Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny, w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2018 r. w Toruniu

sprawy z powództwa (...) S.A. w B.

przeciwko M. J.

o zapłatę

I utrzymuje nakaz zapłaty wydany w dniu 20 września 2017r. w sprawie X Nc 4999/17 w części, to jest co do kwoty 1907 zł (tysiąc dziewięćset siedem złotych),

II uchyla nakaz zapłaty wydany w sprawie X Nc 4999/17 co do kwoty 200 zł i umarza postepowania w tym zakresie,

III uchyla nakaz zapłaty wydany w sprawie X Nc 4999/17 w pozostałej części i oddala powództwo w tym zakresie,

IV zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1550,43 zł (tysiąc pięćset pięćdziesiąt złotych czterdzieści trzy grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13.06.2016r. złożonym w Sądzie Rejonowym Bielsku- Białej strona powodowa (...) SA w B. wniosła o zasądzenie od pozwanego M. J. kwoty 9959,99 złotych z umownymi odsetkami od dnia 20.03.2016r. oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu wystawienie weksla, z którego wynikało zobowiązanie.

Postanowieniem z dnia 13.10.2016r. Sąd Rejonowy w Bielsku- Białej stwierdził swą niewłaściwość miejscową. Sprawa została przekazana tutejszemu sądowi w dniu 16.08.2017r.

W wykonaniu zobowiązania tutejszego Sądu, powód w dniu 13.09.2017r. sprecyzował żądanie odnośnie odsetek wskazując, że domaga się odsetek ustawowych za opóźnienie.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 20.09.2017 roku Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie X Nc 4999/17 orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W ustawowym terminie pozwany wniósł zarzuty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazano, że roszczenie jest niewymagalne i nieudowodnione.

W odpowiedzi na zarzuty strona powodowa podtrzymała żądanie pozwu, cofając jednocześnie pozew o kwotę 200 zł, wobec dokonanej wpłaty przez pozwanego. Przedłożono również dokumenty na odparcie twierdzeń zarzutów.

W kolejnym piśmie procesowym pozwany podniósł kolejne zarzuty, w tym abuzywność postanowień zawartej umowy pożyczki wynikającej z rażąco wysokiego kosztu ubezpieczenia pożyczki, wynoszącego 5745 zł przy udzielonej pożyczce w kwocie 4000 zł. Dodatkowo zakwestionowano fakt, że pozwany został rzeczywiście objęty ubezpieczeniem. Zakwestionowano również opłatę przygotowawczą, gdyż nie wiadomo w jaki sposób została ustalona.

Strona powodowa, pomimo zobowiązania nie przedłożyła żadnego z dokumentów dotyczących umowy ubezpieczenia, wskazując, że firma ubezpieczeniowa nie jest stroną postępowania.

Postanowieniem z dnia 05.04.2018r. wstrzymano wykonanie wydanego nakazu zapłaty.

Na rozprawie w dniu 02.07.2018r. stawił się pozwany wraz z pełnomocnikiem, który podtrzymał swoje stanowisko wskazując, że wobec spłacenia z otrzymanych 4000 zł kwoty 2900 zł, uznaje powództwo co do kwoty 1100 zł.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 07.09.2015 roku pozwany M. J. zawarł umowę pożyczki z (...) SA w B. – B.. Pożyczkodawca udzielił pożyczki w kwocie 10336 zł, na którą to kwotę składała się kwota pożyczki – 4000 zł, koszt ubezpieczenia – 5745zł, opłata przygotowawcza – 591zł, wynagrodzenie umowne – 416 zł. Pozwany łącznie z odsetkami miał spłacić kwotę 10752 zł w 24 miesięcznych ratach po 448 zł. Do umowy dołączone zostało OWU dotyczące ubezpieczenia. Zabezpieczeniem spłaty pożyczki był weksel In blanco wystawiony przez pozwanego.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- umowa pożyczki z dnia 07.09.2015r. – k. 161-165

- Harmonogram spłat – k. 166

- OWU dot. ubezpieczenia – k. 167-168,

- oryginał weksla – zabezpieczony w depozycie do sprawy,

- deklaracja wekslowa – k.169

Pozwany początkowo spłacał raty pożyczki z opóźnieniem, następnie przestał ją spłacać. Pozwany spłacił na do czasu wypowiedzenia umowy 900,00 zł.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 18.01.2016r. – k.182

W dniu 18.02.2016r. powód wypowiedział umowę pożyczki i wypełnił weksel na kwotę 11959,99 zł. Wezwano pozwanego do wykupu weksla do dnia 19.03.2016r. Pozwany nie wykupił weksla.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- oryginał weksla – k. 7, zabezpieczony w depozycie do sprawy

- wypowiedzenie umowy z dowodem nadania – k. 8, 183-188

Po wypełnieniu weksla pozwany spłacił powodowi kwotę 2000 zł

Okoliczność bezsporna

Po wniesieniu pozwu do sądu pozwany wpłacił 200 zł

Okoliczność bezsporna

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych i dokumentów przedłożonych przez stronę powodową. Dowody z dokumentów uznane zostały za wiarygodne, bowiem ich wiarygodność nie wzbudzała wątpliwości Sądu, a ich autentyczności nie podważała strona pozwana.

Bezsporne w przedmiotowej sprawie było to, że strony łączyła umowa pożyczki, z której pozwany nie wywiązał się w części. Bezsporne było również to, że pozwany na zabezpieczenie pożyczki wystawił powodowi weksel in blanco. Spór dotyczył natomiast zasadności dochodzonego roszczenia wobec podniesienia szeregu zarzutów przeciwko stosunkowi podstawowemu, skutkujących nieprawidłowym wypełnieniem weksla.

Zasadniczo zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny. Przed wydaniem nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, bada się jedynie sam dokument wekslowy. Powód może bowiem żądać wydania nakazu zapłaty przeciwko każdemu zobowiązanemu z należycie wypełnionego weksla. Obowiązki posiadacza weksla ograniczają się wyłącznie do złożenia weksla do akt i wyartykułowania żądania odpowiedniej treści. Z kolei sąd rozpoznający zarzuty od nakazu zapłaty, który został wydany na podstawie weksla, może uwzględnić tzw. stosunek podstawowy, a więc ten stosunek zobowiązaniowy, w związku z którym weksel został wystawiony. Sąd może to jednak uczynić jedynie wówczas, gdy strona zainteresowana przeniesieniem sporu na taką płaszczyznę podejmie stosowne czynności. Sąd nie ma obowiązku działać w tym zakresie z urzędu. Pozwany może zatem kwestionować samo istnienie lub rozmiar roszczenia wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym (wyrok SN z dnia 24 października 2000 r., V CKN 136/00 wraz z aprobującymi glosami M. Kalińskiego oraz P. Machnikowskiego). Taka możliwość pozwala na stwierdzenie, że w przypadku weksla wystawionego in blanco następuje osłabienie jego abstrakcyjnego charakteru. Osłabienie abstrakcyjności zobowiązania wekslowego ucieleśnionego w wekslu in blanco przejawia się w tym, że po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. W praktyce oznacza to, iż strony procesu mogą powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego (uchwała 7 sędziów SN z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNP 1968, nr 5, poz. 79; wyrok SN z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 124 wraz z aprobującymi glosami A. Szpunara oraz W. Kubala; wyrok SA w Białymstoku z dnia 6 grudnia 2012 r., I ACa 633/12, Lex nr 1254286). W uwzględnieniu powyższych uwag, Sąd rozpoznał zarzuty podniesione przez stronę pozwaną.

Zgodnie z treścią art. 720 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Szczegółowo prawa i obowiązki stron zostały uregulowane w umowie pożyczki z dnia 07.09.2015 roku. Ponieważ pozwany nie wywiązał się ze spłacenia wszystkich rat umowa została wypowiedziana. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia umowy pożyczki, a zebrane dowody wskazywały, że pożyczka w kwocie 2900 zł (plus 200 zł po wniesieniu pozwu) została spłacona.

Z treści umowy pożyczki wynikało, że pozwany otrzymał do wypłaty kwotę 4000 zł. Spłacić miał kwotę 10752zł, na którą to kwotę składała się kwota pożyczki – 4000 zł, koszt ubezpieczenia – 5745 zł, opłata przygotowawcza – 591zł, wynagrodzenie umowne – 416 zł oraz odsetki. Strona powodowa zgodnie z treścią art. 6 kc powinna wykazać zasadność roszczenia. Pozwany zakwestionował dochodzone pozwem roszczenie w zasadniczej części, kwestionując koszt ubezpieczenia pożyczki, opłatę przygotowawczą oraz wynagrodzenie. Strona powodowa, w ocenie Sądu, w sposób przekonujący uzasadniła wysokość opłaty przygotowawczej i wynagrodzenia. W związku z czym uznano, że doliczona do kwoty pożyczki opłata przygotowawcza w wysokości 591 zł oraz wynagrodzenie w wysokości 416 zł nie są wygórowane i nie mogą być uznane za rażąco naruszające interesy konsumenta.

Inaczej sytuacja wygląda odnośnie zakwestionowanego kosztu ubezpieczenia pożyczki. Strona powodowa po zakwestionowaniu tego kosztu, nie uzasadniła ani jego zasady ani wysokości. Strona powodowa poza przedłożeniem „Szczegółowych warunków ubezpieczenia na życie pożyczkobiorców”, które miały stanowić podstawę do zawarcia umowy z pożyczkobiorcą nie przedłożyła ani tej umowy, ani dowodu, że kwota składki w wysokości 5745 zł została przekazana ubezpieczycielowi. W ocenie Sądu ciężar dowodu w tym zakresie, szczególnie jeżeli chodzi o przekazanie składki, obciążał w całości powoda, a zasłanianie się faktem, że firma ubezpieczeniowa nie jest stroną postępowania było całkowicie bezzasadne. A zatem w świetle zebranych dowodów, uznać należało, że powód nie udowodnił w żadnej mierze, że umowa ubezpieczenia została zawarta i że składka została przekazana.

Dodatkowo wskazać należy, że nawet gdyby powód przekazał kwotę ubezpieczenia towarzystwu ubezpieczeniowemu, to naliczenie w umowie kosztu ubezpieczenia w kwocie 5745 zł budzi poważne wątpliwości w świetle przepisów o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy; nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Z przedłożonej umowy wynika, że na całkowity koszt pożyczki składał się kapitał w kwocie 4000 zł, opłata przygotowawcza w kwocie 591 zł, wynagrodzenie w kwocie 416 zł, odsetki i koszt ubezpieczenia w kwocie 5745 zł. Wskazać należy, że tak określony koszt ubezpieczenia przekraczał znacznie sumę pożyczki i odsetek. Tym samym uznać należy, że ustalone warunki umowy, bez wskazania dlaczego koszt ubezpieczenia tak znacznie przekracza koszt wypłaconej pożyczki przy okresie trwania umowy wynoszącym zaledwie dwa lata, pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami i naruszają interes pozwanego. Koszt ubezpieczenia nie jest głównym świadczeniem, więc pozostaje poza wyłączeniem wynikającym ze zdania drugiego powołanego wyżej przepisu. Jego ocena w świetle warunków umowy pożyczki prowadzi do wniosku, iż narusza klauzulę dobrych obyczajów. Zaznaczyć należy, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stale zwraca uwagę na generowanie dodatkowych kosztów stosowane przez podmioty udzielające pożyczek, gdyż koszty te nie odzwierciedlają faktycznie poniesionych kosztów obsługi pożyczki.

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że kwota 5745 zł (koszt ubezpieczenia) nie może być skutecznie dochodzona od pozwanego.

A zatem pozwany powinien zwrócić stronie powodowej kwotę pożyczki zgodnie z umową bez uwzględnienia kosztu ubezpieczenia. Pozwany winien więc zwrócić powodowi kwotę 5007zł, na którą składała się kwota otrzymanego kapitału -4000 zł, opłata przygotowawcza – 591 zł, wynagrodzenie umowne – 416 zł. Bezsporne było, że pozwany na poczet pożyczki przed wniesieniem pozwu spłacił kwotę 2900 zł, a zatem do zapłaty pozostała kwota 2107zł.

Powód cofnął pozew o kwotę 200 zł, a zatem do zapłaty pozostała kwota 1907 zł, o czym orzeczono w punkcie I wyroku utrzymując jednocześnie nakaz zapłaty wydany w sprawie X Nc 4999/17 w tym zakresie.

W zakresie cofniętego powództwa postępowanie umorzono, o czym orzeczono w punkcie II wyroku.

W pozostałej części, a więc ponad kwotę 2107zł, powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne i nieudowodnione, o czym orzeczono w punkcie III sentencji wyroku, uchylając nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w tym zakresie.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 100 kpc. Powód wygrał proces w 21% ponosząc koszty procesu w kwocie 2492 zł (koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2400zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz opłata sądowa od pozwu w kwocie 75 zł), a zatem pozwany winien zwrócić mu kwotę 523,32 zł. Pozwany wygrał proces w 79% ponosząc koszty procesu w kwocie 2625 zł (koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2400 zł oraz opłata sądowa od zarzutów w kwocie 225 zł), a zatem powód winien zwrócić mu kwotę 2073,75 zł. Po stosunkowym rozdzieleniu kosztów Sąd zasądził od powoda na przez pozwanego kwotę 1550,43 zł, o czym orzeczono w punkcie IV wyroku.