Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy,

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Robert Bury

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 31 sierpnia 2018 roku

sprawy z wniosku uprawnionych M. K. oraz B. C.

z udziałem obowiązanej A. T.

o udzielenie zabezpieczenia

postanawia:

oddalić wniosek.

SSO Robert Bury

Sygn. akt VIII GCo 172/18

UZASADNIENIE

Uprawnieni M. K. oraz B. C. domagali się udzielenia zabezpieczenia roszczenia o zapłatę w sposób solidarny przez A. T. kwoty 98.816,82 zł przez ustanowienie hipoteki przymusowej do kwoty 103.757,82 zł na stanowiącej własność obowiązanej nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Myśliborzu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Jednocześnie wnieśli o wyznaczenie terminu 2 tygodni na wniesienie przeciwko obowiązanej pozwu oraz zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego.

W uzasadnieniu wyjaśnili, że łączyła ich z obowiązaną umowa z 1 grudnia 2014 r. najmu lokalu użytkowego przy ul. (...) w D.. Według stanu na 9 maja 2017 r. zadłużenie obowiązanej z tej umowy w sposób solidarny na rzecz uprawnionych wyniosło 134.383,22 zł. Tego dnia strony zawarły porozumienie, zgodnie z którym obowiązana miała spłacić zadłużenie w 36 miesięcznych ratach (płatnych do 25. dnia każdego miesiąca). Stosownie do zawartego porozumienia obowiązana na podstawie aktu notarialnego poddała się co do ww. zobowiązania egzekucji. Obowiązana początkowo realizowała porozumienie, jednak ostatniej wpłaty dokonała 20 lutego 2018 r. i to tytułem raty za styczeń 2018 r. Zgodnie z § 3 ust. 1 porozumienia, uprawnieni wypowiedzieli obowiązanej zawarte porozumienie z uwagi na jego niewykonywanie. Wypowiedzenie postawiło całą nieuregulowaną należność w stan wymagalności. Obowiązana nie wykonała porozumienia co do spłaty kwoty 98.816,82 zł. Uprawnieni wystąpili z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu, jednak uzyskali informację, że rozpoznanie wniosku potrwa kilka miesięcy. Dlatego postanowili wnieść pozew, a uprzednio uzyskać zabezpieczenie roszczenia. Jako podstawę wniosku o udzielenie zabezpieczenia wskazali art. 730 i nast. k.p.c. Jednocześnie wyjaśnili, że posiadają interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, ponieważ brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie przyszłego orzeczenia. Powzięli informację, że obowiązana zawarła przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości, na której ma zostać ustanowiona hipoteka. Obowiązana będzie mogła swobodnie dysponować uzyskaną ceną sprzedaży. Tym samym zostaną pozbawieni możliwości zaspokojenia, ponieważ jest to jedyny znany im składnik majątku obowiązanej. Co więcej, nieruchomość ta może stanowić przedmiot kierowania roszczeń innych potencjalnych wierzycieli, zważywszy na stan majątkowy obowiązanej oraz możliwe zaciągnięcie dalszych zobowiązań.

Sąd zważył, co następuje.

1.  Wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest bezzasadny. Podstawę prawną zabezpieczenia roszczenia stanowi art. 730 § 1 i 2 k.p.c., zgodnie z którym w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia – także przed wszczęciem postępowania. Zgodnie z art. 730 ¹ § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Stosownie do art. 730 ¹ § 2 k.p.c. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

2.  Norma art. 730 ¹ § 1 k.p.c. nie odwołuje się do roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym, lecz do przedmiotu procesu cywilnego, więc do prawdopodobieństwa wydania przez sąd orzeczenia uwzględniającego powództwo. Przedmiotem procesu cywilnego jest roszczenie w znaczeniu materialnoprawnym, udzielenie zabezpieczenia następuje, kiedy istnieje prawdopodobieństwo wydania przez sąd orzeczenia uwzględniającego powództwo. Nie w każdej sytuacji, kiedy jest prawdopodobne roszczenie w znaczeniu materialnoprawnym, może nastąpić udzielenie ochrony prawnej. Wydanie podlegającego wykonaniu orzeczenia stwierdzającego istnienie roszczenia, więc urzeczywistnienie normy prawa materialnego, uzależnione jest od przesłanek merytorycznych, w literaturze postępowania cywilnego przywoływanych jako przesłanki zasadności powództwa, do których należy między innymi istnienie interesu prawnego w uzyskaniu ochrony prawnej (inne to legitymacja procesowa, zgodność z zasadami współżycia społecznego, zaskarżalność). Interes prawny jest merytoryczną przesłanką każdego orzeczenia sądu, w tym w odniesieniu do powództwa o zasądzenie, ponieważ powództwo to mieści w sobie żądanie ustalenia istnienia stosunku prawnego, także w zakresie wysokości. W wypadku roszczenia o ustalenie ustawa procesowa wprost wskazuje na istnienie interesu prawnego (art. 189 k.p.c.). Interes prawny jest materialnoprawną przesłanką każdego z powództw o świadczenie, inaczej, jest potrzebą w uzyskaniu ochrony prawnej. W konsekwencji, udzielenie zabezpieczenia jest możliwe, kiedy roszczenie w znaczeniu materialnoprawnym jest prawdopodobne i kiedy prawdopodobny jest interes prawny w uzyskaniu orzeczenia stwierdzającego istnienie tego roszczenia (wyroku zasądzającego).

3.  Istnienie pozasądowego tytułu egzekucyjnego obejmującego roszczenie, które jednocześnie stanowi przedmiot procesu cywilnego z powództwa wierzyciela z tytułu egzekucyjnego co do zasady decyduje o braku interesu prawnego. Proces cywilny obejmuje celowe działania stron i sądu ukierunkowane na udzielenie ochrony prawnej roszczeniom przez powstanie tytułu egzekucyjnego. Wszczynanie postępowania cywilnego, kiedy istnieje już pozasądowy tytuł egzekucyjny, jest w zasadzie niecelowe. Brak merytorycznej przesłanki interesu prawnego skutkuje oddaleniem powództwa. Nie można jednak wykluczyć takiej sytuacji, kiedy powód wykaże istnienie interesu prawego w powództwie o zasądzenie sumy, która już jest objęta pozasądowym tytułem egzekucyjnym. Możliwość wykazania interesu prawnego w dochodzeniu roszczenia objętego już tytułem egzekucyjnym została wskazana przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 stycznia 1997 roku (III CZP 123/96) na tle stosunku listy wierzytelności w postępowaniu układowym do interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o należność ujętą na tej liście. Wyciąg z listy wierzytelności, łącznie z wypisem prawomocnego postanowienia zatwierdzającego układ, był tytułem egzekucyjnym przeciwko dłużnikowi (art. 69 § 1 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 roku - Prawo o postępowaniu układowym).

4.  W wypadku tytułu egzekucyjnego w postaci aktu notarialnego, o jakim mowa w art. 777 § 1 pkt 4 albo 5 k.p.c. braku interesu prawnego w wytoczeniu powództwa w zasadzie istnieje do chwili prawomocnego oddalenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. W tej sytuacji potrzeba udzielenia ochrony prawnej roszczeniu materialnoprawnemu w drodze orzeczenia sądu staje się oczywista. Możliwość skorzystania przez wierzyciela z istniejącego tytułu egzekucyjnego zostanie zweryfikowana postanowieniem sądu o nadaniu klauzuli wykonalności, jednak do tej chwili nie ma potrzeby wszczynania procesu cywilnego celem udzielenia ochrony prawnej.

5.  Jak wskazano, kwestia istnienia tytułu egzekucyjnego w postaci aktu notarialnego, jak i innych tytułów egzekucyjnych, a priori nie wyłącza możliwości wytoczenia powództwa o to samo roszczenie, konieczne jest jednak wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu wyroku zasądzającego. Przy udzieleniu zabezpieczenia wystarczające jest uprawdopodobnienie roszczenia, więc interesu prawnego w uzyskaniu wyroku zasądzającego, mimo istnienia tytułu egzekucyjnego. Mogło to nastąpić przez uprawdopodobnienie niezasadności wniosku o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu albo objęcie tytułem egzekucyjnym części roszczenia albo części majątku dłużnika. Uprawnieni nie wykazali konieczności udzielenia ochrony roszczeniu przez wszczęcie procesu cywilnego, twierdzenie o kilkumiesięcznym postępowaniu klauzulowym nie zostało uprawdopodobnione. Przy braku prawdopodobieństwa interesu prawnego w uzyskaniu wyroku zasądzającego świadczenie, roszczenie w rozumieniu art. 730 ¹ § 1 k.p.c. nie jest prawdopodobne, co decyduje o niezasadności wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

SSO Robert Bury

Sygn. akt VIII GCo 172/18

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

- (...)

- (...)

- (...)

(...)

3.  (...)

(...)

(...)

(...)

KARTA KWALIFIKACYJNA ORZECZENIA

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

………………………………………………………………………………