsekwencji nie zasługuje także na uwzględnienie zarzut zawarty w punkcie 3. apelacji jakoby wniosek zmarłego W. N. z 15 czerwca 2004 roku o umorzenie zadłużenia miał być złożony już po przedawnieniu roszczenia, gdyż w dacie tej jeszcze nie upłynął 10 –letni termin przedawnienia. Dłużnik (spadkodawca pozwanego) prosząc o umorzenie długu jednocześnie uznał istnienie zobowiązania i spowodował tym samym przerwanie biegu przedawnienia, skutkiem czego rozpoczęło ono bieg na nowo (art. 124 § 1 k.c.) i do wytoczenia powództwa przeciwko R. N. nie upłynęło (dotyczy to należności głównej).

Natomiast zarzuty naruszenia art. 118 k.c., 123 k.c. oraz zarzut zawarty w punkcie 3. apelacji są częściowo uzasadnione w odniesieniu do roszczenia o skapitalizowane odsetki oraz niewłaściwego przyjęcia daty wymagalności odsetek od odsetek (art.482 § 2 k.c.).

Wprawdzie w tym względzie nie są uzasadnione wywody apelacji jakoby pozwany R. N. pozostawał w zwłoce co do należności głównej i odsetek dopiero od dnia przypozwania, gdyż wcześniej nie wiedział o długu spadkowym, ale czynność przypozwania nie pozostaje obojętna dla roszczeń odsetkowych przysługujących stronie powodowej z uwagi na kwestię przerwania biegu przedawnienia, jak też wymagalności odsetek od odsetek.

Mianowicie pozwany R. N. jest spadkobiercą dłużnika W. N. i wszedł w jego sytuację prawną, w tym obowiązki z umowy z dnia 28 grudnia 1992 roku z chwilą śmierci spadkobiercy (art. 922 § 1 k.c.) niezależnie od swojej wiedzy o szczegółach zadłużenia i nie ma ona wpływu na terminy jego wymagalności. To samo dotyczy odsetek, które przysługują za opóźnienie (nie zwłokę) w spełnieniu świadczenia pieniężnego, choćby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.).

Dlatego też stronie powodowej co do zasady przysługiwała kwota należności głównej już w terminach płatności wynikających z umowy z 28 grudnia 1992 roku (ostatnia rata wymagalna 31.10.1999 roku), a w konsekwencji na mocy art. 481 § 1 k.c. przysługiwały jej odsetki od należności głównej od dnia 1 stycznia 2010 roku oraz dochodzone skapitalizowane odsetki za okres wcześniejszy naliczone do 31 grudnia 2009 roku. Natomiast pozwany mógł uchylić się od zaspokojenia przedawnionych roszczeń (art. 117 k.c.), czyli w przypadku odsetek po upływie 3 lat od ich wymagalności.

Zgodnie z art. 123 k.c. § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia. Jednakże aby dana czynność wywołała skutek wobec konkretnej osoby musi być skierowana przeciwko tej konkretnej osobie – tu pozwanemu R. N. (w dacie wniesienia pozwu poprzednik prawny pozwanego W. N. już nie żył).

W niniejszej sprawie pierwszą czynnością powoda podjętą przeciwko pozwanemu R. N. było pismo o jego dopozwanie z dnia 31 maja 2012 roku (k.128, koperta k.130), w wyniku którego postanowieniem z dnia 24 lipca 2012 roku Sąd Rejonowy wezwał go do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (k.136). Tym samym dopiero pismo datowane 31 maja 2012 roku stanowiło czynność, o jakiej mowa w art. 123 § 1 k.c. przerywające bieg przedawnienia wobec R. N., wobec czego przedawnieniu uległy roszczenia powoda o odsetki za okres ponad 3 lata przed 31 maja 2012 roku, czyli za okres do 31 maja 2009 roku.

W konsekwencji pozwany R. N. był zobligowany do zapłaty na rzecz powoda dochodzonych skapitalizowanych odsetek od kwoty 2451 zł 25 gr tylko w zakresie nieprzedawnionym, czyli za okres od 31 maja 2009 roku do 30 grudnia 2009 roku, tj. w kwocie 186 zł.

Z kolei zgodnie z art. 482 § 2 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa. Natomiast zgodnie z art.198 § 1 k.p.c. wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego, dokonane przez sąd zgodnie z artykułami poprzedzającymi, zastępuje pozwanie. Dlatego strona powodowa mogła domagać się od R. N. odsetek od kwoty zaległych odsetek - 186 zł dopiero od dnia 24 lipca 2012 roku, kiedy Sąd Rejonowy wydał postanowienie o wezwaniu go do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (k.136). Brak jest podstaw do przyjęcia żeby roszczeń Agencji objętych pozwem w niniejszej sprawie nie obejmował zakaz anatocyzmu z art. 482 § 1 k.c.

Jak już wskazano, należność główna z uwagi na 10-letni termin przedawnienia i jego bieg na nowo od 15 czerwca 2004 roku (po uznaniu długu przez W. N.) nie uległa przedawnieniu.

Z powyższych względów na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II. i obniżył zasądzoną w nim kwotę do kwoty 2637 zł 25 gr (należność główna - 2451 zł 25 gr plus 186 zł skapitalizowanych odsetek) z ustawowymi odsetkami od kwoty 2451 zł 25 gr od dnia 1 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 186 zł od dnia 24 lipca 2012 roku do dnia zapłaty, zaś co do reszty przedawnionych odsetek oddalając powództwo.

Na mocy art. 385 k.p.c. apelacja w pozostałej części została oddalona.

Z uwagi na zmianę rozstrzygnięcia co do żądania pozwu zmianie uległo także rozstrzygnięcie co do kosztów procesu za pierwszą instancję zawarte w punkcie IV. zaskarżonego wyroku. W dalszym ciągu podstawę rozstrzygnięcia stanowi art. 100 k.p.c., jednakże jego zastosowanie prowadzi do wzajemnego zniesienia kosztów miedzy stronami. Wynika to stąd, że powództwo zostało uwzględnione ostatecznie w 47,5 % (2637,25 zł to 47, 5 % z dochodzonej kwoty 5553, 26 zł), zaś oddalone w 52,5 %, wobec czego strony winny ponieść koszty w takich proporcjach, w jakich każda przegrała sprawę: powód - 52,5 %, czyli 1343,11 zł (52, 5 % z łącznej kwoty kosztów – 2558,32 zł), zaś pozwany 47, 5 % - 1215,20 zł i w zbliżonych wysokościach każda ze stron poniosła te koszty: powód 1341,32 zł, zaś pozwany 1217 zł.

Nie był uzasadniony zarzut apelacji dotyczący zaniechania zastosowania art. 101 k.p.c., gdyż warunkiem jego zastosowania jest uznanie przez pozwanego żądania pozwu przy pierwszej czynności procesowej, co nie nastąpiło.

Jeśli chodzi o orzeczenie o kosztach procesu za drugą instancję, to z uwagi na to, że apelacja została uwzględniona w części - w 19 % (co do kwoty 610 ,79 zł z kwoty 3248, 04 zł), a w części – w 81 % oddalona (co do kwoty 2637,25 zł), zastosowanie ma art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów. Łącznie koszty te wyniosły 763 zł, z czego powód poniósł 300 zł (wynagrodzenie pełnomocnika), zaś pozwany 463 zł (163zł opłaty i 300 zł wynagrodzenia pełnomocnika), natomiast powód winien ponieść 144, 97 zł (19 % z 763 zł), a pozwany 618,03 zł (81% z 763 zł), skutkiem czego pozwany winien zwrócić stronie powodowej kwotę 155, 03 zł (300-144,97; 618,03-463), o czym orzeczono w punkcie III. wyroku.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji.