Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący SSO Mirosław Kędzierski

Sędziowie SO Danuta Lesiewska

SO Adam Sygit - sprawozdawca

Protokolant sekr. sądowy Marcin Białowąs

przy udziale Ewy ŁączkowskiejProkuratora Prokuratury Okręgowej
w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2014 roku

sprawy M. L.

oskarżonego z art. 297§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu

z dnia 10 września 2013 roku sygn. akt VI K 246/13,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Inowrocławiu do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IV Ka 1126/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 10 września 2013 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt VI K 246/13, oskarżonego M. L.uznano za winnego tego, że w dniu 23 października 2012 roku w I.w placówce (...)Banku przy ulicy (...), w celu uzyskania dla siebie kredytu gotówkowego w kwocie 20.000 złotych, przedłożył w celu jego uzyskania podrobiony dokument poświadczający zatrudnienie o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, poświadczający jego zatrudnienie od dnia 20.06.2012 roku w firmie (...)z siedzibą w B.gmina Ś.na czas nieokreślony z uposażeniem miesięcznym 2.900,56 złotych na stanowisku kierownika – stolarza podczas, gdy wymieniony nie był tam faktycznie nigdy zatrudniony i był wówczas bezrobotny, a firma wymieniona w oświadczeniu jest fikcyjną, działając na szkodę (...) Banku, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat od odbycia kary siedmiu lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem łącznym z dnia 08 października 2004 roku sygnatura akt II K 167/04 przez Sąd Rejonowy w Inowrocławiu m.in. za czyny z art. 279 § 1 k.k. i z art. 278 § 1 k.k., którą odbył w okresie od 29.08.2000 roku do 08.05.2001 roku, od 28.05.2001 roku do 30.07.2001 roku i od 19.02.2003 roku do 27.05.2003 roku i od 27.02.2006 roku do 29.05.2012 roku, tj. za winnego popełnienia występku z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 297 § 1 k.k., wymierzono mu karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Ponadto zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. W. D.kwotę osiemset osiemdziesiąt pięć złotych i sześćdziesięciu groszy tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony udzielonej oskarżonemu z urzędu oraz zwolniono oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania w całości, obciążając nimi Skarb Państwa.

Od powyższego orzeczenia apelację wniósł oskarżony M. L. wskazując, iż sam czuje się osobą pokrzywdzoną w sprawie i wnosząc o jej ponowne rozpoznanie.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się skuteczna w zakresie złożonego wniosku, gdyż zainicjowane jej wniesieniem postępowanie odwoławcze doprowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

I.

Przesłanką podjęcia takiego rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy były zastrzeżenia odnośnie prawidłowości przyjętej przez Sąd Rejonowy w Inowrocławiu kwalifikacji prawnej czynu a wskazującej na popełnienie przypisanego oskarżonemu występku z art. 297 § 1 k.k. w warunkach powrotności do przestępstwa z art. 64 § 1 k.k., co niewątpliwie przekładało się również na rozstrzygnięcie o karze. Zgodnie z zastosowaną regulacją, jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Jak wynika z części motywacyjnej zaskarżonego orzeczenia powodem do przyjęcia, iż popełnione przestępstwo jest „podobnym” w rozumieniu art. 115 § 3 k.k. - do wskazanych treścią wyroku przestępstw z art. 279 § 1 k.k. i art. 278 § 1 k.k. - było uznanie, iż oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, tj. kredytu gotówkowego w wysokości 20.000 złotych. Uznano, że karalny cel zachowania się sprawcy występku z art. 297 § 1 k.k. faktycznie nie jest wprawdzie tożsamy z celem osiągnięcia korzyści majątkowej ale zakresy tych pojęć (tj. działania w celu osiągnięcia kredytu i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej) krzyżują się. Jak jednak wskazano w części motywacyjnej rozstrzygnięcia „działanie w celu osiągnięcia potwierdzenia przez bank zobowiązania nie musi wiązać się z przysporzeniem majątkowym, zaś korzyść majątkowa nie wyczerpuje się na przysporzeniach wskazanych w art. 297 § 1 k.k.” (strona 6 uzasadnienia). Z powyższych rozważań Sąd Rejonowy w Inowrocławiu wyprowadza wniosek, choć nie kategoryczny, iż wydaje się jednak, że formalnie cel wskazany w przepisie art. 297 § 1 k.k. należy traktować identycznie jak cel osiągnięcia korzyści majątkowej. Odwołano się przy tym do stanowiska, wyrażonego przez Sąd Najwyższy w orzeczeniu wydanym w sprawie II KRN 60/95, publ. Prokuratura i Prawo – wkładka 1995/11-12/2 a wskazującego, że pobieranie kredytów po to, aby je zainwestować jest działaniem kierunkowym, obliczonym na osiąganie zysku, a więc zmierzającym do uzyskania korzyści majątkowych.

II.

Rozważania sądu odwoławczego należy rozpocząć od jednoznacznego stwierdzenia, że działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej nie jest ustawowym znamieniem przestępstwa z art. 297 § 1 k.k. a przedmiotem ochrony w tym przypadku jest prawidłowość funkcjonowania obrotu gospodarczego.

Przywołany przez Sąd Rejonowy w Inowrocławiu judykat a jednocześnie poglądy przedstawicieli doktryny prawa karnego (vide: Komentarz od kodeksu karnego pod red. A. Zolla, publ. Wyd. Zakamycze 2006) wskazują, iż w praktyce może zaistnieć sytuacja, gdy występek z art. 297 § 1 k.k. zostanie popełniony nie tylko w celu uzyskania danego świadczenia, ale i dodatkowo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Musi to jednak - po pierwsze - zostać ustalone przez sąd a – po drugie - być odzwierciedlone w treści orzeczenia. Zasadniczo bowiem działanie w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego jednej z wymienionych w art. 297 § 1 k.k. form wsparcia finansowego nie jest tożsame z działaniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. W wielu wypadkach działanie w taki sposób nie będzie łączyło się z celem osiągnięcia korzyści majątkowej, jednak mogą zdarzyć się sytuacje, iż dążenie do uzyskania jednej z form wsparcia przesądzać będzie również o działaniu sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Przy ustalaniu znamion strony podmiotowej zachodzi więc konieczność odrębnego ustalenia, czy sprawca działał w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego jednej z wymienionych w art. 297 § 1 k.k. form wsparcia finansowego oraz odrębnego ustalenia, czy jednocześnie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (vide: Komentarz do art. 297 k.k., P. Kardas, publ. Lex)

Sąd odwoławczy nie miał możliwości uzupełnienia opisu działania sprawcy (uzasadniającego – według sądu I instancji - zastosowanie konstrukcji z art. 64 § 1 k.k.) nie z uwagi na kierunek zaskarżenia wobec treści art. 434 § 3 k.p.k. ale z uwagi na konieczność najpierw poczynienia stosownych ustaleń faktycznych, które ewentualnie mogą potwierdzać wniosek o właśnie i takim celu działania sprawcy a wykraczającym poza znamię zarzuconego przestępstwa z art. 297 § 1 k.k. Dotyczy to ustaleń o rodzaju kredytu, jego faktycznym przeznaczeniu, kwestii sposobu jego spłaty itd. Ponadto – przynajmniej na chwilę obecną - wątpliwości budzi możliwość przypisania takiego celu działania sprawcy, skoro nie przypisano oskarżonemu odpowiedzialności również za usiłowanie oszustwa czyli przyjęto założenie, iż wnioskowane świadczenie zostałoby spłacone w terminach i na ustalonych przez strony umowy warunkach czyli przy uzyskaniu przez instytucję kredytującą także stosownych gratyfikacji, przekraczających wartość udzielonego świadczenia finansowego.

III.

Dla dalszej analizy należy podkreślić, że zaskarżony wyrok zapadł po uwzględnieniu wniosku oskarżonego a złożonego w trybie art. 387 k.p.k. Konsensualny sposób wyrokowania nie może oznaczać akceptacji dla błędnej kwalifikacji prawnej zachowania sprawcy, w przedmiotowej sprawie przekładający się również na rozstrzygnięcie o karze z uwagi na modyfikację ustawowych granic kary treścią art. 64 § 1 k.k. Jednocześnie kwestia kwalifikacji prawnej nie może być przedmiotem porozumienia stron i jej prawidłowość musi być badana przez sąd odwoławczy z urzędu (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2013 roku I KZP 5/13). W przedmiotowej sprawie zastrzeżenia odnośnie prawidłowości kwalifikacji prawnej dodatkowo wiążą się z brakiem koniecznych ustaleń faktycznych.

Dlatego w toku ponownego rozpoznania sprawy rzeczą Sądu Rejonowego w Inowrocławiu będzie przeprowadzić postępowanie dowodowe, co do jej istoty, z uwagi na zerwanie porozumienia skutkującego wydaniem zaskarżonego wyroku, zakres apelacji i rodzaj orzeczenia odwoławczego. Dotyczyć ono powinno również ustalenia czy oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i ewentualnie należy uzupełnić opis przypisanego mu czynu aby uzasadnić zastosowanie regulacji art. 64 § 1 k.k. Mimo kierunku zaskarżenia pierwszego orzeczenia jest to teoretycznie możliwie zgodnie z regulacją art. 443 k.p.k.