Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Lech Dłuski

Sędziowie: SO Jolanta Biernat-Kalinowska (spr.)

SR del do SO Maja Jabłońska

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Niedzielska

po rozpoznaniu w dniu 31stycznia 2014 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. T.

przeciwko H. T.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 13 września 2013 roku

sygn. akt III RC 767/13

I.  Apelację oddala.

II.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt VI RCa 342/13

UZASADNIENIE

Powód Z. T. wystąpił z pozwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłej żony H. T., ustalonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 21 lutego 2007 r. w sprawie o sygnaturze VI RC 1142/06 w kwocie po 400 zł miesięcznie.

Motywując swoje stanowisko podał, że od czasu określenia przez Sąd Okręgowy w Olsztynie obowiązku alimentacyjnego powoda na rzecz pozwanej zaistniały znaczące zmiany wskazujące na celowość rozważenia zasadności dalszej alimentacji na rzecz byłej żony. Nie podejmuje już bowiem prac dorywczych a jego jedyne źródło utrzymania stanowi emerytura wynosząca 1700 zł miesięcznie. Nadal płaci alimenty na córkę stron w kwocie po 700 zł miesięcznie. Jego stan zdrowia uniemożliwia mu podjęcie prac dorywczych. Posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Choruje na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze. Wskazał, że H. T. posiada możliwość samodzielnego utrzymania się, bowiem pracuje w firmie sprzątającej a jej wynagrodzenie wynosi 1100 zł miesięcznie.

Pozwana H. T. wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu podała, że podjęła pracę z uwagi na konieczność dopracowania okresu brakującego do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jej dochód stanowi kwota 1182,18 zł netto, jednakże umowa o pracę zawarta została jedynie do dnia 31 sierpnia 2013 r. Koszty swojego utrzymania pozwana określiła na około 1000 zł miesięcznie. Podniosła ponadto, że posiada orzeczenie o niepełnosprawności z uwagi na schorzenie narządu słuchu. Ma problemy dermatologiczne oraz choruje na serce.

Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo w całości; zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ten ustalił, że strony zawarły związek małżeński w dniu (...). w B., z którego posiadają dwoje dzieci – M. T.i E. T.. Wyrokiem z dnia 21 lutego 2007 r. w sprawie o sygnaturze VI RC 1142/06 Sąd Okręgowy w Olsztynie rozwiązał przez rozwód małżeństwo Z. T.i H. T.z winy powoda. Jednocześnie zobowiązał go do alimentacji na rzecz 16 - letniej wówczas córki w kwocie po 700 zł miesięcznie oraz do świadczenia alimentacyjnego wobec żony w kwocie po 400 zł miesięcznie. W tym czasie powód mieszkał z nową partnerką, z którą prowadził wspólne gospodarstwo domowe. Z własnych środków opłacał mieszkanie oraz ponosił koszty wyżywienia. Otrzymywał emeryturę wojskową w kwocie 1130 zł netto miesięcznie a ponadto pracował dorywczo w firmie ochroniarskiej, z tytułu czego osiągał dodatkowy dochód wysokości około 1000 zł netto miesięcznie. Partnerka powoda pracowała jako księgowa. Z. T.przekazywał pozwanej kwotę 1100 zł miesięcznie. Powód chorował na nadciśnienie oraz boreliozę. H. T.zarejestrowana była jako bezrobotna, poszukiwała pracy. Kwota przekazywana przez powoda stanowiła jej jedyne źródło dochodu. Mieszkała razem z córką. Koszty jej utrzymania wynosiły 450 zł miesięcznie. H. T.leczyła się na nadciśnienie i cukrzycę przyjmując środki farmakologiczne. Posiadała orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Obecnie Z. T.nadal mieszka z partnerką. Pobiera emeryturę w wysokości 1700 zł, która jest jego jedynym źródłem dochodu, albowiem powód zrezygnował z dodatkowej pracy w firmie ochroniarskiej. Ze świadczenia emerytalnego przekazuje partnerce 100 zł tytułem partycypowania w opłatach mieszkaniowych. Ponadto 50 zł przeznacza na telefon a także za kwotę 100 zł opłaca ubezpieczenie. Powód posiada samochód marki V. (...)rocznik (...). Koszt zakupu paliwa wynosi 40 – 50 zł miesięcznie. Z. T.ponadto opłaca telefon komórkowy córki w kwocie 105 zł miesięcznie. Posiada obecnie orzeczenie o umiarowym stopniu niepełnosprawności. Choruje na kręgosłup, cukrzycę, nadciśnienie i boreliozę a ponadto trądzik różowaty. Zakup lekarstw generuje kwotę 130 zł miesięcznie. Pozwana nadal leczy się na cukrzycę typu II, nadciśnienie tętnicze a także trądzik różowaty. Miesięczny koszt leków to około 100 zł. H. T.jest z zawodu handlowcem, ale nie mogła znaleźć zatrudnienia w swoim zawodzie z uwagi na wiek. W 2007 r. poszukiwała jakiejkolwiek pracy zarobkowej, aby uzyskać w przyszłości świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do dnia 31 sierpnia 2013 r. pozostawała w stosunku pracy z (...) Sp. z o.o.Z uwagi na konieczność przepracowania roku i 2 miesięcy do nabycia uprawnień emerytalnych pracodawca wyraził zgodę na dalsze zatrudnienie pozwanej. Od dnia 01 września 2013 r. pracuje natomiast w (...) SAjako sprzątająca w wymiarze pełnego etatu na czas określony do dnia 31 lipca 2016 r. Jej dochód wynosi 1182,18 zł netto miesięcznie. H. T.nadal mieszka z córką, która ma obecnie 22 lata. E. T.studiuje. W celu pozyskania dodatkowych środków na utrzymanie pracuje dorywczo z wynagrodzeniem 700 zł miesięcznie. Otrzymywane środki przeznacza na własne potrzeby. Syn stron usamodzielnił się i mieszka oddzielnie, nie przekazuje matce żadnych pieniędzy. Opłaty mieszkaniowe pozwanej wynoszą średnio 500 zł miesięcznie. Za prąd płaci dodatkowo około 60 zł. Ponadto ponosi koszt zakupu Miletu miesięcznego – 76 zł, ubezpieczenia w kwocie 64,40 zł, telefonu komórkowego z Internetem – 98 zł, abonamentu radiowo – telewizyjnego - 18, 65 zł a także opłaty za telewizję kablową – 40 zł. Jednocześnie spłaca kredyt w wysokości 1020 zł w ratach po 120 zł miesięcznie.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie nie jest zasadne.

Powód nie wykazał by w przedmiotowej sprawie nastąpiła taka zmiana stosunków, skutkiem której należałoby skorygować dotychczasowe orzeczenie alimentacyjne zgodnie z jego żądaniem.

W toku postępowania powód podnosił, że po jego stronie nastąpiło pogorszenie sytuacji materialnej. Wykazywał, że nadal płaci alimenty na córkę E. T.. Zważyć jednak należy, że powód przystał na alimenty na rzecz córki w aktualnej ich wysokości w toku postępowania rozwodowego. Źródło jego utrzymania stanowiła wówczas głównie emerytura, ponadto w niższej wysokości niż obecnie. Jednocześnie powód podejmował również pracę dodatkową w firmie ochroniarskiej, a dochód z niej osiągany wynosił około 1000 zł miesięcznie. Zważywszy zatem, że obecnie Z. T. dysponuje świadczeniem emerytalnym w kwocie wyższej o około 600 zł niż w czasie ustalania jego obowiązku alimentacyjnego na rzecz żony, przyjąć należy, że środki pieniężne pozostające w jego dyspozycji nie uległy tak znacznemu obniżeniu jak powód usiłuje to wykazać. Utrata przez powoda dochodu z dodatkowych prac dorywczych nie stanowi dostatecznej podstawy do uchylenia jego świadczenia alimentacyjnego wobec byłej żony. Z. T. sam zrezygnował z dalszego podejmowania tej pracy, wiedząc o tym, że narazi tym swój budżet na uszczuplenie.

Sytuacja rodzinno – bytowa powoda kształtuje się na poziomie zbliżonym do okresu, w którym Sąd Okręgowy w Olsztynie rozwiązał małżeństwo stron.

Po stronie pozwanej Sąd dopatrzył się poprawy jej sytuacji materialnej od czasu poprzedniego ustalenia alimentów. H. T., w odróżnieniu do sytuacji będącej podstawą orzekania w poprzedniej sprawie alimentacyjnej, pracuje zarobkowo wykonując prace porządkowe. Z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie wysokości 1182,18 zł netto miesięcznie. Zważyć jednak należy, że przyczyną podjęcia tegoż zatrudnienia był przede wszystkim konieczność dopracowania pewnego okresu czasu niezbędnego do nabycia uprawnień emerytalnych. Uzyskane przez pozwaną środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb. Pozwana nie nabywa przedmiotów zbytkowych, ogranicza swoje wydatki, nie dzwoni ze swojego telefonu, nie posiada samochodu, porusza się transportem publicznym. Jedyny luksus na jaki sobie pozwala to telewizja kablowa, która kosztuje 40zł miesięcznie. Po zapłaceniu zobowiązań nie pozostają jej żadne dodatkowe środki pieniężne. Pozwana musiała zaciągnąć kredyty, aby nabyć lodówkę i kaloryfer do łazienki.

W świetle wszystkich powyższych okoliczności, Sąd doszedł do przekonania, że sytuacja zarobkowa powoda jest nadal lepsza od sytuacji zarobkowej pozwanej i obecnie nie zachodzą przesłanki do uwzględnienia żądania Z. T..

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód zaskarżając go w całości. Orzeczeniu zarzucił: naruszenie prawa materialnego wskutek błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania przepisów art. 138 k.r.o. – przez przyjęcie, iż nie zachodzą przesłanki do zmiany orzeczenia dotyczącego nałożenia obowiązku alimentacyjnego na Z. T. na rzecz byłej żony H. T.; sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez błędne przyjęcie, że powód sam zrezygnował z dalszego podejmowania przez siebie dodatkowej pracy zarobkowej w firmie ochroniarskiej wiedząc o tym, że narazi swój budżet na uszczuplenie, strony cierpią na podobne dolegliwości zdrowotne, sytuacja rodzinno – bytowa powoda kształtuje się na podobnym poziomie do okresu, w którym Sąd Okręgowy w Olsztynie rozwiązał małżeństwo stron.

W oparciu o powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesów za obie instancje według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w chwili obecnej sam znajduje się w niedostatku. Kwota zobowiązań alimentacyjnych przewyższa jego możliwości zarobkowe i finansowe oraz zdrowotne. Pozwana obecnie jest w stanie pracować i osiągać własny dochód. Fakt podjęcia przez nią pracy świadczy o tym, że jej stan zdrowia pozwala jej na wykonywanie pracy. Ponadto wskazał, że utracił dotychczasową pracę. Miał propozycję innej pracy, ale ze względu na orzeczony w 2012 r. umiarkowany stopień niepełnosprawności zmuszony był odmówić. Powody zdrowotne spowodowały pogorszenie się jego sytuacji zarobkowej oraz zmniejszenie się widoków na przyszłość. Nadmienił, że stan zdrowia jego żony jest znacznie lepszy. Dodał, że obecnie przeznacza na świadczenia alimentacyjne prawie 65% całych swoich dochodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako niezasadna podlega oddaleniu.

Na wstępie należy zauważyć, iż w ocenie Sądu Okręgowego wydane przez Sąd I instancji rozstrzygnięcie zapadło na podstawie prawidłowo poczynionych ustaleń natury faktycznej, jak też i prawnej.

Sąd Rejonowy dokonał szczegółowej i prawidłowej analizy przedłożonego przez strony materiału dowodowego. Także wnioski powzięte przez Sąd na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów, zdaniem Sądu Okręgowego, są logiczne, spójne i konsekwentne, dokonane w oparciu o zasady doświadczenia życiowego. Wnioski te są przekonująco uzasadnione.

Apelacja nie wskazuje na żadne okoliczności, które nie byłyby przedmiotem uwagi Sądu i nie zawiera też żadnej, merytorycznej argumentacji, która rozważania tego Sądu mogłaby skutecznie podważyć.

Wobec powyższego zarzuty powoda, jakoby Sąd I instancji nie uwzględnił faktu, iż pozwana nie znajduje się już w tak trudnej sytuacji materialnej jak wcześniej i że podjęła pracę, jako uzasadnione wyłącznie osobistymi odczuciami powoda nie mogą być uznane za zasadne. Apelacja sprowadza się w rezultacie do polemiki z ustaleniami i wyciągniętymi z tych ustaleń wnioskami.

W niniejszej sprawie zastosowanie znalazł art. 138 k.r.o. Zgodnie z tym przepisem w przypadku zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Z przyjętej praktyki orzeczniczej jednoznacznie wynika, że oceniając czy zachodzą przesłanki do zmiany obowiązku alimentacyjnego należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków, zarówno te dotyczące usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego jak i możliwości zarobkowych i majątkowych stron.

Podkreślić przy tym należy, że powód w pozwie z dnia 24 lipca 2013 r. zawarł jedynie żądanie uchylenia obowiązku alimentacyjnego. W piśmie inicjującym niniejsze postępowanie brak było żądania alternatywnego o obniżenie tego obowiązku alimentacyjnego. Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy badał jedynie czy spełnione są przesłanki ustawowe do uchylenia obowiązku alimentacyjnego Z. T..

Sąd Okręgowy uznał za zasadną konstatację Sądu I instancji o braku podstaw do uchylenia obowiązku alimentacyjnego powoda.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Jak już wcześniej wskazano powód żądał uchylenia obowiązku alimentacyjnego a nie jego zmiany, zatem Sąd Rejonowy słusznie ograniczył się do rozważenia czy istnieją ku temu przesłanki. Analiza stanu faktycznego pod kątem przesłanek do obniżenia wysokości obowiązku alimentacyjnego powoda względem powódki wykraczałoby poza żądanie powoda. Sąd rozpoznający sprawę nie może bowiem zasądzić czego innego niż żądał powód, ani nie może wyrokować co do rzeczy, która nie była przedmiotem żądania (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 29.11.1949 r., sygn. akt WaC 165/49, DPP 1950, Nr 3, s. 61; wyroku z 12.02.2002 r., sygn. akt I CKN 902/99, LEX nr 54357).

Mając na uwadze powyższe, uznając, że brak jest przesłanek do uchylenia obowiązku alimentacyjnego powoda Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

Na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 300 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.