Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2018 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2018 r. w Piszu

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą we W.

o zapłatę

o r z e k a

I.  Oddala powództwo.

II.  Odstępuje od obciążania powoda kosztami procesu.

III.  Przyznaje adwokatowi D. C., tytułem nieopłaconej pomocy udzielonej z urzędu powodowi R. S. wynagrodzenie w kwocie 2 952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote), w tym kwotę 552 zł tytułem podatku VAT, które nakazuje wypłacić ze środków budżetowych Sądu Rejonowego w Piszu.

UZASADNIENIE

Częściowo ubezwłasnowolniony R. S., zastąpiony przez kuratora M. S., wytoczył powództwo przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą we W. o zapłatę kwoty 8 000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od lipca 2015 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu M. S. podniosła, że w dniu 16 lutego 2015 roku powód, w celu pozyskania środków na spłatę zobowiązań finansowych wobec Banku (...), zawarł z pozwaną umowę o kredyt konsolidacyjny w kwocie 13 027,76 złotych. Tego samego dnia powodowi została wypłacona gotówką kwota 5 200 złotych, którą powód osobiście zaniósł do Banku (...) i uregulował swoje zobowiązania. W dniu 23 bądź 24 lutego 2015 roku (...) Bank S.A. przekazał powodowi za pośrednictwem poczty kwotę 4 048 złotych. Pracownik tegoż banku poinformował powoda usiłującego wyjaśnić zaistniałą sytuację, że kwotę 4 048 złotych przekazano powodowi przekazem pocztowym, albowiem powód sam uregulował swoje zobowiązania wobec Banku (...) S.A. i wydał dyspozycję zamknięcia kont w tymże banku. Otrzymaną przekazem pocztowym kwotę 4 048 złotych powód wpłacił następnie w placówce (...) Bank S.A.w P.. Należność ta została zaliczona na poczet spłaty kredytu. W dacie zawierania przedmiotowej umowy o kredyt konsolidacyjny, powód podpisał także dokumenty dotyczące ubezpieczenia kredytowego, z którego to ubezpieczenia następnie zrezygnował. W związku z tą rezygnacją, powodowi została zwrócona kwota 165 złotych, zaś kwota 875,47 złotych została zaliczona na poczet spłaty kredytu. W dniu 21 lipca 2015 roku przedmiotowy kredyt konsolidacyjny został spłacony w całości.

Zdaniem M. S. koszty przedmiotowego kredytu konsolidacyjnego zostały źle naliczone, wobec czego pozwana winna zwrócić powodowi kwotę dochodzoną pozwem. M. S. podkreśliła, że powód został wprowadzony przez pozwaną w błąd. Celem powoda było uzyskanie kredytu w wysokości 5 200 zł na spłatę swoich wcześniejszych zobowiązań wobec Banku (...), a tymczasem przyznano mu kredyt w wysokości maksymalnej przy jego zdolności kredytowej.

Postanowieniem z 12 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Piszu ustanowił powodowi R. S. pełnomocnika z urzędu, na którego Okręgowa Rada Adwokacka wyznaczyła adw. D. C..

Pismem procesowym z 1 marca 2018 roku pełnomocnik powoda sprecyzował żądanie i wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda:

1.  kwoty 3 398,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności, tytułem nienależnie pobranych odsetek, przewyższających wbrew art. 359 k.c. kwotę maksymalną odsetek,

2.  kwoty 875,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności, tytułem nienależnie pobranej kwoty za usługę ubezpieczenia,

3.  kwoty 1 171,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności, tytułem nienależnie pobranej prowizji,

4.  kwoty 129,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności, tytułem nienależnie pobranej opłaty za Pakiet Usług Bankowych,

5.  kwoty 144,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności, tytułem nienależnie pobranej opłaty za Pakiet Pomoc,

6.  kwoty 8,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności, tytułem nienależnie pobranej opłaty za przekazanie środków,

7.  kwoty 5 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności, tytułem zadośćuczynienia za nienależyte i niezgodne z etyką zachowanie pozwanej.

W uzasadnieniu pełnomocnik powoda wskazał, że powód został wprowadzony w błąd przez pozwaną poprzez niedoinformowanie podczas zawierania przedmiotowej umowy kredytu konsolidacyjnego. Podniósł, że powód cierpi na zaburzenia schizofreniczne. Nie jest osobą o jasnym kontaktowym uosobieniu do życia. Objawem tej choroby jest rozszczepienie (rozpad) osobowości, co dla pracowników banku powinno jednoznacznym sygnałem, że nie powinni udzielać mu pożyczki. Pracownicy banku wiedzieli, że powód jest chory i na jaką cierpi chorobę. Do wniosku o kredyt została bowiem przedłożona decyzja o wysokości renty.

Zdaniem pełnomocnika powoda godnym uwagi jest fakt, iż niezwłocznie po opuszczeniu placówki (...) Bank S.A., powód udał się do oddziału Banku (...) w celu zapłaty swoich zobowiązań finansowych. Pozwana nie poinformowała powoda, że te zadłużenia zostaną spłacone. Powód chciał zaciągnąć kredyt na spłatę swoich wcześniejszych zadłużeń w kwocie 5 000 zł. Nie chciał żadnych innych środków. Był pewien, że podpisuje umowę na kwotę 5 000 zł, a pozostałą kwotę niezbędną do spłaty wszystkich zadłużeń dołoży w gotówce z własnych środków. Nie był świadomy, że umowa, którą podpisuje opiewa na kwotę 13 027,76 zł i że koszty tego kredytu są tak duże. W ocenie pełnomocnika powoda koszty byłyby dużo mniejsze, gdyby umowa została przygotowana na kwotę, o którą wnioskował powód. Nadto pełnomocnika powoda wskazał, że cała ta sytuacja spowodowała dużo stresu i pogorszenie stanu zdrowia powoda, co skutkowało koniecznością leczenia na oddziale szpitalnym przez okres trzech miesięcy.

Pozwana (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu podniosła, że sprawa przedmiotowej umowy o kredyt konsolidacyjny była już wielokrotnie wyjaśniana zarówno przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów, jak i Arbitra Bankowego. Wskazała, że łączna kwota do zapłaty przez powoda na rzecz pozwanej z tytułu przedmiotowej umowy wyniosła w dacie jej zawarcia 16 699,85 zł, w tym:

- kwota 5 773,00 zł na spłatę zobowiązań powoda w innych instytucjach bankowych,

- kwota 5 200,00 zł zawnioskowana przez powoda, na cele konsumpcyjne kredytobiorcy,

- kwota 8,10 zł opłata za przekazanie środków,

- kwota 1 171,19 zł prowizja banku,

- kwota 875,47 zł składka z tytułu ubezpieczenia,

- kwota 3 389,49 zł odsetki umowne na dzień udzielenia kredytu,

- kwota 129,60 zł opłata za Pakiet Usług Bankowych,

- kwota 144,00 zł opłata za Pakiet Pomoc.

W dniu 24 lutego 2015 roku pozwana zaksięgowała kwoty 4 048,00 zł i 875,47 zł na poczet spłaty kapitału i należnych odsetek naliczonych do 24 lutego 2015 roku. Harmonogram spłaty został skrócony, a pozostałe wpłaty zostały zaksięgowane na kapitał i odsetki zgodnie z umową. 21 lipca 2015 roku kredyt został całkowicie spłacony. Na rachunek przedmiotowej umowy wpłynęły wpłaty w łącznej wysokości 13 443,29 złotych. W związku z orzeczeniem Arbitra Bankowego z 1 września 2015 roku, pozwana 8 października 2015 roku przekazała na adres powoda nadpłatę w spłacie kredytu w wysokości 45,02 zł oraz kwotę 50,00 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty arbitrażowej. I tym samym zrealizowała orzeczenia arbitra.

Pozwana zaprzeczyła, że w dacie zawierania przedmiotowej umowy powód znajdował się w stanie uzasadniającym zastosowanie art. 82 k.c. Zdaniem pozwanej, analizując przedłożony przez stronę powodową dokument medyczny, wydaje się prawdopodobne, że w okresie zawarcia przedmiotowej umowy powód był w tzw. remisji i nie występowały u niego ostre objawy psychotyczne w postaci urojeń, omamów i innych wahań nastroju. Zatem całkowicie bezpodstawne są twierdzenia pełnomocnika powoda, że objawy choroby powoda były dla pracowników pozwanej jednoznaczne. Ponadto pozwana podkreśliła, że z samej decyzji o rencie absolutnie nie wynika, na jaką chorobę cierpi powód, dlatego pracownicy pozwanej podczas kilkunastominutowej rozmowy nie mogli (i nie byli uprawnieni) oceniać stan zdrowia psychicznego powoda.

Odnosząc się natomiast do żądania zasądzenia zadośćuczynienia, pozwana podniosła, że działaniom pozwanego Banku w żaden sposób nie można przypisać cech bezprawności, wobec czego brak jest podstaw do uznania żądania powoda w tym zakresie za zasadne.

Sąd ustalił, co następuje:

R. S. ma 41 lat, jest rencistą. Od 21 roku życia cierpi na zaburzenia schizofreniczne. Był wielokrotnie hospitalizowany psychiatrycznie z powodu zaostrzeń choroby.

Sąd Okręgowy w Olsztynie postanowieniem wydanym 24 września 2015 roku w sprawie I Ns 12/15 ubezwłasnowolnił częściowo R. S. – z powodu choroby psychicznej.

Sąd Rejonowy w Piszu postanowieniem wydanym w sprawie III RNs 212/15, kuratorem częściowo ubezwłasnowolnionego R. S. ustanowił matkę wymienionego – M. S..

(okoliczności bezsporne, dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 31; karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 93; postanowienie Sądu Okręgowego w Olsztynie k. 30; zaświadczenie wystawione przez Sąd Rejonowy w Piszu k. 29)

W dniu 16 lutego 2015 roku pomiędzy (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą we W., a R. S. zawarta została umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...), na podstawie której R. S. przyznany został kredyt w wysokości 13 027,76 złotych, obejmujący:

- kwotę 5 200,00 zł – stanowiącą środki przeznaczone na cele konsumpcyjne kredytobiorcy,

- kwotę 5 773,00 zł – stanowiącą środki przeznaczone na spłatę zobowiązań finansowych kredytobiorcy wobec innych instytucji bankowych,

- kwotę 875,47 zł – stanowiącą opłatę z tytułu dodatkowej usługi ubezpieczenia,

- kwotę 1 171,19 zł - stanowiącą prowizję banku za udzielenie kredytu,

- kwotę 8,10 zł – stanowiącą opłatę za wybrany przez kredytobiorcę sposób przekazania środków przeznaczonych na cele konsumpcyjne.

W dniu zawarcia umowy, przy uwzględnieniu: wysokości udzielonego kredytu, oprocentowania w wysokości 11,99% w stosunku rocznym, w związku z którym to oprocentowaniem odsetki z tytułu udzielonego kredytu zostały obliczone na kwotę 3 398,49 zł, oraz przy uwzględnieniu wskazanych wyżej kosztów, całkowita kwota do spłaty została ustalona w wysokości 16 426,25 zł.

Całkowita kwota do zapłaty, obejmująca kredyt, odsetki, koszty ubezpieczenia oraz koszty opłat za usługę dodatkową, tj. opłat za „Pakiet usług bankowych” (w kwocie 129,60 zł) i opłat za pakiet „Pomoc na zawołanie” (w kwocie 144,00 zł), została podzielona na 48 miesięcznych rat, począwszy od marca 2015 roku, w wysokości po 347,92 zł, przy czym ostatnia rata korygująca w kwocie 347,61 zł. Łącznie R. S. miał do spłaty 16 699,85 złotych.

(dowód: umowa o kredyt konsolidacyjny k. 63-64v)

W dniu zawarcia umowy R. S. wypłacono gotówką kwotę 5 200,00 zł, zaś kwotę 5 773,00 zł w drodze czterech oddzielnych przelewów przekazano do Banku (...) S.A. na spłatę zobowiązań R. S. wobec tego przedsiębiorcy.

R. S. z otrzymaną gotówką w kwocie 5 200,00 zł udał się tego samego dnia do Banku (...) S.A. i spłacił trzy z czterech swoich zobowiązań wobec tego przedsiębiorcy.

W dniu 17 lutego 2015 roku z Banku (...) S.A. wróciły do S. (...)trzy z czterech wysłanych w dniu poprzednim przelewów na łączną kwotę 4 104,00 zł z tytułem „R. C. spłata kredytu nr (...)”.

W dniu 20 lutego 2015 roku S. (...)powyższą kwotę, po telefonicznym uzgodnieniu z kredytobiorcą oraz po pomniejszeniu o koszty przekazu pocztowego w wysokości 45,88 zł, przekazał R. S..

W dniu 24 lutego 2015 roku R. S. wpłacił powyższą kwotę na rachunek spłaty kredytu konsolidacyjnego i złożył rezygnację z umowy ubezpieczenia, skutkiem czego otrzymał zwrot składki ubezpieczeniowej w wysokości 875,47 zł. Kwota składki również została zaksięgowana na rachunek spłaty kredytu konsolidacyjnego.

W związku z powyższym, harmonogram spłat został skrócony, a pozostałe wpłaty R. S. zgodnie z umową były księgowane na kapitał i odsetki.

W dniu 21 lipca 2015 roku R. S. dokonał całkowitej spłaty kredytu konsolidacyjnego.

W dniu 1 września 2015 roku arbiter bankowy wydał orzeczenie o sygn. akt AB-419/15, którym m.in.:

- zobowiązał (...) Bank S.A. we W. do zaliczenia na poczet częściowej spłaty kapitału kredytu kwoty 4 048,00 zł w dacie wpłaty to jest w dniu 24 lutego 2015 roku,

- zobowiązał (...) Bank S.A. we W. do ustalenia nowego harmonogramu spłaty rat kapitałowo-odsetkowych po uwzględnieniu pomniejszenia kapitału kredytu o kwotę 4 048,00 zł,

- zasądził od (...) Bank S.A. we W. na rzecz R. S. kwotę 50,00 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty arbitrażowej.

Ponieważ na dzień otrzymania powyższego orzeczenia arbitra bankowego umowa o kredyt konsolidacyjny z 16 lutego 2015 roku była całkowicie rozliczona, (...) Bank S.A. we W. nie mógł dokonać zmiany harmonogramu spłaty. Natomiast Bank dokonał symulacji w systemie bankowym poprzez zaksięgowanie kwoty 4 048,00 zł oraz kwoty 875,47 zł na poczet spłaty kapitału i odsetek z datą 24 lutego 2015 roku. Po dokonaniu powyższej symulacji, powstała nadpłata w wysokości 45,02 zł.

W związku z powyższym, 8 października 2015 roku (...) Bank S.A. we W. przekazał na adres R. S. kwotę 45,02 zł oraz kwotę 50,00 zł tytułem zwrotu opłaty arbitrażowej.

(dowód: wyciąg z rachunku bankowego w Banku (...) S.A. k. 15; dowód nadania przekazu pocztowego k. 18; orzeczenie arbitra bankowego k. 47-48v; pismo z (...) Bank S.A. z 14.08.2015r. k. 19 oraz z 03.12.2015r. k. 22-23)

W dniu 6 kwietnia 2016 roku R. S. został przyjęty na oddział ogólnopsychiatryczny Szpitala (...) w W., z powodu zalegania w łóżku, spowolnienia, niechęci do jakiejkolwiek aktywności. W szpitalu, po korekcie leczenia, uzyskano poprawę w stanie psychicznym. W dniu 10 czerwca 2016 roku R. S. został wypisany ze szpitala do dalszego leczenia ambulatoryjnego.

(dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 93)

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, iż materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie wykazał, że zawierając przedmiotową umowę kredytu konsolidacyjnego powód miał zamiar zaciągnąć kredyt w kwocie jedynie 5 200,00 złotych na spłatę swoich wcześniejszych zadłużeń w Banku (...) S.A. Należy zauważyć, że kwota 5 200,00 złotych nie była wystarczająca do spłaty całości zadłużenia powoda w Banku (...) S.A., bowiem wynosiło ono 5 773,00 złotych. Dług powoda z czwartego kredytu zaciągniętego w Banku (...) S.A. (nr rachunku (...) 0000 0001 2286 (...)) w wysokości 1 669,00 zł został spłacony z kwoty 5 773 złotych przelanej do tego przedsiębiorcy przez pozwaną, co potwierdza załączony do akt sprawy wyciąg z rachunku bankowego (k. 15), dlatego do pozwanej wróciła różnica w wysokości 4 104,00 złotych.

Otrzymana kwota 4 104,00 złotych oraz kwota kwoty 875,47 zł z tytułu rozliczonej składki ubezpieczeniowej, zostały, zgodnie z wolą powoda, wpłacone na rachunek spłaty kredytu konsolidacyjnego i zaliczone zgodnie z umową na poczet spłaty kapitału i należnych odsetek. Zgodnie z orzeczeniem arbitra bankowego, wskazane wyżej kwoty zostały zaksięgowane z datą ich wpłaty, to jest z dniem 24 lutego 2015 roku, w związku z czym po stronie powoda powstała nadpłata w kwocie 45,02 złotych, która została powodowi bezspornie zwrócona. Zatem orzeczenie arbitra zostało wykonane.

W związku z przedmiotową umową pozwana uprawniona była do obciążenia powoda-kredytobiorcy odsetkami, prowizją, opłatami manipulacyjnymi i kosztami ubezpieczenia, co wynika wprost z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim.

Ustalone w przedmiotowej umowie oprocentowanie kredytu w wysokości 11,99 % w stosunku rocznym, nie przekraczało maksymalnej wysokości odsetek wynikających z czynności prawnej, wynoszącej wówczas 12% w stosunku rocznym. Na dzień udzielenia kredytu konsolidacyjnego, odsetki umowne wynosiły 3 389,49 złotych. Natomiast ostatecznie, przy uwzględnieniu rzeczywiście wykorzystanego przez powoda czasu kredytowania, wyniosły one 342,01 złotych. Na rachunek umowy wpłynęło ostatecznie 13 398,27 złotych.

Mając powyższe na uwadze Sąd nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości w rozliczeniu przedmiotowego kredytu, zaś podniesiony przez stronę powodową zarzut wprowadzenia powoda przez pozwaną w błąd, uznał za nieudowodniony. Ponadto, zupełnie na marginesie, podnieść należy, iż powodowi upłynął przewidziany w art. 88 § 2 k.c. termin do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, który to termin wynosi rok od wykrycia błędu.

Nie sposób zgodzić się z twierdzeniem strony powodowej, że pracownicy pozwanej w oparciu o przedłożone przez powoda dokumenty wiedzieli, że powód cierpi na chorobę psychiczną, o której to chorobie świadczy ponadto samo zachowanie powoda, które powinno było być dla pracowników pozwanej jednoznaczne.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż pracownicy pozwanej nie dysponowali orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, z którego i tak nie można wyczytać, że powód cierpi na niepełnosprawność intelektualną (k. 31). Dysponowali jedynie decyzją o przyznaniu renty, z której nie wynika, na jaką chorobę cierpi powód. Ponadto, z przedłożonej przez stronę powodową karty informacyjnej leczenia szpitalnego (k. 53) wynika, że powód był hospitalizowany na oddziale psychiatrycznym w grudniu 2014 roku oraz w czerwcu 2016 roku. W ocenie Sądu uprawniony zatem jest wniosek, iż w dacie zawierania przedmiotowej umowy kredytu (16 lutego 2015 roku), u powoda nie występowały zaostrzenia choroby, w tym stany depresyjne objawiające się niechęcią do jakiejkolwiek aktywności. W tym miejscu należy podnieść, że stwierdzenie depresji istniejącej u strony czynności prawnej nie przemawia automatycznie za nieważnością złożonego przez nią oświadczenia woli. Konieczne jest do takiego ustalenia wykazanie, że strona umowy była w czasie składania oświadczenia woli w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 82 k.c.) (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 09.03.2011r. w sprawie I ACa 1506/10). W niniejszej sprawie okoliczność ta nie została przez stronę powodową udowodniona.

Nie bez znaczenia jest fakt, iż przedmiotowa czynność bankowa nie była pierwszą taką czynnością powoda. Powód wystąpił bowiem o przedmiotowy kredyt w celu spłaty swoich wcześniejszych kredytów zaciągniętych w innej instytucji bankowej. Otrzymaną od pozwanej gotówką natychmiast spłacił trzy z czterech kredytów zaciągniętych w Banku (...) S.A. Zatem w ocenie Sądu pozwany doskonale wiedział, co robi, jakiej treści składa oświadczenie woli.

Odnosząc się natomiast do żądania zasądzenia zadośćuczynienia, w ocenie Sądu pomiędzy zawarciem przedmiotowej umowy kredytu konsolidacyjnego (16 lutego 2015 roku), a hospitalizowaniem powoda w okresie od 6 do 10 czerwca 2016 roku na oddziale ogólnopsychiatrycznym, brak jest związku przyczynowego. Od dnia zawarcia przedmiotowej umowy do dnia wspomnianej hospitalizacji upłynął ponad rok, zaś od dnia ostatecznej spłaty przedmiotowego kredytu do dnia wspomnianej hospitalizacji upłynęło ponad 8 miesięcy. Z załączonej do akt sprawy karty informacyjnej z tego leczenia szpitalnego wynika, że powodem hospitalizacji było zaostrzenie choroby powoda - niechęć do jakiejkolwiek aktywności. Ponadto wynika z niej, że w przeszłości powód był wielokrotnie hospitalizowany w związku z zaburzeniami schizofrenicznymi, na które cierpi. Strona powodowa w żadnej mierze nie udowodniła, że zaostrzenie choroby powoda było spowodowane zawarciem przedmiotowej umowy kredytu.

Mając na uwadze powyższe, uznając roszczenie powoda za bezzasadne i nieudowodnione, Sąd powództwo oddalił.

Na podstawie art. 102 k.p.c., mając na uwadze sytuację zdrowotną i majątkową powoda, Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu.

Na podstawie § 8 pkt 5 oraz § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016r., poz. 1714), Sąd przyznał adwokatowi D. C. kwotę 2 952 złotych, w tym kwotę 552 złotych tytułem podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi, którą nakazał wypłacić ze środków budżetowych Sądu Rejonowego w Piszu.