Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2018 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: K. R.

od decyzji : Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 17 sierpnia 2017 r., znak: (...)

w sprawie: K. R.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ponowne ustalenie kapitału początkowego

oddala odwołanie.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 1527/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 sierpnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., po otrzymaniu nowych dowodów mających wpływ na wysokość kapitału początkowego, ponownie ustalił ubezpieczonemu K. R. wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. W decyzji wskazano, że do ustalenia podstawy wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1495,96 zł (wskaźnik wysokości podstawy wymiaru – 122,53%, kwota bazowa – 1220,89 zł). Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ nie uwzględnił okresów od 12 września 1988 r. do 13 września 1988 r. oraz od 1 lutego 1996 r. do 28 lutego 1996 r. z uwagi na urlop bezpłatny.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony wskazując, iż domaga się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego. W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że przedłożył odpowiednie karty zarobkowe i powinny być uwzględnione lata 1989 – 1991.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wyjaśnił, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 122,53%
i został przyjęty, tak jak przy pobieranej rencie z tytułu niezdolności do pracy. W kontekście zarobków ubezpieczonego z lat 1989 – 1991 organ rentowy szczegółowo wskazał zaliczone kwoty.

Na rozprawie w dniu 16 stycznia 2018 r. ubezpieczony oświadczył, iż
w niniejszej sprawie żąda, aby organ rentowy przedstawił sposób obliczenia kapitału początkowego. W piśmie procesowym z dnia 31 stycznia 2016 r. (k. 16-17) organ rentowy wyjaśnił, że najkorzystniejszym wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego jest wskaźnik z renty z tytułu niezdolności do pracy ustalony z 8 lat od 1980 r. do 1987 r., ustalony na podstawie wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej
i wynoszący 122,53%. Wskaźnik z 10 kolejnych lat kalendarzowych wyniósł 120,79 % (1978-1987), a z 20 lat z całego okresu zatrudnienia – 111,96 %.

W odpowiedzi na to pismo, ubezpieczony stwierdził, że nie ujęto zarobków za cały 1971 rok tylko za okres od 1 października 1971 r. do 31 grudnia 1971 r. – w latach 1969-1971 ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. Ubezpieczony nadto nadmienił, że wcześniejsze wskaźniki z poprzednich lat gdy był na rencie wynosiły 129,88% i 122,91% oraz poddał w wątpliwość przyjęte miesiące oznaczające dalsze trwanie życia.

W odpowiedzi na to pismo ubezpieczonego organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2018 r. (k. 26-27 a.s.) wyjaśnił, że w aktach organu nie ma dokumentu potwierdzającego okres odbywania zasadniczej służby wojskowej i w karcie wynagrodzeń wykazano zarobki tylko od października do grudnia 1971r. Dodatkowo organ rentowy wyjaśnił, że podstawą emerytury jest suma zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Kwota emerytury stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Tablice średniego dalszego trwania życia corocznie ogłaszane są przez GUS i obowiązują od 1 kwietnia danego roku kalendarzowego do 31 marca roku następnego – średnie dalsze trwanie życia ustala się w zależności od wieku osoby, która przechodzi na emeryturę. Przyjęta dla ubezpieczonego wartość 209,20 miesięcy jest zgodna z tablicą ogłoszoną w Monitorze Polski z 25 marca 2016 r. (poz. 291).

Na kolejnym posiedzeniu rozprawowym w dniu 22 maja 2018 r. ubezpieczony oświadczył, że na tym etapie procesu domaga się doliczenia do obliczenia kapitału początkowego okresu służby wojskowej od 16 września 1969 r. do 4 września 1971 r. na podstawie złożonego oryginału książeczki wojskowej oraz oświadczył, że chciałby aby do ustalenia kapitału początkowego przyjęto najkorzystniejszy procentowy wskaźnik podstawy wymiaru renty obliczony na 129,88%.

W piśmie procesowym z dnia 28 maja 2018 r. (k. 42) organ rentowy wyjaśnił, że okres od 16 września 1969 r. do 4 września 1971 r. został zaliczony do stażu pracy ubezpieczonego zarówno przy kapitale początkowym, jak i przy świadczeniu emerytalnym (na podstawie świadectwa pracy z 15 kwietnia 1997 r.). Organ rentowy wskazał, że wskaźnik 129,88% został wyliczony przy ustalaniu prawa do renty inwalidzkiej, do której ubezpieczony był uprawniony do 31 maja 1994 r. Prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na kolejny okres ubezpieczony uzyskał dopiero od 1 grudnia 1997 r. i wówczas wskaźnik ustalono na 122,91%. Wobec ustaleń co do jego wynagrodzenia w 1988 r. aktualnie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru określono w wysokości 122,53% i ten wskaźnik organ przyjął, z uwagi na to, że warianty wyliczeń na podstawie art. 15 okazały się mniej korzystne.

W piśmie procesowym z dnia 20 czerwca 2018 r. ubezpieczony wniósł
o zaliczenie do emerytury wynagrodzenia za czas służby wojskowej, ponieważ jest to okres składkowy zwiększający wysokość emerytury oraz ponowne przeliczenie kapitału początkowego z najkorzystniejszym wskaźnikiem – 129,88%. ( pismo procesowe powoda – k. 45 a.s. )

W odpowiedzi organ rentowy pismem procesowym z dnia 25 czerwca 2018 r. (k. 49) wyjaśnił, że okres pełnienia służby wojskowej jest okresem składkowym, ale w istocie bez opłacania składek i że brak jest podstaw do ponownego przeliczenia kapitału początkowego.

Ostateczne stanowisko procesowe ubezpieczonego zostało wyrażone na rozprawie w dniu 3 lipca 2018 r., na której ubezpieczony oświadczył, że domaga się zmiany zaskarżonej decyzji o ponownym ustaleniu kapitału początkowego i przeliczenia emerytury według wskaźnika wysokości podstawy wymiaru pierwotnie pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy w wysokości 129,88%. Innych żądań ubezpieczony nie zgłosił. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, w zakresie który określił w ten sposób ubezpieczony.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Decyzją z dnia 1 lutego 1993 r. przyznano ubezpieczonemu K. R. rentę inwalidzką 3 grupy inwalidów od
1 września 1992 r. (tj. za okres 3 miesięcy poprzedzających miesiąc zgłoszenia wniosku). Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 3 lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1985 r. do 31 grudnia 1987 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 129,88%. Decyzją z dnia 10 maja
1994 r. organ rentowy wstrzymał z dniem 1 czerwca 1994 r. dalszą wypłatę renty inwalidzkiej z uwagi na to, że w wyniku kontrolnego badania lekarskiego ubezpieczony nie został zaliczony do jednej z grup inwalidów. Ubezpieczony wniósł odwołanie od tej decyzji. Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy VII Wydział Ubezpieczeń wyrokiem z dnia 21 lutego 1995 r. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

W dniu 23 września 1997 r. ubezpieczony złożył wniosek o rentę inwalidzką. Decyzją z dnia 17 listopada 1997 r. organ rentowy przyznał od
1 grudnia 1997 r. (tj. od zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego) rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek
z 8 lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1981 r. do 31 grudnia 1988 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 122,91%. Decyzją z dnia 24 września 2002 r., po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonego z dnia 18 września 2002 r. o uwzględnienie w podstawie wymiaru dodatkowego składnika wynagrodzenia, od 1 września 2002 r. organ rentowy przeliczył rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 8 lat kalendarzowych od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1987 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 122,53%. Ubezpieczony pobierał ustaloną jak wyżej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 28 lutego 2003 r.

W dniu 21 listopada 2012 r. ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Decyzją z dnia 25 stycznia 2013 r. organ rentowy ustalił kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru w kwocie 1495,96 zł (przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty ustalony w decyzji o przeliczeniu – 122,53% i kwotę bazową 1220,89 zł). Okresy składkowe ustalono w wymiarze 30 lat 9 miesięcy 5 dni (369 miesięcy), a okresy nieskładkowe – 1 rok 1 miesiąc 7 dni (13 miesięcy). Kapitał początkowy wyniósł 184 768,54 zł. Decyzją z dnia 17 sierpnia
2017 r. organ rentowy ponownie ustalił wartość kapitału początkowego przyjmując podstawę wymiaru w kwocie 1495,96 zł (jw.) i okresy składkowe w łącznym wymiarze 370 miesięcy oraz nieskładkowe w wymiarze 13 miesięcy. Po ponownej weryfikacji akt i nowych wytycznych dodano okres składkowy jako osoby zarejestrowanej w Powiatowym Urzędzie Pracy, a nie tylko osoby pobierającej zasiłek dla bezrobotnych. Zamiast okresu od 16 marca 1990 r. do 11 kwietnia 1990 r. został zaliczony okres od 9 marca 1990 r. do 11 kwietnia 1990 r. i od 29 lipca 1990 r. do 10 sierpnia 1990 r.
W związku z powyższym kapitał początkowy wyniósł 185 082,04 zł.

Dowód: akta organu rentowego – decyzja z dn. 01.02.1993 r. k. 22, decyzja
z dn. 10.05.1994 r. k. 42, wyrok z dn. 21.02.1995 r. k. 53, wniosek o rentę
z dn. 23.09.1997 r. k. 1, decyzja z dn. 17.11.1997 r. k. 52, decyzja z dn. 24.09.2002 r. k. 158, wniosek o ustalenie kapitału początkowego k. 2, decyzja z dn. 25.01.2013 r. k. 11, decyzja z dn. 17.08.2017 r. k. 28.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których autentyczność nie budziła żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony. Ostatecznie, spór miał charakter sporu prawnego.

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że chociaż ubezpieczony w toku procesu podnosił szereg kwestii, to na ostatniej rozprawie podał, iż po wyjaśnieniach organu rentowego dotyczących poszczególnych zastrzeżeń, domaga się zmiany zaskarżonej decyzji i przeliczenia emerytury wg wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 129,88% z pierwotnie pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy oraz oświadczył, że innych żądań nie zgłasza. Kontrolując zaskarżoną decyzję w toku postępowania Sąd Okręgowy uznał, że organ rentowy wyjaśnił merytorycznie wszystkie pozostałe sporne kwestie.

Natomiast w kwestii wysokości wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wskazać należy, że zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Do obliczenia kapitału początkowego dla osoby mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przyjmuje się, na jej wniosek, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty przyjęty w decyzji ustalającej prawo do renty po raz pierwszy lub ponownie ustalającej jej wysokość. W przypadku gdy renta została przyznana przed dniem 15 listopada 1991 r., do ustalenia kapitału początkowego przyjmuje się wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony w wyniku rewaloryzacji, chyba że po tej dacie ponownie była ustalana jego wysokość (art. 174 ust. 4 ww. ustawy). W ocenie Sądu Okręgowego przepis ten w powiązaniu z art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS należy tak rozumieć, że chodzi o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy po raz pierwszy, czyli wtedy gdy renta zostaje ustalona (i pobierana) w ciągłości aż do ustalenia kapitału początkowego i do dnia nabycia prawa do emerytury.
Z dokumentów zebranych w aktach organu rentowego wynika, że ubezpieczonemu przyznano rentę, którą pobierał do 1994 r., a następnie decyzja z 10 maja 1994 r. (wstrzymująca z dniem 1 czerwca 1994 r. dalszą wypłatę renty inwalidzkiej) kontrolowana przez Sąd Wojewódzki
w Bydgoszczy w wyniku odwołania ubezpieczonego została utrzymana (poprzez oddalenie odwołania). W takich okolicznościach ubezpieczony nie ma prawa do przyjęcia tego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, który był wyliczony w decyzji z dnia 24 marca 1993 r. przyznającej rentę inwalidzką w oparciu o przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 129,88%, ponieważ nastąpiła przerwa w pobieraniu świadczenia – dopiero decyzją z dnia 17 listopada 1997 r. przyznano prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 23 września 1997 r. Pomiędzy tymi dwoma świadczeniami występowała przerwa, a rentę przyznaną w 1997 r. ubezpieczony pobierał w ciągłości (bez żadnej przerwy) do momentu wydania pierwotnej decyzji o ustaleniu kapitału początkowego i do momentu przyznania prawa do emerytury. Tylko to świadczenie może być podstawą ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru dla potrzeb kapitału początkowego – jednocześnie należy wskazać, że jest to najkorzystniejszy wskaźnik i z tego względu został przyjęty przez organ rentowy.

Zgodnie z art. 53 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury. Przepis ten wskazuje pośrednio na wykładnię, że nie można przyjmować wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z renty pobieranej kiedykolwiek (dla potrzeb ustalenia hipotetycznej emerytury przy ustalaniu kapitału początkowego), tylko trzeba brać pod uwagę to świadczenie, które ubezpieczony pobierał
w ciągłości od dnia przyznania prawa do renty do dnia ustalania kapitału początkowego (prawa do emerytury). Jednocześnie należy wskazać, że w tej decyzji rentowej z dnia 1 lutego 1993 r. przyjmowano zarobki
z poszczególnych lat poprzedzających datę złożenia wniosku o rentę, więc nie można cofać się do wcześniej pobieranego świadczenia, którego wysokość ustalono na podstawie innych lat niż świadczenie przyznane i pobierane
w ciągłości przed ustaleniem kapitału początkowego.

Mając na względzie powyższe, Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i oddalił odwołanie ubezpieczonego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.