Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mikołaj Tomaszewski

Sędziowie: SA Roman Stachowiak (spr.)

SA Ewa Staniszewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko E. W. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 10 maja 2016 r. sygn. akt XVIII C 159/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Roman Stachowiak Mikołaj Tomaszewski Ewa Staniszewska

Sygn. akt I A Ca 1133/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanej na rzecz powoda 22.563,18 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 22.11.2010 r., umorzył postępowanie co do kwoty 38.976,94 zł oraz oddalił powództwo w pozostałej części. Poniesione przez strony koszty procesu Sąd Okręgowy wzajemnie zniósł. Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy uzasadnił następująco:

Powód dochodził zasądzenia na swoją rzecz solidarnie od pozwanych U. W. (1), E. W. (1) i A. W. 170.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi tytułem poniesionych nakładów. Wyrokiem z 27.09.2013r. sygn. akt I C 3083/10 Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanej U. S. (wcześniej W.) na rzecz powoda 38.976,94 zł z ustawowymi odsetkami od 22.11.2010 r., oddalił powództwo w pozostałym zakresie w stosunku do tej pozwanej i oddalił powództwo w całości w stosunku do pozostałych pozwanych. Wyrokiem z 22.05.2014 r. sygn. akt I A Ca 1237/13 Sąd Apelacyjny w Poznaniu po rozpoznaniu apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo w stosunku do pozwanej E. W. (1) i w części dotyczącej kosztów procesu odnoszących się do tej pozwanej i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania, oddalił natomiast apelację powoda w części dotyczącej oddalenia powództwa w stosunku do pozostałych pozwanych. W motywach rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny podniósł, że z dokonanych ustaleń wynika, że wszystkie dokonane przez powoda nakłady poczynione zostały w okresie, gdy właścicielem nieruchomości była pozwana E. W. (1). Według Sądu Apelacyjnego należy skłonić się do obligacyjnego charakteru nakładów, co powoduje, że roszczenie z tytułu nakładów można kierować jedynie do osoby, która była właścicielem rzeczy w okresie, gdy nakłady zostały poczynione. W piśmie z 7.11.2014 r. powód podtrzymał stanowisko zawarte w pozwie, jednocześnie oświadczając, że cofa powództwo w stosunku do pozwanej E. W. (1) ponad kwotę 131.023,06zł i wnosi o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz ww. kwoty wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (k. 768 – 770).

Z kolei w piśmie procesowym z dnia 15.01.2015 r. powód podtrzymując swoje twierdzenia, że na poczet remontów na przedmiotowej nieruchomości poczynił nakłady w wysokości 170.000 zł, jednocześnie oświadczył, iż zapłaconą kwotę 38.976,94 zł zaliczył: na koszty montażu okien 16.735,50 zł, na kupno i montaż żaluzji 18.000 zł, zaś pozostałą kwotę 4.241,44 zł częściowo na poczet nakładów w postaci wykonania elewacji budynku (k. 792 – 795).

Natomiast pozwana E. W. (1) w pismach z dnia 10.11.2014 r. (k. 773) i z dnia 30.03.2015 r. (k. 813), wnosząc o oddalenie powództwa, podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko. Jednocześnie w przedmiotowym piśmie z dnia 30.03.2015 r. pozwana zaznaczyła, że nigdy nie zwierała żadnej umowy dotyczącej remontu, nie ustalała jego warunków, nie uczestniczyła w nim i nie upoważniła powoda do dokonywania jakichkolwiek prac na jej nieruchomości i ponoszenia z tego tytułu kosztów.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 3.05.1994 r. pozwana E. W. nabyła do swojego majątku odrębnego prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej we W., przy ul. (...). Powód pozostawał w nieformalnym związku z córką pozwanej U. W. (obecnie S.). W okresie od listopada 2005 r. do czerwca 2006 r. powód wraz z córką pozwanej zaczęli wspólnie czynić nakłady na nieruchomości. W tym czasie

wykonano między innymi prace związane z zamontowaniem drzwi zewnętrznych, okien, markiz, rolet, bramy, parapetów zewnętrznych granitowych, wykonaniem elewacji, remontem dachu. Powód w tym okresie poniósł koszty związane z wymianą okien, parapetów zewnętrznych granitowych za kwotę 2.500 zł i wykonaniem elewacji. Koszty te powód ponosił z posiadanych oszczędności, a także bieżących dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej. Z kolei U. W. (1) (obecnie S.) finansowała remont dzięki pomocy finansowej pozwanej E. W. (1), od której otrzymała pożyczkę w wysokości 30.000 zł. Nadto, pozwana przekazywała córce różne kwoty, kiedy trzeba było dokonać zapłaty za poszczególne prace czy materiały. Zdarzało się, że kwoty te U. W. (1) (obecnie S.) przekazywała powodowi, aby dokonał zapłaty, gdyż to powód na ogół kontaktował się z osobami, które dokonywany remontów na przedmiotowej nieruchomości.

W sierpniu 2006 r. powód na pół roku rozstał się z córką pozwanej U. W.. W tym czasie w dniu 13.10.2006 r. pozwana E. W. (1) darowała swojej córce przedmiotową nieruchomość. Od lipca 2006 r. wszystkie koszty związane z nakładami na nieruchomość ponosiła pozwana U. W. (1).

Pismem z dnia 31.05.2010 r. skierowanym do pozwanej E. W. (1), a doręczonym w dniu 2.06.2010 r., powód wezwał ją do zapłaty kwoty 85.000 zł z tytułu nakładów poniesionych na poczet remontu domu położonego we W. przy ulicy (...), w terminie nie dłuższym niż miesiąc od dnia otrzymania wezwania.

Podczas wizji przeprowadzonej na przedmiotowej nieruchomości położonej we W. przy ul. (...) w dniu 28.09.2015 r. biegły sądowy z dziedziny budownictwa lądowego stwierdził, że wartość prac faktycznie wykonanych na nieruchomości wynosi 136.361,32 zł, z tym że wartość robocizny i materiałów, które zostały opisane konkretnymi rachunkami i fakturami załączonymi do akt sprawy, a wystawionymi w okresie od listopada 2005 r. do czerwca 2006 r. wraz z kosztami wykonania parapetów (2.500 zł) wyniosła w sumie 37.053,39 zł. Biegły przy tym stwierdził, że koszt wykonania elewacji wyniósł 24.304,62 zł.

Dokonując przedstawionych ustaleń Sąd Okręgowy odwołał się do zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, a także do zeznań pozwanej E. W. (1), które to zeznania uznał za wiarygodne w znacznej części jako spójne i korespondujące z zeznaniami świadków. Powołując się na poczynione ustalenia, Sąd Okręgowy przyjął, że powód wraz z córką pozwanej E. W. planując małżeństwo, w okresie od listopada 2005 r. do czerwca 2006 r. wspólnie dokonywali remontu budynku oraz że pozwana o fakcie dokonywania remontów wiedziała. Była bowiem o tym informowana przez córkę, która otrzymywała od matki na ten cel pieniądze. Należy więc zdaniem Sądu Okręgowego przyjąć, że pozwana w sposób dorozumiany wyraziła zgodę na to, aby powód wraz z córką pozwanej dokonywali remontu i aby po ślubie mogli na nieruchomości zamieszkać. Oznacza to według Sądu Okręgowego, że pozwana użyczyła na czas nieoznaczony powodowi i swojej córce przedmiotową nieruchomość. Zgodnie z art. 713 k.c. biorący rzecz do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli zaś poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Stosownie zaś do art. 753 § 2 k.c. z czynności swych prowadzący cudzą sprawę powinien złożyć rachunek oraz wydać wszystko, co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadził. Jeżeli działał zgodnie ze swoimi obowiązkami, może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy. Jednakże Sąd Najwyższy w uchwale z 20.01.2010 r. III CZP 125/09 stwierdził, że art. 753 § 2 k.c. w związku z art. 713 k.c. nie ma zastosowania do rozliczenia nakładów na rzecz użyczoną, poczynionych przez biorącego do użyczenia za zgodą użyczającego. Powoda uznać należało za posiadacza zależnego w dobrej wierze, gdyż był przekonany i było to usprawiedliwione okolicznościami, że jego posiadanie było zgodne z prawem. Tym samym znajduje zastosowanie art. 226 § 1 k.c., zgodnie z którym samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy, a zarzutu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili wydania jej właścicielowi. Zgodnie z zasadą nakładu ciężaru dowodu na powodzie ciążył obowiązek udowodnienia, że w okresie od listopada 2005 r. do czerwca 2006 r. wyłącznie on poczynił wskazane przez niego nakłady. Według Sądu Okręgowego powód wykazał jedynie to, że w okresie od listopada 2005 r. do czerwca 2006 r. poniósł nakłady dotyczące wymiany okien i parapetów zewnętrznych, a także nakłady związane z wykonaniem elewacji domu znajdującego się na przedmiotowej nieruchomości. Były to zdaniem Sądu Okręgowego nakłady konieczne, gdyż miały na celu utrzymanie rzeczy w należytym stanie. Z dokonanych ustaleń nie wynika, aby powód uzyskał korzyść z posiadania nieruchomości, na której poczynił nakłady. W odpowiedzi na pozew pozwana przyznała, że powód wymienił w nieruchomości okna i elewację zewnętrzną. Z dokonanych ustaleń wynika nadto, że powód wykonał również parapety zewnętrzne i co do zasady w toku procesu pozwana okoliczności tej nie kwestionowała. Ostatecznie według Sądu Okręgowego należało przyjąć, że powód poniósł koszty związane z wykonaniem elewacji, wynoszące zgodnie z opinią biegłego 24.304,62 zł oraz koszty związane z wykonaniem parapetów na kwotę 2.500 zł (k. 164). Jednocześnie ze względu na oświadczenie powoda zawarte w piśmie z 15.01.2015 r. (k. 792), że z wpłaty na kwotę 38.976,94 zł dokonanej przez U. S. kwotę 4.241,44 zł zaliczył na poczet nakładów na elewację, należało przyjąć, że w zakresie roszczenia o zwrot nakładów na elewację powództwo podlega uwzględnieniu do kwoty 20.063,18 zł. Kwota ta oraz kwota 2.500 zł daje łącznie kwotę 22.563,18zł, która zasądzona została w wyroku od pozwanej na rzecz powoda wraz z żądanymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył apelacją powód, domagając się uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Powód zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że powód dokonał remontu całości elewacji zewnętrznej na kwotę 22.563,18 zł, gdy w rzeczywistości przeczy temu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a ponadto uznanie przez Sąd I instancji że ww. kwota winna być zasądzona od pozwanej na rzecz powoda od daty 22.11.2010 r., gdy faktycznie wskazana wartość usługi odnosi się w opinii biegłego do cen aktualnych z poziomu IV kwartału 2015 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jest całkowicie nieuzasadniona. Sąd Apelacyjny aprobuje poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia, wyciągnięte na ich podstawie wnioski oraz ocenę dowodów i ocenę prawną i ustalenia te, wnioski, ocenę dowodów i ocenę prawną uznaje za własne i stanowiące podstawę swojego rozstrzygnięcia. Ustosunkowując się do powołanego w apelacji zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, stwierdzić należy, że nie zachodzi sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego. Ustalając fakt, że powód dokonał nakładów na elewację i wykonanie parapetów zewnętrznych, Sąd Okręgowy opierał się na zeznaniach samego powoda oraz na oświadczeniu pozwanej E. W. (1) oraz pozostałych pozwanych (aktualnie już nie występujących w sprawie), które przyznały to, że takie nakłady zostały przez powoda dokonane (k, 67). Zeznania świadków, w tym zeznania tych świadków, na jakie pozwana powołuje się w apelacji, są wyjątkowo nieprecyzyjne i trudno na podstawie tych zeznań ustalić wkład poszczególnych osób w koszt nakładów polegających na wymianie parapetów i elewacji. Na podstawie zeznań przesłuchanych świadków można jedynie ustalić, że nakłady takie były z pewnością czynione przez powoda i że powód również pokrywał koszty związane z tymi nakładami, chociażby nie sposób ustalić, czy zawsze. W sytuacji tej przesądzające znaczenie przy ocenie zeznań powoda miało oświadczenie pozwanych, którzy przyznali, że takie nakłady zostały dokonane. Gdyby powód z nakładów, które stanowiły podstawę do częściowego uwzględnienia powództwa, wykonał jedynie część lub niewielką część, to byłyby to okoliczności oczywiście istotne i pozwana E. W. (1) oraz pozostałe pozwane okoliczności świadczące o wykonaniu przez powoda części nakładów powinny przytoczyć od razu lub też w ogóle zaprzeczyć, że takie nakłady zostały dokonane, tak jak zaprzeczyły to w odniesieniu do innych nakładów, których wartość powód wyliczył na znaczną kwotę. Natomiast sama wartość przedmiotowych nakładów była przedmiotem opinii biegłego. Ewentualna weryfikacja ustalonej wartości nakładów wymagałaby weryfikacji opinii lub przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego, o co apelująca nie wnosiła.

Z przyczyn powyższych i na podstawie art. 385 k.p.c. i art. 98 § 1 k.p.c., art. 99 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Roman Stachowiak Mikołaj Tomaszewski Ewa Staniszewska