Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 31 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Elżbieta Majewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Alina Darul

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2014 r. w Koninie

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę

na skutek odwołania S. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 9.10.2013r. znak: (...)

Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje S. K. (...) prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2013r.

Sygn. akt III U 1214/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 października 2013 roku, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił S. K. przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że odwołujący osiągnął wiek emerytalny 60 lat, udowodnił – na dzień 1 stycznia 1999 roku – łącznie 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, jednakże nie udowodnił 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy za pracę w warunkach szczególnych uznał bowiem okres 14 lat, 10 miesięcy i 25 dni z wyłączeniem okresów niewykonywania pracy, za które wnioskodawca otrzymywał – po dniu 14 listopada 1991 roku – wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w wymiarze 1 roku, 3 miesięcy i 15 dni.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył S. K. podnosząc, że do wniosku o przyznanie prawa do emerytury nie dołączył wszystkich dokumentów, albowiem przekonany był, że złożone dokumenty i świadectwa pracy są wystarczające do udokumentowania jego zatrudnienia. Do odwołania S. K. dołączył kserokopię pisma adresowanego do Prezesa (...) S.A., w którym zwrócił się o „zaliczenie mu okresu pracy od dnia 1 lipca 1981 roku do dnia 30 września 1981 roku na stanowisku mistrza stacji obsługi”. Ponadto S. K. dołączył zeznania świadków na okoliczność obowiązków wykonywanych w tym okresie na stanowisku mistrza obsługi.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wskazując, że odwołujący nie wykazał co najmniej 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Pozwany wywodził, iż w odwołaniu nie przedstawiono żadnych nowych okoliczności mogących mieć wpływ na zmianę lub uchylenie zaskarżonej decyzji, a załączone do odwołania zeznania świadków nie mogą stanowić w postępowaniu przed organem rentowym dowodu na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koninie ustalił i zważył, co następuje:

S. K. , ur. (...), złożył w dniu 22 sierpnia 2013 roku w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do emerytury. We wniosku zaznaczył, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i że pozostaje w stosunku pracy z Przedsiębiorstwem (...) S.A. – do dnia 30 września 2013 roku. Do wniosku ubezpieczony dołączył dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, w tym także dotyczące wykonywania pracy w szczególnych warunkach: m.in. wnioskodawca przedłożył :

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 5.08.2013

r. wystawione przez Kompanię (...) Oddział KWK (...) –

S.” w K., w którym potwierdzono, że ubezpieczony stale i

w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace pod ziemią na stanowisku

ślusarz od 2.08.1974 r. do 31.05.1978 r. wymienione w wykazie A dział I poz.

1 pkt 90,

- świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do warunków szczególnych z dnia

4 lipca 1997 roku wystawione przez P.T.H.U. (...) sp. z o. o.
z siedzibą w K., w którym potwierdzono, że S. K. w

okresie od 9.09.1991 r. do 4.07.1997 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy

wykonywał parce jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym

ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wymienioną w wykazie A dział VIII

poz. 2.

- świadectwo z dnia 2 sierpnia 2013 roku wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) S.A., w którym potwierdzono okresy zatrudnienia: od dnia 1 sierpnia 1978 roku do dnia 29 czerwca 1991 roku, od dnia 7 lipca 1997 roku do dnia 30 września 1997 roku i od dnia 8 grudnia 1997 roku, w tym okresy pracy w szczególnym charakterze na stanowisku mistrza stacji obsługi od dnia 1 października 1981 roku do dnia 31 grudnia 1981 roku oraz na stanowisku zastępcy kierownika działu technicznego od dnia 16 listopada 1985 roku do dnia 31 marca 1991 roku. Jednocześnie w dokumencie tym wskazano, że nazwa obu stanowisk pracy, tj. mistrz stacji obsługi i zastępca kierownika działu technicznego wynika z potrzeb zakładu pracy, jednakże są one równoznaczne z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno – technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W dniu 27 września 2013 roku odwołujący S. K. przedłożył korektę świadectwa wykonywania pracy zaliczonej do warunków szczególnych, w którym wskazano dodatkowo, że wykonywał on także pracę
w szczególnym charakterze od dnia 7 lipca 1997 roku do dnia 30 września 1997 roku i od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 31 grudnia 2000 roku na stanowisku instruktora nauki jazdy – kierowcy wymienioną w wykazie A, dziele VIII, poz. 2 pkt 5 załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 roku w związku z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego – w oparciu o przedłożoną dokumentację – uznał za udokumentowany do dnia 1 stycznia 1999 roku okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, a także okres pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w wymiarze 14 lat, 10 miesięcy i 25 dni. Do stażu pracy w szczególnych warunkach pozwany przyjął następujące okresy zatrudnienia :

- od dnia 2 sierpnia 1974 roku do dnia 31 maja 1978 roku w Kopalni (...)

(...) (...) K. (3 lata i 10 miesięcy),

- od dnia 1 października 1981 roku do dnia 31 grudnia 1981 roku
i od dnia 16 listopada 1985 roku do dnia 31 marca 1991 roku w (...) w

K. (5 lat, 7 miesięcy i 15 dni),

- od dnia 9 września 1991 r. do dnia 4 lipca 1997 r. w P.T.H.U. (...) w

K. , z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych (5 lat, 5 miesięcy)

- od dnia 7 lipca 1997 r. do dnia 30 września 1997 r. i od dnia 8 grudnia 1997

r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w Przedsiębiorstwie (...)

S.A. w K. (1 rok, 3 miesiące i 19 dni).

Od powyższych okresów pozwany odliczył okresy niewykonywania przez odwołującego pracy i pobierania z tego tytułu wynagrodzenia za pracę i zasiłków chorobowych przypadających po dniu 14.11.1991 r. w łącznym wymiarze 1 roku, 3 miesięcy i 15 dni. Po wyłączeniu tych okresów pozwany ustalił, że wnioskodawca legitymuje się jedynie okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym 14 lat, 10 miesięcy i 25 dni dlatego też zaskarżoną decyzją z dnia 9 października 2013 roku odmówił S. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd ustalił, że w dniu 2 sierpnia 1974 roku odwołujący zatrudniony został w Kopalni (...) na stanowisku ślusarza pod ziemią. Stosunek pracy trwał do dnia 31 maja 1978 roku. Następnie, od dnia 1 sierpnia 1978 roku S. K. podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) S.A. Początkowo pracował na stanowisku dyspozytora Wojewódzkiego Ośrodka (...). Z dniem 7 sierpnia 1979 roku odwołujący przeniesiony został na stanowisko specjalisty ds. racjonalizacji i inwestycji, a z dniem 1 października 1981 roku podjął pracę na stanowisku mistrza w dziale zaplecza technicznego, na którym był zatrudniony do dnia 31.12.1981 r. Od dnia 1 stycznia 1982 roku odwołujący ponownie został przeniesiony na stanowisko specjalisty ds. racjonalizacji i inwestycji, a następnie od dnia 16 listopada 1985 roku odwołujący S. K. pełnił obowiązki zastępcy kierownika działu zaplecza technicznego. W tym czasie korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie od dnia 10 kwietnia 1991 roku do dnia 20 czerwca 1991 roku i z dniem 29 czerwca 1991 roku rozwiązał stosunek pracy z Przedsiębiorstwem (...) S.A.

Od dnia 9 września 1991 roku odwołujący podjął pracę w P.T.H.U. (...) sp. z o. o. z siedzibą w K. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Jako kierowca ubezpieczony jeździł wyłącznie samochodami ciężarowymi (ciągnik siodłowy z naczepą) o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, innymi pojazdami nie kierował, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy a zakres jego obowiązków i charakter pracy nie ulegał zmianie do końca zatrudnienia w tym zakładzie tj. do dnia 4 lipca 1997 r. W okresie zatrudnienia w tym zakładzie pracy S. K. przebywał na urlopach bezpłatnych w okresach od 20.10.1995 r. do 30.11.1995 r., od 6.02.1996 r. do 16.02.1996 r. , od 7.03.1996 r. do 22.03.1996 r., od 11.04.1996 r. do 30.04.1996 r. , od 7.10.1996 r. do 26.11.1996 r. i od 1.04.1997 r. do 9.04.1997 r. Ponadto po dniu 14.11.1991 r. odwołujący przebywał na zwolnieniach lekarskich i pobierał zasiłki chorobowe przez okres wynoszący łącznie 1 rok, 3 miesiące i 19 dni.

W dniu 7 lipca 1997 roku S. K. ponownie zatrudnił się w Przedsiębiorstwie (...) S.A. na stanowisku instruktor nauki jazdy - kierowca kat. A, B, C, E prawa jazdy. Obowiązki na tym stanowisku odwołujący wykonywał do dnia 30 września 1997 roku. Po rozwiązaniu stosunku pracy S. K. wyjechał do pracy poza granice kraju, aby ponownie od dnia 8 grudnia 1997 roku nawiązać stosunek pracy z Przedsiębiorstwem (...) w K. – także na stanowisku instruktora nauki jazdy oraz specjalisty kierowcy kat. A, B, C, E prawa jazdy – który to stosunek kontynuuje.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, zgromadzonych w toku postępowania oraz częściowo w oparciu o zeznania odwołującego S. K..

Treść dokumentów w oparciu, o które Sąd ustalił stan faktyczny nie budziła wątpliwości. Odwołujący wprawdzie kwestionował część dokumentów zebranych w aktach osobowych z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) S.A. wywodząc, że w okresie od 1.07.1981 r. do 30.09.1981 r. pomimo formalnego zatrudnienia na stanowisku specjalisty ds. racjonalizacji i inwestycji wykonywał pracę jako mistrz obsługi w dziale zaplecza technicznego. Zeznania te jednak są odosobnione i znajdują potwierdzenia w materiale dowodowym zebranym w sprawie. W okolicznościach przedmiotowej sprawy Sąd nie znalazł też wystarczających podstaw by w tym zakresie prowadzić z urzędu postępowanie dowodowe uznając je zbędne.

Jeśli chodzi o zeznania odwołującego to Sąd uznał je za wiarygodne jedynie w części. Sąd odmówił wiarygodności tym zeznaniom w części dotyczącej obowiązków odwołującego w okresie od dnia 1.07.1981 r. do 30.09.1981 r. Nie budzi bowiem wątpliwości, że w tym czasie odwołujący pracował jako specjalista ds. racjonalizacji i inwestycji, na którym to stanowisku miał powierzone określone obowiązki. W aktach osobowych brak jest informacji o zmianie w tym czasie powierzonego stanowiska i przeniesieniu do innej pracy trudno jest więc przyjąć, by w tym czasie odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace jako mistrz obsługi zaplecza skoro była to praca o zupełnie innym charakterze i wykonywana w innym miejscu. Nawet jeśli przyjąć, że odwołujący miał się w tym czasie zapoznawać z nowym stanowiskiem pracy to nie sposób uznać, że pracę tą wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy skoro nie doszło do faktycznego i formalnego powierzenia tego stanowiska a nastąpiło to dopiero od dnia 1.10.1981 r. Podkreślić bowiem w tym miejscu trzeba, że zeznania odwołującego, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter emerytury w obniżonym wieku, nie mogą same w sobie przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach w sytuacji gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji zebranej w aktach osobowych (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12).

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity, Dz.U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 , jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Powyższy przepis w ustępie 2 stwierdza jednak, że emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Jak wynika z powołanych przepisów ustawodawca umożliwił osobom urodzonym po dniu 31.12.1948 r. skorzystanie z prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym pod warunkiem jednak, że osiągnęli wymagane okresy zatrudnienia i okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do dnia 1 stycznia 1999 r. Dodatkowo od tych ubezpieczonych ustawodawca wymaga by nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego.

W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości, że S. K. ukończył lat 60 z dniem (...) r. i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Nie było też sporne , że do dnia wejścia w życie ustawy (tj. do 1.01.1999 r. ) ubezpieczony posiada 25 lat okresów składkowych, nieskładkowych oraz okresów uzupełniających z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Sporne natomiast było to, czy do dnia 1.01.1999 r. wnioskodawca udokumentował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresie zatrudnienia w Kopalni (...) , (...) w (...) Sp. z o.o. w K. co zostało potwierdzone przez pracodawców w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Treść tych dokumentów nie była kwestionowana przez organ rentowy i została uznana za wystarczający dowód w sprawie. Organ rentowy odliczył jednak z wymienionych okresów pracy okresy pobierania przez wnioskodawcę zasiłków chorobowych po dniu 14.11.1991 r. powołując się na treść art. 32 ust. 1 a ustawy z dnia 17.12.1998 r. Przepis ten stwierdza bowiem, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Zauważyć jednak należy, że powyższy przepis wszedł w życie z dniem 1 lipca 2004 r. natomiast odwołujący ubiega się o przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy, który to przepis wymaga m.in. spełnienia warunków stażowych, w tym okresów pracy w szczególnych warunkach, do dnia wejścia w życie ustawy tj. do dnia 1.01.1999 r. W art. 184 ustawy, obejmującym stany faktyczne zastane w dniu jego wejścia w życie, ustawodawca w sposób szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. i osobom, które w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) wykazały okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz okresu składkowego i nieskładkowego określonych w art. 27 ustawy (co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), zagwarantował prawo nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32. Dodatkowo, co jest oczywiste dla tej grupy wiekowej, postawił warunek nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, a do dnia 31.12.2013 r. wymagał także rozwiązania stosunku pracy. Celem wymienionego przepisu było utrzymanie uprawnień emerytalnych dla wszystkich, którzy w chwili wejścia w życie ustawy spełniają warunki przejścia na emeryturę, z wyjątkiem wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 ustawy. W wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. sygn. akt II UK 313/09 Sąd Najwyższy stwierdził jednoznacznie, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. (LEX nr 604213). W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sytuacja osób wymienionych w art. 184, opisywana w doktrynie jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega właśnie na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Także Trybunał Konstytucyjny stosunkom tym niejednokrotnie dawał ochronę, jeżeli miały postać ekspektatywy maksymalnie ukształtowanej, czyli sytuacji prawnej, która spełnia zasadniczo wszystkie przesłanki ustawowe nabycia prawa do emerytury pod rządami dawnej ustawy, bez względu na stosunek do niej ustaw późniejszych. Podkreślić bowiem należy, że w przepisie art. 184 ustawy ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Pogląd ten wzmacnia treść art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, odsyłająca w zakresie warunków emerytalnych do przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 r.).

Podzielając w całości wywody Sądu Najwyższego zawarte w powołanym orzeczeniu stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom pozwanego, okresy niewykonywania pracy po dniu 14.11.1991 r. i otrzymywania wynagrodzenia lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które przypadały w okresach wykonywania pracy w szczególnych warunkach powinny być uwzględnione do stażu pracy w szczególnych warunkach. Okresy te wyniosły łącznie 1 rok, 3 miesiące i 19 dni i winny zostać doliczone do uwzględnionego przez pozwanego stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 10 miesięcy i 25 dni.

W tych okolicznościach Sąd przyjął, że S. K. do dnia 1.01.1999 r. udokumentował wymagany co najmniej 15 –letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach i tym samym spełnia wszystkie przesłanki niezbędne do nabycie prawa do emerytury od dnia ukończenia wieku emerytalnego .

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w wyroku.

SSO E. Majewska